کیانا تصدیق‌مقدم: پیشرفت تکنولوژی و دسترسی آزاد به اطلاعات عمومی موجب تسهیل در کسب اطلاعات و داده‌ها شده است و با یک جست‌وجوی ساده در هر زمانی می‌توان به انبوهی از عکس و فیلم و محتوا دسترسی پیدا کرد. اما اگر از چشم یک مستندساز قضیه را ببینید، به کیفیت بالای اطلاعات و طبقه‌بندی دقیق آنها نیاز خواهید داشت. در چنین شرایطی امکان بهره‌برداری از تصاویر یا فیلم‌های موردنیاز با کیفیت بالا و همچنین سرعت عمل بیشتر و استفاده از طبقه‌بندی‌های انجام‌شده ازلحاظ موضوع و زمان وقوع، نیاز و ضرورت آرشیو جامع ملی را دوچندان می‌کند. ازسوی دیگر آرشیو برنامه‌های پخش‌شده در برخی شبکه‌های خارجی دسترسی مناسبی برای مستندسازان و فیلمسازان ایجاد کرده است. سوال مهم اینجاست که آیا مستندسازی که به سفارش سازمان صداوسیما به آرشیو نیاز دارد، امکان دسترسی آسان و طبقه‌بندی‌شده برای او فراهم است یا در هزارتوی آرشیو و گذر از هفت‌خوان رستم، عطایش را به لقایش بخشیده و از آرشیوهای برنامه‌های پخش‌شده با حذف لوگو بهره می‌برد؟
در کشورهای پیشرفته دسترسی به اطلاعات به‌سرعت رو به افزایش است، ولی کارگردان و تهیه‌کننده ایرانی برای تهیه یک برنامه مستند تاریخی به آرشیو رسانه‌های خارجی متوسل می‌شود و این سوال در ذهن ایجاد می‌شود که چگونه آرشیو و گنجینه ملی کشور در آن‌سوی مرزها به سهولت دردسترس است. مهم‌ترین نهادها و سازمان‌های متولی آرشیو در کشور مرکز اسناد انقلاب اسلامی، مرکز اسناد کتابخانه ملی و سازمان صداوسیما هستند که بزرگ‌ترین آرشیوها را دراختیار دارند؛ از عکس و فیلم گرفته تا فایل‌های صدا در آنجا وجود دارد. اما اینکه چرا به‌راحتی دست مستندسازان قرار نمی‌گیرد و آیا دسته‌بندی و طبقه‌بندی موضوعی دارند یا خیر، مشخص نیست.
برای بررسی وضعیت آرشیوها با چند مستندساز گفت‌وگو کردیم. البته برای کسب اطلاعات درخصوص نحوه ارائه خدمات، قوانین و دستورالعمل‌های حاکم و شناخت بیشتر موضوع از دیدگاه مسئولان امر، طی دوهفته گذشته تلاش بسیاری برای انجام مصاحبه با حسین مهدیان، مدیرکل آرشیو صداوسیما شد که تا تاریخ انتشار گزارش، این اتفاق نیفتاد. این گزارش اما همچنان باز است و منتظر پاسخ سوالات ارائه‌شده ازسوی متولیان آرشیو یعنی همان گنجینه ملی هستیم. هرچند در مصاحبه‌های انجام‌شده با تهیه‌کنندگان و مستندسازان این گلایه عمومیت داشت که باوجود تعلق سفارش‌ها و برنامه‌ها به صداوسیما هیچ مسئولی درمقابل محدودیت‌ها و معذوریت‌ها برای دسترسی به آرشیو پاسخگو نیست. با این‌حال این گزارش ادامه‌دار خواهد بود و منتظر پاسخ مسئولان صداوسیما و آماده انتشار این جواب‌ها هستیم.
دسترسی عموم مردم به آرشیو صداوسیما
آرشیوها سند محسوب می‌شوند و این سندها به‌منظور و با قید و شرایط خاصی استفاده می‌شوند. زمانی این اسناد دراختیار مردم قرار می‌گیرد که با ملاحظات و شفافیت مدارکی برای فیلمسازی ارائه دهند یا طرحی به شبکه ارائه می‌دهند و وقتی مصوب شد به آرشیو صداوسیما می‌برند و آرشیوی را که می‌خواهند تحویل می‌گیرند. این یعنی برای همه امکان‌پذیر است که فیلم بسازند، مگر اینکه طرح مصوب نشود. درواقع هر شخصیتی می‌تواند برای شبکه‌ای طرحی ببرد و چنانچه تایید شود آن شخص می‌تواند از آرشیو صداوسیما تصویر دریافت کند. مگر اینکه تصویری بخواهند که جزء محدودیت‌های سازمان باشد. در ادامه با عده‌ای از مستندسازان در رابطه با مشکلات تولید مستندهای آرشیوی گفت‌وگو کردیم.
تقویت رسانه ها، اولویت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان است
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان گفت: «تقویت رسانه‌ها با هدف بیان شفاف و صریح انتقاد و نظرات سازنده در راستای توسعه پایدار استان جزء اولویت‌های این اداره کل است.» محمد رعیت در نشست با مدیران رسانه‌های گلستان اظهار داشت: «مدیران استان باید درکنار رسانه‌ها از این ظرفیت برای اطلاع‌رسانی خدمات به مردم استفاده کنند.»وی گفت: «اداره کل فرهنگ و ارشاد گلستان آمادگی دارد تا مشکلات خبرنگاران و مدیران رسانه‌های استان را با همراهی و همفکری این قشر حل کند که بهترین راه دستیابی سریع به این هدف، وجود تشکل تخصصی رسانه ازجمله خانه مطبوعات است.»مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان با اشاره به نقش ویژه رسانه در توسعه جامعه گفت: «رسانه روابط‌عمومی ادارات نیست بلکه وظیفه اطلاع‌رسانی اقدامات و نقد سازنده و آگاهانه به مسئولان را دارد که معرفی، حفظ و تقویت این جایگاه از طریق مشارکت فعالان رسانه دست‌یافتنی است.»رعیت همچنین تهیه نقشه راه برای تسریع در رفع مسائل و مشکلات حوزه رسانه استان و بهره‌گیری از این ظرفیت برای توسعه منطقه را ضروری دانست. در این نشست ۱۵ نفر از فعالان رسانه‌ای گلستان به طرح مسائل و مشکلات فعالیت کاری خود ازجمله پوشش بیمه، ساماندهی توزیع آگهی در ادارات، نبود چاپخانه، ساماندهی نشریه‌ها و تقویت تولید محتوا در رسانه‌ها پرداخته و خواستار همراهی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در حل این مشکلات شدند.در گلستان ۱۶۵ نماینده نشریه سراسری، ۴۲ پایگاه خبری، ۱۳۶ دفتر رسانه‌ای شامل خبرگزاری، نشریه چاپی و الکترونیکی مشغول فعالیت هستند.
در همین رابطه مطالب زیر ریر را بخوانید:
مستندسازان از من آرشیو می‌خواهند (لینک)
مشروط به پرداخت مبالغ هنگفت (لینک)
گرفتن تصاویر از صداوسیما اذیت‌کننده نیست (لینک)
مراحل تولید مستندهای آرشیوی (لینک)
فیلم‌ها، آرشیوها و دردسرها (لینک)
در ایران آرشیو منسجمی وجود ندارد (لینک)