سیدمهدی طالبی، خبرنگار گروه بین‌الملل: برای نخستین‌بار از سال2018، ارتش دولت نجات ملی یمن وابسته به انصارالله، خاک امارات را هدف حمله قرار داد. «یحیی سریع»، سخنگوی نیروهای مسلح یمن صبح روز گذشته از عملیات ویژه‌ای در عمق خاک امارات متحده عربی خبر داده بود. درحالی‌که سخنگوی نیروهای مسلح یمن بدون اشاره به موارد بیشتری، بیان جزئیات این عملیات را به ساعات بعد موکول کرد، ناگهان وقوع انفجارهای سنگین در ابوظبی، پایتخت امارات و برخاستن ستون‌هایی از آتش همه را متوجه کلیات این حمله کرد.
مقامات یمنی می‌گویند این حمله واکنشی به عملیات نظامی امارات و متحدان این کشور در یمن به‌ویژه استان شبوه است. امارات که از سال2015 به‌همراه عربستان به یمن حمله کرده از سال2018 عملیات‌های نظامی خود علیه انصارالله را متوقف کرد و در سال2019 نیز مدعی شد از یمن خارج شده است. با وجود این، در ماه جاری نیروهای وابسته به امارات در جنوب این کشور موسوم به «العمالقه» با حمله به مناطق تحت سیطره دولت نجات ملی یمن، جنگ خونینی را آغاز کرده‌اند. پس از آغاز این عملیات، صنعا با تهدید ابوظبی به انجام حملات مستقیم به خاک امارات از این کشور خواسته بود از دخالت در امور داخلی یمن دست کشیده و نیروهای خود را خارج سازد.
شبکه المیادین که نزدیک به محور مقاومت تلقی می‌شود دیروز به‌نقل از منابع ویژه خود اعلام کرد یمنی‌ها با ۲۰فروند پهپاد و ۱۰فروند موشک بالستیک به ابوظبی حمله کرده‌اند. با این حال شواهدی از اصابت موشک‌های بالستیک به امارات به رسانه‌ها راه نیافته است. تصاویر منتشرشده از حملات روز گذشته نشان می‌دهد در این حملات به احتمال فراوان از پهپادهای انتحاری و حتی موشک‌های کروز استفاده شده است. چندی‌پیش و در روز ۱۳دی‌ماه نیز یمن با توقیف کشتی «روابی» متعلق به امارات در دریای‌سرخ که حامل تجهیزات نظامی بود تلاش کرده بود ابوظبی را از تشدید اقدامات نظامی خود در این کشور بازدارد، اما ادامه حملات نظامی نیروهای وابسته به امارات، صنعا را به حمله مستقیم به خاک این کشور سوق داد.
با این حال حمله مستقیم به خاک امارات در روز گذشته تنها آسیبی نبود که به منابع این کشور وارد شد؛ به گزارش وبگاه یمن‌نیوز در این روز، فرودگاه «عتق» در استان شبوه یمن نیز شاهد حمله موشکی نیروهای دولت نجات ملی بود. در این حمله که به‌وسیله موشک‌های بالستیک صورت گرفت یک هواپیمای اماراتی از نوع سی۱۳۰ به‌شدت آسیب دید. این فرودگاه یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های امارات برای اداره نبردها و تدارکات‌رسانی نیروهایش در استان شبوه به‌شمار می‌رود.
آخرین حملات یمن به امارات تا پیش از حملات دیروز مربوط به سال‌های 2017 و 2018 است که طی آن یمن با استفاده از موشک‌های کروز تاسیسات هسته‌ای البراکه امارات را به‌همراه فرودگاه دبی و دو میدان نفتی هدف قرار داد.
کدام مناطق مورد حمله قرار گرفته‌اند؟
خبرگزاری رسمی امارات در خبر روز گذشته خود اعلام کرد دو نقطه در ابوظبی، پایتخت این کشور مورد حمله قرار گرفته است. در حمله نخست سه تانکر سوخت در تاسیسات شرکت نفتی ادنوک منهدم شده‌اند و در حمله دوم نیز فرودگاه بینالمللی ابوظبی مورد حمله قرار گرفته است. منابعی در پلیس امارات تایید کرده‌اند چند فروند پهپاد با رهاسازی بمب باعث انفجار در این دو نقطه شده‌اند.
شبکه روسیاالیوم در گزارشی به بررسی اهمیت منطقه صنعتی المصفح در ابوظبی پرداخته است که نخستین هدف پهپادهای یمنی در حمله به امارات بود. به گزارش این رسانه روسی، قدیمی‌ترین بندر امارات در این منطقه واقع شده و بسیاری از شرکت‌های صنعتی و خودروسازی در آن حضور دارند. در گزارش روسیاالیوم آمده است منطقه المصفح به پنج منطقه صنعتی تقسیم می‌شود؛ منطقه ایکاد۱ شامل مجتمع‌های تخصصی در صنایع مهندسی سنگین است. ایکاد۲ مجتمع‌های تخصصی در صنایع سبک و متوسط را دربرمی‌گیرد. ایکاد۳ میزبان صنایع سبک و متوسط و برخی شرکت‌های بینالمللی است. ایکاد۴ شامل صنایع تکنولوژی پیشرفته و ایکاد بوده و ایکاد۵ نیز مجتمع‌های تخصصی در صنعت خودرو را میزبانی می‌کند. شرکت‌های خودروسازی معتبری مانند «آئودی»، «بنتلی»، «پورشه» و «فولکس‌واگن» در المصفح دارای نمایشگاه‌ها و مراکز تعمیر و نگهداری عظیمی هستند.
دومین منطقه مورد هدف‌قرارگرفته نیز از لحاظ اهمیت دست‌کمی از منطقه نخست ندارد و حتی تبعات غیرمستقیم حمله به این نقطه را می‌توان بسیار بزرگ‌تر از حمله اول ارزیابی کرد. فرودگاه ابوظبی دومین فرودگاه بزرگ کشور امارات پس از فرودگاه دبی به‌شمار می‌رود و به‌نوعی رقیب این فرودگاه است؛ این رقابت در سایه اختلافات خاندان‌های حکومتی این دو منطقه دارای اهمیت زیادی است. فرودگاه ابوظبی سالانه 24میلیون مسافر دارد که درآمدی معادل 400میلیون دلار برای این فرودگاه به‌همراه دارد. هدف‌گیری فرودگاه ابوظبی نه‌تنها به‌طور مستقیم با ناامن‌سازی آن باعث کاهش درآمدهای شیوخ ابوظبی از پروازهای این فرودگاه می‌شود بلکه به‌دلیل کاهش سفرهای هوایی به این شهر، تعداد گردشگران و سرمایه‌گذاران خارجی در ابوظبی نیز کاهش می‌یابد. در این میان اما باید توجه داشت که حملات یمن به امارات اگر به حمله روز گذشته محدود شود به‌صورت کلان آسیب چندانی برای ابوظبی در بر ندارد اما درصورت ادامه یافتن حملات، امارات با بحران اقتصادی مواجه می‌شود.
اهداف و پیامدهای حمله به ابوظبی
حمله روز دوشنبه به پایتخت امارات برای تحقق برخی اهداف صورت گرفته و می‌تواند تبعات مثبت و منفی زیادی نیز داشته باشد. با این‌حال درحالی‌که دولت نجات ملی یمن در مرکز این کشور با حمله نظامی یک کشور خارجی مواجه است، تاثیرات منفی حمله نظامی این کشور به پایتخت امارات به‌شکل نسبی برای صنعا دارای اهمیت نیستند. به همین جهت باید بیشتر از توجه به پیامدهای منفی به اهداف و تبعات مثبت این اقدام پرداخت.
1-خارج کردن امارات از معادله «مأرب»
استان مأرب در مرکز یمن و در مجاورت استان صنعا قرار دارد. این استان مرکز اصلی تجمع قوای نظامی و طرفداران منصور هادی، رئیس‌جمهور دولت مستعفی یمن است که مورد حمایت عربستان است. این منطقه نه‌تنها مرکز اصلی تجمع قوای سعودی‌ها در مرکز یمن به‌حساب می‌آید، بلکه به‌صورت همزمان تنها گزینه موجود در این محدوده است، زیرا شهر و منطقه دیگری در این ناحیه برای ایجاد یک سد محکم دربرابر انصارالله وجود ندارد. در سوی دیگر مأرب قلب اقتصادی، نفتی و مواصلاتی یمن است که ازدست رفتن آن ضمن وارد آوردن ضربه‌ای سخت به ریاض باعث افزایش قدرت اقتصادی دولت صنعا می‌شود. کارشناسان نظامی می‌گویند فاتح نبرد مأرب فاتح نبرد یمن خواهد شد. حمله مستقیم به ابوظبی می‌تواند با خارج کردن امارات از معادله مأرب آزادسازی این شهر را تسهیل کند.
2- انتقام‌جویی از امارات به‌دلیل ایفای نقش منفی در پرونده‌های منطقه‌ای
امارات ازطریق پول رساندن به آشوبگران عراقی موسوم به «جوکر»، حمایت مالی از مخالفان مقاومت در عراق و همچنین شکل دادن به تقلب در انتخابات این کشور یک گزینه اصلی برای انتقام‌جویی محور مقاومت است. با این‌حال چنین انتقامی به شکل مستقل قابل انجام نیست، بلکه می‌تواند در بستر اقدامی دیگر نیز صورت بگیرد.
3 -مستحکم‌سازی صلح یمن ازطریق بینالمللی شدن
کشورهای بسیاری در نبردهای یمن حضور دارند، اما حضورشان مخفی یا از لحاظ سیاسی تاحدی کمرنگ است. درحالی‌که حضور این طرف‌های بینالمللی شاید ازلحاظ رسانه‌ای ضعیف به‌نظر برسد، اما اهداف آنها در یمن جزء پیشران‌های اصلی جنگ در این کشور هستند. حمله پهپادی به پایتخت امارات با بین‌المللی‌سازی بحران و تهدید منافع تجاری طرف‌های حاضر در جنگ ازجمله برخی کشورهای اروپایی، می‌تواند قرارداد صلح آتی در یمن را ازلحاظ بینالمللی مستحکم‌تر کند.
4 -خنثی‌سازی اثرات ورود علنی آمریکا و انگلیس به نبردها در یمن
آمریکا و انگلیس پس از حمله به یک نفتکش رژیم‌صهیونیستی در اقیانوس هند به بهانه اینکه این عملیات از استان «المهره» یمن صورت گرفته، نیروهای ویژه خود را به این کشور وارد کردند. البته باید توجه داشت نیروهای این دو کشور از ابتدای جنگ در این کشور حضور دارند، اما درحال حاضر با علنی کردن حضور خود درصدد تحقق اهدافی هستند. ورود نیروهای ویژه آمریکا و انگلیس به یمن شاید از لحاظ فنی به قدرت تاکتیکی نیروهای ائتلاف عربی بیفزاید، اما تاثیراتش چندان زیاد نیست، بلکه این دو کشور غربی با قبول ریسک حضور مستقیم نظامی در یمن، قصد دارند اراده خود به عدم تغییر موازنه در این کشور را به محور مقاومت نشان داده و اراده این محور را دچار خلل کنند. ادامه نبرد در مأرب و حمله به ابوظبی نشان داد محور مقاومت مقهور این مانور سیاسی نشده است.
چرا امارات عملیات خود در یمن را مجددا آغاز کرده است؟
آغاز اقدامات نظامی امارات در یمن آن‌هم پس از وقفه‌ای چندساله نیازمند بررسی‌های موشکافانه‌ای است تا بتوان به ریشه‌های این اتفاق دست یافت. در ادامه به بررسی برخی از این دلایل پرداخته‌ایم.
1 -تهدید مناطق تحت نفوذ امارات در یمن
امارات از 2018 به بعد پس از تسلط بر برخی نواحی جنوب یمن، جبهه‌های جنگ در این کشور را با دو هدف اصلی غیرفعال کرد؛ هدف نخست «تثبیت زمین‌های اشغال‌شده» و هدف دوم «مواجه نشدن با حملات انتقامی یمن به خاک امارات» بود. از سال 2021 با رسیدن نیروهای وابسته به دولت نجات ملی یمن به دروازه‌های شهر مهم مأرب در مرکز این کشور باعث شده تا امارات به‌سمت فعال‌سازی مجدد جبهه‌های خود در یمن کشیده شود. ابوظبی می‌داند وضعیت با سال 2018 تفاوت زیادی کرده و دیگر نمی‌تواند به‌راحتی جبهه‌ها را غیرفعال نگاه دارد، زیرا پس از آزادسازی مأرب توسط دولت قانونی یمن مستقر در صنعا، این نیروها به‌سمت جنوب حرکت کرده و وارد مناطق اشغال‌شده توسط امارات خواهند شد. بنابراین امارات دیگر نمی‌تواند به‌راحتی تنها با غیرفعال کردن جبهه‌های خود در یمن، با خیالی آسوده در این کشور فعالیت کند. از این‌رو امارات تصمیم گرفته تا پیش از سرازیر شدن نیروهای مقاومت یمن به‌سمت جنوب و آزادسازی مناطق اشغال‌شده توسط امارات، زودتر به پیشواز جنگ برود.
در سویی دیگر عربستان‌سعودی نیز با تشخیص چنین برداشتی در ذهن مقامات اماراتی تلاش کرده تا مقامات ابوظبی را با یک وعده بفریبد. سعودی‌ها برای آنکه امارات تردیدهایش را کنار گذاشته و زودتر به تصمیم‌گیری برسد، به این کشور پیشنهاد داده‌اند تا تمام جنوب یمن منطقه نفوذ امارات به‌حساب بیاید. این پیشنهاد درحالی است که پیش‌تر عربستان به‌جز مناطق شمالی و شرقی یمن در جنوب نیز به‌وسیله دولت مستعفی منصورهادی که وابسته به این کشور است، نفوذ داشت. آنچه ریاض را به ارائه چنین پیشنهاد به ظاهر سخاوتمندانه‌ای کشانده، درمعرض خطر قرار گرفتن کلیت نفوذشان در یمن است.
2 -اعتمادبه‌نفس ناشی‌از موفقیت‌های نسبی اخیر در منطقه
ابوظبی در سال‌های اخیر بر میزان دخالت‌های خود در پرونده‌های منطقه‌ای افزوده است. امارات در عراق با حمایت از گروه‌ها و جریانات مختلف از سال 2019 به موفقیت‌های نسبی دست یافته، در لیبی دولت خلیفه حفتر را در شرق لیبی تثبیت کرده و در اتیوپی نیز به حمایت از دولت ابی‌احمد نخست‌وزیر این کشور می‌پردازد. در پرونده سوریه نیز امارات در نزدیکی با روسیه و ایران درحال گام برداشتن برای ایجاد روابط نزدیک با دولت این کشور هستند. موفقیت‌های چندجانبه میدانی و سیاسی اخیر باعث شده تا مقامات ابوظبی با اتکا به چنین دستاوردهایی، فضای پیش‌روی خود برای بازیگری را بیش از اندازه واقعی آن ارزیابی کنند. حفظ ائتلاف با غرب و همزمان نزدیک شدن به محور مقاومت در پرونده سوریه و ایجاد ارتباط با ایران موجب شده تا اماراتی‌ها برای تحرکات جدید خود در یمن با اعتمادبه‌نفس عمل کنند، زیرا حس می‌کنند این اقدامات احتمالا باعث می‌شود تهران مانع از شکل‌گیری یک اقدام شدید علیه ابوظبی شود؛ با این‌حال پرونده‌های جدا از یکدیگر محاسبات جداگانه‌ای نیز دارند. حمله نظامی به تاسیسات نفتی و هوایی ابوظبی نشان داد امارات نمی‌تواند از برخی انعطاف‌ها دربرابر محور مقاومت به‌عنوان سپری جهت حمله به دیگر اضلاع آن استفاده کند. امارات تصور می‌کرد پس از آتش‌بس چهارساله با مقاومت در جنوب یمن می‌تواند ازطریق ایجاد ارتباطات سیاسی با این محور نفوذ خود بر جنوب این کشور را محکم‌تر سازد. اما تاکید این محور بر آزادسازی تمام خاک یمن به امارات خلاف این را ثابت کرد. در این میان باید توجه داشت مقامات یمنی در سیاست‌های خود گرچه از کشورها و ملت‌های منطقه حمایت می‌کنند، اما این به‌معنای عدم استقلال‌شان و پیروی از سیاست کشورهای دیگر نیست، بلکه اثبات‌کننده استقلال این کشور است.
3 -تقسیم توان محور مقاومت
به‌نظر می‌رسد امارات در چهارچوب محور غربی به‌دنبال درگیرسازی محور مقاومت در یک پرونده بزرگ است تا از توان آن برای مدیریت پرونده‌های منطقه‌ای کاسته شود. به‌زعم طراحان غربی برخی اتفاقات در منطقه همانند تشدید اوضاع در یمن احتمالا می‌تواند مانع از پیاده شدن دقیق برنامه‌های محور مقاومت در عراق شود. بغداد پس از برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در سال گذشته میلادی در سایه اتهامات متعدد درباره وقوع تقلب در آن شاهد تنش‌های سیاسی است.