ندا اظهری، مترجم: دانشجویان بین‌المللی در بسیاری از کشورها سهم قابل‌توجهی از اقتصاد آن کشور را به خود اختصاص می‌دهند. این امر برای دانمارک هم به‌عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از اهمیت بالایی برخوردار است. تاکنون قانون‌ها و سیاست‌های خوبی برای حمایت از جذب دانشجویان بین‌المللی بیشتر در دانشگاه‌های این کشور وجود نداشت، اما با توافقنامه‌هایی که در سال گذشته انجام شده، سیاست‌ها به‌گونه‌ای پیش رفته که جذب دانشجویان بین‌المللی تا حد امکان تقویت شود.
بیشتر احزاب سیاسی در دانمارک بر سر قانونی به توافق رسیده‌اند که از اقداماتی برای انتقال حضور دانشجویان بین‌المللی از چهار شهر بزرگ این کشور به سایر نقاط دانمارک حمایت کنند. آنها همچنین بر سر این موضوع توافق کردند که یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای تامین بودجه در این زمینه، توافق جداگانه برای کاهش تعداد واحدهای دانشگاهی به زبان انگلیسی در موسسات آموزش‌عالی به‌ویژه کالج‌های حرفه‌ای و مراکز دانشگاهی کسب‌وکاری است. این توافق سیاسی که در سال 2021 محقق شد، توافق پیچیده‌ای است که افزایش تعداد دانشجویان از اتحادیه اروپا و کشورهای منطقه اقتصادی اروپایی و نیز افزایش گرنت‌های دانشجویان دانمارکی را مدنظر دارد. تامین بودجه گرنت‌های دانشجویان بین‌المللی دانمارکی به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و انتظار می‌رود در سال 2025 این گرنت‌ها به 91 میلیون دلار افزایش یابد. پیش از این در سال 2013، تنها با افزایش محدود 71.6 میلیون دلاری این گرنت‌ها موافقت شده بود. در توافقنامه‌ای که در آن حاصل شد، یکی از هدف‌های اعلام‌شده، کاهش شمار دانشجویانی است که به زبان انگلیسی در مراکز آموزش‌عالی دانمارک تحصیل می‌کنند که در آن تنها بخش محدودی از فارغ‌التحصیلان پس از فارغ‌التحصیلی در دانمارک مشغول‌به‌کار می‌شوند. این توافق قرار است از چهار شهر بزرگ دانمارک که بیشترین تعداد دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بین‌المللی را در اختیار دارند، تمرکززدایی کند که ساختار بودجه‌ای این طرح برای سال‌های 2021 تا 2028 حدود 436 میلیارد دلار تخمین زده شده است که حدود 41 درصد آن با کاهش بودجه‌های ارائه‌شده به دانشجویان با مدرک انگلیسی تامین می‌شود. این کاهش بودجه قرار است به‌طور تدریجی بین سال‌های 2021 تا 2025 اعمال شود و طبق کاهشی سالیانه، درنهایت در سال 2026 به بودجه‌ای 36.5 میلیون دلاری دست یابد که بعد از آن، هرساله این بودجه دائمی خواهد بود.
پیامدهای کاهش 25 درصدی دانشجویان بین‌المللی
پیش‌بینی‌ها حکایت از آن دارد که با اجرایی شدن این طرح به‌طور تقریبی شمار دانشجویان بین‌المللی در دانمارک تا 25 درصد کاهش می‌یابد. در این میان، سهامداران آموزش‌عالی و کارشناسان بر این باورند که کاهش شمار دانشجویان بین‌المللی صنعت و جامعه دانمارک را مورد هجوم و آسیب قرار می‌دهد. کاهش مقاطع تحصیلی به زبان انگلیسی در آکادمی‌های کسب‌وکار و مدارک کارشناسی حرفه‌ای اتفاق می‌افتد. امروزه در این موسسات آموزش‌عالی، 72 درصد دانشجویان بین‌المللی به زبان انگلیسی تحصیل می‌کنند و تنها یک نفر از هر 5 نفر موفق می‌شود بعد از فارغ‌التحصیلی در این کشور کار مناسبی دست‌وپا کند. حدود 11 کالج حرفه‌ای و مراکز آکادمیک کسب‌وکار در دانمارک که از این کاهش مستثنی هستند، در فهرست این توافق قرار گرفته‌اند. این مراکز آموزشی دانشجویان را در حوزه‌های فناوری، طراحی، آی‌تی و مطالعات رسانه آموزش می‌دهند که همه این رشته‌ها جزء حوزه‌هایی هستند که در خارج از شهرهای بزرگ ارائه می‌شوند. طبق این توافقنامه قرار است از سال 2025، سالانه جایزه‌ای 7.9 میلیون دلاری به آن دسته از موسسات آموزش‌عالی تعلق گیرد که سهم بالاتری از فارغ‌التحصیلان انگلیسی را جذب کار می‌کنند. درحال حاضر تنها 26 درصد از فارغ‌التحصیلانی که به زبان انگلیسی تحصیل کرده‌اند، طی دوسال بعد از فارغ‌التحصیلی مشغول‌به‌کار هستند. موسسات آموزش‌عالی درنظر دارند این رقم را در سال 2025 تا 5 درصد، در سال 2026 تا 7.5 درصد و تا سال 2027 تا 10 درصد افزایش دهند.
بسته اقتصادی پیش‌روی آموزش‌عالی
سهامداران آموزش‌عالی در دانمارک از بسته اصلاح اقتصادی که به‌تازگی ازسوی دولت مطرح شده، استقبال کرده‌اند. در میان مجموعه‌ای از اقدامات که قرار است اجرایی شود، مبالغی برای برنامه‌های آموزش‌عالی رفاهی درنظر گرفته شده و نیز قرار است به فارغ‌التحصیلان بین‌المللی امکان حضور در این کشور را به‌مدت طولانی‌تری داشته باشند تا بتوانند به‌دنبال شغلی مناسب باشند. توافقنامه جدید بین دولت و اکثریت مجلس دانمارک که در 21 ژانویه با عنوان «اشتغال سریع‌تر، بازار کار قوی‌تر» منتشر شد، شامل موارد مختلفی است که به‌نوعی سرمایه‌گذاری برای آینده و روی کسب‌وکارهای نوآورانه به‌حساب می‌آید. یکی از مفاد این توافقنامه که بر تقویت استخدام بین‌المللی تمرکز دارد، شامل حضور طولانی‌تر فارغ‌التحصیلان بین‌المللی در این کشور است تا به این واسطه بتوانند شغل مناسبی پیدا کرده و مشغول کار شوند.
این بسته اقتصادی همچنین شامل افزایش 30 میلیون دلاری بودجه رشته‌های علوم‌انسانی و علوم‌اجتماعی است که قرار است از سال 2024 به‌طور سالانه اعمال شود. این افزایش بودجه اعمال‌شده بر آموزش‌عالی در سال 2030، به 196 میلیون دلار خواهد رسید که باعث تقویت تمرکز موسسات آموزش‌عالی بر فارغ‌التحصیلان و حرفه‌های رفاهی دانشجویان مانند علوم آموزشی کاربردی، کار اجتماعی، آموزش و پرستاری می‌شود که سالیانه حدود 48 میلیون دلار را شامل می‌شود. این بسته اصلاح اقتصادی شامل بخش‌های مختلفی است که اشتغال ساختاری یعنی هماهنگی مهارت‌ها با مشاغل را در دانمارک برای حدود 12 هزار نفر فراهم می‌کند و افزایش درآمد خالص ملی (GNP) تا 0.7 درصد را به‌دنبال دارد که این مقدار، افزایشی معادل 2.6 میلیارد را درپی دارد. این توافقنامه تاثیر آشکاری بر آموزش‌عالی خواهد داشت و تلاش‌ها برای تقویت آموزش استادان دانشگاهی را با سرمایه‌گذاری بیش از 9 میلیون و 700 هزار دلاری در سال 2024 و سرمایه‌گذاری حدود 30 میلیون دلاری در سال 2023 افزایش می‌دهد. در این توافقنامه حدود 9 میلیون دلار دیگر در سال 2024 و 30 میلیون دلار هم از سال 2025 برای آموزش‌عالی با تمرکز بر حوزه‌های کار اجتماعی، پرستاری و تدریس اختصاص خواهد یافت.
توافقنامه‌ای که پیروزی بزرگ است
به گزارش universityworldnews، جسپر پترسون، وزیر آموزش‌عالی و علوم دانمارک در توئیتر، از این توافقنامه به‌عنوان توافقنامه‌ای منحصربه‌فرد برای دانمارک یاد کرده است که اولویت آن دو حوزه آموزش‌عالی و پژوهش است. در این توافقنامه مقرر شده که بودجه‌ای بالغ‌بر 30 میلیون دلار سالانه به رشته‌های علوم‌انسانی و علوم‌اجتماعی به‌منظور تقویت آموزش رفاهی تعلق گیرد. وزیر آموزش‌عالی و علوم این کشور از این بسته اقتصادی که برای اعمال کاهش مالیات‌های بالا برای کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاری در علوم و نوآوری درنظر گرفته شده، استقبال کرده است. رئیس انجمن استادان دانمارک هم در تقدیر از اصلاحاتی که دولت این کشور درپیش گرفته، اعمال چنین توافقنامه‌ای را پیروزی بزرگ عنوان کرده است. این یک پیروزی بزرگ است که به‌جای اینکه موقتی باشد و هر سه‌سال یک‌بار دوباره مورد ارزیابی قرار گیرد، سالانه به‌طور دائمی حدود 45 میلیون دلار به رشته‌های علوم‌انسانی و علوم اجتماعی تعلق می‌گیرد. با این حساب، درحالی‌که اقتصاد آموزشی با بی‌ثباتی‌هایی روبه‌رو می‌شود و ممکن است تنها 10 درصد گرنت‌ها را دریافت کند، دیگر متحمل آسیب نمی‌شود. این مساله مهمی است که دستیابی به آن برای دولت دانمارک از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجاکه حوزه آموزش‌عالی به ارتقا و بهبودهای لازم در این بخش نیاز دارد، آموزش استادان و مدرسان درکنار آموزش اجتماعی به تقویت مالی خوبی نیاز خواهد داشت.
استفان هرمن، رئیس کالج‌های دانشگاهی در دانمارک که ارتباط بین 8 کالج حرفه‌ای را برعهده دارد، مدرک کارشناسی حرفه‌ای در حوزه‌های علوم بهداشت، مهندسی، کسب‌وکار، رشته‌های هنری و فناوری را اعطا می‌کند. این نکته بسیار مثبتی تلقی می‌شود که به‌عنوان یک خواسته سیاسی خواستار سرمایه‌گذاری در رشته‌های آموزش‌عالی رفاهی است که برای برقراری رفاه کلی در جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است. درواقع این طرح اصلاحی مستلزم اعمال تغییراتی بزرگ و هدفمند است که برای اطمینان از برقراری رفاه در آموزش‌عالی ضروری است. مقامات دولتی برای اجرایی کردن این اصلاحات به‌منظور تقویت سیستم آموزشی و هماهنگی آن با شیوه‌های آموزشی واجد شرایط آمادگی کامل دارند.
اصلاحات به سرمایه‌گذاری بیشتری نیاز دارد
مقامات دولتی اشاره کرده‌اند که برای پیشبرد این اصلاحات، آموزش‌عالی هنوز هم به سرمایه‌گذاری‌های بیشتر و اختصاص بودجه بالاتری نیاز دارد. گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که حمایت بودجه‌ای از این طرح اصلاحی، قرار است تفاوت‌های شگرفی را ایجاد کند، اما روی‌هم رفته، با حساب اعضای هیات‌علمی و دانشجویان، این‌گونه برآورد شده است که دولت برای اعمال این اصلاحات در آموزش‌عالی به 90.5 میلیون دلار به‌طور سالیانه نیاز دارد تا بتواند از کیفیت لازم در این چهار رشته آموزش‌عالی اطمینان حاصل کند. مدیر دانشگاه‌های دانمارک معتقد است بخش دانشگاهی این کشور با اجرایی شدن این اصلاحات رنگ‌وبوی آرامش را بعد از مدت‌ها تجربه خواهد کرد. آموزش در دانشگاه‌های دانمارکی تا سال‌ها مورد هدف کاهش بودجه بوده است؛ باوجود این، اگر قرار باشد حوزه‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی از سال 2023 مشمول کاهش بودجه‌های بیشتری شوند، مشخص نیست که بتوان آنها را به‌خوبی مدیریت کرد یا نه. دانشگاه‌ها هنوز به بودجه‌های بیشتری برای مدیریت بهتر نیاز دارند. کارشناسان بر این باورند که دانشگاه‌ها باید واحدهای درسی دانشگاهی را به‌طور مداوم توسعه دهند تا بتوانند در راستای تامین نیازهای روز و آینده در زمینه فناوری‌های نوین، کلان‌داده و انتقال به اجتماعی پایدارتر حرکت کنند. اما دستیابی به این مهم با درنظر گرفتن بودجه فعلی آموزش‌عالی دانشگاه‌ها دشوار است و باید اصلاحاتی در زمینه بودجه‌ها و سرمایه‌گذاری در آموزش‌عالی صورت گیرد تا بتوان امیدوار بود که دانشگاه‌ها بتوانند از پس تامین نیازهای جامعه برآیند.
تقویت جذب بین‌المللی
دولت دانمارک علاوه‌بر افزایش تامین بودجه‌های آموزش‌عالی، موافقت خود را با نظر سه حزب سیاسی شامل حزب چپ سوسیالیست، حزب چپ رادیکال و دموکرات‌های مسیحی اعلام کرده تا از این طریق، قانون‌گذاری‌های جدیدی را اعمال کند که در اواخر بهار مورد تایید قرار گرفته‌اند. هدف از این موافقت، دستیابی به هدف تقویت جذب نیروهای بین‌المللی به‌منظور حمایت از بخش‌هایی است که به مهارت‌های سطح بالا نیاز دارند. تا امروز، طبق شواهد موجود، متخصصان بین‌المللی سالانه حقوقی معادل 67500 دلار دریافت می‌کنند که به این واسطه اجازه سکونت و کار در دانمارک را پیدا کنند. این توافق حاضر بیانگر آن است که طبق اصلاحات صورت‌گرفته قرار است این میزان حقوق دریافتی را به سالیانه 56500 دلار کاهش دهد که این حرکت، کار شرکت‌های دانمارکی را برای جذب و استخدام متخصصان بین‌المللی آسان‌تر کرده و دانشجویان بین‌المللی تازه فارغ‌التحصیل‌شده را در دانمارک به خود جذب می‌کند.
به‌لحاظ این توافقنامه، گام‌های پیش‌رو با هدف گسترش و توسعه در برخی حوزه‌ها برداشته خواهد شد. یکی از این موارد توسعه «فهرست مثبت» است که مهارت‌های موردعلاقه با گزینه‌هایی برای تشخیص مهارت‌های مربوط به آن نقطه را شامل می‌شود. علاوه‌بر این، بهبود سازماندهی سریع برای کارگران ماهر، تقویت مراکز خارجی استخدامی و بهبود تلاش‌ها برای حفظ فارغ‌التحصیلان بین‌المللی نیز در دستورکار قرار دارند. طبق آخرین گزارش‌های رسیده از اصلاحاتی که قرار است در سیستم آموزش‌عالی دانمارک اعمال شود، فارغ‌التحصیلان بین‌المللی در موسسات آموزش‌عالی این کشور مجوز اقامت طولانی‌مدت‌تری را کسب خواهند کرد، به‌طوری‌که این مجوز اقامت از 6 به 12 ماه بعد از فارغ‌التحصیلی افزایش یافته تا این گروه از فارغ‌التحصیلان فرصت کاریابی و اشتغال در این کشور را داشته باشند. امروزه، حدود یک‌سوم دانشجویان بین‌المللی بعد از پایان تحصیلات خود اجازه اقامت و کار در دانمارک را دارند. اما طبق توافقنامه‌ای که صورت گرفته، دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بین‌المللی مدت‌زمان طولانی‌تری اجازه اقامت در دانمارک را خواهند داشت تا بتوانند در مدت مقتضی، شغلی مناسب برای خود پیدا کنند.