علی خسروی، مستندساز و سرپرست تیم طراحی و نویسندگی مسابقه «کارویا» چندسالی است در مورد اقتصاد ایران در برنامه‌های مختلف کار می‌کند. او پیرامون چگونگی شکل‌گیری طرح مسابقه «کارویا» به «فرهیختگان» گفت: «ابتدای سال 99 بود که یک طرح مستند با موضوع مزیت‌های اقتصادی ایران را به شفیعی، تهیه‌کننده برنامه‌های تلویزیونی ارائه دادم و همزمان طرحی هم برای یک مسابقه تلویزیونی با موضوع دانش‌بنیان‌ها به ایشان پیشنهاد شده بود. آن زمان بود که به‌اتفاق هم بحث طراحی مسابقه را آغاز کردیم. حدود یک‌سال طول کشید تا نمونه‌های ایرانی و خارجی را ببینیم. دغدغه من و شفیعی این بود که دانش‌بنیان‌ها می‌توانند اقتصاد ایران را شکوفا کنند و اقتصاد ایران را نجات دهند، پس در این مسیر قدم گذاشتیم. این جمله که «هیچ‌مشکلی در ایران نیست که راه‌حل علمی نداشته باشد» اهمیت دانش‌بنیان‌ها را در اقتصاد ایران نشان می‌داد. ما شروع کردیم و ساختار شکل گرفت و ما در این مدت 10 ماهی که درگیر ماجرای طراحی بودیم، چند اتاق فکر تشکیل دادیم و به سرانجام رسید و «کارویا 1» متولد شد و تصور می‌کنیم در «کارویا 2» اتفاقات بهتری هم به لحاظ جذابیت و هم به لحاظ کاربردی‌تر بودن برنامه رقم بخورد. درحال‌حاضر هم در شرف طراحی «کارویا 2» هستیم.»
استفاده از مفهوم بین‌المللی ارائه آسانسوری
او درباره فرم برنامه این‌گونه توضیح داد: «کارویا نخستین برنامه تلویزیونی است که در آن ارائه آسانسوری مطرح شده است. ارائه آسانسوری یک مفهوم بین‌المللی به این معناست که شما در 60 ثانیه تا دو دقیقه در یک آسانسور به‌عنوان‌مثال، مسئولی را پیدا می‌کنید که درباره طرح خود با او صحبت کنید و این مسئول مایل است بیشتر درباره این طرح بشنود و شما را به دفتر خود دعوت می‌کند. ما از این مفهوم استفاده کردیم، به‌طوری‌که شرکت‌کنندگان ما که همان شرکت‌های دانش‌بنیان هستند، 60 ثانیه داخل آسانسور از طبقه اول تا آخر برج این فرصت داشتند طرح خود را تنها در 60 ثانیه توضیح دهند. آسانسور در طبقه آخر متوقف می‌شود و منتظر رای داوران می‌مانند که آیا در باز می‌شود و می‌تواند از آسانسور خارج شود یا اینکه فرصت خارج شدن پیدا نمی‌کنند و با آسانسور به طبقه پایین برج منتقل می‌شوند. داوران در طبقه آخر برج، رای‌گیری می‌کنند که این طرح ظرفیت توضیح بیشتر را دارد که وارد استودیو شود یا خیر.»
بزرگ‌ترین جایزه برای شرکت‌ها، اعتماد مردم بود
خسروی ادامه داد: «در برنامه ما در هر قسمت 5 گروه شرکت می‌کنند و از این تعداد، 3 تا 4 گروه اجازه ورود به استودیو را پیدا می‌کنند و درنهایت از بین این طرح‌ها، یک طرح به‌عنوان برگزیده انتخاب می‌شود اما قسمت جذاب مسابقه در این قسمت شکل می‌گیرد که طرح برگزیده جایزه‌ای نقدی دریافت نمی‌کند، بلکه جایزه آن حضور در سکوهای سرمایه‌گذاری فرابورس است. ما این فرآیند را به‌گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که مخاطب خودش را در بازار آزاد حس کند و درنهایت جایزه‌اش را اعتماد و سرمایه‌گذاری مردم بداند. هیچ‌چیز بهتر از این نیست که مخاطب جایزه‌اش را از مردم دریافت کند و درواقع برندگان کارویا جایزه خود را از حدود 1800 نفر سرمایه‌گذار گرفته‌اند. تمام شرکت‌هایی که تاکنون روی سکوی سرمایه‌گذاری رفته‌اند، به‌رغم پیش‌بینی ما که تصور می‌کردیم نهایت 4 یا 5 شرکت بتوانند سرمایه موردنیازشان را جذب کنند اما مورد داشتیم که حتی یکی از شرکت‌ها در 5 دقیقه نخست، کل سرمایه موردنظر خود را جذب کرد.»
پیش به‌سوی سکوی سرمایه‌گذاری
سرپرست طراحی این مسابقه به «فرهیختگان» گفت: «سکوی سرمایه‌گذاری خارج از برنامه انجام می‌شود. ویژگی دیگر کارویا این است که وقتی برنامه به اتمام می‌رسد، تازه ماجرای جذب سرمایه آغاز می‌شود، بنابراین مسابقه‌ای نیست که با تیتراژ تمام شود. ما قرار است طی مستندی به نام «کارویاپلاس» ماجرا را پیگیری کنیم و اتمام طرح‌ها و برگرداندن سود به مردم را هم در آن مستند بگنجانیم تا مردم هم در جریان قرار گیرند. اتفاقی که در این میان جالب‌توجه است، این است که صندوق شکوفایی و نوآوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اصل پول مردم سرمایه‌گذار را تضمین کرده است.»
او اظهار کرد: «ما آیتمی به نام «راهنمای سرمایه‌گذاری» داریم که در آن آیتم موشن‌گرافی، توضیحات کامل ارائه شده است. بعد از معرفی برگزیده که تندیس دریافت می‌کند، مستندی دو دقیقه‌ای از محل کار آنها پخش می‌شود و توضیحاتی را ارائه می‌دهند تا مردم را ترغیب کنند روی آن طرح سرمایه‌گذاری کنند. افرادی که قصد سرمایه‌گذاری دارند، باید وارد سایت کارویا شوند و سرمایه‌گذار می‌توانند اطلاعات بیشتری از آن شرکت موردنظر را دریافت کند. با کلیک روی دکمه «کلید»، مستقیم وارد سکوی سرمایه‌گذاری مورد تایید سازمان فرابورس می‌شود. در آنجا اطلاعات کامل شرکت، زمان بازگرداندن پول و میزان سود، سایت شرکت و تمام اطلاعاتی که یک سرمایه‌گذار باید از آنها مطلع باشد، به او ارائه می‌شود و فرد درنهایت تصمیم به سرمایه‌گذاری می‌گیرد. به‌جرات می‌گویم که ما یک مسیر کاملا شفاف و بدون ریسک را به مردم معرفی کرده‌ایم.» خسروی اشاره می‌کند که افراد می‌توانند از 500 هزار تومان که معادل یک سهم است، در این سرمایه‌گذاری شرکت کنند. درواقع آن سرمایه‌گذار سهم مشارکت در تولید آن طرح را خریداری می‌کند.»
نیاز سرمایه‌ای 500 میلیون تا 4 میلیارد تومانی برای شرکت‌ها
او اشاره کرد: «البته ما اشتباهی در طراحی این مسابقه کردیم؛ اینکه حدی برای این سرمایه‌گذاری‌ها مشخص نکردیم و تصور نمی‌کردیم تا این حد استقبال از این طرح صورت گیرد. هرکدام از شرکت‌های برگزیده، میزان سرمایه موردنیاز خود را اعلام می‌کند و افراد طبق آن شروع به سرمایه‌گذاری می‌کنند. شرکت‌ها از 500 میلیون تومان تا 4 میلیارد تومان درخواست سرمایه داشتند که به‌عنوان‌مثال برای آن شرکت، سقف سرمایه موردنیاز 4 میلیارد تومان بود. در نظر داریم که در کارویا 2 برخی قوانین را جابه‌جا کنیم. هیچ بخشی از سرمایه‌های جذب‌شده در قسمت‌های این مسابقه به کارویا تعلق نمی‌گیرد و این مسابقه تنها رابط و معرف و به‌نوعی شتاب‌دهنده است که به شرکت‌ها در جذب سرمایه کمک می‌کند. اتفاق جذابی در کارویا رخ داده؛ اینکه می‌دانیم یک مادر و دختر هستند که در تمام شرکت‌ها، هرکدام 500 هزار تومان سهم خریداری کرده‌اند. بنابراین هستند آدم‌هایی که به این ماجرا ایمان دارند و با دل و جان روی شرکت برنده سرمایه‌گذاری می‌کنند و امیدواریم مسیر فرابورس هم بعد از این مسابقه تغییر کند و مردم جور دیگری و با چشم باز سرمایه‌گذاری کنند. بعد از پایان 18 قسمت مسابقه کارویا تقریبا حدود 1700 سرمایه‌گذار بیش از 39 میلیارد تومان را در بستر فرابورس برای تولید طرح‌های دانش‌بنیان برنده این مسابقه سرمایه‌گذاری کردند.»
هدف ما گره‌گشایی از مشکلات کشور بود
به گفته او «درحال‌حاضر حدود 6500 شرکت دانش‌بنیان داریم و شرکت‌هایی را به کارویا دعوت کرده‌ایم که بتوانند مساله و گره‌ای هرچند کوچک از کشور را باز کنند و این مساله برای ما اهمیت بالایی داشت، البته ما طرح‌های بسیار بزرگی را در حوزه‌های مختلفی چون کشاورزی، پزشکی، حمل‌ونقل و... داشتیم و با توجه به اینکه ما با نیت خوبی این کار را شروع کردیم که کمکی به شرایط فعلی اقتصاد ایران کنیم، باعث خوشحالی ما بود که کارویا موفق شد و شرکت‌ها توانستند طبق طرحی که در نظر داشتیم سرمایه‌های موردنظر خودشان را جذب کنند. در این مسیر سازمان صداوسیما هم تمام تلاش خود را کرد تا این مسیر به‌خوبی جلو برود و به سرانجام برسد. به‌شخصه در قسمت اول کارویا زمانی که چهره یک شرکت دانش‌بنیان را دیدم که مستقیم با مردم صحبت می‌کند و طرح خود را ارائه می‌دهد، مزدم را گرفتم و خستگی از تنم دررفت.»
الگوبرداری و بومی‌سازی «کارویا»
خسروی، سرپرست طراحی کارویا به «فرهیختگان» گفت: «ما از برنامه‌های مختلف و مشابه ایرانی و خارجی الگوبرداری و نکات مثبت و منفی آن را در طراحی خودمان لحاظ کردیم. طرح ارائه آسانسوری از برنامه‌ای خارجی الگوبرداری کردیم اما از نظر فرمی از آن برنامه‌ها فاصله گرفتیم و به‌نوعی مسابقه را ایرانیزه کردیم. ما کمی از استودیو فاصله گرفتیم و در دل شرکت‌ها سعی کردیم بیشتر به آنها نزدیک شویم. در «کارویا 2» قطعا این اتفاق بیشتر رخ می‌دهد تا تماشاچی کمی با آن شرکت همذات‌پنداری کند و آشنا شود و اینجاست که بردوباخت آن شرکت برای تماشاچی بیشتر به یک مساله تبدیل می‌شود.» او افزود: «در کارویا 2 قرار است به‌سمت جذاب‌تر شدن و کاربردی‌تر شدن برنامه در اقتصاد ایران پیش برویم، به این معنا که طرح‌ها کمی مساله محورتر خواهند شد. به‌عنوان‌مثال دوست داریم درباره کشاورزی یا خودروسازی ایران یا طرح‌های نانو مفصل‌تر بشنویم. در کارویا1، قسمت‌ها موضوع‌محور و مساله‌محور نبودند اما دوست داریم در قسمت دوم موضوع‌محورتر پیش برویم به‌طوری‌که مثلا در یک یا دو قسمت تمام موضوعاتی را که حول محور مشکلات کشاورزی مطرح می‌شوند، ارائه دهیم تا مردم که تمایل به سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند، امیدوار باشند که قرار است اتفاقی در حوزه‌ای مانند کشاورزی رخ دهد و با این طرح گره‌ای از این بخش باز خواهد شد و حتی ممکن است در مرحله فراخوان، به‌عنوان‌مثال از نمایندگان کشاورزی ایران دعوت کنیم که مشکلات و محورهای کشاورزی ایران را عنوان کنند و در فراخوان اعلام می‌کنیم که این مشکلات را مدنظر داریم تا شرکت‌های دانش‌بنیان بتوانند در جهت حل آنها برآیند.»