نسیم شیرازی، روزنامه‌نگار: حمید باقرنیا وقتی درباره حقوق ورزشی صحبت می‌کند مدام تاکید می‌کند معنای عام آن را در نظر نگیرید، او مشتاق دیده شدن حقوق ورزشی به‌صورت تخصصی‌تر در تمام رشته‌های ورزشی است. دکتر باقرنیا رئیس انجمن حقوق ورزشی کشور که زمان زیادی از تولد این انجمن هم نمی‌گذرد از آرمان‌های حقوق ورزشی ایران می‌گوید، آرمان‌هایی که شاید در آن نه قراردادهای شتاب‌زده و مشکل‌ساز باشد، نه حق‌خوری و اعزام نشدن ورزشکاران ایرانی به رقابت‌های بین‌المللی و نه تعلیق و بازی با سرنوشت ورزشکاران. او امیدوار است با اعضای ماهر انجمن حقوق ورزشی، شهری سالم برای ورزش ایران بسازد، شهری که تمام باشگاه‌های ورزشی، ورزشکاران، فدراسیون‌ها و حتی خود وزارت ورزش و جوانان با خیالی آسوده‌تر فقط به ورزش فکر کنند. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با رئیس انجمن حقوق ورزشی ایران را در ادامه از نظر می‌گذرانید.
لطفا درباره انجمن و اعضای آن کمی توضیح دهید.
از اسفندماه سال گذشته وزارتخانه تصمیم گرفت حقوق ورزشی را در قالب انجمن راه‌اندازی و در فاز یک به صورت آزمایشی تست کند و ببیند آیا جامعه ورزشی این را می‌پذیرد یا نه، با ابلاغ معاونت توسعه ورزش قهرمانی به فدراسیون انجمن‌های ورزشی، انجمن حقوق ورزشی به‌عنوان بیست‌ویکمین انجمن در زیرمجموعه این فدراسیون کار خودش را شروع کرد که در همان اسفندماه بلافاصله هیات‌رئیسه را معرفی کردیم. برای شروع و افزایش آگاهی در این بخش از توان کانون وکلای دادگستری مرکز بهره گرفتیم و درحال حاضر آقای عبدالله سمامی که معاون اول هستند را در مجموعه به‌عنوان عضو هیات رئیسه داریم، از قوه قضائیه معاون آموزش مرکز و وکلای قوه قضائیه را آوردیم آقای حسین‌‌پور شرف‌شاد که همزمان معاون باشگاه پرسپولیس هم هستند، در معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه آقای حامد محمدی را آوردیم که در حوزه پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه فعالیت دارند و معاون اداره کل آنجا هستند. از پژوهشگاه تربیت بدنی آقای قربانی معاون پژوهشگاه، از وزارتخانه خانم زهرا اَرسنگ که مشاور حقوقی معاون حقوقی مجلس امور استان‌ها هستند، از کمیته ملی المپیک آقای دکتر نوابخش، از فدراسیون‌های ورزشی آقای دکتر حبیب‌زاده نایب‌رئیس فدراسیون تنیس‌روی‌میز که از وکلای حقوقی‌اند در انجمن حضور دارند. به‌طور کل با بهره‌گیری از توان تمام افراد دارای صلاحیت در استان‌ها می‌خواستم شکل کار را طوری بچینم که همه در این اتفاق مهم سهیم باشند.
فدراسیون‌های ورزشی درگیر پرونده‌های حقوقی با بازیکنان و مربیان خارجی می‌شوند، به طور مثال پرونده ویلموتس در فوتبال. چقدر این انجمن می‌تواند برای جلوگیری از این اتفاق‌ها مثمرثمر باشد؟
از اتفاقاتی که انجمن ورود کرده در ارتباط با پرونده‌ای است که خود کمیته ملی المپیک پیگیرش است که بحث فدراسیون جودو است. فدراسیون جودو بر اساس رایی که در دادگاه حکمیت ورزش به دلیل شهادت یکی از مربیان تاجیک که اظهار کرده شنیده که مقامات مسئول ورزش ایران به سعید ملایی گفتند که مسابقه نده، به فدراسیون بین‌المللی و دادگاه حکمیت و دادگاه بین‌المللی رفت و آنجا هم عدم‌صلاحیت خورد. علتش هم درواقع توانمندی وکلایی بود که در دفاع از ورزش کشور رفته بودند و شهادت دروغ مربی تاجیک به نتیجه نرسید، اما پرونده به فدراسیون بین‌المللی جودو رفت و آنجا در کمیته انضباطی ایران به چهار سال محرومیت محکوم شد که انجمن حقوق ورزشی بررسی کرده و گزارشش هم خدمت مقامات مسئول داده شده که ۴ روش برای حل شدن این پرونده وجود دارد که آیا می‌شود علیه این مربی تاجیک در دادگاه CAS شکایت کرد یا نه، آیا در دادگاه سوئیس که مقر دادگاه CAS هست رسیدگی یا شکایتی می‌شود داشت؟ به‌خاطر شهادت دروغی که داده شده آیا دادگاه‌های ایران صلاحیت رسیدگی به این تخلف شهادت دروغ این مربی تاجیک را دارد و آیا محل تابعیت آن مربی تاجیکستان صلاحیت دارد؟ انجمن ورود بسیار خوبی کرد و توانست یک نظریه بسیار پر و پیمانی را به مقامات مسئول در کمیته ملی المپیک ارائه کند.
در ارتباط با فدراسیون شنا، شیرجه و واترپلو هم ظاهرا پرونده‌ای داشتید.
بله، مربوط به یکی از ورزشکاران اصفهانی‌مان بود که دارای سهمیه شده اما به المپیک دعوت نشده بود که آن پرونده هم به انجمن حقوق ورزشی ارجاع شد و در آنجا هم اظهارنظر تخصصی به اداره کل ورزش جوانان استان اصفهان که پیگیر بود تا علیه فدراسیون بین‌المللی شنا شیرجه واترپلو شکایت کند، داده شد.
و در حوزه فوتبال چطور؟
در ارتباط با فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های ورزشی این رشته اول باید بگویم که فوتبال جزء قوی‌ترین فدراسیون‌هایی هست که کادر حقوقی بسیار خوبی دارد و اساتید بسیار بزرگی از علم حقوق در آن فدراسیون کار می‌کنند، اما انجمن حقوق ورزشی هم بضاعت‌هایی را در رشته‌های مختلف دارد تا در حوزه قراردادنویسی‌های تخصصی ملی و بین‌المللی و در حوزه ارائه مشاوره‌ها برای همه فدراسیون‌ها کمک خوبی باشد. ما نمی‌خواهیم به‌صورت انحصاری در رابطه با فدراسیون خاصی صحبت کنیم. اما واقعیت مطلب این است که انجمن حقوق ورزشی با این بضاعتی که در کمیته‌ها، دپارتمان‌ها، کارگروه‌ها و شوراهایش ایجاد کرده یک بستر علمی بسیار قوی را گردهم آورده که هر فدراسیونی نیازهای حقوقی‌اش را می‌تواند مطرح کند و کمک بگیرد. انجمن حقوق ورزشی جایگزین کمیته‌های حقوقی یا کمیته‌های انضباطی و کمیته اخلاق نیست، بلکه ما واحد پشتیبانی محسوب می‌شویم تا درصورتی که احساس نیاز به خدمات حقوقی مشاوره‌ها و قراردادنویسی تخصصی یا استانداردهای قراردادهای ورزشی داشته باشند ما می‌توانیم با این بضاعت علمی که در انجمن جمع شده است، خدمات خوبی ارائه کنیم.
انجمن حقوق ورزشی زیرمجموعه فدراسیون انجمن‌های ورزشی است، چرا به این بخش که شاخه‌های زیادی را در اختیار دارد، به‌عنوان یک فدراسیون جدا نگاه نمی‌شود؟
انجمن‌ها ذات‌شان این است که باید در حوزه ورزش کشور زیر مجموعه باشند، اما وزارتخانه تدبیر و سیاستش این بود که یک دوره‌ای امکان‌سنجی بکند ببیند آیا حقوق ورزشی مورد قبول جامعه ورزش کشور واقع می‌شود، برای همین در فاز اول در قالب یک انجمن شکل گرفت تا اول فدراسیون‌ها، باشگاه‌های ورزشی، ادارات کل جوانان استان و هیات‌های استانی اول به اهمیت و ضرورت حقوق ورزشی پی ببرند تا وقتی فدراسیون به امید خدا ایجاد شد بتوانیم خدمات بهتر و مؤثرتری را داشته باشیم. در بند 11 ماده چهار قانون وزارت ورزش و جوانان که سال گذشته ابلاغ شد وزارت ورزش و جوانان به‌طور رسمی می‌تواند به ایجاد و یا حذف فدراسیون‌های ورزشی اقدام کند، پس محدودیتی در ارتباط با تاسیس فدراسیون یا لغو فعالیت‌های فدراسیون توسط وزارتخانه نداریم، اما هفته گذشته نماینده مردم شیراز طرحی را به مجلس پیشنهاد داد که در قالب یک الحاقیه به قانون وزارت ورزش و جوانان اضافه شود که وزارت مکلف نسبت به تاسیس فدراسیون حقوق ورزشی در راستای حمایت و صیانت حقوق ورزشکاران باشد. خاستگاه حقوق ورزشی فدراسیون است و در این قالب خدماتش ویژه‌تر و با سرعت بیشتری انجام می‌شود. درحال حاضر هم زیر نظر انجمن‌های ورزشی هیچ مشکل مالی، مکانی و پشتیبانی نداریم و دکتر علی‌پور حمایت کامل از ما داشتند.
از فارغ‌التحصیلان تربیت بدنی چقدر در این انجمن استفاده می‌شود و آیا بیشتر حقوقدان‌ها می‌توانند کمک‌دهنده باشند؟
حقوق ورزشی رشته بین‌رشته‌ای است، خیلی عالی خواهد بود یک فرد حقوقی و یک فرد ورزشی در ارتباط با برگزاری و ارائه دوره‌های آموزشی اقدام کنند تا هم کیفیت کار بالا رود و هم از تجربه و علم یک فرد که در حوزه ورزش تحصیلات، تخصص و یا تجربه دارد استفاده شود و همچنین همزمان حقوقدان موارد حقوقی را اعلام کند.
درست است که این انجمن زیر نظر وزارت ورزش فعالیتش را آغاز کرده ولی فکر می‌کنید بسط آن در زیرمجموعه کانون کارشناسان دادگستری کشور در شاخه حقوق ورزشی هم در برنامه باشد؟
انجمن حقوق ورزشی خاستگاهش در حوزه ورزش کشور است، اما در خود انجمن حقوق ورزشی دپارتمان تخصصی کارشناسان رسمی و دپارتمان تخصصی وکلای ورزشی و وکلای حقوقی را داریم، پس هیچ منافاتی با همدیگر ندارد و جای این تخصص درست انتخاب شده است.
دکتر آقایی‌نیا، پدر حقوق ورزشی کشور کمک و حمایتی برای اهداف انجمن دارند؟
آقای آقایی‌نیا رئیس افتخاری انجمن حقوق ورزشی هستند، آیین‌نامه فعالیت این انجمن با نظارت ویژه دکتر آقایی‌نیا تهیه شده است؛ چراکه کاملا روی موضوع اشراف دارند و ما شاگردهای او هستیم.
در دنیا چقدر به بحث حقوق ورزشی توجه می‌شود؟
خیلی سال است که مورد توجه قرار گرفته، کانادا، هندوستان، ترکیه و خیلی جاهای دیگر که در تعامل هستیم و امیدوارم ارتباط‌مان را تقویت کنیم و نشست‌های مشترک و دوره‌های آموزشی مشترک برگزار کنیم تا به‌زودی فدراسیون حقوق ورزشی و فدراسیون بین‌المللی حقوق ورزشی را با همین سرمایه‌هایی که در کشورهای مختلف هستند، ایجاد کنیم. در کشورهای دیگر هم وجود دارد ولی هیچ‌کدام به‌صورت رسمی به شکلی که ما در حوزه آموزش و مشاوره تخصصی فعالیت می‌کنیم، نیستند. کمی ساماندهی می‌خواهد تا در یک مسیر مشترک قرار بگیریم و امیدوارم نقطه مشترک و نقطه عطف فعالیت انجمن در دنیا باشیم. انجمن علمی حقوق ورزش 10 سال پیش در ایران ایجاد شد که در کشور یونان هم یک سازمان بین‌المللی ایجاد کرده و آن انجمن علمی کارشان پژوهش و تحقیق است و ماحصل تحقیقات و مطالعات‌شان را باید در اختیار انجمن ورزشی که وظیفه اجرا را دارد، بگذارند.
شما در اولین قدم‌ها با باشگاه پرسپولیس هم تفاهمنامه امضا کردید، در این مدت همکاری چطور بوده و برای این باشگاه چه کارهایی انجام شده است؟
تفاهمنامه تعامل آموزشی است تا بسیاری از دوستانی که الان در حوزه انجمن کار می‌کنند به شکلی از اَنها با باشگاه پرسپولیس در ارتباطند و در بخش حقوقی‌اش هستند، سرمایه مشترک زیاد داریم. همکاری‌های مشترک انجمن حقوق ورزشی و باشگاه‌های ورزشی خیلی می‌تواند مفید فایده باشد و حواشی و چالش‌های حقوقی باشگاه‌ها را کمتر کند.
نیاز به وجود شورای حل اختلاف به‌طور تخصصی در ورزش احساس می‌شود؟
با معاونت ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان دکتر عبدالحمید احمدی جلسه‌ای داشتیم و ما به‌شدت پیگیریم، به‌زودی اولین شورای حل اختلاف ورزشی را در تهران داریم تا در بقیه استان‌ها هم ایجاد شود.
تا الان کدام ارگان‌ها، فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها یا حتی ورزشکاران از انجمن حقوق ورزشی بهره برده یا حمایت کردند؟
تا الان با ۱۲ فدراسیون ورزشی، ۲ انجمن و یک باشگاه بزرگ تفاهمنامه داریم، در فدراسیون‌های دیگر هم به مرور تفاهمنامه همکاری منعقد می‌کنیم، با اولین فدراسیونی که وارد فاز همکاری شدیم کبدی بود، بعد از آن سوارکاری، کونگ‌فو، اسکواش، بدنسازی، ورزش‌های همگانی، اسکی و تعدادی دیگر اضافه شدند و با انجمن ورزشی‌نویسان، انجمن باشگاه‌داران ورزشی و انجمن صنعت ورزش کشور هم تفاهمنامه منعقد کردیم که به‌طور حتم در فرآیند انعقاد تفاهمنامه‌ها همکاری، تعامل و حمایت‌های مشترک وجود دارد که به امید خدا به آنها نائل خواهیم شد.
حرف آخر شما؟
۱۰ سال روی این بخش کار کردم، انجمن حقوق ورزشی را در قالب یک فدراسیون دیدم و برای این فدراسیون خیلی برنامه‌ها داشتم که خداراشکر با همکاری وزارت ورزش و جوانان و کمیته ملی المپیک خیلی از فرآیندهایی که لازم هست به‌عنوان بستر و زیرساخت برای انجمن حقوق ورزشی فراهم کرده‌ام. لازم است جامعه ورزش کشور دست‌به‌دست هم دهند و انجمن حقوق ورزشی را خاستگاه و مأمن خودشان بدانند؛ چراکه این انجمن متعلق به ورزش کشور است و فضایی است که بتواند به جامعه حقوقی خدمات تخصصی بدهد تا به امید خدا به حجم پرونده‌هایی که در مراجع قضایی به‌واسطه قرارداد‌هایی که مشکل دارند و در آنها رعایت استانداردها نشده است، به حداقل ممکن برسیم. رسالت انجمن حقوق ورزشی پیشگیری از وقوع جرم است، برای پیشگیری از وقوع تخلفات و جرایم و حمایت حقوقی از جامعه ورزش کشور ایجاد شده است. امیدوارم دانشگاه‌ها در بحث حقوق ورزش به‌صورت تخصصی در مقاطع لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری دانشجو بپذیرند؛ چراکه ما در کشور چیزی به نام دکتری حقوق ورزش متاسفانه نداریم.