عاطفه جعفری، خبرنگار گروه فرهنگ: سریال‌های تاریخی همیشه طرفداران خودشان را دارند؛ البته اگر ساختار درست و خوبی داشته باشند. در این گزارش با نگاه به سریال‌هایی که در چهار دهه پس از انقلاب در تلویزیون ایران ساخته شده‌اند، روند تولید این مجموعه‌ها، کیفیت‌شان و همچنین کمیت آنها را مورد بررسی مقایسه‌ای قرار داده‌ایم. در این بررسی، اساس تقسیم‌بندی، دهه‌های مختلف است. با نگاهی به این لیست تفکیک‌شده از دهه‌های مختلف، دقیقا می‌توانیم این نکته را متوجه شویم که تلویزیون به‌جای پیشرفت در سریال‌سازی تاریخی، پسرفت کرده است و به‌جای اینکه کیفیت سریال‌ها بال برود و سریال‌هایی مثل در چشم باد و کیف انگلیسی ساخته شوند، کیفیت‌شان افت پیدا کرده و مخاطبی هم ندارند. مدیران تلویزیون از علاقه‌مندی مخاطبان نسبت‌به سریال‌های تاریخی بی‌خبر نیستند و طی 10 سال گذشته تلاش‌هایی برای احیای این ژانر در تلویزیون کردند؛ تلاش‌هایی که بیشتر ناکام ماند و از سمت مخاطبان تلویزیون با اقبال زیادی همراه نبود و باید دید در دوره جدید چقدر این موضوع جدی گرفته می‌شود.
دهــه 60
سریال: سربداران
سال ساخت: 1362
کارگردان: محمدعلی نجفی
سریال «سربداران» یکی از بهترین سریال‌های نوستالژیک دهه 60 محسوب می‌شود که اثری تاریخی بوده و روایتگر قیام سربداران خراسان به رهبری شیخ‌حسن جوری علیه استیلای مغول بر ایران است. این سریال برای اولین‌بار در سال 1362 از شبکه یک سیما به نمایش درآمد و توجه مخاطبان زیادی را به خود جلب کرد. سربداران در آن زمان حواشی‌ای را نیز به‌دنبال داشت که برخی نسبت‌به بازی سوسن تسلیمی در نقش همسر شیخ‌حسن انتقاد داشتند و این انتقادات منجر به سانسور چندین سکانس از بازی او در این سریال شد.
سریال: افسانه سلطان و شبان
سال ساخت: 1363
کارگردان: داریوش فرهنگ
فیلمنامه سریال «افسانه سلطان و شبان» را مهدی هاشمی و داریوش فرهنگ به اتفاق یکدیگر و در قالب افسانه‌ای کهن نوشته‌اند. داریوش فرهنگ مهرماه سال ۱۳۸۹ بود که در گفت‌وگویی با مهر درباره راز ماندگاری سریال افسانه سلطان و شبان گفته بود: «نوآوری، جلوتر از زمانه بودن، سرزندگی و سادگی. یادتان باشد آن‌روزها فقط دو شبکه داشتیم با چند سریال محدود و معدود. از همان روز اول افق دیدمان دورتر و دورتر بود. نمی‌خواستیم باری‌به هرجهت کار کنیم، تقلیدی و تکراری کار کنیم، سفارشی و به رسم رایج کار کنیم. خب سریال «سلطان و شبان» در زمان خود نوآوری کرده بود که می‌توانست جریان‌سازی هم بکند. [...] یادتان باشد هر کار تازه‌ای که می‌تواند یک قدم به جریان‌سازی کمک بدهد، با خودش خساراتی هم می‌آورد. تجربه اول است! و خودش در پی کشف ناشناخته‌ها است و نمی‌تواند کامل باشد! چنانچه کار ما هم از ضعف برخوردار بود.»
سریال: بوعلی سینا
سال ساخت: 1364
کارگردان: کیهان رهگذار
سریال «بوعلی سینا» شاید به خوش‌ساختی سریال‌های قبل خودش نبود، اما بازهم توانست مخاطب تلویزیون آن زمان را با خودش همراه کند. امین تارخ، بازیگر این سریال درمورد نقشش می‌گوید: «قبلا در سریال سربداران با هم همکاری داشتیم و من نقش شیخ‌حسن جوری را بازی می‌کردم. دوران شیرین کاری و حرفه‌ای داشتیم و مفتخرم این نقش را که یک شخصیت ملی، حکیم، معلم، طبیب و شخصیت استثنایی و نابغه است، من بازی کردم، زیرا این افتخار نصیب هر بازیگری نمی‌شود. چیزی که برای من مهم و برای کیهان رهگذار حیاتی بود این بود که اگر قرار باشد سراغ شخصیت‌های علمی و فرهنگی و شخصیتی که اهل حکمت و علم سیاست است برویم، شاید سریال پربیننده نباشد، بنابراین ترکیبی از اینها به اضافه زندگی شخصی که چرا ابن‌سینا ازدواج نکرد می‌تواند مخاطب را جذب کند، بنابراین شخصیتی خلق شد که قرار بود عشقی میان این دو باشد که ابن‌سینا نپذیرفت و هرگز نپذیرفت ازدواج کند. نمونه‌ای از این اتفاقات و رابطه با پدر و مادرش و شخصیت‌های دیگر قصه‌ای را به تصویر کشید که برای تماشاگر می‌توانست زیبا باشد. درنهایت سریال ساخته و پربیننده شد و از دل این سریال یک فیلم سینمایی نیز استخراج و یکی از فیلم‌های سینمایی پرفروش شد.»
سریال: امیرکبیر
سال ساخت: 1364
کارگردان: سعید نیکپور
سریال تلویزیونی «امیرکبیر» در سال ۱۳۶۴ به نویسندگی پرویز زاهدی و کارگردانی سعید نیکپور تولید و در قالب ۱۲ قسمت از آنتن شبکه یک سیما روی آنتن رفت. مجموعه‌ای از بستر یک دوره تاریخی بسیار مهم سرزمین ایران که به نام صدراعظم مقتول ناصرالدین‌شاه قاجار به نام امیرکبیر و توطئه‌های دشمنانش ثبت شده و دربرگیرنده اتفاقات دراماتیکی بود که بازی درخشان بازیگرانش و کنش‌های دراماتیک متن و کارگردانی سنجیده‌اش در بستر ساخت یک مجموعه دهه‌شصتی صداوسیمای آن دوران فضای پرمخاطبی را فراهم کرده بود.
سریال: کوچک جنگلی
سال ساخت: 1366
کارگردان: بهروز افخمی
افخمی، مدیرگروه فیلم و سریال بود، اما تصمیم می‌گیرد «کوچک جنگلی» را خودش بسازد و درمورد آن می‌گوید: «زمانی که من مدیر فیلم و سریال شدم، فیلمنامه به تشکیلات فیلم و سریال آمد. ناصر تقوایی پایه کار خود را بر یک رمانس تاریخی به نام «مردی از جنگل» نوشته احمد احرار قرار داده بود. این کتاب اصلا ارزش سندیت ندارد و تنها ممکن است به‌عنوان یک پاورقی در مجله‌ای و در دوره‌ای چاپ و خوانده شده باشد، ولی کسی آن را مأخذ ارزشمندی برای ساخت فیلمی تاریخی به‌حساب نمی‌آورد. تقوایی بدون توجه به این مطلب، تمام ماجراهای این رمانس را که پر از غلط و کاملا خیالی و افسانه‌پردازانه بود، مبنای فیلمنامه‌اش قرار داده بود. این فیلمنامه درطول دو سال به‌دست یک گروه کارشناس قوی بازنویسی می‌شد که خود تقوایی هم خیلی از این گروه تشکر می‌کرد و دائما اظهار و تاکید می‌کرد که من دارم از اینان درس یاد می‌گیرم؛ از بهروز ماکویی تا مهرزاد مینویی و سیف‌الله داد یا محمدرضا جوزی که الان در دانشگاه‌های آمریکا مشغول تدریس است.»
سریال: هزاردستان
سال ساخت: 1367
کارگردان: زنده‌یاد
علی حاتمی
«هزاردستان» برای خیلی از مخاطبان این سریال، یادآور دیالوگ‌های ماندگار است؛ دیالوگ‌هایی که همه برآمده از طبع شاعرانه این کارگردان بوده است. حاتمی ایده اولیه این اثر را با عنوان «جاده ابریشم» در سال ۱۳۵۴ نوشت، اما تا پخته شدن آن و آغاز فیلمبرداری‌اش چهار سال طول کشید. اگرچه نسخه فیلمبرداری‌شده با آن طرح بزرگی که ابتدا در ذهن حاتمی شکل گرفته بود بسیار متفاوت بود و همین نسخه نیز در زمان تولید با اصلاحات فراوانی مواجه شد؛ اصلاحاتی که بعضی از آنها پس از ضبط سکانس‌ها به‌وجود آمد، یعنی هنوز این سکانس‌ها و پلان‌های حذف‌شده همچنان در آرشیو صداوسیما موجود است و هرازچندگاهی در بازپخش‌های مختلف این سریال، برخی از آنها را می‌بینیم.
دهــه 70
سریال: روزی روزگاری
سال ساخت: 1370
کارگردان: امرالله احمدجو
«روزی روزگاری» هنوز هم تکرارشدنی نیست؛ سریالی که آنقدر متن و فرم و اجرای خوبی داشت که همچنان در یاد و خاطر مخاطب تلویزیون مانده است. محمود پاک‌نیت که در این سریال بازی کرده است، درمورد آن می‌گوید: «در رابطه با سریال روزی روزگاری و ماندگاری آن نکته‌ای را همه‌جا گفته‌ام و آن‌هم این است که به‌نظر من عواملی که کار می‌کردند از نویسنده و کارگردان که امرالله احمدجو بود تا فرهاد فخرالدینی که موسیقی این کار را ساخت، تهیه‌کننده این اثر و همه عواملی که در آن بازی می‌کردند به این متن عشق می‌ورزیدند. یعنی متنی بود که برای همه ما جذابیت خاصی داشت و هر لحظه‌ای از آن را که بازی می‌کردیم خودمان هم لذت می‌بردیم. زمانی می‌شود این لذت را با تماشاگران تقسیم کرد که در وهله اول خود دست‌اندرکاران لذت ببرند؛ در غیر این‌صورت اگر سرسری کار می‌شد و به‌عنوان یک کاری که وظیفه است و باید به پایان و پخش برسد به آن نگاه می‌شد، هیچ‌وقت این بازدهی را نمی‌داشت.»
سریال: پهلوانان نمی‌میرند
سال ساخت: 1376
کارگردان: حسن فتحی
زمانی که «پهلوانان نمی‌میرند» از شبکه دوم سیما پخش می‌شد، خیابان‌ها خلوت و همه به‌دنبال این بودند تا ببینند قاتل پهلوان خلیل چه کسی است؟ حسن فتحی در گفت‌وگویی درباره این سریال می‌گوید: «سریال پهلوانان نمی‌میرند کار آسانی نبود و سکانس‌هایی را در تهران و سکانس‌هایی را در نائین داشتیم؛ ضمن اینکه یک مجموعه گرانقدر سینما و تلویزیون در آن ایفای نقش می‌کردند. بسیاری از پهلوانان وسط سرشان را می‌زدند، چون روایاتی هست که حضرت‌علی(ع) جلوی سرشان ریخته بوده است و پهلوانان و علاقه‌مندان به شیوه ایشان نیز وسط سرشان را می‌زدند. به همین شیوه همه بازیگران وسط سرشان را تراشیده بودند، اما عنایت بخشی که نقش خاکستری جذابی هم داشت، این موضوع را نپذیرفت که درنهایت استاد عبدالله اسکندری کم‌کم و یواش‌یواش کار خودش را کرد و با ترفند روی ایشان گریم انجام شد. در زمان پخش همه با هم قول حرفه‌ای دادیم که به کسی نگوییم قاتل پهلوان خلیل کیست و پایان سریال را لو ندهیم. همان زمان مادرم با من تماس گرفت که بداند قاتل کیست، ولی هرچه اصرار کرد، نگفتم و آخر هم به حالت قهر تلفن را قطع کرد.»
سریال: کیف انگلیسی
سال ساخت: 1378
کارگردان: مرحوم
ضیاءالدین دری
«کیف انگلیسی» خوش‌ساخت بود، اما برای کارگردانش حاشیه‌های زیادی پیش آورد؛ هجمه‌های وسیعی علیه این کارگردان دانشمند سینما و تلویزیون آغاز شد. او در آخرین گفت‌وگویش به این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «من پیش مدیر وقت شبکه یک سیما، محمدرضا جعفری جلوه رفتم و از او خداحافظی کردم. کیف انگلیسی فراتر از مجلس رفت و کار به سفارت بریتانیا کشید. مدیران صداوسیما به من گفتند قسمت دهم که پخش می‌شود، در سطح عالی از طرف سفارت بریتانیا با شورای سرپرستی صداوسیما تماس گرفته و به آنها می‌گویند ما دوست نداریم خاکستر اختلافات گذشته کنار زده بشود. ما می‌خواهیم سرنوشت این سریال را بدانیم. بعد لاریجانی اینها را می‌خواهد و می‌گوید به شورای سرپرستی توضیح بدهید که قضیه چه هست و اینها توضیح می‌دهند که چهار هفته دیگر تمام می‌شود. یعنی نگران نباشید، آنها هم پیگیری نمی‌کنند.»
دهــه 80
شب دهم
سال ساخت: 1380
کارگردان: حسن فتحی
سریال «شب دهم» را باید به‌نوعی فتح باب ساخت سریال‌های محرمی دانست که تاثیرگذاری زیادی بر مخاطبان داشت و ثابت کرد می‌توان با هنر نمایش به فلسفه عاشورا و گفتمان مذهبی به بهترین شکل پرداخت و تاثیرگذار بود. حسن فتحی درباره اینکه چگونه «شب دهم» به سریالی مناسبتی تبدیل شد، می‌گوید: «پخش سریال شب دهم در ایام محرم پیشنهاد مدیر وقت شبکه اول بود. ایشان معتقد بودند این سریال در ایامی که عید نوروز و محرم با هم تقارن دارند، مخاطب بسیاری را جذب خود می‌کند و همین اتفاق هم افتاد. شب دهم به‌عنوان سریالی مناسبتی به‌خوبی جواب داد.»
سریال روزگار قریب
سال ساخت: 1386
کارگردان: کیانوش عیاری
«روزگار قریب» از آن دست سریال‌های دوست داشتنی بود که توانست مخاطبان زیادی داشته باشد. عیاری درباره پذیرفتن ساخت روزگار قریب که به پیشنهاد مدیران سیمافیلم بوده است، در گفت‌وگویی می‌گوید: «یکی از مدیران سیمافیلم در همان سال‌ها که کار تازه یکی ـ دو ماه بود شروع شده بود، به من گفت درست است که شما کارگردان سینما هستید و در سینما هم موفق بوده‌اید، اما کمی هم به این کار دل بدهید. من هم در پاسخ گفتم چطور؟! هر کسی چیزی گفته غلط کرده گفته. آنچنان که یکی از آبدارچی‌هایی که به من چای می‌داد، چندباری به من گفت این یک کار تلویزیونی است، چرا آنقدر روی آن دقت به خرج می‌دهی، عصبی می‌شوی و زحمت می‌کشی؟! به آن مدیر گفتم وقتی چنین شخصی این را به من می‌گوید، شما چگونه حرف کسی که از سر صحنه خبرهای منفی برای شما می‌آورد و صددرصد حسادت می‌ورزد که من برای تلویزیون این چنین با دقت کار انجام می‌دهم را می‌پذیرید. ایشان موضوع را برعکس به شما رسانده است. واقعا هم به همین شکل بود. من در دو ـ سه روز اول آغاز کار به این نتیجه رسیدم که این کار را باید تا انتها و با تمام قوا پیش ببرم و هرچه تجربه دارم استفاده کنم و به قولی اگر کار گزارشی هم بسازم باید کاری باشد که به‌شدت به آن علاقه دارم و محصول من است، پس باید به آن برسم و آن را بسازم.»
سریال: مدارصفردرجه
سال ساخت: 1386
کارگردان: حسن فتحی
سریال «مدار صفر درجه» از آن دست سریال‌هایی است که همچنان هم مخاطبان خاص خودش را دارد و حسن فتحی با آن زبان هنر و موسیقی و شعری که در ساخت این سریال به کار برده است، توانسته مخاطب را با خود همراه کند و پس از سال‌ها که از پخش آن می‌گذرد همچنان یکی از سریال‌های محبوب تلویزیون باشد. اما ساخت این سریال هم سختی‌های خودش را داشت و حسن فتحی بعد از اینکه کار پخش شد در فواصل مختلف و گفت‌وگوهای فراوان به این مسائل اشاره کرده است.
سریال: نردبام آسمان
سال ساخت: 1388
کارگردان: محمدحسین لطیفی
«نردبام آسمان» با پرداختن به زندگی یکی از دانشمندان ایرانی توانست مخاطبان زیادی را جذب کند. حامد عنقا، نویسنده این سریال در مورد آن می‌گوید: «چند نکته مهم در مورد این فیلم برایم مدنظر بود. ابتدا اینکه ما امروز فراموش کرده‌ایم که چه تاریخ و فرهنگ بزرگی داشته‌ایم. نویسنده مجموعه «نردبام آسمان» می‌گوید: «آن زمانی که علم معنای واقعی خود را از دست داده بود و ما در سرزمینی که تحت اشغال مغول‌ها بود زندگی می‌کردیم، افراد بزرگی چون خواجه نصیرالدین پرورش یافتند. یک سال بعد تیمور لنگ حمله کرد، با این حال ایران رفته‌رفته به جایی رسید که مرکز تولید علم در جهان شد. یعنی کشور ما در قرن هشتم و نهم در دنیا تولید علم کرد اما از آن غافل مانده‌ایم.
سریال: تبریز در مه
سال ساخت:1389
کارگردان: محمدرضا ورزی
محمدرضا ورزی سریال‌های تاریخی زیادی ساخته است، اما نمی‌توان او را کارگردان موفقی در این زمینه دانست که البته در ادامه در مورد کارهای او صحبت خواهیم کرد.
ورزی در مورد ساخت مجموعه تلویزیونی«تبریز در مه» و انتقادهایی که به زبان و لحن این سریال وجود داشته است، می‌گوید: «من سعی کردم دست به یک نوع ساختارشکنی در روایت و ریتم کار تاریخی بزنم. متاسفانه ما در کارهای تاریخی بیش از حد بر دیالوگ‌گویی تاکید می‌کنیم و از کلمات و الگوی زبانی ثقیلی استفاده می‌کنیم که مخاطب را خسته می‌کند. من سعی کردم تا از زبان صمیمی‌تر و محاوره‌ای استفاده کنیم که هم روند و ریتم کار را کند می‌کند و هم درک یک سریال تاریخی را برای بسیاری از مخاطبان این سریال‌ها دشوار می‌سازد. من به‌شدت به ریتم مناسب کار اهمیت می‌دهم و بی‌رحمانه پای تدوین سریال‌های خودم حضور دارم. حتی سکانس و دیالوگ‌هایی را درآوردم که برخی از بازیگرانم از دست من ناراحت شدند ولی برای من رسیدن به ریتم مناسب که بتواند مخاطب را جذب یک سریال تاریخی کند از اولویت بیشتری برخوردار است.»
دهــه 90
سریال: سرزمین کهن
سال ساخت:1390
کارگردان: کمال تبریزی
مطمئنا اگر پخش سریال «سرزمین کهن» ادامه پیدا می‌کرد یکی از سریال‌های پرمخاطب و جذاب تلویزیون می‌شد. کمال تبریزی از خستگی ناشی از ساخت این سریال خبر داد و گفت: «حقیقتا علت اینکه آدم احساس خستگی می‌کند به رفتار و برخوردی برمی‌گردد که تلویزیون با ما داشته است؛ وگرنه زمانی که آدم کار می‌کند انرژی می‌گیرد، به‌ویژه نوع کاری که ما می‌کنیم خستگی‌ناپذیر است. حداقل نوع کار ما به‌گونه‌ای است که می‌توانیم شرایطی را به وجود بیاوریم که در آن خستگی نباشد؛ اما نحوه برخورد سازمان در این ۱۰ سال و رفتن و آمدن مدیران مختلف، باعث این مصائب برای ما شد و تمام مشکلاتش گریبان سریال «سرزمین کهن» را گرفت. به همین دلیل هم این سریال یک دهه به طول انجامید. حساسیت‌هایی که برای این سریال پیش آمد بهانه‌جویانه بود و بخش عمده‌ای از آن به حذفیاتی برمی‌گردد که در فیلمنامه صورت گرفت و باعث شد که این سوءتفاهم‌ها در فیلمنامه به وجود بیاید.»
سریال: کلاه پهلوی
سال ساخت:1392
کارگردان: ضیاءالدین دری
ضیاءالدین دری شاید فکر می‌کرد «کلاه پهلوی» همان خاطره کیف انگلیسی را برایش به ارمغان بیاورد اما این اتفاق نیفتاد و فیلم نتوانست آنقدر خودش را در دل مردم جا کند و حاشیه‌ها برایش زیاد شد. شاید یک دلیل آن را باید در این بدانیم که تلویزیون دهه 90 برخلاف دهه‌های دیگر، خیلی نتوانست در فیلم‌های تاریخی موفق باشد و آن موفقیت‌های دهه‌های گذشته را تکرار کند.
سریال معمای شاه
سال ساخت: 1394
کارگردان: محمدرضا ورزی
سریال «معمای شاه» به کارگردانی محمدرضا ورزی ساخته شد. این سریال داستان به قدرت رسیدن رضاشاه پهلوی و محمدرضا شاه را در ایران و از زمان بازگشت محمدرضا شاه پهلوی از مصر، پس از ازدواج با فوزیه تا انقلاب 57 و پیروزی انقلاب اسلامی به تصویر می‌کشد. در این مجموعه ۱۲۰ بازیگر اصلی و ۸۵۳ بازیگر فرعی حضور دارند. ۹۱۰ سکانس دارد و کل بازیگران سریال ۱۶۰۰ نفر بودند. این مجموعه در ۹۵ قسمت ساخته شد و برخی منابع هزینه‌های ساخت این سریال را ۷۰ میلیارد تومان عنوان کرده‌اند. «معمای شاه»، نخستین‌بار در آبان‌ماه سال ۱۳۹۴ روزهای جمعه ساعت ۲۲ از شبکه یک پخش می‌شد. پس از شبکه یک، این سریال از شبکه سه و در روزهای پنجشنبه پخش شد. پس از گذشت چند ماه از پخش سریال و ناتوانی آن در جذب مخاطب، از کنداکتور شبکه سه خارج شد و تنها از شبکه یک پخش آن شروع شد. صداوسیما در اقدامی غیرمنتظره سریال را کلا از کنداکتور شبکه یک خارج کرد و هیچ توضیحی هم به مخاطبان ارائه نشد. پس از گذشت حدودا ۳ ماه با پیگیری تهیه‌کننده، سریال معمای شاه مجدد در آبان‌ماه ۱۳۹۵ بار دیگر از قسمت نخست روزانه ساعت ۲۲ از شبکه یک پخش می‌شد و پس از گذشت چند هفته شبکه آزمایشی HD سریال را پخش کرد و بعد از مدتی این شبکه از لیست شبکه‌های صداوسیما حذف و به جای آن شبکه تماشا جایگزین شد. همه این گشتن‌ها برای پیدا کردن یک شبکه تلویزیونی نشان از این دارد که سریال نتوانست جایگاه خودش را بین مردم پیدا کند.
سریال: کیمیا
سال ساخت: 1394
کارگردان: جواد افشار
سریال «کیمیا» را شاید نتوان خیلی در دسته‌بندی سریال‌های تاریخی قرار داد اما این سریال با موضوع پیروزی انقلاب اسلامی و بعد هم روایت هشت سال دفاع مقدس در دسته سریال‌هایی قرار می‌گیرد که تاریخ معاصر را روایت کرده است. جواد افشار در مورد این سریال و ساخت آن و انتقادهایی که به او در مورد این سریال داشته‌اند، می‌گوید: «به‌هر‌حال هر کاری دارای نقاط ضعف و قوتی است و سریال ما نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. این درحالی است که ما تمام تلاش‌مان را کردیم که به بهترین شکل عمل کنیم و با کمترین نقطه ضعف سریال را بسازیم. آن زمانی که در حین کار هستیم، تصور می‌کنیم بهترین موقعیت و لحظه را خلق می‌کنیم اما ممکن است بعدا متوجه شویم که ضعفی هم در کار بوده، در چنین شرایطی، بیشتر از همه خودمان اذیت می‌شویم و احساس می‌کنیم که ای کاش شرایط بهتری را رقم می‌زدیم. اگر شما از بزرگ‌ترین فیلمسازان جهان نیز این سوال را بکنید که اگر فیلم‌تان را یک بار دیگر بسازید چه اتفاقی می‌افتد؟ قطعا خواهید شنید که اتفاق بهتری می‌افتد. اگر برای خلق هر اثری فرصت بیشتر یا تکرار یا شرایط بهتر داشته باشید، طبیعتا می‌توانید بهتر عمل کنید. اگر به یک نقاش بوم نقاشی و قلم و مداد را بدهید تا یک نقاشی ترسیم کند، کشیدن یک نقاشی خوب، به زمان و انواع رنگ‌ها و قلم‌هایی که در اختیارش قرار می‌دهید، بستگی دارد اما نگاه آن نقاش شاید خیلی تغییر نکند.»
سریال: روزهای ابدی
سال ساخت: 1397
کارگردان: جواد شمقدری
تیتری در یکی از رسانه‌ها در مورد سریال «روزهای ابدی» ساخته جواد شمقدری زده شد که دقیقا می‌تواند بازگوی این سریال باشد؛ «روزهای ابدی، موفق در دفع مخاطب.» این سریال ۴۴ قسمتی قرار بود که آبان سال گذشته پخش شود که به‌دلیل مسائل فنی به کنداکتور امسال رسید. تصویربرداری روزهای ابدی از سال ۹۷ آغاز شد و به‌دلیل طولانی بودن پروسه تولید و لوکیشن‌های مختلف و متعدد، حدود یک سال به طول انجامید و البته به‌دلیل استفاده از جلوه‌های ویژه بصری و «سی‌جی‌آی» پروسه پس‌تولید تقریبا طولانی‌ای داشت. تصویربرداری این سریال در روزهای پایانی سال ۹۸ به پایان رسید. جالب است بدانید که در بهمن سال ۹۷، ۱۰ قسمت از بخش‌هایی از این سریال تحت‌عنوان «خط تماس» و به‌عنوان سریال مناسبتی دهه فجر از شبکه یک سیما پخش شد که همان زمان هم زیاد دیده نشد. البته از آن ۱۰ قسمت سال گذشته، در پخش سریال روزهای ابدی دوباره استفاده شده که به گفته تهیه‌کننده‌اش، آنقدر زیاد نیست که مخاطب متوجه آن بشود. ساخت این سریال از زمان مرسومش طولانی‌تر شد که دلایل مختلفی داشت.