سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: هفته هفتم رقابت‌های لیگ برتر فوتبال ایران با فقر شدید گل مواجه شد و لقب دومین هفته کم‌گل در تاریخ این مسابقات را به خود اختصاص داد. بدترین آمار در این زمینه به فصل سیزدهم برمی‌گردد که در هفته بیست‌وپنجم آن مسابقات تنها 6 گل در 8 بازی به ثمر رسید که میانگین ناامیدکننده 0.75گل در هر بازی را به ثبت رسانده است. در دیدارهای اخیر لیگ برتر تنها یک گل بیشتر وارد دروازه‌ها شد تا میانگین 0.875 گل در هر بازی را شاهد باشیم. درمجموع لیگ سیزدهم در تمامی ادوار تاریخ لیگ خلیج‌فارس به‌عنوان کم‌گل‌ترین دوره این مسابقات شناخته می‌شود و پس از آن حالا رکورد جدیدی در این زمینه به ثبت رسیده است و هفته دوازدهم لیگ بیست‌وچهارم که فقط 8 گل در 9 مسابقه (میانگین 0.89 گل در هر بازی) داشت به رتبه سوم منتقل شد. اما آیا چنین آماری با آنچه در فوتبال روز دنیا رخ می‌دهد قابل قیاس است؟ در ادامه به شرایط سایر لیگ‌های معتبر اروپایی و همچنین لیگ‌های برتر آسیا و مقایسه آن با میزان گل‌هایی که در لیگ ایران به ثمر می‌رسد، نگاهی خواهیم داشت.
لیگ برتر انگلیس
لیگ جزیره همواره به پرگل بودن و جذابیت بالای بازی‌هایش مشهور است و کمتر شاهد تلاش برای ارائه یک بازی کاملا تدافعی و کسب تساوی از تیم‌های بزرگ هستیم. در تاریخ این مسابقات البته هفته‌هایی وجود داشته که آمار گلزنی پایینی داشته‌اند اما جالب اینکه در 13 فصل گذشته در هیچ هفته‌ای میانگین گل‌ها کمتر از 1.6گل در هر مسابقه نبوده است. بدترین هفته از لحاظ آمار گلزنی در این رقابت‌ها به هفته چهاردهم فصل 02-2001 برمی‌گردد که تنها 10 گل به ثمر رسید که میانگین یک گل در هر بازی به ثبت رسیده است. البته پرگل‌ترین هفته این مسابقات نیز به فصل 1993-1992 برمی‌گردد که در آن زمان هنوز مسابقات 22تیمی برگزار می‌شد و در هفته پایانی 53 گل از خط دروازه‌ها گذشته که میانگین4.82گل را به جای گذاشت. در دوره جدید این رقابت‌ها که از سال 92 با عنوان لیگ برتر آغاز شده است فصل 2007-2006 با میانگین 2.45 گل در هر بازی کم‌گل‌ترین فصل مسابقات بود که تنها در سه دوره لیگ ایران میانگین بهتری را از همین فصل بد انگلیسی‌ها شاهد بودیم. در فصل 2019-2018 نیز میانگین عالی 2.82 گل در هر بازی فصل به ثبت رسید تا بهترین فصل این رقابت‌ها را از این حیث شاهد باشیم. در رقابت‌های این فصل هم در پایان هفته هفتم این مسابقات 182 گل (2.6 گل در هر بازی) به ثمر رسیده بود، درحالی‌که در همین تعداد هفته در لیگ ایران تا این برهه از فصل تنها 82 گل (1.46 گل در هر بازی) ردوبدل شده است.
لالیگای اسپانیا
در لیگ اسپانیا و به لطف عملکرد خوب رئالمادرید و بارسلونا در سال‌های اخیر و ستاره‌های پرتعدادی که در این دو تیم حضور داشتند، میانگین گل زده در مسابقات این کشور به نسبت بالا رفته است. بااین‌حال در تاریخ این مسابقات دوبار میانگین گل‌های زده در دو هفته کمتر از یک گل در هر بازی بوده است. بدترین هفته این رقابت‌های به فصل 1973-1972 برمی‌گردد که در هفته بیست‌وپنجم تنها 8 گل در 9 مسابقه (میانگین 0.89) به ثمر رسید و در سال‌های اخیر نیز در فصل 2007-2006 شاهد میانگین 0.9 گل در هفته نوزدهم بودیم و در سایر هفته‌ها حداقل متوسط یک گل در هر بازی اتفاق افتاده است. با توجه به سابقه زیاد این مسابقات در دهه‌های 30، 40 و 50 میلادی شاهد هفته‌های پرگل و عجیبی در این مسابقات بوده‌ایم و بهترین رکورد در این زمینه به فصل 1951-1950 و هفته دوم این مسابقات برمی‌گردد که 59 گل به ثمر رسید و میانگین عجیب 7.38 گل در هر مسابقه ثبت شد. برتری 9گله مالاگا برابر لریدا و شکست‌های پرگل رئالمادرید و بارسلونا ازجمله عوامل مهم ثبت این رکورد جالب‌توجه بود. رئال در آن هفته 6 بر 2 به سوسیداد باخت و بارسلونا نیز 6-4 مغلوب اتلتیکومادرید شد. رقابت رونالدو و مسی در این مسابقات و عملکرد خوب سایر مهاجمان در سال‌های گذشته باعث شده بود میانگین گلزنی در این رقابت‌ها حتی در فصل 2017-2016 به 2.94 گل در هر بازی برسد اما با جدایی رونالدو و پس از آن مسی از این تورنمنت شاهد افت این آمار بوده‌ایم. در این فصل تیم‌های اسپانیایی تا پایان هفته هفتم موفق به 162 گل (2.31 گل در هر بازی) شده بودند.
بوندس‌لیگای آلمان
در لیگ آلمان هم معمولا از نظر گلزنی شرایط نسبتا خوبی در مسابقات حاکم است، به‌خصوص با توجه به فاصله‌ای که معمولا بایرن‌مونیخ از سایر مدعیان این رقابت‌ها دارد گاه دیدارهای این تیم در برخی هفته‌های بسیار پرگل به پایان می‌رسد و درنتیجه میانگین گلزنی خوبی شکل می‌گیرد. در تاریخ این رقابت‌ها هفته بیستم فصل 1999-1998 و همچنین هفته بیست‌وششم فصل 1990-1989 به‌عنوان کم‌گل‌ترین هفته شناخته می‌شود که تنها 11 گل در 9 بازی به ثمر رسید و متوسط گلزنی 1.22 بود. پرگل‌ترین هفته مسابقات نیز به فصل 1984-1983 برمی‌گردد که 53 گل در 9 دیدار به ثمر رسید تا میانگین جالب 5.89 به ثبت برسد. البته در سال‌های اخیر نیز در فصل 2002-2001 و در هفته سی‌وچهارم و پایانی فصل شاهد به ثمر رسیدن 44 گل بودیم که میانگین 4.89 را به‌همراه داشت. در این فصل و تا پایان هفته هفتم مسابقات در این لیگ 192 گل (میانگین 3.04 گل) به ثمر رسیده است.
سری A ایتالیا
فوتبال ایتالیا به تاکتیک‌های دفاعی و کاتاناچیو مشهور است و به همین دلیل عجیب نیست تعداد هفته‌هایی که در لیگ این کشور کمتر از یک گل در هر بازی به ثمر رسیده، به نسبت سایر لیگ‌های اروپایی بیشتر باشد. در تاریخ سری A 6بار چنین اتفاقی رخ داده که البته همه آنها در قرن گذشته میلادی بوده است. بدترین هفته‌ها از این لحاظ به فصول 1979-1978 و 1969-1968 برمی‌گردد که تیم‌ها تنها 6 گل در طول هفته به ثمر رساندند و میانگین گل در هر بازی فقط 0.75 گل بود. این دقیقا شبیه آماری است که در این هفته در لیگ ایران به ثبت رسید اما در سال‌های اخیر دیگر شاهد چنین اتفاقی در لیگ ایتالیا نبوده‌ایم و میانگین گلزنی تیم‌ها در هفته‌های مختلف بالاتر از یک بوده است. طبق آنچه در اسپانیا و آلمان شاهد بودیم در اینجا هم پرگل‌ترین هفته به بیش از نیم‌قرن قبل برمی‌گردد، زمانیکه در هفته سی‌وهشتم فصل 1951-1950 هواداران شاهد 54 گل در 10 مسابقه (5.4 گل در هر بازی) بودند. در سال‌های اخیر نیز هفته‌های پرگلی را در سری A شاهد بوده‌ایم. در سال‌های 2017 و 2015 در دو هفته آمار 4.8 و 4.7 گل در هر بازی اتفاق افتاد که در بین 5 هفته برتر تاریخ این مسابقات جای می‌گیرد. جالب اینکه در پایان هفته هفتم این رقابت‌ها تیم‌های حاضر در این مسابقات 224 گل به ثمر رسانده بودند که میانگین 2.24 را به ثبت رسانده است.
لیگ فرانسه
لیگ دسته یک فرانسه در مقایسه با سایر لیگ‌های معتبر اروپایی سطح پایین‌تری دارد و شاید به همین دلیل تعداد گل‌ها در این رقابت‌ها در قیاس با 4 لیگ دیگر به نسبت پایین‌تر است. در این رقابت‌ها نیز دوبار در تاریخ، میانگین کمتر از یک گل در بازی‌ها اتفاق افتاده است. بدترین رکورد در این زمینه البته در سال‌های خیلی دور اتفاق نیفتاده و به هفته سی‌ودوم فصل 2007-2006 برمی‌گردد که فقط 8 گل در 10 بازی به ثمر رسید. این عملکرد ضعیف در این سال‌ها چندان عجیب نیست و در فصل 15-2014 نیز در هفته بیست‌و ششم در 10 بازی فقط 10 گل ردوبدل شد تا یکی دیگر از آمارهای ضعیف این مسابقات رقم بخورد. پرگل‌ترین هفته این مسابقات اما به دهه 70 و 80 برمی‌گردد. زمانیکه در هفته دهم فصل 1980-1970 45 گل به ثمر رسید و میانگین 4.5 گل در هر بازی ثبت شد. در این فصل البته باشگاه‌های فرانسوی عملکرد نسبتا خوبی در گلزنی داشتند و در پایان هفته هفتم 205 گل وارد دروازه حریفان کرده بودند که میانگین 2.05 گل در هر هفته را نشان می‌دهد.
لیگ‌های آسیایی
شاید قیاس لیگ ایران با لیگ‌های معتبر اروپایی که ستاره‌های پرتعدادی در آنجا حضور دارند و بهترین‌های دنیا گرد هم آمده‌اند، چندان منطقی نباشد و معیار درستی برای فوتبال ما نباشد اما به‌هر‌حال باید بدانیم از استانداردهای جهانی به چه میزان عقب افتاده‌ایم. در ادامه به بررسی لیگ‌های برتر قاره آسیا می‌پردازیم تا عملکرد آنها در گلزنی را مقایسه کنیم.
ژاپنی‌ها یکی از کشورهایی هستند که لیگ منظم و دارای اعتباری در قاره تشکیل داده و در این سال‌ها پیشرفت بسیار خوبی داشته‌اند. در رقابت‌های این کشور تاکنون سابقه نداشته در هیچ هفته‌ای تیم‌ها به‌طور متوسط کمتر از یک گل در هر بازی را ثبت کنند. در فصل 2009-2008 و در هفته بیست‌ویکم آن مسابقات 9 گل در 9 بازی زده شد و این بدترین آمار این لیگ تا امروز بوده است. آنها البته سه‌بار هم در طول تاریخ مسابقات خود میانگین بالاتر از 5 گل در هر بازی را داشته‌اند و بهترین عملکردشان به فصل 1996-1995 برمی‌گردد که در هفته 21 آن دوره 42 گل ردوبدل شد تا با متوسط 5.25 بهترین هفته جی‌لیگ در گلزنی باشد. در این رقابت‌ها نیز در پایان هفته هفتم 179 گل با میانگین2.55 گل در هر مسابقه زده شد که در مقایسه با لیگ‌های اروپایی عملکرد خوبی به شمار می‌رود.
در تاریخ لیگ کره‌جنوبی هفته سی‌ام فصل 2014-2013 از عجیب‌ترین هفته‌های این مسابقات بود که تنها 4 گل در آن به ثمر رسید تا میانگین ضعیف 0.67 گل در هر مسابقه به ثبت برسد. به این ترتیب کره‌ای‌ها در این زمینه حتی از بدترین هفته لیگ ایران نیز نمایش بدتری داشتند و البته این اتفاق در فصل 2003-2002 نیز رخ داد که در آن دوره هفته چهلم با فقط 5 گل به انتها رسید. البته در هفته‌های پرگل این کشور عملکرد خوبی داشته و در فصل 99-1998 بود که هفته شانزدهم این مسابقات 28 گل داشت و متوسط 5.6 گل در هر بازی به‌عنوان بهترین عملکرد جی‌لیگ ثبت شد. در لیگ 12تیمی این کشور در پایان هفته هفتم فصل جاری 96 گل به ثمر رسید که میانگین 2.28 گل در هر مسابقه، آنها را در رتبه‌ای قابل‌قبول در این زمینه قرار می‌دهد.
در تاریخ رقابت‌های سوپرلیگ چین نیز تنها یک‌بار میانگین گل‌ها در یک هفته به زیر عدد یک رسیده است. این اتفاق در هفته ششم فصل 2009-2008 رخ داد که در 8 بازی این مسابقات تنها 6 گل(میانگین 0.75) زده شد و پس از آن لیگ این کشور که مدتی با خرید ستاره‌های فوتبال دنیا به‌دنبال کسب اعتبار بیشتر بود، دیگر با چنین فقر گلزنی روبه‌رو نشد. بهترین آمار آنها در این زمینه نیز به 4 سال قبل برمی‌گردد؛ زمانیکه در یک هفته از این مسابقات 37 گل زده شد و با میانگین 4.63 رکوردی تازه در این زمینه در لیگ چین خلق شد. در رقابت‌های این فصل میانگین گلزنی چینی‌ها در لیگ نسبتا خوب و قابل‌قبول بوده و در پایان هفته هفتم این مسابقات 131 گل در این رقابت‌ها که در دو گروه 8 تیمی برگزار می‌شود به ثمر رسیده که متوسط 2.33 را نشان می‌دهد.
در غرب آسیا و در عربستان رقابت‌های لیگ این کشور معمولا متوسط گلزنی خوبی داشته و بدترین عملکرد آنها با میانگین 1.14 گل در هر بازی به هفته پنجم فصل 2014-2013 برمی‌گردد. به این ترتیب آنها در این زمینه نسبت‌به شرقی‌ها عملکرد بهتری داشته‌اند. بهترین هفته آنها ازلحاظ گلزنی نیز به سال‌های اخیر مربوط می‌شود که دو بار در فصل 2018-2017 آمار مشابه 4.86 گل در هر بازی در لیگ این کشور به ثبت رسید و فصل پیش نیز در هفته بیست‌وهشتم میانگین 4.5 گل در هر بازی رخ داد. در لیگ عربستان که همانند لیگ خلیج‌فارس با 16 تیم برگزار می‌شود، تا هفته هفتم این رقابت‌ها تیم‌های این کشور موفق به زدن 155 گل شده بودند که آمار فوق‌العاده 2.76 گل در هر بازی را نشان می‌دهد که به‌نظر از حد استاندارد هم بالاتر است. در لیگ ستارگان قطر هم شاهد آماری قابل‌قبول در این زمینه هستیم و به‌جز یک‌بار در دو فصل پیش که متوسط یک گل در هر بازی در یکی از هفته‌ها به ثبت رسید، دیگر شاهد چنین آماری در این مسابقات نبودیم. در سوی دیگر هم تاکنون 5 بار اتفاق افتاده که این میانگین در هفته‌های مختلف فصول اخیر به عدد 5 رسیده و قطری‌ها در این زمینه هم عملکرد خوبی داشته‌اند. در لیگ 12 تیمی این کشور تا پایان هفته هفتم این فصل 129 بار توپ از خط دروازه‌ها عبور کرده بود که میانگین 3.07 نشان از فوتبالی تهاجمی در لیگ این کشور می‌دهد که البته دو تیم السد با 29 و الدوحیل با 19 گل نقش مهمی در آن داشته‌اند. بررسی لیگ امارات نیز نشان می‌دهد تیم‌های این کشور هم در گلزنی عملکرد خوبی داشته‌اند و درطول برگزاری رقابت‌های لیگ میانگین 1.29 را داشته و بهترین هفته نیز عدد بسیار خوب 6.17 را نشان می‌دهد. اماراتی‌ها هم در این زمینه عملکرد بهتری از باشگاه‌های ایرانی داشته‌اند. درمقایسه با شرایط کنونی لیگ ایران، در لیگ امارات تا پایان هفته هفتم 119 گل به ثمر رسیده بود که با میانگین 2.42 عملکرد قابل‌قبولی را نشان می‌دهد.
به این ترتیب وضعیت فوتبال ایران در گلزنی می‌تواند بسیار نگران‌کننده باشد و باشگاه‌ها در لیگ به‌نظر می‌رسد بیشتر به‌دنبال کسب حداقل نتیجه و برتری با کمترین دردسر هستند و در سوی مقابل تیم‌های پایین جدولی نیز در این هفته‌ها اغلب به فکر کسب تساوی و فرار از شکست هستند. لیگ نهم با میانگین 2.56 گل در هر مسابقه بهترین دوره رقابت‌های جام خلیج‌فارس بوده و از آن زمان اغلب روندی نزولی را در این زمینه شاهد بوده‌ایم.