نرگس چهرقانی، روزنامه‌نگار: وزارتخانه آموزش‌وپرورش تنها وزارتخانه‌ای در دولت سیزدهم است که هنوز وزیر خود را نشناخته است. حسین باغگلی، اولین گزینه پیشنهادی دولت برای سکانداری این وزارتخانه مهم بود اما وی با کسب 193رای مخالف نتوانست از مجلس شورای اسلامی رای اعتماد بگیرد. رای عدم اعتماد نمایندگان به باغگلی باعث شد همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید، وزارتخانه آموزش‌وپرورش حدود 75روز بدون وزیر و با سرپرستی علیرضا کاظمی اداره شود. تا اینکه هفته قبل مسعود فیاضی ازسوی رئیسی به‌عنوان وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش به مجلس یازدهم معرفی شد، اما فیاضی نیز مانند باغگلی با کسب 140رای مخالف نتوانست از نمایندگان مجلس یازدهم رای اعتماد بگیرد تا سرنوشت انتخاب وزیر آموزش‌وپرورش پیچیده‌تر شود، زیرا مطابق قانون رئیس‌جمهور تنها یک‌بار می‌تواند برای یک وزارتخانه سرپرست تعیین کند و با توجه به شرایط پیش‌آمده، رئیسی تنها یک‌هفته فرصت برای معرفی سومین وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش دارد مگر اینکه با اذن رهبری، این وزارتخانه برای مدت زمان بیشتری از آنچه در قانون آمده است (سه‌ماه) با سرپرست اداره شود. در ادامه گزارش امروز «فرهیختگان» ضمن بررسی سوابق مسعود فیاضی به تحلیل دلایل رای عدم اعتماد مجلس به وی خواهیم پرداخت.
سوابق فیاضی چه بود؟
خبرهای زیادی در روزهای گذشته درباره سوابق مسعود فیاضی، وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش در رسانه‌ها منتشر شده است. فیاضی ۴۶ساله مدرک کارشناسی مهندسی عمران از دانشگاه تهران دارد. او از سال دوم دانشگاه، دروس حوزوی را نیز آغاز کرده و ۹سال دوره سطح و ۱۵سال دوره خارج را طی کرده است. آن‌طور که در کارنامه فیاضی آمده؛ وی در سال۹۶ دکتری فقه و اصول تحلیلی و اجتهادی خود را از کمیسیون نخبگان بدون مدرک از وزارت علوم اخذ کرده است و هم‌اکنون نیز علاوه‌بر تدریس دروس حوزوی، استادیار گروه منطق، فهم و دین پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است. از سوابق اجرایی و مرتبط فیاضی با حیطه آموزش‌وپرورش آنچه در رسانه‌ها اشاره شده است؛ تدریس در دوره دبیرستان غیردولتی (۴سال)، مدیر امور پرورشی و فرهنگی مجتمع غیردولتی آموزشی تهران (۳سال)، مدیرمسئول ۳۶عنوان مجله رشد وزارت آموزش‌وپرورش، مدیرکل انتشارات و فناوری آموزشی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، مسئول محتوایی بنیاد ICDL وابسته به وزارت آموزش‌وپرورش، دبیر علمی جشنواره کتاب رشد وزارت آموزش‌وپرورش و رئیس هیات‌مدیره انتشارات مدرسه وابسته به وزارت آموزش‌وپرورش است. همچنین او سوابق علمی و پژوهشی دیگری نیز دارد که مرتبط با آموزش‌وپرورش نبوده و مرتبط با آموزش عالی و دانشگاهی است. درمجموع مطابق با کارنامه فیاضی به‌عنوان وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش، وی سابقه کمی در حیطه مدیریتی و اجرایی در آموزش‌وپرورش دارد و عمده فعالیت‌های وی در این زمینه خلاصه شده است به امور پژوهشی و سیاستگذاری که همین مساله یکی از نقاط‌ضعف جدی فیاضی ازسوی نمایندگان مجلس برای تصدی سکان وزارت آموزش‌وپرورش تلقی شد، زیرا براساس آیین‌نامه انتخاب مدیر برای مدارس، افرادی می‌توانند عهده‌دار این سمت شوند که حداقل ۵سال سابقه معلمی و ۳سال سابقه معاونت در مدرسه را در کارنامه خود داشته باشند، بر همین مبنا مطابق نظر برخی مخالفان فیاضی وی طبق قانون حتی صلاحیت مدیریت یک مدرسه را ندارد چه برسد به وزیر شدن در وزارتخانه آموزش‌وپرورش .
رئیسی چرا فیاضی را برگزید؟
رئیس‌جمهور با حضور در جلسه روز گذشته مجلس، ضمن ارائه گزارش سریعی درباره آنچه در این حدود 100روز فعالیت دولت سیزدهم درجهت حل مشکلات مردم گذشته، به دفاع از سوابق و برنامه‌های وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش پرداخت. محور سخنان رئیسی، تاکید بر شایستگی‌های فردی و سوابق مسعود فیاضی برای تکیه زدن بر صندلی وزارت آموزش‌وپرورش بود. رئیس‌جمهور با اشاره به تجارب فیاضی در این وزارتخانه، تاکید داشت فرآیند انتخاب وزرای پیشنهادی دولت برای معرفی به مجلس، بر محور «شایستگی» بوده است، نه رابطه رفاقت، قرابت و فشارهای رسانه‌ای. رئیسی در ادامه این روش را به عدالت نزدیک‌تر عنوان کرد و گفت در انتخاب و معرفی وزیر آموزش‌وپرورش نیز همین روند طی شده است.
رئیس‌جمهور شرط همکاری وزرا و دولت را، دارا بودن روحیه‌های انقلابی و تحولی، داشتن کارآمدی و فسادستیز بودن وزیر معرفی‌شده عنوان کرد و گفت: «بارها هم گفتیم که این شرط باید همواره «به‌صورت مستمر» در افراد باقی بماند و موضوع، «مقطعی نیست» و در همه مقاطع باید ارزیابی شود.»
سیدابراهیم رئیسی در ادامه، با اشاره به حمایت وزرای پیشین آموزش‌وپرورش از فیاضی، این اظهارنظر جمعی از وزرای آموزش‌وپرورش دولت‌های قبل را، نشان‌دهنده وجود شناخت کافی آنان نسبت به وزیر پیشنهادی و تاییدکننده صلاحیت‌های فیاضی برای تصدی جایگاه وزارت آموزش‌وپرورش دانست.
رئیس‌جمهور در ادامه سخنانش درباره فیاضی گفت: «وزیر پیشنهادی، علاوه‌بر تدین، تقوا و آن شرایط کلی که هرکسی که در نظام جمهوری اسلامی کار می‌کند باید برخوردار باشد، شاخص‌هایی چون آشنایی با مساله آموزش‌وپرورش، آشنایی با آموزش، آشنایی با پرورش، آشنایی با سازمان و سازوکار آموزش‌وپرورش در کشور و داشتن روحیه تحولی برای اجرای سند تحول را دارد و من در ایشان می‌بینم.»
رئیسی، اشاره‌ای هم به روحیات گزینه پیشنهادی دولت برای وزارت آموزش‌وپرورش کرد و گفت: «آقای فیاضی روحیه تحولی، تعاملی و همکاری با بخش‌های مختلف را دارد. روحیه همکاری با بخش‌ها در ایشان روحیه قوی‌ای است و مسائل آموزش‌وپرورش هم تعامل می‌خواهد.»
رئیس‌جمهور در آخرین تأکیداتش بر تجارب و سوابق فیاضی در حوزه‌های پژوهشی و علمی مربوط به امور وزارتخانه آموزش‌وپرورش گفت: «ایشان در حوزه پژوهش، بیش از ۲۵پژوهش قابل‌قبول دارد که هم در بحث دانشگاه و هم در حوزه بوده است. همچنین هم در مدرسه و در صف، هم در ستاد و وزارت آموزش‌وپرورش، هم در حوزه آموزش و هم در حوزه پژوهش، هم در حوزه کار مهندسی و هم در حوزه کار علمی و هم در حوزه‌های دانشگاهی کار کرده‌اند.»
رئیس دولت سیزدهم در پایان خطاب به نمایندگان گفت: «آن دغدغه‌هایی را که شما نمایندگان محترم در رابطه با آموزش‌وپرورش دارید و درست هم است پیگیری و بررسی کردیم و به آقای دکتر فیاضی با برخورداری از نیروی جوانی، ابتکار و خلاقیتش و با کمک شما عزیزان نماینده مجلس رسیدیم.»
کمیسیون آموزش تمام‌قد در مقابل فیاضی
هرچند از دید کمیسیون آموزش مجلس مسعود فیاضی گزینه بهتری از حسین باغگلی برای تصدی وزارت آموزش‌وپرورش بود اما فیاضی هنوز با گزینه مطلوب فاصله بسیار دارد. در جلسه علنی صبح دیروز، سخنگوی کمیسیون آموزش، رضا حاجی‌پور در مخالفت با وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش معتقد بود برنامه‌های او تنها با ۳۶درصد از اسناد بالادستی تطبیق دارد، باقی موارد نیز با اسناد مربوطه یا همسو هستند یا هیچ برنامه‌ای در آن زمینه ارائه نشده است. همچنین شاید یکی دیگر از عمده دلایل بی‌اعتمادی کمیسیون آموزش به فیاضی را بتوان در قسمت دوم صحبت‌های سخنگوی کمیسیون آموزش دید؛ سخنگوی کمیسیون آموزش معتقد است فیاضی از میان جامعه بزرگ معلمان کشور نبوده و سابقه معلمی و تدریس در مدارس دولتی را ندارد هرچند او دارای تجربه فعالیت‌های پژوهشی است و در برنامه خویش هم به‌خوبی به مسائل اولویت‌دار و آسیب‌ها و مشکلات وزارت آموزش‌وپرورش اشاره کرده و راهکارهایی هم برای این مسائل داده، اما آنچه کمیسیون آموزش با توجه به سابقه مسئولیت فیاضی در مرکز پژوهش‌های مجلس از او انتظار داشت، برنامه‌ای عملیاتی با زمان‌بندی مشخص برای راهکارهای خودش بود؛ مواردی که اشاره شد تنها علل مخالفت با فیاضی نبود. آن‌طور که محمد باقری، نماینده مردم بناب پشت تریبون مجلس می‌گفت، فیاضی یک‌روز هم سابقه مدیریتی ندارد و حتی سابقه مدیرکلی هم ندارد. او در اظهارنظری بسیار صریح انتخاب فیاضی به‌عنوان وزیر را توهین به آموزش‌وپرورش و معلمان دانست و گفت: «فیاضی بدون برنامه بوده و حتی یک‌روز هم کار اجرایی انجام نداده است.» احمد محرم‌زاده، نماینده مردم اهر و هریس به ابهامات منتشرشده از فیاضی در فضای مجازی اشاره کرده و گفت نسبت به آن ابهامات هنوز به‌درستی پاسخ داده نشده است. محرم‌زاده با بیان اینکه تحصیلات فیاضی صرفا در حوزه فقه است خطاب به او گفت: «تخصص شما در حوزه مدیریت مهدکودک و مدیریت بودجه که نام برده‌اید، چیست؟»
محمد وحیدی، نایب‌رئیس کمیسیون آموزش تلویحا معلم‌بودن فیاضی را رد کرد و گفت: «کسی که می‌خواهد وزیر آموزش‌وپرورش باشد باید در زمره خانواده بزرگ این وزارتخانه و همراه با یک‌میلیون معلم باشد.»
او درمورد اشاره به مدرک تحصیلی فیاضی در گزارش کمیسیون آموزش مجلس گفت این گزارش بعد از دریافت استعلامات مختلف تهیه شده است و تلویحا این گزاره را که فیاضی فاقد مدرک دکتری است تایید کرد. وحیدی در پایان صحبت‌هایش با بیان 3چالش بزرگ وزارت آموزش‌وپرورش یعنی نظام رتبه‌بندی معلمان، بلاتکلیفی صندوق ذخیره فرهنگیان و کمبود نیروی انسانی، اداره این وزارتخانه را نیازمند شخصیتی بزرگ دانست. شخصیت بزرگ لقبی است که از نظر او مسعود فیاضی قطعا فرد شایسته آن نیست.
بی‌اعتمادی در پی ابهامات
شرایط کنونی جامعه، شرایطی است که مردم به‌خاطر پس‌زمینه‌های دولت قبل، به کوچک‌ترین اقدامات و فعالیت‌های شبهه‌ناک مسئولان واکنش نشان می‌دهند. کمتر از یک‌ماه پیش علیرضا زاکانی، شهردار تهران که خود مخالف سرسخت انتصابات فامیلی بود، بدون در نظر گرفتن حساسیت سرمایه اجتماعی، داماد خود را به‌عنوان مشاور خود منصوب کرد. این اقدام با واکنش تکانه‌ای مردم مواجه شد و چند روز بعد زاکانی از کرده خود پشیمان و حکم انتصاب دامادش را لغو کرد. در هفته اخیر اما دوباره صدای انتصابات فامیلی در فضای مجازی شنیده می‌شد، آن‌طور که در رسانه‌ها منعکس شد گویا مسعود فیاضی، با علیرضا زاکانی نسبت فامیلی دارد، این گزاره واکنش‌‌های منفی و حواشی زیادی را در رسانه‌ها به‌دنبال داشت، خصوصا اینکه پیش از این نیز فیاضی در زمان ریاست زاکانی بر مرکز پژوهش‌های مجلس با حکم وی به‌سمت معاونت این نهاد پژوهشی رسید. در همان زمان نیز این انتصاب زاکانی با انتقادهای زیادی ازسوی رسانه‌ها و برخی فعالان سیاسی روبه‌رو شد. در هفته قبل نیز معرفی فیاضی به‌عنوان وزیر پیشنهادی آموزش‌وپرورش بدون سابقه مدیریتی در این حیطه باعث شد عده‌ای از منتقدان نسبت فامیلی وی با زاکانی را در این معرفی موثر بدانند، البته سیدابراهیم رئیسی روز گذشته در پاسخ به این انتقادها اظهار داشت: «توصیه افراد به‌هیچ‌عنوان تاثیرگذار نیست، آنچه مهم است برای خودم حجت الهی است. تا خودم حجت نداشته باشم اگر همه هم جمع شوند من اقدامی نمی‌کنم. باید شایستگی‌ها احراز شده باشد.»
با وجود این توضیحات صریح رئیسی به‌نظر می‌رسد هنوز هم جامعه نسبت به انتصاب‌های فامیلی هرچند اگر برمبنای شایسته‌سالاری باشد حساس است و نمی‌توان از اثر این حساسیت بر رای عدم اعتماد نمایندگان به فیاضی گذشت؛ از دیگر ابهاماتی که درباره فیاضی مطرح می‌شود این است که او از نویسندگان طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی بوده، همان طرحی که در انتشار اولین پیش‌نویس خود سروصداها و مخالفت‌های بسیاری از مردم و کارشناسان را به‌همراه داشت. آن‌طور که از شواهد و اخبار پیداست آن زمان که پیش‌نویس طرح صیانت منتشر شد، مسعود فیاضی معاون مطالعات فرهنگی مرکز پژوهش‌های مجلس بوده است. او چند هفته بعد از انتشار پیش‌نویس در نشستی نظر خود را درباره این طرح عنوان کرده و معتقد بود منطق این طرح مبنی‌بر تجربه کشورهای مختلف است و برای تهیه آن کار کارشناسی صورت گرفته است. او همچنین در ادامه نشست مذکور به این نکته هم اشاره کرد که ویراست سوم این طرح تهیه و در بررسی آن از نظرات کارشناسان و متخصصان استفاده شده است. این درحالی است که طرحی که فیاضی معتقد بود کار کارشناسی روی آن انجام شده، ایرادهای بسیاری از جانب کارشناسان و متخصصان بر آن وارد شده است.