فرهیختگان: بعد از پایان جلسات کمیسیون تلفیق بودجه و رای نمایندگان این کمیسیون به تصویب کلیات بودجه، روز گذشته کلیات بودجه به مرحله بررسی در صحن رسید و نهایتا با 174 رای موافق، 76 رای مخالف و 6 رای ممتنع از مجموع 261 رای به تصویب رسید. بررسی کلیات لایحه بودجه 1401 کشور درحالی روز گذشته در دستورکار مجلس شورای اسلامی قرار گرفت که تعیین‌تکلیف ارز 4200 تومانی همچنان مهم‌ترین بحث حول آن را تشکیل می‌داد. سیدابراهیم رئیسی که برای ارائه توضیحات حول لایحه بودجه دومین‌بار در بهارستان حاضر می‌شد، در صحبت‌های خود گریزی به ماجرای ارائه لایحه دوفوریتی اصلاح ارز زد که اواخر آبان امسال به مجلس ارائه شد و مجلس هم با دوفوریت و هم با یک‌فوریت آن مخالفت کرد.
رئیسی ارائه این لایحه به مجلس را مبتنی‌بر نظر مجلس دانست و در این‌باره گفت: «خدمت مقام‌معظم‌رهبری که موضوع مطرح شد، ایشان فرمودند: «نظر مجلس در این ارتباط اخذ شود.» این سخن بسیار حکیمانه بود. بعد از فرمایشات ایشان این موضوع را در دولت به‌عنوان لایحه دوفوریتی مطرح کردیم که در دولت به تصویب رسید.»
رئیسی در ادامه صحبت‌هایش درمورد لایحه اصلاح ارز ترجمه رای به عدم‌فوریت لایحه توسط مجلس را این‌گونه تعبیر کرد که «طبق قانون باید ارز ترجیحی حذف شود.» و در این‌باره مشروح نامه‌ای را که به رئیس مجلس زده بود، مورد اشاره قرار داد و گفت: «لذا شرحی برای ریاست مجلس نوشتم و گفتم که در جلسه برای نمایندگان تبیین شود که عدم رای به فوریت لایحه به این معناست که ارز ترجیحی باید حذف شود.»
رئیس دولت سیزدهم تعبیر ردفوریت لایحه اصلاح ارز را این‌گونه بیان کرد که: «مجلس اعلام نکرد که ارز ترجیحی را چه کنیم و اعلام نکرد که چگونه جبران کنیم. نه رای به ادامه ارز ترجیحی داد و نه رای به جبران حذف ارز ترجیحی.»
در ادامه جلسه محمدباقر قالیباف به صحبت‌های سیدابراهیم رئیسی درمورد لایحه دوفوریتی اصلاح ارز واکنش نشان داد و در این‌باره گفت: «از آنجا که دولت محترم تازه کار خود را شروع کرده بود، سه ماه زمان برد و البته بخش قابل‌توجهی از ارز مربوطه در 6 و هفت ماه اول هزینه شده بود؛ دولت بعد از سه یا چهار ماه بررسی، یک لایحه دوفوریتی (درباره ارز ترجیحی) داد و توقع داشت ظرف 48 ساعت مجلس درباره آن تصمیم بگیرد اما طبیعتا مجلس هرگز برای یک امر به این مهمی تصمیم فی‌البداهه، عجولانه و 48ساعته نخواهد گرفت.» رئیس مجلس در این‌باره تاکید کرد: «مجلس به فوریت لایحه ارز ترجیحی رای نداد و این موضوع همچنان در کمیسیون درحال بررسی است و اگر واقعا این بحث بود، خوب بود که دولت محترم اصلاحیه بودجه می‌داد که درحقیقت این اصلاحیه نیامد.»
اگرچه مطابق انتظار و روالی که همیشه درمورد اولین بودجه دولت‌های تازه‌مستقر اتفاق می‌افتاده، کلیات اولین بودجه دولت سیزدهم هم بدون بازگشت به دولت تصویب شد اما این امر باعث نشده تا مجلس و دولت از مهم‌ترین چالش بودجه 1401 یعنی حذف ارز 4200 تومانی غافل بمانند.
رئیس‌جمهور با بیان اینکه دوستان (نمایندگان مجلس) در کمیسیون‌های مختلف روی جزئیات لایحه بودجه بحث کنند و همگرایی داشته باشند، از نمایندگان دعوت کرد تا پیشنهادهای‌شان در مسائل مختلف بودجه ازجمله ارز 4200 تومانی را ارائه دهند و در این‌باره گفت: «نگاه نمایندگان نسبت به رفع‌مشکلات معیشتی مردم مورداهتمام دولت هم است. نسبت به مسائل مختلف بودجه ۱۴۰۱ در کمیسیون‌های تخصصی، نمایندگان، اقتصاددانان، هیات‌رئیسه در ابعاد مختلف بودجه بحث کنند، مثلا اگر قرار است ارز ترجیحی حذف شود بگویند چه میزان و به چه کسی داده شود آیا پلکانی باشد یا نه.»
رئیسی در پایان صحبت‌های خود تصمیمات دولت درمورد جزئیات لایحه را مورداحترام دولت دانست و ابراز امیدواری کرد بحث‌های خوبی درمورد آنچه در لایحه آمده در کمیسیون‌ها انجام شود.
توجه به معیشت مردم در بررسی ارز ترجیحی دغدغه‌ای بود که رئیس مجلس نیز در صحبت‌های خود به آن پرداخت و ابراز اطمینان کرد علی‌رغم تصویب کلیات در جزئیات این هماهنگی با دولت وجود دارد تا به موضوع معیشتی رسیدگی شود.
مطابق قانون نمایندگان مجلس پس از تصویب کلیات لایحه بودجه، بررسی جزئیات لایحه را آغاز می‌کنند که شامل بررسی بخش‌های هزینه‌ای و درآمدی این لایحه خواهد بود. پس از تصویب جزئیات لایحه بودجه در صحن علنی، این لایحه درصورتی قانونی و لازم‌الاجرا خواهد بود که شورای نگهبان آن را بررسی و تصویب کرده باشد. درصورت تصویب لایحه بودجه توسط شورای نگهبان، این لایحه به‌عنوان قانون بودجه سال آینده کل کشور لازم‌الاجرا بوده و توسط رئیس‌مجلس به دولت ابلاغ می‌شود.
آنطور که رئیس‌جمهور و رئیس مجلس گفته‌اند و قانون نیز اجازه آن را داده است، تصمیم‌گیری نهایی درمورد ارز 4200 تومانی همچنان ادامه داشته و نمایندگان در مرحله بررسی جزئیات می‌توانند نسبت به حذف یا عدم‌حذف ارز از لایحه بودجه یا چگونگی حذف آن و راه‌حل‌های جبران بار معیشتی ناشی از حذف ارز نظرات خودشان را در لایحه بودجه اعمال کنند.
حذف ارز 4200 تومانی از آنجایی که اعمال یک شوک قیمتی به کالاهای اساسی را بسیار محتمل می‌کند توجه هرچه بیشتر نمایندگان به نظرات کارشناسی در این رابطه را نیز می‌طلبد. توقع می‌رود نمایندگان در آخرین فرصت خود برای بررسی لایحه بودجه تعبیه سازوکارهایی برای جلوگیری از این شوک را یکی از مهم‌ترین اولویت‌های تصمیم‌گیری خود قرار دهند.
در ادامه، با مروری سریع، فضای حاکم بر هر مجلس در نخستین سال دولت‌های نهم تا سیزدهم و نظر نهایی نمایندگان هر دوره در مواجهه با کلیات بودجه سال اول هر دولت را بررسی کرده‌ایم. نکته جالب‌‌توجه آنکه کلیات لایحه بودجه در نخستین سال دولت‌های نهم و دهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد، یازدهم و دوازدهم به ریاست حسن روحانی و سرانجام، دولت سیزدهم به ریاست سیدابراهیم رئیسی فارغ از اینکه غالب نمایندگان وابسته به کدام جناح سیاسی بوده‌اند، با رای موافق بالا تصویب شده است. بیشترین رای موافق از حیث تعداد نمایندگان مشارکت‌کننده در رای‌گیری نهایی نیز، به ترتیب مربوط به 182 رای موافق نمایندگان مجلس دهم به کلیات لایحه بودجه 97 در سال اول دولت دوم روحانی و 174 رای موافق نمایندگان مجلس یازدهم به کلیات لایحه بودجه 1401 در سال اول دولت رئیسی از میان 261 نماینده مشارکت‌کننده است.
در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: