سهیل سیدجمالی، روزنامه‌نگار: مردم آلمان یکشنبه 26 سپتامبر 2021 پای صندوق‌های رای رفتند تا پس از 16 سال جانشین آینده آنگلا مرکل را انتخاب کنند. نتایج رای‌گیری‌ها حکایت از پیروزی شکننده حزب «سوسیال دموکرات» در برابر حزب «دموکرات مسیحی» دارند. بر پایه این نتایج به‌احتمال بسیار زیاد اولاف شولتس، وزیر دارایی آلمان و نامزد حزب سوسیال دموکرات جانشین مرکل خواهد بود. اکنون با اعلام نتایج رای‌گیری‌ها و تقسیم نسبی کرسی‌های بین چندحزب بزرگ پارلمان آلمان، این کشور در روزها و هفته‌های آتی شاهد ائتلاف‌ها و کشمکش‌های سیاسی خواهد بود.
نتایج رای‌گیری و آینده دولتی ائتلافی
اگرچه اتحادیه «احزاب مسیحی آلمان»، متشکل از دو حزب «دموکرات مسیحی» و «سوسیال مسیحی»، پس از ۱۶ سال زمامداری مرکل، نازل‌ترین سطح آرا درطول تاریخ فعالیت خود را کسب کرد. با این حال آرمین لاشت که از طرف این ائتلاف نامزد صدراعظمی آلمان شده بود، از صدراعظمی خود سخن گفته است.
خبرگزاری آلمان دوشنبه ۲۷ سپتامبر، خبر پیروزی حزب سوسیال دموکرات در انتخابات بیستمین دوره مجلس آلمان «بوندس‌تاگ» را اعلام کرد. حزب سوسیال دموکرات با نامزدی شولتس موفق شده است 25.7 درصد آرا را از آن خود کند. این حزب توانست در این انتخابات بیش از 5 درصد بر آرای خود در قیاس با انتخابات دوره پیشین بیفزاید، پس از آن، حزب دموکرات مسیحی با 24.1 درصد در رتبه دوم قرار گرفت. این حزب بیش از هشت درصد از آرای خود در انتخابات دوره پیشین پارلمان آلمان را از دست داده است. حزب «سبزهای آلمان» نیز با 14.8 درصد آرا، بهترین نتیجه خود را در تاریخ انتخابات پارلمانی آلمان را به‌دست آورده است. میزان آرای حزب «دموکرات‌های آزاد آلمان» نیز 11.5 درصد اعلام شده که نسبت به انتخابات سال ۲۰۱۷ افزایشی در حدود یک درصد داشته است.
یکی از بازندگان دیگر انتخابات ۲۰۲۱ آلمان، حزب راست‌گرا و پوپولیست «آلترناتیو برای آلمان» خواهد بود. این حزب با از دست دادن بیش از 2 درصد آرای خود در قیاس با انتخابات دوره پیشین، با کسب 10.3 درصد در پارلمان حضور خواهد داشت. علاوه بر این دو حزب، حزب «چپ‌های آلمان» نیز متحمل شکستی سنگین شده است. درحالی‌که احزاب در آلمان برای حضور در پارلمان نیاز به دست‌کم پنج درصد آرا را دارند، این حزب حدود 4 درصد از آرای خود را در قیاس با انتخابات سال ۲۰۱۷ از دست داده و با کسب 4.9 درصد از آرا، با موقعیت دشواری روبه‌رو خواهد بود.
پیش‌بینی می‌شود پارلمان جدید آلمان حدود ۷۴۰ نماینده داشته باشد. حزب سوسیال دموکرات احتمالا موفق به کسب ۲۰۹ کرسی خواهد شد، شمار کرسی‌های اتحادیه احزاب مسیحی آلمان نیز ۵۰ کرسی کمتر از سال ۲۰۱۷ خواهد بود و این اتحادیه حدود ۱۹۴ نماینده در بوندس‌تاگ خواهد داشت. حزب سبزها با ۱۱۶ کرسی و حزب دموکرات‌های آزاد با ۹۳ کرسی و حزب آلترناتیو برای آلمان با ۸۴ کرسی در مجلس حضور خواهند داشت. حزب چپ‌های آلمان نیز در صورت حضور در پارلمان، حدود ۴۰ کرسی خواهند داشت.
کاندیدای برگزیده ژرمن‌ها کیست؟
اولاف شولتس، وزیر دارایی آلمان و نامزد حزب سوسیال‌دموکرات به‌احتمال زیاد جانشین آنگلا مرکل خواهد بود. این حقوقدان ۶۳ ساله که در هامبورگ بزرگ شده از سال ۲۰۱۱ تا سال ۲۰۱۸ شهردار آن بوده است. او با پیشنهاد کاهش مالیات‌ها در نشست گروه «جی۲۰» اعتباری بین‌المللی کسب کرد. شولتس در سال‌های اخیر همواره در آلمان کوشیده از کلمات و عبارات خاص استفاده کند، چیزی که این روزها در میان سیاستمداران برای کسب محبوبیت در میان قشرهای مختلف مردمی بسیار باب شده است. او اخیرا از تکانه اقتصادی صحبت کرد و طرح احیای اقتصادی دولت را به روکردن سلاح «بازوکا» در جنگ تشبیه کرد. شولتس در کارزار انتخاباتی‌اش مستقیما به رقیبان تاخت و در یک سخنرانی تبلیغاتی خود به حزب حاکم حمله کرد و گفت: «حرف آنهایی را باور نکنید که می‌گویند بعد از همه‌گیری کرونا همه‌چیز دوباره عادی می‌شود. آنها اشتباه می‌کنند. در ضمن حرف آنهایی را هم باور نکنید که خیال می‌کنند می‌توانند دنیای کاملا جدید و سبزی بسازند. آنها هم در اشتباهند.»
شولتس که عضو شاخه محافظه‌کار سوسیال دموکرات‌هاست، مسیر سختی را برای رسیدن به این مرحله در مسیر زندگی سیاسی‌اش طی کرده است. او در سال ۲۰۱۹ رقابت ریاست حزب را به کلارا گی‌ویتز باخت و ساسکیا اسکن و نوربرت والتربوریه‌ناس از شاخه چپ‌گرای حزب به سمت همکاران رئیس حزب انتخاب شدند. شولتس همواره گفته که می‌خواهد حداقل دستمزد را در کشور افزایش دهد و آن را از 5/9 به ۱۲ یورو در ساعت برساند اما انتقادهایی که به او شده عمدتا به‌سبب ماجرای ورشکستگی سرویس مالی وینرکارد بوده است. دفتر فدرال نظارت بر امور مالی که به وزارت دارایی تحت‌نظر شولتس گزارش می‌دهد سال گذشته نتوانست کسری مالی دومیلیارد یورویی این شرکت را به‌موقع تشخیص دهد.
اودر مصاحبه سال ۲۰۱۹ خود با «یورونیوز» گفته بود ائتلاف با حزب محافظه‌کار دموکرات مسیحی برایش چقدر دشوار بوده است و افزود: «ما به آن منظور با محافظه‌کاران ائتلاف کردیم که بعد از انتخابات امکان دیگری برای تشکیل دولت در کار نبود. همه می‌دانند این ائتلاف آسان نبوده و دولت فعلی پس از انتخابات بعدی دیگر امتداد پیدا نخواهد کرد.»
اما شولتس مسلما در کابینه مرکل شهرت و اعتبار زیادی برای خود کسب کرده است. او نامزدی از حوزه انتخابی پوتسدام است که درواقع همان حوزه انتخابی آنا لنا بائرباک به‌شمار می‌رود. بریتا ارنست همسر شولتس در براندنبرگ وزیر آموزش ایالتی است و قول داده اگر شوهرش صدراعظم آلمان شود هم این پست را عوض نخواهد کرد.
موضوعات مهم برای رای‌دهندگان آلمانی
در این دوره عناصر کلیدی که محوریت سخنرانی‌ها و تبلیغات نامزدهای انتخاباتی بود بر چند موضوع استوار شده بود. این موضوعات را می‌توان علل اصلی شکست حزب آنگلا مرکل دانست:
1- بحران پاندمی کرونا
شیوع کرونا و مشکلات ناشی از آن تاثیرات منفی زیادی بر جوامع ازجمله کشورهای اروپایی داشته است. بحث مهار و کنترل ویروس یکی از موضوعاتی بود که باقی کاندیداها با توسل به آن بر حزب حاکم تاخت‌وتاز می‌کردند. یکی از مشکلات عمده‌ای که در جامعه آلمان بعد از کرونا به‌وجود آمد، بحث اقتصادی و بیکاری شهروندان این کشور است. آلمان در یک‌دهه گذشته توانسته به‌عنوان بزرگ‌ترین و موفق‌ترین قدرت اقتصادی در اروپا خود را به اثبات برساند. دولت مرکل بر پایه همین موفقیت‌های اقتصادی و تولیدی توانسته بود محبوبیت کم‌نظیری را برای خود به ارمغان بیاورد اما پاندمی کرونا عملا کمر این قدرت اقتصادی را شکست و تا حد زیادی آلمانی‌ها را به‌زانو درآورد. ماه گذشته رویترز گزارش داد که تورم سالانه قیمت مصرف‌کننده در ماه آگوست در آلمان به بالاترین رقم طی 13 سال گذشته رسیده است. با این حال برخلاف آنچه تصوری می‌شد، پاندمی کرونا نتوانست حداقل در آلمان عرصه را برای راست‌های افراطی باز کند اما آنها در این انتخابات بیش از 2 درصد از آرای پیشین خود را از دست دادند.
2- مهاجران غیرقانونی و بحران پناهندگان
بعد از تولد گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق و ویرانی این کشورها در اثر جنگ‌های داخلی و مهاجرت شهروندان افغانستانی به مرزهای اروپا، آلمان یکی از کشورهایی بود که بیشترین میزان پناهنده در پشت مرزهای شرقی و جنوبی‌اش مستقر شدند. آنگلا مرکل جزء معدود سیاستمداران غربی بود که با آغوش باز از این افراد استقبال کرد و بر همین مبنا آلمان بیشترین میزان مهاجر خارجی را در خود جای داد. همین موضوع باعث به‌وجود آمدن انتقادهای فراوانی از سوی گروه‌های راست‌گرا و چپ‌گرای تندرو شد. تقریبا تمامی احزاب حاضر در انتخابات این دوره، یک‌صدا از سیاست درهای باز مرکل و حزب متبوع او انتقاد کردند. همین موضوع مهاجران غیرقانونی را می‌توان یکی از پایه‌های اصلی شکست حزب حاکم در این دوره از انتخابات آلمان بدانیم.
3- ارتش اروپایی و آینده عضویت در ناتو
یکی دیگر از بحث‌های مهم این دوره موضوع نگرش سیاسی- امنیتی دولت بعدی نسبت به آینده ناتو و ارتش مستقل برای آلمان بود. موضوعی که در دوران دونالد ترامپ به یک دغدغه فکری برای سیاست‌مدارانی همچون مرکل و مکرون شده بود. مرکل نگاهی دوپهلو به ارتش مستقل اروپایی داشت. وی از طرفی علاقه‌مند بود که اروپا و کشورهای صنعتی مانند آلمان، بریتانیا، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا بتوانند برای آینده نظامی و امنیتی خود مستقل از واشنگتن تصمیمات اتخاذ کنند، از طرف دیگر نگران روسیه و نفوذ این ابرقدرت به مرزهای اروپای شرقی مانند لهستان بود. در صورت هرگونه تهاجم از سمت روسیه به قلب اروپا، آلمان به‌دلیل موقعیت جغرافیای‌اش اولین کشوری خواهد بود که با این بحران روبه‌رو خواهد شد. تقریبا تمامی کاندیداها بر موضوع ایجاد ارتش قدرتمندتر برای آلمان و اخذ استقلال نظامی و امنیتی از ناتو پافشاری می‌کردند.
4- بحران تغییرات اقلیمی و انرژی‌های تجدیدپذیر
تنها موردی که در بین تمام احزاب در این دوره از انتخابات هم‌صدایی و توافق کامل وجود داشت، بحران تغییرات آب و هوایی و گرمایش جهانی بود. آلمان جزء معدود کشورهای پیشرفته صنعتی است که قریب‌به‌اتفاق سیاستمداران و شهروندانش آن موافق استفاده از فناوری‌های تولید انرژی پاک و سبز هستند. این کشور صنعتی و پیشرو در زمینه فناوری‌های پیشرفته سرآمد است. این کشور در سال‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری درباره کاهش گازهای گلخانه‌ای داشته و برای مثال میزان آلاینده‌های کربنی حاصل از وسایل نقلیه در برلین تفاوت مثبت و فاحشی نسبت به پاریس و لندن در یک‌دهه گذشته برای خود ثبت کرده است.
تنها موضوعی که می‌توان گفت اینکه دولت مرکل در آن مورد حمله و انتقاد قرار نگرفت همین موضوع کنترل مصرف سوخت‌های فسیلی بوده است.
آمار مشارکت نسبت به دوره قبل و آینده سیاسی آلمان
میزان مشارکت در انتخابات ۲۰۲۱ آلمان 76.6 درصد اعلام شده که اندکی بیش از میزان مشارکت صاحبان حق رای در انتخابات پارلمانی پیشین بوده است.
گرچه ائتلاف دو حزب بزرگ آلمان، ائتلاف حزب سوسیال دموکرات با اتحادیه احزاب مسیحی از اکثریت کرسی‌ها برای تشکیل دولت جدید برخوردار است، اما به‌نظر نمی‌رسد که تمایلی برای ادامه کار دولت ائتلافی کنونی وجود داشته باشد. با این حال اختلاف 1.6 درصدی آرا باعث شده هر دو حزب مدعی رهبری دولت آینده باشند. هنوز مشخص نیست چه حزبی بر صندلی صدراعظمی آلمان پس از مرکل تکیه خواهد زد. شولتس، پیشتازی حزبش را حاوی «پیام دلگرم‌کننده و خواست روشن رای‌دهندگان» خوانده و لاشت هم از عدم آمادگی‌اش برای پذیرش پیروزی رقیب گفته و افزوده که «صدراعظم همیشه از حزب اول انتخابات نیامده» است. با این حال هر دو حزب در تلاش برای تشکیل دولت با همراهی با دو حزب سبزها و دموکرات آزاد هستند.