با نزدیک شدن به 16آذر، کم‌کم فضای سیاسی کشور رنگ‌وبوی دانشجویی به خود گرفته و بازار تریبون‌های دانشجویی و جلسات دانشجویان با مسئولان دستگاه‌های مختلف رونق پیدا می‌کنند. 16آذر 1400 نیز از این قائده مستثنا نبوده و آن‌طور که شنیده می‌شود قرار است دیدار دانشجویان با مسئولان کشوری تا سطح سران قوا برگزار شود.
آن‌طور که شنیده می‌شود غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، رئیس دستگاه قضا قرار است 15 آذرماه میزبان جلسه‌ای با حضور اعضای شورای مرکزی اتحادیه‌های دانشجویی در قوه قضائیه باشد. بعد از این جلسه نیز دانشجویان طی مراسم‌هایی که در دانشگاه‌ها به مناسبت روز دانشجو برگزار خواهد شد، در مقابل روسای قوه مجریه و مقننه پشت تریبون رفته و به بیان نظرات خود می‌پردازند.
دانشگاه‌های شریف، امیرکبیر و تهران گزینه‌های احتمالی برای حضور سیدابراهیم رئیسی بوده و دانشگاه شهیدبهشتی نیز قرار است از رئیس قوه مقننه میزبانی کند.
تریبون‌های دانشجویی با توجه به اینکه نمودی عینی از خروجی محتوایی تشکل‌های دانشجویی بوده، به‌لحاظ بیان اهمیت و چگونگی ارتقای کیفیت شایسته نقد و بررسی بوده و از این منظر شایسته توجه ویژه است.
اهمیت
برای اینکه اثرگذاری روحیه مطالبه‌گری دانشجو را توصیف کنیم شاید خیلی نیاز به فلسفه‌بافی نباشد؛ چراکه حوادث تاریخی‌ای که این طیف از جامعه پشت‌سر گذاشته و هزینه‌هایی که بابت این روحیه پرداخت کرده است، به‌قدری حوادث مهمی محسوب می‌شوند که کمتر مجال پرداختن فلسفی به این جایگاه را بدهد. هرچند محاصره دانشگاه تهران در 16آذر 32 و به گلوله‌بستن دانشجوهای معترض به ورود نیکسون، خود به‌تنهایی برای تصدیق این گزاره اهمیت کفایت می‌کند، اما بیان مصادیقی همچون تسخیر لانه‌جاسوسی توسط دانشجویان و حضور آنها به‌عنوان فرماندهان نظامی جنگ طی 8 سال دفاع مقدس برای اینکه اهمیت نقش دانشجو را نشان دهد و این گمان که 16آذر یک استثنا بوده را از بین ببرد، لازم است.
شاید بشود نقطه اوج مطالبه‌گری جریان دانشجویی طی سال‌های اخیر را تریبون‌هایی دانست که در مقابل مسئولان مختلف کشوری و همچنین در دیدار با رهبر انقلاب دراختیار دانشجویان قرار گرفته است. جایی که به محلی برای نقد صریح و بی‌پرده دانشجویان تبدیل شده و مسئولان مختلف نیز کم و بیش به‌عنوان شنونده پای این تریبون‌ها نشسته‌اند. البته مسئولانی نیز بوده‌اند که گاهی ترجیح ندادند شنونده صحبت‌های دانشجویان باشند. به‌طور مثال علی لاریجانی در زمان ریاستش بر قوه مقننه علی‌رغم نامه‌نگاری‌های متعدد دانشجویان و درخواست‌شان برای دیدار با رئیس‌مجلس، هیچ‌‌وقت حاضر نشد خود را در معرض چنین چالشی قرار دهد.
تریبون با چه هدفی
یکی از اهدافی که سیاستمداران از دادن تریبون به دانشجویان آن را دنبال می‌کنند، استفاده سیاسی و نمایشی از آزادی‌بیان است. به‌عنوان مثال روحانی در دوره اول ریاست‌جمهوری همواره شنونده تریبون‌های دانشجویی بود، اما زمانی که از تصاویر این تریبون‌ها در مستند انتخاباتی خود بهره برد، شائبه اینکه این دیدارها صرفا با هدف بهره‌برداری سیاسی برگزار می‌شده است در اذهان شکل گرفت؛ شائبه‌ای که با کم‌شدن این تریبون‌ها در دولت دوم روحانی و همچنین ارائه تریبون‌های گزینشی درست بودنش قابل تامل‌تر شد.
رویکرد دوم استفاده جناحی از این تریبون‌هاست به این معنا که جلساتی از این دست توسط مسئولان به‌عنوان بخشی از یک پروژه کلان سیاسی مورد استفاده قرار گیرد. این نیز مشی غلطی است از برخی از سیاسیون که تصور می‌کنند جریان دانشجویی باید مجیزگوی دست‌اندرکاران دستگاه‌های مختلف بوده و یا به‌عنوان پیاده‌نظام آنها در دانشگاه عمل کند. رویکرد سیاسی جناحی شاید کارکرد جلسه را فراتر از زمان جلسه گسترش بدهد و از این جهت نسبت به نگاه نمایشی، برتری داشته باشد، اما برآیند این رویکرد برای عمده مردم خروجی نخواهد داشت و صرفا منافع جناحی را تامین می‌کند.
رویکرد سوم مسئولان به این قبیل جلسات و تریبون‌ها را می‌شود رویکرد آزاداندیشانه و مردمی نام نهاد. رویکردی که آثار مطلوبی را به همراه می‌آورد و باید هدف برگزاری جلسات قرار گیرد.
آثار نگاه آزاداندیشانه به تریبون‌های دانشجویی
این نوع نگاه به جلسات باعث می‌شود از طرفی دانشجویان با سلایق مختلف صریحانه مطالب و نقدهای خود را مطرح کنند و از طرف دیگر باعث می‌شود تا جلسات کارکردهای واقعی پیدا کرده و نتایج ملموسی را ارائه دهد.
در دیدار مسئولان با دانشجویان نکاتی خطاب به دستگاه‌های مختلف مطرح می‌شود که به‌طور مستقیم و خارج از ساختارهای معمول به گوش مسئولان بالاترین رده‌های دستگاه‌ها می‌رسد. این فضا اگرچه برای دانشجویان فرصتی محسوب می‌شود تا دغدغه‌هایشان را به گوش مسئولان برسانند، اما از آنجایی که دانشجویان قشر نخبگان جامعه محسوب می‌شوند، شنیدن صحبت‌های آنان برای مسئولان نیز فرصتی محسوب می‌شود تا بتوانند کارآمدتر عمل کنند.
اگر چنین رویکردی به جلسات و تریبون‌های دانشجویی در نگاه مسئولان شکل بگیرد، باعث می‌شود جلسه محدود به همان لحظه نشده و با حل چالش‌های کشور آثار اجتماعی مطلوبی را به همراه بیاورد.
تشکل‌ها چگونه بهره ببرند
تشکل‌های دانشجویی در گام نخست، کارکردشان پیگیری آرمان‌های عمومی بوده و در گام بعدی به‌واسطه حضورشان در دانشگاه و ارتباط با متخصصان می‌توانند به راهکارهای تخصصی نیز ضریب بدهند.
تشکل‌های دانشجویی باید با توجه به اینکه درحال حاضر دستگاه‌های مختلف، شنونده صحبت آنها هستند، نقش خود را درک کرده و سعی کنند حداکثر استفاده را از فرصت به‌وجود آمده ببرند. این امر زمانی محقق می‌شود که آنها با تمرکز روی چالش‌های واقعی کشور و مشکلات مردم از پرداختن به موضوعات خارج از اولویت بپرهیزند.
همچنین در راستای مطالبه‌گری صحیح و عقلانی توجه به این امر لازم است که محافظه‌کاری یا تندروی نباید آنها را دچار رفتارهای منفعلانه یا رادیکال کند. رفتارهای رادیکال و منفعلانه دو روی یک سکه هستند که منجر به ذبح شدن مطالبه شده و مانع از رسیدن به نتیجه مطلوب می‌شوند.
در همین رابطه مطالب زیر را بخوانید: