سیامک خاجی، روزنامه‌نگار: بارسلونا در سال‌های اخیر در زمینه استخدام مربیان خوب روندی نزولی را در پیش گرفته بود و سال پیش نهایتا آنها با اخراج کیکه ستین به‌سراغ یکی از اسطوره‌های خود رفتند تا شاید با کمک او بتوانند از شرایط نه‌چندان مساعدی که داشتند، خارج شوند. رونالد کومان تیم ملی هلند را رها کرد تا به بارسا برگردد اما این تغییر هم چندان چاره‌ساز نبود و حالا پس از گذشته تنها 14 ماه او هم درحالی که حکم اخراجش را در دست داشت، با این تیم خداحافظی کرد. بارسا به‌خصوص در فصل جدید روند ناامیدکننده‌ای داشت و نتایج ضعیف این تیم هر روز فشارها را بر مرد هلندی بیشتر می‌کرد. نهایتا شکست برابر رایو وایکانو سبب شد مدیران باشگاه شبانه حکم به برکناری کومان بدهند تا به‌دنبال فرد جدیدی برای جانشینی او باشند. منابع خبری معتبر در اسپانیا تقریبا روی یک نام اتفاق‌نظر دارند و معتقدند این‌بار هم یکی‌دیگر از اسطوره‌های این باشگاه قرار است هدایت آبی و اناری‌ها را برعهده بگیرد. ژاوی که چندین‌بار به‌عنوان یکی از گزینه‌ها برای نشستن روی نیمکت این تیم مطرح شده بود حالا از همیشه برای رسیدن به این پست نزدیک‌تر است و اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، در این هفته باید شاهد اعلام رسمی این خبر باشیم.
حسرت دپای
چهارشنبه‌شب وقتی بارسا در زمین وایکانو با یک گل شکست خورد به نظر می‌رسید دیگر زمان تغییرات فرارسیده است. خوان لاپورتا، رئیس باشگاه حتی پس از شکست در ال‌کلاسیکو هم ترجیح داد همچنان با کومان ادامه دهد اما این‌بار اعتراض‌ها به مراتب بیشتر شده بود و به نظر می‌رسید کومان باید هرچه زودتر باشگاه را ترک کند. جدول لالیگا به‌خوبی گویای وضعیت نامساعد تیم در این فصل است. آنها با عملکردی ضعیف در این فصل در رده نهم ایستاده‌اند و 6 امتیاز با 4 تیم بالای جدول فاصله دارند. اگرچه با توجه به اینکه تا پایان فصل فرصت بسیار زیادی باقی مانده است این فاصله به راحتی قابل‌جبران است اما روندی که کاتالان‌ها در پیش گرفته‌اند، امید چندانی را در دل هواداران ایجاد نمی‌کرد. نهایتا کومان پس از یک دوره بسیار ضعیف و نتایج غیرقابل‌دفاع از سمتش برکنار شد و ساعاتی پس از بازی این خبر رسمی شد تا هواداران تیم نفسی راحت بکشند.
در تابستان 2020 این مربی هلندی پس از 25 سال دوباره به بارسلونا برگشت و این‌بار در قامت سرمربی قرار بود تیم را از بحران خارج کند. بارسا به‌تازگی شکست تحقیرآمیز 8 بر 2 را برابر بایرن‌مونیخ تجربه کرده بود و کیکه ستین که محبوبیت چندانی بین هواداران نداشت مجبور به ترک تیم شد. کومان برای قبول این پست تصمیم بسیار سختی گرفت و با تیم ملی هلند که برای بازسازی آن تلاش زیادی کرده بود خداحافظی کرد. پیش از آن هم گفته می‌شد این باشگاه در نظر دارد پس از یورو 2020 به سراغ او برود اما وقتی این تورنمنت یک‌سال به تعویق افتاد اوضاع به‌هم ریخت. هلندی‌ها پس از عدم‌حضور در یورو 2016 و جام جهانی 2018 به سراغ کومان رفتند تا تیم را از نو بسازد و او هم به‌خوبی در این کار موفق بود و توانست شاگردانش را به یورو 2020 رسانده و حتی به‌عنوان یکی از مدعیان قهرمانی مطرح کند.
کومان که یکی از ارکان تیم رویایی یوهان کرویف در بارسلونا بود درنهایت تصمیم گرفت به این باشگاه برگردد تا شاید به‌عنوان یکی‌دیگر از مربیان هلندی موفق در تاریخ این باشگاه نامش ثبت شود. اما او زمانی راهی این تیم شد که اوضاع مساعدی نداشت و چالش‌های مهمی را پیش‌رو داشت. مهم‌ترین اتفاق در آن زمان اخبار مربوط به احتمال جدایی مسی از باشگاه بود که البته درنهایت منتفی شد و او یک فصل دیگر در این تیم ماند اما کومان به لوئیس سوارز اعلام کرد نیازی به او ندارد و این مهاجم گلزن هم تصمیم گرفت راهی اتلتیکومادرید شود. به‌جز سوارز، آردا توران، آرتور ملو، ایوان راکیتیچ، آرتورو ویدال و نلسون سمدو دیگر بازیکنانی بودند که از این تیم جدا شدند تا کومان بتواند تیم مدنظرش را بسازد اما اوضاع درنهایت برای او خوب پیش نرفت. شاید اگر او در همان فصل نخست می‌توانست بازیکنانی چون اریک گارسیایا ممفیس دپای را به ترکیب خود اضافه کند، می‌توانست قهرمانی در لالیگا را به دست آورده و شرایط به‌مراتب بهتری داشته باشد. البته اعتماد بیش‌ازحد او به بازیکنان هلندی ازجمله لوک دی‌یونگ و ممفیس دپای شاید در ناکامی تیمش در این فصل نقش مهمی داشت. فرصت‌هایی که دی‌یونگ مقابل دروازه حریفان از دست می‌داد یا پنالتی از دست رفته دپای در همین بازی آخر برابر وایکانو اگر به گل تبدیل می‌شد شاید کومان هنوز هم روی نیمکت تیمش قرار داشت. ممفیس که اصلی‌ترین دلیل حضورش در نوکمپ حضور کومان روی نیمکت تیم بود حالا شاید بیش از همه حسرت فرصت‌هایی را می‌‌خورد که در این دیدارها از دست داده است تا سرمربی محبوبش از این باشگاه جدا شود.
حمایت لاپورتا
شروع کومان در دو هفته ابتدایی اگرچه امیدوارکننده و با دو برد همراه بود اما هرچه از فصل سپری می‌شد مشکلات بیش از گذشته نمایان می‌شد و هواداران نیز که از رفتارهای او با ستاره‌‌هایی چون سوارز و مسی ناراحت بودند به انتقاد از روش مربیگری او می‌پرداختند. نیمکت‌نشین کردن بازیکن آیندهداری همچون ریکی پوگ و عدم‌استفاده از میرالم پیانیچ که حدود 60 میلیون یورو برای خریدش هزینه شده بود از دیگر رفتارهای او بود که تبعات زیادی را برایش به‌دنبال داشت. البته درکنار اینها اعتماد او به بازیکنان جوانی همچون پدری، گاوی، الکس بالده، یوسف دمیر و چندین پدیده دیگر باعث شد تا آینده بارسا به‌نوعی تضمین شده باشد. با این حال ناکامی در کسب جام در فصل قبل و عملکرد ضعیف تیم در فصل جدید درنهایت سبب شد او نتواند صندلی خود را حفظ کرده و از سمتش برکنار شود.
بارسا امشب در زمین خود میزبان آلاوس است و با توجه به اینکه سرمربی جدید هنوز معرفی نشده است، موقتا سرجی بارخوان، بازیکن سابق و سرمربی کنونی تیم B باشگاه هدایت آبی و اناری‌ها در این بازی را برعهده خواهد داشت. خوان لاپورتا دیروز در یک کنفرانس مطبوعاتی درباره اینکه چرا بارخوان برای این پست انتخاب شد و چرا به سراغ نفراتی چون یوردی کرویفیا آلبرت کاپیاس (مربی آکادمی باشگاه) نرفته است، گفت: «یوردی مدیر فنی باشگاه است و با بررسی شرایط درنهایت تصمیم گرفتیم سرجی را برای این سمت انتخاب کنیم و ما به او اعتماد کامل داریم. یوردی رابطه خوبی با کومان داشت و حاضر نمی‌شد تا جانشین او شود. کاپیاس هم مربی آیندهداری است و از عملکردش راضی هستیم اما ترجیح دادیم تا او فعلا موقتا هدایت تیم B را برعهده بگیرد و بارخوان به تیم اصلی بیاید.»
رئیس باشگاه درباره رابطه‌اش با ژاوی و اینکه آیا فکر می‌کند این مربی جوان برای حضور روی نیمکت باشگاه آمادگی لازم را دارد، افزود: «ارتباط ما هیچ‌گاه سرد نشد و همیشه با او در ارتباط بوده‌ام. پیش از این چندین‌بار با او صحبت کرده‌ام و نظراتش را درباره موضوعات مختلف جویا شدم. هرکسی که سرمربی بارسلونا شود حمایت کامل من و هیات‌مدیره را خواهد داشت. همان‌گونه که کومان در این مدت داشته است. من پیش از این درباره ژاوی گفته بودم او روزی سرمربی بارسلونا خواهد شد و زمانی که به قطر رفت این را گفتم. فقط نمی‌دانستم این اتفاق چه زمانی رخ خواهد داد. او با فوتبال زندگی می‌کند و همیشه به بارسا تعلق داشته است. من نتایج السد را دنبال نمی‌کنم اما اطلاعاتی که در این مدت از عملکرد ژاوی داشته‌ایم همه مثبت بوده است. درنهایت باید ببینیم چه اتفاقی رخ خواهد داد. البته صحبت‌های من با ژاوی دوستانه و خصوصی بود و نیازی نمی‌بینم آنها را مطرح کنم.»
البته این هافبک محبوب کاتالان‌ها شاید کاری به مراتب دشوارتر از کومان در این باشگاه پیش‌رو داشته باشد؛ چراکه کومان حداقل در نخستین فصل حضورش مسی را در ترکیب داشت اما ژاوی قرار است درحالی هدایت تیم را برعهده بگیرد که مس و گریزمان این باشگاه را ترک کرده‌اند و از طرف دیگر بدهی‌های زیاد باعث شده بارسا توان لازم برای خرید ستاره‌های جدید را نداشته باشد.
دستیاران بارسایی
شاید ژاوی در موقعیتی نه‌چندان مساعد به نوکمپ برمی‌گردد اما از طرف دیگر این اوضاع شاید باعث شود توقعات از او کمتر شده و کمتر کسی از او انتظار معجزه داشته باشد. ژاوی پیش از حضور ستین در بارسا نیز یکی از گزینه‌ها بود اما در آن زمان ترجیح داد راهی این تیم نشود که یکی از دلایل آن رابطه نه‌چندان خوبی بود که با خوزه ماریا بارتومئو، رئیس آن زمان باشگاه داشت که باعث شد چه در زمان انتخاب ستین و چه در تابستان قبلی که کومان انتخاب شد، حضور در این پست را قبول نکند. او رابطه خوبی با برخی ستاره‌های کنونی بارسا دارد و حتی لیونل مسی اصرار زیادی داشت تا هم‌بازی سابقش را روی نیمکت این تیم ببیند اما حالا این اتفاق درحالی رخ خواهد داد که ستاره آرژانتینی راهی پاریس شده است. ژاوی با 5 بازیکن کنونی این تیم هم‌بازی بوده و بارها درکنار آنها بازی کرده است. باسابقه‌ترین دوستان او در این تیم جرارد پیکه و سرجیو بوسکتس هستند که هفت‌سال با هم هم‌بازی بوده‌اند. سرجی روبرتو هم پنج‌سال با ژاوی هم‌بازی بوده و جوردی آلبا هم در سه سال آخر حضور ژاوی در بارسا درکنار او بازی کرده است. مارک آندره تراشتگن، گلر آلمانی این تیم نیز تنها یک فصل درکنار کاپیتان سابق این باشگاه بازی کرده است. بدون‌شک ژاوی که رفاقت دیرینه‌ای با مسی دارد علاقه زیادی داشت تا این هم‌بازی قدیمی‌اش را در جمع نفراتش داشته باشد. بازیکنی که سرانجام توانست رکورد 767 بازی ژاوی برای بارسلونا را بهبود بخشیده و با 778 بازی به باسابقه‌ترین بازیکن تاریخ این تیم تبدیل شود.
ژاوی احتمالا بخش عمده‌ای از دستیاران کنونی‌اش در السد را با خود به بارسا خواهد برد. نفراتی که سابقه کار در بارسا را دارند و تا حد زیادی به کار در این باشگاه آشنا هستند. اسکار هرناندز، برادر و دست راستش در این باشگاه که اعتماد بسیار زیادی به او دارد. اسکار زمانی در دسته دو و سه اسپانیا بازی می‌کرد و در قطر هم کارش را از آکادمی آسپایر آغاز کرد و با حضور ژاوی روی نیمکت السد به همراه او راهی این باشگاه شد.
سرجیو آلگره دیگر دستیار او در این تیم است که سابقه حضور در آکادمی بارسا و چند تیم دیگر ایالت کاتالان را دارد. ایوان تورس نیز که مربی بدنساز تیم است سابقه مربیگری در کشورهای زیادی را دارد و از ابتدا در کنار ژاوی در السد حضور داشته است. دیوید پراتس، سرجیو گارسیا و ژاوی فرناندو دیگر دستیاران این مربی جوان هستند که پیش از این در تیم‌های پایه بارسا سابق کار داشته‌اند و احتمالا با او راهی نوکمپ خواهند شد.
فوتبال مالکانه و تهاجمی ژاوی
ژاوی مدت‌ها پیش از بازنشستگی عنوان کرده بود می‌خواهد کارش را در مربیگری ادامه دهد و حالا سه‌سال است که روی نیمکت السد قطر حضور دارد و به‌نظر می‌رسد تجربه لازم را برای حضور روی نیمکت بارسا اندوخته است. ژاوی پیش از مربیگری در این باشگاه 4سال هم در السد بازی کرده بود و به‌خوبی با این تیم قطری آشنایی دارد. در این مدت او نشان داده علاقه زیادی دارد تا تیمش را با سیستمی هجومی به زمین بفرستد و کاملا تحت‌تاثیر شیوه مربیگری کرویف در بارسلونا قرار دارد.
در فلسفه مربیگری او ارائه فوتبال مالکانه و دراختیار داشتن توپ و همچنین استفاده از تمامی نقاط زمین به‌خصوص کناره‌ها و همچنین فشار و پرس روی مدافعان حریف، جایگاه ویژه‌ای دارد و از مشخصه‌های اصلی تیم او محسوب می‌شوند. او در یکی از برنامه‌های تحلیلی گفته بود: «یکی از مهم‌ترین و زیباترین زمان‌ها در فوتبال موقعی است که توپ را دراختیار دارید و برای حمله به دروازه حریف برنامه‌ریزی می‌کنید. فوتبال با دراختیار داشتن توپ و حمله معنا پیدا می‌کند.»
او در ادامه تاکید می‌کند همیشه به‌دنبال این است تیمی را راهی زمین کند که برای مالکیت توپ و ارائه فوتبال تهاجمی تلاش می‌کند و بهترین راه برای جلوگیری از حملات حریف، ایجاد موقعیت گل روی دروازه آنهاست. با این حال همیشه بخشی از تمریناتش در تیم قطری را به این موضوع اختصاص می‌دهد که تیم در زمانی که توپ را دراختیار ندارد باید چگونه بازی کند.
ژاوی سیستم پایه خود را در السد 3-3-4 قرار داده است، همان شیوه‌ای که خودش سال‌ها در بارسلونا با آن بازی کرده و شناخت بسیار خوبی از آن دارد. البته در این مدت روش‌ها و تاکتیک‌های مختلفی را در تیمش اجرا کرده و تلاش داشته تنها بر یک سیستم تکیه نکند. به همین دلیل تیم او در برخی دیدارها با روش 3-4-3 نیز راهی زمین شده که یک روش تهاجمی است و برای او نتایج خوبی هم به‌دنبال داشته است.
البته کومان در فصل جدید تلاش کرد در بارسلونا بازی با سه مدافع را تجربه کند اما چندان در دیدارهای تیمش موفق نبود و شکست‌های تلخی را تجربه کرد. با این حال باید دید آیا ژاوی می‌تواند سیستم قدیمی کرویف را همان‌گونه که در السد توانست به‌خوبی اجرا کند و البته این سیستم را که به‌روز هم شده است در بارسا نیز پیاده کند یا دوباره به‌سراغ همان روش 3-3-4 خواهد رفت.
گواردیولا در زمان حضورش در بارسا روش پرس از زمین حریف را به‌کار گرفت و ژاوی نیز علاقه زیادی به استفاده از این مدل بازی دارد تا هرچه زودتر توپ را از حریف گرفته و حملات خود را پایه‌ریزی کنند. ژاوی البته به‌خوبی می‌داند که خط‌دفاعی بارسا در این سال‌ها پاشنه‌آشیل آنها بوده و برای اینکه بتواند در تیم سابقش نتیجه بگیرد نیاز دارد هرچه زودتر فکری برای این بخش از زمین داشته باشد.
با این حال گفته می‌شود او برای تقویت تیمش در ژانویه از همین حالا نفراتی چون رحیم استرلینگ و ژولس کنده، مدافع سویا را مدنظر دارد اما باید دید باشگاه بودجه لازم را برای خرید این بازیکنان نسبتا گرانقیمت دراختیار او خواهد گذاشت یا مجبور است با همین نفرات فصل کنونی را به پایان برساند.