ندا اظهری، روزنامه‌نگار: علی نجیمی، معاون صنعت ستاد فناوری نانو در گفت‌وگوی اختصاصی با «فرهیختگان» پیرامون اهدای پک محصولات های‌تک نانویی به تاجیکستان از سوی رئیس‌جمهور عنوان کرد: «فناوری نانو در کشور تقریبا حدود 18 سال است که به‌طورجدی دنبال می‌شود و توسعه‌ای که در این حوزه داشته‌ایم، صددرصد در بخش خصوصی اتفاق افتاده و توسعه آن با حوزه‌های دیگر متفاوت است و ستاد نانو هم به‌عنوان حامی و تسهیل‌گر حوزه فناوری و رساندن محصولات به بازار و توسعه بازار صادراتی به شرکت‌های خصوصی کمک کرده است. در این سال‌ها بیش از 780 محصول نانویی در کشور تولیدشده که توسط 300 شرکت صنعتی خصوصی توسعه پیدا کرده که بیشتر آنها را شرکت‌های دانش‌بنیان تشکیل می‌دهند و بازار محصولات نانو همچنان درحال رشد است، به‌طوری‌که سالانه با 70 تا 80 درصد رشد مواجه است.»
ساخت 250 دستگاه تولید و آنالیز حوزه نانو در داخل کشور
او ادامه داد: «یکی از موضوعاتی که از همان ابتدا توجه ما را جلب کرد و می‌توانست به‌عنوان گلوگاه رشد باشد، می‌توانست بحث تجهیزات و ماشین‌آلات باشد. عمده صنایع با خرید تجهیزات و ماشین‌آلات از خارج از ایران کار می‌کنند که خطری جدی دارد و آن این است که به‌محض اینکه تحت‌تحریم قرار بگیریم، کشورهای غربی از فروش محصولات و نیز از ارائه خدمات پس از فروش سر باز می‌زنند و شرکت‌ها با چالش بزرگی مواجه می‌شوند. به‌طوری‌که ممکن است تولید متوقف‌شده یا به‌روز نشود و به‌عبارتی غیررقابتی باشد. به همین دلیل یکی از اهداف اصلی ما این بود که بتوانیم روی تجهیزات حوزه نانو تمرکز کرده و ماشین‌آلات این حوزه را خودمان بسازیم و دستگاه‌ساز این حوزه شویم.»
نجیمی با بیان اینکه پس از رصد این حوزه، تجهیزات مورد نیاز و حوزه‌ها را بررسی کردیم، اضافه کرد: «ابتدا تصمیم گرفتیم تجهیزات آزمایشگاهی این حوزه را تولید کنیم که بیشتر مورد نیاز محققان و دانشگاهیان بود و بعد از آن فرآیند ارتقا به‌سمت صنعتی‌سازی دستگاه‌ها ادامه پیدا کند، بنابراین یکی از برنامه‌های ما از سال 85 به بعد طی برنامه‌ای 10ساله این بود که ماشین‌آلات و دستگاه‌های تولید و آنالیز حوزه نانو را خودمان توسعه دهیم. این اتفاق افتاد و درحال‌حاضر حدود 250 نوع از این تجهیزات را داخلی‌سازی کرده‌ایم. شرکت‌های خصوصی فعال در این حوزه، با موفقیت درحال فروش تجهیزات خود هستند و به‌نوعی نیاز کشور را هم برآورده می‌کنند و بسیاری از آنها هم که از نظر کیفیت برتر هستند، توانسته‌اند در بازارهای بین‌المللی هم وارد شده و در امر صادرات هم فعالیت کنند.»
10 خط صنعتی دستگاه‌های الکتروریسی به کشور چین صادر شد
نجیمی عنوان کرد: «بعد از ساخت نمونه آزمایشگاهی این دستگاه‌ها، موفق شدیم آنها را در نمونه صنعتی هم بسازیم، به‌عنوان مثال یکی از این دستگاه‌ها الکتروریسی است که برای تولید نانوفیبر به‌کار می‌رود و ابتدا سال‌ها به‌صورت آزمایشگاهی ساخته‌شده بود و بعد نمونه صنعتی آن ساخته شد. عمده فیلترسازان کشور از این دستگاه، برای ساخت فیلترهای هوای ورودی توربین‌ها، موتورها و ... استفاده می‌کنند. این اتفاق ارزش‌افزوده زیادی ایجاد کرد و منجر به صادرات شد. تنها 10 خط صنعتی از این دستگاه‌های الکتروریسی به کشور چین صادر شده است. در دوران کرونا هم به داد کشور رسیده و در بحران ماسک در دنیا توانستیم ماسک‌های N95 را تولید کنیم که بیشتر هم در اختیار پزشکان و کادر درمان بیمارستان‌ها قرار گرفت.»
هدیه‌ای ایرانی با پیام همکاری فناورانه
معاون صنعت ستاد فناوری نانو همچنین گفت این 6 محصول نانویی که به دانشگاه ملی تاجیکستان اهدا شده، همگی تولید محققان ایرانی بوده و قرار است در هفته‌های آینده گروهی از متخصصان ما برای نصب، راه‌اندازی و آموزش دستگاه‌ها روانه تاجیکستان شوند تا فرآیندی دوجانبه بین شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی و محققان و دانشمندان تاجیکستانی شکل گیرد.
او اشاره کرد که معمولا در دیدارهای ایران با کشورهای دیگر هدایایی که به کشور مقصد اهدا می‌شد، صنایع‌دستی بود که مداخل موزه یا ویترین نگهداری می‌شد اما انتخاب هدیه‌ای فناورانه برای کشورهای همسایه از سوی رئیس‌جمهور پیامی دارد که ما آماده همکاری در حوزه فناوری و دانش‌بنیان -که نقطه قوت کشور ماست- هستیم و می‌توانیم کارهای بزرگ‌تری با آنها انجام دهیم. درواقع این یک بسته کاملا ایرانی است به دوستان هدیه می‌شود که بسیار باکیفیت بوده و به کشورهای اروپایی، آسیایی و آفریقایی هم صادر می‌شود که محصولی های‌تک است و پیامی با خود دارد. از سوی دیگر در قلب یک دانشگاه می‌نشیند، جایی که مولد فکر و دانش است و آنجا بستری را آماده می‌کند تا دانشمندان و متفکران دو کشور با یکدیگر همکاری داشته باشند.
هدف‌گذاری‌ها برای آینده چگونه است؟
نجیمی گفت: «اهدای این قبیل بسته‌ها راهگشاست تا کشورها در این حوزه‌ها با کشور ما همکاری کنند که نقطه قوت کشور ماست. ما جوانان بسیار خلاقی در اختیار داریم و بیش از پنج‌هزار شرکت دانش‌بنیان در داخل کشور مشغول فعالیت هستند و بخشی از تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص داده‌اند و به همین دلیل ظرفیت بالایی برای همکاری در این حوزه درمیان کشورهای دیگر در اختیار داریم. مسیری که به‌ویژه در حوزه نانو طی کرده‌ایم و به توسعه صادرات محصولات صنعتی کشور هم کمک می‌کند، این است که فناوری‌های نوین ازجمله نانو می‌توانند محصولات موجود صنعت را بهبود چشمگیری دهند و متحول کنند. قراردادهایی که در این سفر بین دو کشور ایران و تاجیکستان منعقد می‌شود، فرصت‌های صادراتی خوبی را برای ما فراهم می‌کند. ما می‌توانیم روی صادرات مواد پایه و اولیه حرکت کنیم یا یک پله بالاتر، محصولات صنعتی را صادر کنیم. اما زمانی که صحبت از محصول به‌میان می‌آید، باید ویژگی‌های صادراتی داشته باشد، به‌طوری‌که از نظر قیمت و کیفیت و... بتواند در بازار هدف با سایر کشورها و با محصولات ترکیه و کشورهای اروپایی رقابت کند، بنابراین باید با فناوری‌های داخلی، مزایا و ویژگی‌های برتری به محصول بدهیم تا بتوانیم در بازار هدف رقابت کنیم. درحال‌حاضر این کار انجام می‌شود اما نیاز است که این تفکر در داخل کشور نهادینه شود که همه کارها منجر به صادرات و ارزش‌افزوده شود و اقتصادی که چند سالی است دچار رکود شده، با این اقدامات رونق بگیرد. این قراردادهای منعقدشده به‌طور قطع به توسعه صادرات کشور کمک خواهد کرد.