دور هشتم از مذاکرات وین درحالی جریان دارد که طرف‌های غربی و آمریکایی با فشارهای خودساخته سعی می‌کنند تا روند مذاکرات کند شود. با این حال تیم مذاکره‌کننده ایرانی همواره آمادگی خودش را برای توافق خوب اعلام کرده است. اخیرا نیز وزیر امورخارجه، حسین امیرعبداللهیان اشاره کرده که اگر لازم باشد برای توافقی خوب، گفت‌وگو با آمریکا را نادیده نمی‌گیرد. اما به نظر می‌رسد فشار حداکثری آمریکا و متحدان غربی‌اش علیه ایران باعث شده است تاکنون زمینه و شرایط لازم برای گفت‌وگوی مستقیم میان دوکشور فراهم نشود اما این فضا می‌تواند در آینده تغییر کند. در همین راستا پیرامون اینکه چه شرایطی مذاکره را به سمت گفت‌وگوی مستقیم میان ایران و آمریکا می‌برد، با عبدالرضا فرجی‌راد، کارشناس مسائل بین‌‌الملل به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

مذاکرات وین درجریان است و در شرایط فعلی در وین هیچ‌گونه مذاکره مستقیمی میان ایران و آمریکا رخ نداده است. اما طبق سخنان حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشورمان، «اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق خوب با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگو را با آمریکا داشته باشیم، آن را نادیده نخواهیم گرفت»، به نظر شما چه مواردی باعث می‌شود مذاکره مستقیم میان آمریکا با ایران شکل بگیرد و اساسا از دید شما انجام چنین مذاکره‌ای شدنی است؟

شرایطی که باید فراهم شود این است که، اگر آنها می‌خواهند زودتر به نتیجه برسند و اینکه واسطه‌ها چه اروپا، چه روسیه نقش منفی نداشته باشند، مذاکره مستقیم داشته باشند، بهتر است. به‌عبارتی هم سرعت به کار داده شود، هم مبادلات بهتری صورت بگیرد. درحال حاضر ایران گفته، مذاکره مستقیم را درصورت نیاز انجام می‌دهیم و این حرف جدیدی نیست و تنها حرف دو روز گذشته‌ امیرعبداللهیان نیست. در گذشته هم، قبل از سفر رئیس‌جمهور به روسیه، مقامات اشاره‌هایی داشتند که با رقیب و دشمن به‌شرطی که ما منافعی از دست ندهیم و دقت کنیم منافع‌مان تامین بشود، در راستای منافع کشور می‌توانیم مذاکره بکنیم؛ این نقل به‌مضمون است. در این چند وقت هم این احساس وجود داشته که زمینه مذاکره با آمریکا دارد فراهم می‌شود. علتش هم این بود که آمریکایی‌ها مقداری فضای اقتصادی را برای ایران باز کرده‌اند. این یک قدم برای فراهم‌‌کردن شرایط مذاکره با ایران بوده است. اگر یادتان باشد امیرعبداللهیان چند ماه پیش، یک مثالی زد و گفت اگر آمریکایی‌ها حسن‌نیت خودشان را نشان بدهند، مثلا پول‌های بلوکه‌شده‌ ایران را آزاد کنند، این یک حسن‌نیت است تا مذاکرات سریع‌تر پیش برود. یعنی اینکه مذاکرات سریع‌تر پیش برود، یکی از زمینه‌هایش این است که آمریکا حسن‌نیت خود را اثبات کند. الان آمریکایی‌ها فضای فروش نفت برای ایران را بازتر کردند، نمی‌خواهم بگویم باز شده اما نسبت به قبل کمی بازتر شده است. چندین‌بار هم مهندس اوجی، وزیر نفت در مصاحبه‌هایش گفته ما فروش نفت‌مان بالا رفته و درآمدمان و صادرات‌مان بیشتر شده است. از آن طرف یک شرکت ایرانی حدودا 150میلیون دلار تحت ‌تحریم بود که آزاد شده است. از طرفی دیگر، در دو روز گذشته اعلام شد 18میلیون دلار از بدهی‌های کره‌جنوبی به ایران به سازمان ملل پرداخت شد. این موارد درواقع یکی از آن شرایط و هزینه‌هایی است که آمریکا باید به ایران بدهد، شاید در روزهای آینده موارد دیگری را هم ببینیم. بنابراین من فکر می‌کنم به احتمال زیاد، مذاکره ایران و آمریکا انجام خواهد شد. این معنی‌اش این است که مذاکرات دارد به نتیجه می‌رسد. یعنی مذاکرات راهش هموارتر شده است. وقتی راهش هموارتر بشود، ما به آخر مذاکرات که می‌رسیم، کارها فشرده‌تر و سخت‌تر می‌شود. وقتی سخت‌تر بشود، واسطه‌ها تا حدی نمی‌توانند نقش خیلی بزرگی بازی بکنند و دوطرف باید نقش بازی کنند. همین امتیازات کوچکی که آمریکایی‌ها به‌عنوان هزینه برای مذاکره مستقیم به ایران دادند، در تیم آمریکایی‌ها اختلاف ایجاد کرده و طی یک هفته اخیر دو تا از مهره‌های اصلی‌شان مانند ریچارد نفیو خارج شده‌اند. لذا این نشان می‌دهد تیم رابرت مالی بیشتر هم می‌تواند به ایران امتیاز بدهد تا به هر شکلی به توافق برسد و وزارت خارجه آمریکا و کاخ سفید هم دارند از او حمایت می‌کنند. به همین جهت من تصور می‌کنم مذاکرات ایران و آمریکا اگر زمینه‌اش فراهم شود، شروع می‌شود. این خود نشان‌دهنده این امر است که مذاکرات درجهت درستی حرکت می‌کند و باید ببینیم چه می‌شود.

مواردی گفته شده مانند اینکه درحال حاضر مذاکرات کند است اما فعلا نیازی به روشی جایگزین روش غیرمستقیم نیست و تا زمانی که مذاکرات وین در دسترس باشد، ما حاضر به مذاکره مستقیم هستیم. نظرتان درباره این‌گونه اظهارات چیست؟

سرعت مذاکرات کند است و زمان برای آنها مولفه‌ای جدی است. درحالی که برای ما ضرب‌الاجل آنها یا زمان مورد جدی‌ای نیست. هرچه زمان می‌گذرد به ضرر آنهاست. آنها می‌گویند باید براساس قواعد برجام جلو برویم و نگرانی‌شان این است که طرف ایرانی میزان غنی‌سازی‌اش به حد آستانه می‌رسد؛ این نظر آنهاست. بنابراین اگر در آن مدت‌زمانی که درنظر گرفته شده برای رسیدن به آستانه، عبور کنیم دیگر برجام برای آنها فایده ندارد. لذا باید به این توجه کنیم که آنها در ماه‌های گذشته چندین‌بار گفتند زمان محدود است و ما به صحبت آنها اهمیت نمی‌دهیم اما واقعیتش این است طبیعتا ضمن اینکه باید ملاحظات خودمان را داشته باشیم و مذاکرات‌مان را با طمانینه و دقت انجام دهیم، این طرف را هم باید درنظر بگیریم مشکلاتی وجود دارد برای رسیدن غنی‌سازی ما به آستانه، مشکلاتی که مشکلات داخلی هم دارد. یعنی تیمی که دارد با آنها مذاکره می‌کند، مشکلات داخلی آنها را مدنظر قرار دهد، ضمن اینکه باید منافع ملی را هم از دست ندهد. به همین خاطر، هرچه جلوتر می‌رویم، ظرافت کار بیشتر می‌شود.