کیانا تصدیق‌مقدم: یکی از ژانرهایی که در سینما و تلویزیون وجود دارد موضوعات ورزشی و زندگی ورزشکاران است. ژانری که با وجود جذابیتش برای مخاطبان چندان مورد توجه فیلمسازان قرار نمی‌گیرد. از این رو تولید فیلمی با این موضوع، کاری متفاوت است که اگر برای مخاطب به تصویر کشیده شود می‌تواند هم انگیزشی باشد و هم حالتی درام داشته باشد. البته در بعضی موارد هم اطلاعاتی درباره ورزشکاران و اتفاقاتی که برایشان افتاده و چالش‌هایی که داشتند در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. هر ساله تعدادی فیلم در این سبک ساخته میشود. اکثر فیلمهای ورزشی، برگرفته از زندگی قهرمانان بزرگ رشته‌‌های ورزشی هستند. سهم فیلم‌هایی با ژانر ورزشی معمولا در جشنواره‌ها بسیار ناچیز است. اما امسال فیلمی با موضوع ورزشی به نام «بیرو» به کارگردانی مرتضی علی عباس میرزایی و تهیه‌کنندگی مجید برزگر در فهرست آثار چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر قرار گرفته است. این فیلم درباره زندگی علیرضا بیرانوند، دروازهبان ایرانی است که از دوران کودکی تا قرارداد بستنش برای دروازه‌بانی و چالش‌های این مسیر را نمایش می‌دهد. یکی از جذابیت‌هایی که فیلم «بیرو» می‌تواند داشته باشد این است که زندگی سخت بیرانوند را از دوران کودکی به نمایش گذاشته که چگونه با تلاش‌های مداوم به یک جایگاه بین‌المللی رسیده است. به همین بهانه فیلمهای ایرانی و خارجی را که بر اساس زندگی ورزشکاران تولید شده است، بررسی کردیم.
اولین تجربه بازیگری‌اش، در نقش خودش
«پژمان» یک مجموعه تلویزیونی است که به کارگردانی سروش صحت و تهیه‌کنندگی محسن چگینی در سال 1392 برای شبکه سه سیما تولید شد. بازیگرانی چون پژمان جمشیدی، شقایق دهقان، سام درخشانی، بیژن بنفشه‌خواه، بهنام تشکر و... در این فیلم ایفای نقش کردند. در این سریال به زندگی شخصی پژمان که یکی از بازیکنان قدیمی تیم پرسپولیس بود درقالب طنز پرداخته شده است. در این سریال پژمان که از بازیکنان سابق تیم ملی فوتبال ایران است، نقش خودش را بازی میکند. او نقش فوتبالیستی را دارد که برای چهارمین فصل پی در پی با وجود تلاش بسیار، موفق نشده است که تیمی را برای خود پیدا کند. پژمان با این وجود، همچنان در حال و هوای شهرت به سر می‌‌برد. او به همراه مدیر برنامه‌‌اش به‌دنبال تیم می‌‌گردد و در این مسیر اتفاقات جالبی برای خودش و مدیر برنامه‌‌اش میافتد. در این فیلم به جنبه طنز زندگی وی پرداخته شده است. اولین حضور پژمان در عرصه بازیگری در فیلمی با موضوع زندگی خودش بود و بعد از آن فعالیتش در این زمینه پررنگ‌تر شد. بعد از این سریال پژمان و سام درخشانی به‌عنوان زوج‌های هنری یکدیگر شناخته شدند و در فیلمهای سینمایی مانند «خوب، بد، جلف» و «تگزاس» هم حضور پیدا کردند.
پرفروشترین مستند تاریخ سینمای ایران
قسمت اول مستند «من ناصر حجازی هستم» در سال 1392 به کارگردانی امیر رفیعی و بدون حمایت ارگان‌های دولتی و خصوصی و بر اساس طرحی از داماد حجازی و با سرمایه‌گذاری نیاز افشین‌کیا انجام شد. تولید این مستند تا سال 1394 ادامه داشت و در نهایت نمایش آن در حضور چهره‌های مطرح عرصه‌های سیاسی و هنری و ورزشی از جمله محمد خاتمی، حسین کلانی، منصور رشیدی، مهدی رحمتی، عادل فردوسی‌پور و... انجام شد. این فیلم پس از اکران خصوصی، در گروه سینماهای هنر و تجربه به نمایش درآمد و به‌رغم توقیف، حواشی، سکانس‌های نمایش محدود و شکایت‌های متعدد از تهیه‌کننده آن توانست رکورد پرفروشترین مستند تاریخ سینمای ایران و همچنین رکورد حضور تماشاگر در جشنواره سینما حقیقت را به خود اختصاص دهد. در این مستند داستان زندگی ناصر حجازی بهترین دروازهبان قرن آسیا را در پنج فصل با نام‌های: آخرین مرد مقاوم، من رویایی دارم، سهراب کشی، از استقلال تا استقلال و پرواز عقاب به تصویر درآمده است. قسمت دوم «من ناصر حجازی هستم» هم به مناسبت دهمین سالگرد درگذشت وی برای سال 1400 با نام «افسانه یک عقاب» تولید شد. در قسمت دوم زندگی وی توسط اهالی فوتبال و در 80 دقیقه تعریف میشود.
ممنوعالخروج شدن بازیکن زن توسط همسرش
فیلم «عرق سرد» در سال 1396 به کارگردانی سهیل بیرقی و تهیه‌کنندگی مهدی داوری تولید شد. در زمان رونمایی از این فیلم ادعا شده بود که موضوع این فیلم شباهت‌هایی با داستان زندگی بازیکن تیم‌ملی فوتسال بانوان ایران، نیلوفر اردلان دارد. فیلم داستان بازیکنی است که در آخرین مسابقات تیم ملی عنوان خانم‌گل رقابت‌‌ها را نیز از آن خود میکند اما چند روز قبل از مسابقات و هنگامی که اعضای تیم ملی مشغول آماده کردن خود بودند، مشخص میشود که همسر افروز او را ممنوعالخروج کرده است. همسر او یک مجری مشهور تلویزیونی بود و برنامههای مذهبی اجرا می‌کرد. ممنوعالخروج شدن افروز شروع مشکلاتی است که در طول فیلم به نمایش گذاشته میشود. «عرق سرد» نخستین‌بار در سی‌وششمین دوره جشنواره فیلم فجر به نمایش گذاشته شد. بازیگرانی چون باران کوثری، امیر جدیدی، لیلی رشیدی و سحر دولتشاهی در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند.
ریشه‌یابی دلیل مرگ جهان پهلوان تختی
«غلامرضا تختی» در سال 1397 به کارگردانی بهرام توکلی و تهیه‌کنندگی سعید ملکان تولید و در سی‌وهفتمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی شد. بازیگرانی چون ماهور الوند، فرهاد آئیش، بهنوش طباطبایی، آتیلا پسیانی، ستاره پسیانی، شیرین یزدان‌بخش، محسن تختی و... در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند. «غلامرضا تختی» در 10 بخش کاندیدای کسب سیمرغ بلورین شد و درنهایت در دو بخش سیمرغ را دریافت کرد. این فیلم زندگینامه تختی، کشتیگیر ایرانی و تلاشی برای یافتن دلایل خودکشی او است. داستان فیلم از جایی شروع میشود که تختی با قرائت وصیتنامه‌ای که خودش آن را نوشته دست به خودکشی می‌زند و در ادامه فیلم به بخش‌‌هایی از کودکی تا جوانی و میانسالی او را نشان می‌دهند و به فقر شدید او در کودکی و زمانی که در حلبی‌‌آبادهای جنوب تهران زندگی می‌کرده پرداخته میشود. در گذشته هم فیلم‌هایی با این موضوعات ساخته شده بود، اما مورد توجه خاصی قرار نگرفت. این فیلم به‌دلیل داشتن موضوعی دلنشین مورد‌توجه مخاطبان قرار گرفت. در نهایت جدیدی از بازی در این فیلم انصراف داد، اما هیج کجا در این باره صحبتی نشد.
جنجالی‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران
«لاله» فیلمی سینمایی به کارگردانی و نویسندگی اسدالله نیک‌نژاد و تهیه‌کنندگی پروانه پرتو و تورج منصوری، تولید سال 1399 است. این فیلم درباره لاله صدیق، قهرمان اتومبیلرانی ایران است و چالش‌ها و مشکلاتی که وی در این مسیر داشته در طول فیلم به نمایش گذاشته شده است. بازیگرانی چون ایرج نوذری، نیکی کریمی، میترا حجار، آزیتا حاجیان، لیلا اوتادی و... در این فیلم ایفای نقش کرده‌اند. زبان این فیلم فارسی و انگلیسی است. با توجه به حاشیه‌هایی که «لاله» داشت، عنوان یکی از جنجالی‌ترین فیلمهای تاریخ سینمایی ایران را به خودش اختصاص داد. انتقادهایی در رابطه با بودجه میلیاردی برای تولید، داشتن فیلمنامه آمریکایی، استعفای گروه تولید اولیه، انصراف اسپانسرهای خارجی و عقب افتادن تولید فیلم به‌دلیل عوض شدن تهیه‌کننده به این فیلم شده بود. این فیلم با سرمایه‌گذاری هنگفتی تولید شد. از طرفی هم عده‌ای می‌گفتند به‌دلیل نوشتن این اثر توسط نویسنده آمریکایی با ارزش‌های اسلامی و ایرانی مغایرت دارد. سرانجام به‌دلیل این حاشیه‌ها گروه تولید اولیه استعفا دادند و به این حاشیه‌ها دامن زدند. تولید فیلم برای مدتی متوقف شد و سرانجام «لاله» در سال 99 ساخته شد.
داستان محمدعلی کلی بوکسور معروف
«وقتی ما پادشاه بودیم» داستان نبرد بوکسور مشهور محمدعلی کلی است که به‌عنوان بهترین مستند شناخته شده و جایزه اسکار سال 1996 را از آن خود کرده است. این فیلم به کارگردانی لئون گست و در سال 1996 در آمریکا تولید شده است. بازیگرانی چون محمدعلی، جورج فورمن، جیمز براون و بی‌‌بی کینگ در این مستند ایفای نقش کرده‌اند. تولید این مستند به‌دلیل داشتن مشکلات مالی سال‌های زیادی طول کشید.
« شبی در میامی»
فیلم «شبی در میامی» اثر سال 2020 و محصول آمریکا با محوریت سیاه‌پوستان است. فیلم «شبی در میامی» به کارگردانی رجینا کینگ و اولین تجربه کارگردانی او است. فیلمنامه این فیلم را کمپ پاورز نوشته است. این فیلم روایتی از دیدار مالکوم ایکس، محمدعلی کلی، جیم براون، و سم کوک در فوریه 1964 است. این میهمانی کوچک خصوصی به مناسبت قهرمانی محمدعلی و برد غافلگیرانه او در برابر سانی لیستون در اتاقی در هتل همپتون هاوس در میامی ترتیب داده شد. دیداری که از چشم دوربین‌‌ها و خبرنگاران پنهان ماند، اما نویسنده انیمیشن روح با بهره‌‌گیری از تخیلش آن را روی کاغذ آورد. بازیگرانی چون الی گوری و آلدیس هاج در این فیلم ایفای نقش کردند.
ساخت فیلم از روی کتاب
فیلم «گاو خشمگین» به کارگردانی مارتین اسکورسیزی فیلمی است که بر اساس زندگی جیک لاموتا، مشت‌‌زن معروف آمریکایی ساخته شده و محصول سال 1980 است. فیلمنامه آن را پل شریدر و مادریک مارتین بر اساس کتاب گاو خشمگین که داستان زندگینامه جیک لاموتا مشت‌‌زن میان‌وزن آمریکایی است، نوشتند. رابرت دنیرو سفارش ساخت این فیلم را به مارتین اسکورسیزی داد. دنیرو برای بازی بهتر در نقش لاموتا چند جلسه با او تمرین مشت‌‌زنی کرد و برای بهتر نشان دادن وضعیت بدنی او پس از دوران افول و قرار گرفتن در نقش، وزن خود را حدود 30 کیلوگرم زیاد کرد. این فیلم به‌نظر بیشتر صاحب‌نظران بهترین فیلم مارتین اسکورسیزی و یکی از بهترین فیلمهای تاریخ سینما محسوب میشود. راجر ایبرت منتقد معروف از این فیلم بسیار تعریف و تمجید کرد و این فیلم را یکی از 10 فیلم برتر عمر خود خواند و فرانسیس فورد کاپولا نیز این فیلم را یکی از 10 فیلم برتری که دیده است، معرفی کرد. بازی رابرت دنیرو در نقش جیک لاموتا با تحسین منتقدان همراه شد و برای او اسکار و گلدن‌گلوب و جایزه حلقه منتقدان نیویورک و انجمن منتقدان و هچنین نامزدی بفتا را به‌دست آورد. این فیلم همچنین در 100 فیلم به انتخاب بفتا در رتبه 4 و در 100 فیلم هیجانی در رتبه 51 و در 100 فیلم محبوب سینما به انتخاب هالیوود ریپوتر در رتبه 65 قرار گرفته است.
آرزوی کشتیگیر معروف هندی
«دنگل» در سال 2016 ساخته شده که پرفروشترین فیلم تاریخ سینمای هند با فروش بی‌‌سابقه‌‌ای در کل تاریخ این صنعت است. این فیلم برگرفته از زندگی کشتیگیر معروف هندی، ماهاویر سینگ است. داستان این فیلم از این قرار است که ماهاویر سینگ پوگات کشتیگیر سابق تیم ملی هندوستان به‌دلیل مشکلات زندگی درحالی که هیچ وقت نتوانسته به مدال طلا برسد، مجبور میشود از تشک کشتی خداحافظی کند. سال ها بعد درحالی که ازدواج میکند، آرزو دارد بتواند فرزندان پسرش را برای تبدیل شدن به یک کشتیگیر قهار آموزش بدهد، اما همسر او فقط دختر به دنیا می‌آورد و او به کل امیدش را از دست داد، اما روزی فکری به سرش زد که دو دختر بزرگش را کشتیگیر کند تا رویایش را به حقیقت تبدیل کند. بنابراین دخترانش را به تمرینات سخت مشغول کرد و پسران را به کشتی گرفتن وادار کرد. از قضا دختر اول او گیتا کوماری همه پسران را شکست داد و در بزرگسالی نیز با گرفتن مدال طلای جهانی و به اهتزاز درآوردن پرچم هند رویای پدرش ماهاویر سینگ را به حقیقت تبدیل کرد. خواهر گیتا نیز کشتیگیر بزرگی شد.
گیر افتادن 5 روزه یک کوهنورد
فیلم «127 ساعت» محصول آمریکا به کارگردانی دنی بویل است که بر اساس فیلمنامه نوشته خود بویل و سایمن بوفوی ساخته شده است. این فیلمنامه بر مبنای داستان واقعی کوهنوردی به نام آرون رالستون با بازی جیمز فرانکو ساخته‌شده که توسط یک تخته سنگ به مدت 5 روز در کوهستان زندانی شده بود. «127 ساعت» داستان واقعی یک کوهنورد به نام آرون رالستون است. در حین کوهنوردی او در گراند کانیون یک تخته‌سنگ روی دستش میافتد و او در یک کوه ایزوله زندانی میشود. وی در آن 5 روز از تمام ابزارهای ممکن که باعث ادامه حیاتش می‌شدند استفاده کرد. در آن مدت خانواده، دوستان، عشقش و دوستان کوهنوردش را به یاد آورد. او به هیچ‌کس نگفته بود به کجا می‌‌رود و هیچ امیدی نداشت که کسی پیدایش کند. پس از دست و پنجه نرم کردن 5روزه با مرگ، او این قدرت را در خودش می‌‌بیند که با قطع کردن دستش از مچ، خود را از تخته‌سنگ جدا کند و پس از فرود 20 متری به عمق آبراه و کیلومترها پیاده‌‌روی، خودش را نجات می‌دهد. بازیگرانی چون جیمز فرانکو، کیت مارا، آمبر تامبلین و کلیمانس پوزی در آن ایفای نقش کرده‌اند.
داستان قهرمان المپیک
این فیلم به کارگردانی آنجلینا جولی و تهیه‌کنندگی متیو بر، اروین استاف، کلایتون تونسد و محصول سال 2014 است. بازیگرانی چون دامنل گلیسون، میاوی، گرت هدلند، فین وتراکف جک اوکانل، جردن اسمیت و... در این فیلم حضور داشتند. هزینه تولید این فیلم 65 میلیون دلار و فروش گیشه آن 161.5 میلیون دلار بود. این فیلم بر پایه رمان ناگسستنی اثر لورا هیلن برند برگرفته شده است. «شکست ناپذیر» داستان واقعی یک قهرمان المپیک به اسم لوئی زامپرینی است که در دوران جنگ جهانی دوم به عضویت نیروی ارتش آمریکا درآمد. در سال 1943 هواپیمایی که او و 10 سرباز دیگر که سوارش بودند در اقیانوس آرام سقوط کرد و هشت نفر کشته شدند. سه سرباز زنده مانده از جمله زامپرینی بدون آب آشامیدنی و غذا 47 روز کامل در اقیانوس سرگردان شدند. نسخه اولیه فیلمنامه را ریچارد لاگراونیز نوشت و فرانسیس لارنس هم به‌عنوان کارگردان انتخاب شد. اما کمپانی یونیورسال از فیلمنامه راضی نبود و برای همین برادران کوئن را برای بازنویسی فیلمنامه استخدام کردند. با طولانی شدن روند بازنویسی فیلمنامه لارنس از پروژه کنار کشید و آنجلینا جولی جایگزین او شد. این فیلم در نمایش افتتاحیه سیدنی در 17 نوامبر 2014 و در 25 دسامبر 2014 در آمریکا به نمایش درآمد. «شکست ناپذیر» با استقبال نسبتا خوب منتقدان مواجه شد و توانست نزدیک به دویست میلیون دلار در بازار جهانی فروش کند که با توجه به بودجه 65 میلیونی آن رقم قابل قبولی محسوب میشود.