نرگس چهرقانی، خبرنگارگروه سیاست: با اینکه هنوز تلاش‌هایی برای احیای برجام در پایتخت طرف‌های مرتبط با برجام ادامه دارد و هیچ‌‌چیز نهایی نشده، در هفته‌های گذشته برخی افراد به نقد مفاد توافق احتمالی و فرآیند مذاکرات پرداختند. اگرچه نقد در زمان مناسب آثار مثبتی دارد اما نقد زودهنگام پیش از انتشار متن پیش‌نویس نهایی، نتیجه‌ای جز تضعیف تیم مذاکره‌کننده ندارد. در همین راستا، برای بررسی فرآیند مذاکرات و موارد مطرح‌شده در این خصوص با مسعود براتی، کارشناس مسائل بین‌الملل به گفت‌وگو پرداختم. در ابتدا با اشاره به ادعای برخی افراد پیرامون فرآیند مذاکرات از او پرسیدم که اخیرا برخی درباره فرآیند مذاکرات مدعی بودند تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم از خطوط قرمز عدول کرده، با توجه به اینکه هنوز توافقی صورت نگرفته، چطور تیم مذاکره‌کننده می‌تواند از خطوط‌قرمز عدول کند؟ و در این راستا، تحلیل شما از صحبت‌های دو روز گذشته رهبری درباره فرآیند مذاکرات چیست؟ او با اشاره به اینکه رهبرانقلاب در همه دوره‌ها، با کیفیت‌های متفاوت در برآیند کلی از تیم مذاکره‌کننده حمایت کرده است، گفت: «در پاسخ به سوال شما، نکته اول اینکه تیم مذاکره‌کننده به‌عنوان نماینده یک کشور، درحال پیگیری منافع ملی کشور است و به نظر می‌رسد تضعیف این تیم، می‌تواند منجر به وارد آمدن خسارت به منافع ملی شود. برهمین اساس، رهبر انقلاب در همه دوره‌ها، با کیفیت‌های متفاوت در برآیند کلی از تیم مذاکره‌کننده حمایت کرده‌‌اند. بنابراین در این مورد، برای چندمین‌بار بود که رهبر انقلاب تاکید کردند نباید فضای عمومی کشور به سمت فضای ناامیدی برود.»
براتی در ادامه با تاکید بر اینکه نقد تیم مذاکره‌کننده باید در زمان مناسب و عالمانه و منصفانه باشد، توضیح داد: «نکته دومی که باید توجه کرد این است که ما از یک طرف، عدم‌تخریب تیم مذاکره‌کننده را داریم که امر روشنی است و نباید این تیم تضعیف بشود. از طرف دیگر، مساله لزوم نقد عالمانه این تحولاتی که دارد رخ می‌دهد مطرح است که این تحولات و نقد عالمانه آن حتی به تیم مذاکره‌کننده کمک می‌کند، یعنی نقد عالمانه دست تیم مذاکره‌کننده را در مذاکرات بازتر می‌کند. بنابراین اگر نقد عالمانه و منصفانه و در زمان مناسب انجام شود، کمک‌کننده است. این دو وجه را که کنار هم بگذاریم، می‌توانیم اینگونه نتیجه‌گیری کنیم که ما در عین اینکه باید از تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده حمایت کنیم، اما اگر نکته‌ای متوجه شدیم که می‌توانست به تقویت فرآیند و آن نتیجه مذاکرات کمک بکند و احساس می‌کنیم که این باید مطرح شود و این امکان دارد، باید مطرح کنیم و خیلی چیز غیرطبیعی نیست؛ چراکه افراد مختلف، نکات مختلفی دارند و همین مساله خودش دارای اهمیت است و آن مواردی که باید رعایت شود همان تذکراتی است که رهبر انقلاب به درستی بیان کردند، یعنی بحث ناامید نکردن و تخریب نکردن و فضایی که بخواهد ذهن مذاکره‌کننده را از آن موضع موردبررسی‌اش دور بکند و به مسائل سیاسی و جریانی و مواردی اینچنینی درگیر بکند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «نکته بعدی این است که نتیجه مذاکرات و تلاش تیم مذاکره‌کننده چند حالت دارد که رهبر انقلاب هم دو روز گذشته آن را دسته‌بندی کردند؛ یا مذاکرات امکان دارد به یک نتیجه به‌معنای توافق برسد یا امکان دارد توافق نشود. هردو حالت اینها یک نوع واکنش متناسب خودش را می‌طلبد. درمورد اول، زمانی‌که توافقی حاصل بشود طبق رویه‌های قانونی جمهوری اسلامی ایران و به‌طور خاص در قانونی که مجلس شورای اسلامی در سال 99 تصویب کرده است، باید توافق توسط مجلس بررسی شود و اینکه موارد شرط شده توسط مجلس در آن توافق حاصل شده یا خیر، باید احصا بشود و این مساله مهمی است یعنی باید توجه بکنیم مجلس شورای اسلامی دارای یک نقش مهم و پررنگی در گام بعد از نهایی شدن توافق است و اینها لزوما به‌معنای صف‌بندی و مقابله‌ای که یک عده موافقند و یک عده مخالفند نباید تلقی شود.»
براتی در ادامه به فرآیند بررسی نتیجه مذاکرات می‌پردازد و می‌گوید: «تیم مذاکره‌کننده زحمتش را می‌کشد، آن نتیجه ممکن را حاصل می‌کند و آن نتیجه را به داخل می‌آورد و داخل هم باید فرآیندهای خودش را طی بکند تا آن نتیجه مذاکرات و توافق نهایی حاصل شود. نهادهایی مانند شورای عالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و... جزئی از این فرآیند هستند که مسبوق به‌سابقه هم هست. شما در دوره قبلی مذاکرات وین که آقای عراقچی آن را دنبال می‌کردند، بعد از نتیجه‌ای که حاصل کردند و بیان شد که این آخرین دستاوردی است که می‌تواند باشد، شورای عالی امنیت ملی دستاورد تیم مذاکره‌کننده را بررسی کرد و نتیجه را به‌عنوان یک نتیجه مناسب جمهوری اسلامی نپذیرفت. پس چنین فرآیندی یک فرآیند مسبوق به‌سابقه است و خیلی پدیده عجیبی نیست. درنهایت مردم هم باید در جریان قرار بگیرند.»
در ادامه براتی با تاکید بر اینکه نقد نتیجه احتمالی نهایی مذاکرات باید بعد از انتشار متن اتفاق بیفتد تا همه بتوانند قضاوت کنند، بیان کرد: «تا زمانی‌که متن توافق نهایی نشده باشد، متنی دراختیار نداریم که بخواهیم ارزیابی دقیق انجام بدهیم، به همین خاطر تحلیل‌ها می‌تواند از روندها و تحولات کلان باشد و این بحث‌هایی که بعضا به متن استناد می‌شود، فارغ از اینکه درست است یا غلط، و اینکه واقعا متن اینگونه است یا نیست، مفید نیست. چون که دیگران این متن را در اختیار ندارند، معلوم نیست که آیا متنی وجود دارد یا ندارد. به نظرم آن چیزی که باید به‌صورت فهمی و خیلی دقیق در نقد آن نتیجه احتمالی نهایی انجام شود، باید بعد از انتشار متن اتفاق بیفتد تا همه بتوانند قضاوت کنند.»
مسعود براتی در پایان با اشاره به واضح‌بودن صحبت‌های رهبری درباره فرآیند مذاکرات گفت: «به‌عنوان نکته آخر هم خدمت‌تان عرض کنم که صحبت‌های رهبر انقلاب درباره مذاکرات احیای برجام صحبت‌های روشنی است که از اواخر سال 99 و اوایل سال 1400 بیان کردند، بنابراین مطالبات رهبر انقلاب از مذاکرات و نتیجه آن و توافق خوب مشخص است. مطالبات مردم هم تا حد زیادی روشن است. مجلس هم قانون روشنی دارد. لذا فکر می‌کنم خیلی پیچیدگی و سختی در این قضیه نداریم و اگر مذاکرات به نتیجه‌ای رسید، از مسیری که قبل‌تر عرض کردم، بررسی خواهد شد و تصمیم مناسب گرفته خواهد شد.»
در این رابطه بیشتر بخوانید:
اصلاح فضای انتقادی درباره مذاکرات هسته‌ای (لینک)
عربستان چاره‌ای جز مذاکره ندارد (لینک)