سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار: روز گذشته و همزمان با سومین سال انتصاب محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، نشست خبری وی برای پاسخ به پرسش‌های اصحاب رسانه و خبرنگاران در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد.
قمی در پاسخ به خبرنگار روزنامه «فرهیختگان» درخصوص ضرورت تغییر استراتژی سازمان تبلیغات اسلامی از «مناسبت‌محوری» و «موضوع‌محوری» به «خانواده‌محوری» و توجه به محوریت خانواده برای حل مشکلات جامعه گفت: «اهتمام به امر خانواده حلال مشکلات پیچیده در سبک زندگی اشتباه امروزی است. اصلاح سبک زندگی جز با اصلاح خانواده امکان‌پذیر نیست. برای مثال توصیه بنده به دوستانی که می‌خواهند قراردادی راجع به مسکن بنویسند این است که امتیاز ویژه‌ای برای خانواده‌های بزرگ قائل شوند.» قمی ادامه داد: «تنها پیوست فرهنگی در امور مختلف کافی نیست بلکه باید زاویه دید فرهنگی با محوریت خانواده در امور گوناگون همچون نظام شهرسازی و خانه‌سازی مورد توجه قرار بگیرد. رسانه ملی یکی از مهم‌ترین ابزارهای ترویج خوبی‌ها در جامعه است. از این جهت ما همکاری وسیعی با رسانه ملی داریم. تعداد زیادی برنامه ازجمله برنامه «مامان‌ها» با همکاری سازمان تبلیغات اسلامی با رسانه ملی روی آنتن تلویزیون می‌رود. به نظر می‌رسد این برنامه‌ها موفق عمل کرده و کارنامه قابل دفاعی دارد.»
وی افزود: «به‌طور طبیعی وقتی خانواده در اولویت باشد، نقش زنان و مراقبت از کودکان نیز برجسته می‌شود. بحث دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد، مساله فرزندآوری است. در خانواده تک فرزند مشکلات تربیتی، فرهنگی و اجتماعی فراوان‌تر است. بنابراین وظیفه ما این است که در راستای فرزندآوری بیشتر و خانواده‌های پررونق‌تر برنامه‌سازی کرده و در این مسیر گام برداریم.»
قمی همچنین در پاسخ به سوال دیگری از «فرهیختگان» درباره نبود یک رابطه دوسویه با خانواده‌ها و همچنین سازوکاری برای شناخت میزان تاثیرات عملکرد این سازمان گفت: «این ضعف را می‌پذیرم و درصدد هستیم تا این نقص را برطرف کنیم.»
تعامل با 90 هزار هیات
در ابتدای این نشست خبری، محمد قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی با خوش‌آمدگویی به اصحاب رسانه و خبرنگاران در سخنانی گفت: «سازمان تبلیغات اسلامی دارای وظایف متنوع و متعددی است. به‌عنوان مثال در ایام محرم و صفر با بیش از ۹۰ هزار هیات مذهبی تعامل دارد، خوب است که فعالیت ۹۳ هزار و۹۵۴ هیات تبلیغ شود که چه برنامه‌ها و دسته‌بندی‌هایی دارند. در گام دوم نهضت تبلیغات اسلامی، سازمان تبلیغات با تلاش و کوشش فراوان به سمت و سوی علمی‌تر شدن، مردمی و اجتماعی‌تر شدن و جوانانه‌تر شدن حرکت می‌کند.»
قمی ادامه داد: «در گام دوم می‌توان گفت قدری حرکت ما جوان‌محور بوده است. ضمن احترام به همه زحماتی که پیش از این در مجموعه سازمان تبلیغات و در دیگر دستگاه‌های فرهنگی کشیده شده است تلقی بنده این است که می‌شود این تمایزها و تفاوت‌ها را نشان داد. باید گفت مسئولیت‌های متعدد و متنوعی به سازمان تبلیغات اسلامی سپرده شده است و سعی ما یک حرکت روبه جلو در گام دوم بوده است.»
ساختار فرهنگی کشور بازسازی می‌خواهد
محمد قمی در پاسخ به سوال سردبیر روزنامه جام‌جم درخصوص هم‌افزایی بین نهادهای فرهنگی و تبلیغی گفت: «ما دستگاه‌های فرهنگی متعددی داریم که هر‌کدام‌شان به ضرورتی به جا تاسیس شده‌اند اما برای گام دوم انقلاب ضروری است ساختار نهادهای فرهنگی بازسازی شود و این ساختار فرهنگی بازسازی انقلابی می‌خواهد. معاونت فرهنگی در همه دستگاه‌ها وجود دارد و من موافق این هستم که برای تجمیع توان‌ها و هم‌افزایی نهادهای فرهنگی باید تلاش کرد. رهبر معظم انقلاب و شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این خصوص دغدغه‌مند و همگام و همسو فکر می‌کند که وقت بازسازی و باز آرایی رسیده است. ما نیز سعی می‌کنیم توان کارشناسی را افزایش دهیم و موازی‌کاری‌ها کم شود و ما این هم‌افزایی را شروع کردیم. منتها فرهنگ امر زمانبری است.»
ضرورت نشر خوبی‌ها
قمی در پاسخ به سوال دوم که توسط خبرنگار میزان درخصوص دستاوردهای سازمان تبلیغات جهت تبلیغ دین و در تشریح برند «نشر خوبی‌ها» مطرح شد، گفت: «ما پرچمدار گفتمان پیش‌برنده در فضای عمومی هستیم. جوانان مکتبی باید این فضا را به دست بگیرند. اسلام ناب به‌عنوان فطرت اسلامی با هویت ما عجین و سازگار است. فرهنگ ایرانی با فرهنگ اسلامی با هم عجین هستند. مردم ایران به‌شدت فرهیخته و دین‌باور هستند و این موضوع را پایش‌های جامعه‌شناسانه تصدیق می‌کند و برخلاف چیزی که در تبلیغات عنوان می‌شود، دین‌باوری جوانان درصد بالایی دارد.»
قمی ادامه داد: «اسلام برای سعادت جامعه و برای ارتقای فرهنگی جامعه، مساله مراقبت از همدیگر را ترویج کرده است. فلذا مفهوم تواصی به‌عنوان مفهومی دینی باید فراگیر و عملیاتی شود. تواصی به حق و تواصی به صبر باید کرد و همه در این امور باید دست‌به‌دست هم دهند. مکتب امام(ره) بهترین قرائت از اسلام ناب محمدی(ص) را پیش روی ما قرار داده است و نشر خوبی‌ها در امتداد تبلیغ عمومی دین است. ما برای اینکه این شعار عمومی پسند باشد آن را انتخاب نکردیم بلکه تلقی ما از دین نشر خوبی‌ها است. اگر مردم مراقب خوبی‌های هم نباشند و تنها اشکالات همدیگر را ببینند و خوبی‌ها را نبینند خوب نیست، گرچه در مواجهه با ما مسئولان باید سختگیر باشند. شبکه‌های اجتماعی بستری برای نشان دادن خوبی‌هاست. عده‌ای موظف به نشر خوبی‌ها هستند مانند رسانه ملی، اما در بین عموم مردم هم ترویج خوبی‌ها باید رایج شود. به‌عنوان مثال وقتی در عید غدیر مغازه‌داران به عشق امیرالمومنین(ع) تخفیف می‌دهند و اعلام می‌کنند، این جلوه‌ای از همان نشر خوبی‌هاست. اینکه در این زمانه مسائل اقتصادی فشار زیادی به مردم می‌آورد، آن کسی که جلوی ناامید کردن مردم را می‌گیرد اشاعه خوبی کرده است. در این مسیر و زمینه خیلی باید بیشتر جلو برویم.»
نسبت به مسائل آسیب‌های اجتماعی در حاشیه شهرها دغدغه داریم
قمی خاطرنشان کرد: «ما نسبت به مسائل آسیب‌های اجتماعی در حاشیه شهرها دغدغه داریم و پایگاه‌های فرهنگی و اجتماعی ایجاد کردیم. مجموعه آموزش‌هایی که فکر می‌کنیم از مجموعه مردمی برنمی‌آید یا خودمان زمینه‌سازی کردیم یا زمینه آن را برای مردم فراهم می‌کنیم. اداره کردن دانشگاه سوره، خبرگزاری مهر، مجموعه تبیان، انتشارات امیرکبیر، مجموعه مدارس صدرا، حوزه هنری، پژوهشکده باقرالعلوم، مجموعه سرچشمه و مجموعه‌های متعددی که باید قدرتمند اداره شوند و اثر‌گذار باشند. از باب مثال امیرکبیر آثار تولیدی پرفروش و پرمخاطبی داشت که دو برابر شده است. آثار تولیدی مجموعه چاپ و نشر بین‌الملل وابسته به سازمان چهار برابر شد. مجموعه کتاب شهر به‌عنوان درگاه‌های عرضه کتاب به‌خصوص در شهرهایی که امید ما این است که در دسترس قرار دادن کتاب و محصولات فرهنگی سرانه مصرف جامعه را بالا ببرد بیش از دو برابر شده است. تعداد فروشگاه‌های ما شاید حدود سه‌ونیم برابر ظرفیت این اماکن فرهنگی بیشتر شده است. هرکدام از این موارد جای گزارش دادن دارد.»
پاسخگو؟ هستیم
قمی ادامه داد: «با زحمات دوستان ما انضباط‌بخشی ما بیشتر شد. تعهدات مالیاتی و بیمه‌ای ما بهتر و به‌روز‌تر شد. حسابرسی‌ها دقیق‌تر شده است. تصوری وجود دارد که ما مجموعه‌ای هستیم که پاسخگو نیستیم چون زیرنظر رهبری هستیم. ۴ مجموعه و قوه از مجلس و قوه قضائیه و سازمان بازرسی کل کشور و هم مجموعه نظارتی دولت بر ما نظارت دارند و در تمام سامانه‌های دولتی عملکرد ما ثبت شده است. غیر از اینکه اختیارات بسیاری از مجموعه ما در دست دولت است. جذب نیروی سازمان تبلیغات اسلامی، استخدامی و غیراستخدامی در دست دولت است. بودجه در دست دولت است. تمام مالیات‌هایی که پرداخت می‌کنیم و تمام حقوقی که به افراد داده می‌شود در سامانه‌های رسمی دولتی ثبت می‌شود. تمام سامانه‌های نظارتی دولتی بر ما حاکم است. بماند که دفتر رهبری و زیرمجموعه‌های آن انواع نظارت را بر این سازمان جاری می‌کند. می‌توانیم ادعا کنیم که امروز سازمان به لحاظ مالی، بیمه‌ای، مالیاتی و مدیریتی منظم‌تر و بهتر شده است. سازمان قدری سبک‌تر و جوان‌تر شده است. میانگین سنی مدیران این سازمان بیش از ۱۵ سال کاهش پیدا کرده است. در فضاهای متعدد سعی کردیم به‌روز‌تر شود.»
رابطه اسلام ناب و فرصت گردشگری
قمی در پاسخ به سوال خبرنگار ایرنا درخصوص برنامه سازمان تبلیغات اسلامی برای شناساندن فرهنگ ایرانی در عرصه بین‌الملل گفت: «خداوند در قرآن می‌فرماید آثار گذشتگان را در پیش روی شما قرار دادیم و این برای شما آورده دارد. یکی از راه‌های تبلیغ اسلام ناب استفاده از فرصت گردشگری علی‌الخصوص گردشگری مذهبی است که باید تقویت شود. با وزیر سابق میراث فرهنگی و گردشگری در این خصوص گفت‌وگو کرده بودیم اما متاسفانه شرایط گردشگری به خاطر کرونا کمی سخت شده بود و نتوانستیم همکاری خوبی داشته باشیم. گردشگری جزئی از زندگی است و ما غیر از گردشگری مذهبی به گردشگری در حوزه اماکن تاریخی نیز توجه ویژه داریم.»
آماده به عهده گرفتن فرآیند کلی مراسم اربعین هستیم
قمی در پاسخ به سوال سردبیر سایت عقیق درخصوص رویکرد سازمان تبلیغات اسلامی در فضای اربعین و برنامه‌های این سازمان برای تسهیل شرایط گفت: «از رسانه‌هایی که به صورت ویژه در حوزه محرم تلاش کردند تشکر می‌کنم. ما در برنامه‌های محرم و ماه رمضان مسئولیت محوری داریم. مسئولیت محرم برعهده ماست و طبیعتا بیش از مواردی که مسئولیت اصلی داریم، کمک خواهیم کرد. اما اینجا در موضوع اربعین صریح می‌گوییم آمادگی به عهده گرفتن فرآیند کلی مراسم اربعین را داریم و با توجه به اینکه تناسب مأموریتی داریم می‌توانیم نقش خوبی را ایفا کنیم. اما از آنجایی که دستگاه‌های دیگر عهده‌دار مسئولیت اربعین هستند ما وظیفه خودمان را تنها کمک حال و تسهیل‌گر می‌دانیم و به اندازه خودمان در این فضا گام برداشته و کمک می‌کنیم. از خنثی کردن فشارهای پشت پرده در فضای اربعین تا کمک به مجموعه‌های فعال اربعینی در فعالیت‌هایمان گنجانده شده است ولی چون ما مسئولیت حوزه اربعین را برعهده خودمان نمی‌بینیم به اندازه خودمان مسئولیت را انجام می‌دهیم درحالی که تلقی ما این است که بیش از وضع موجود می‌توانیم خدمت‌رسان باشیم.»
به عملکرد سازمان تبلیغات اسلامی حتما نمره قبولی می‌دهم
قمی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درخصوص شعارمحوری سازمان تبلیغات مبنی‌بر مردمی کردن فعالیت‌ها و لزوم چابک‌سازی تشکیلات برای تحقق این هدف گفت: «مردمی شدن فعالیت‌های فرهنگی را تنها راه در حرکت فرهنگی موثر و مثمرثمر در جامعه و در کل دستگاه‌های فرهنگی می‌دانم. اگر مردم را محور بدانیم و به محوری بودن‌شان التزام داشته باشد مسائل موجود فرهنگی را حل خواهیم کرد و سازمان تبلیغات هم باید همین کار را بکند. این مساله در همه جا مهم است و همه دستگاه‌ها باید مردم را محور حرکت قرار دهند.» رئیس سازمان تبلیغات اسلامی ادامه داد: «درخصوص عملکرد سازمان در انتهای سه سال حتما نمره قبولی می‌دهم اما نمره عالی نمی‌دهم؛ چراکه موانعی از ساختار و کم‌توانی و خیلی موارد دیگر در این بین بوده است. در سال نخست نمره بالای 10 به عملکرد سازمان می‌توانستم بدهم. سال دوم این نمره رشد کرد و سال سوم به نمره قابل قبولی رسید ولی هنوز با نمره عالی فاصله داریم.»
دسته‌بندی مبنی‌بر قشر خاکستری را دقیق نمی‌دانم
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی در پاسخ به سوال بعدی که خبرگزاری فارس درخصوص اقداماتی که برای قشر خاکستری انجام شده، مطرح کرد و گفت: «من مقداری با ادبیات قشر خاکستری موافق و همراه نیستم، می‌شود از منظرهای مختلف جامعه را دسته‌بندی کرد و اشکالی هم ندارد. از منظر مناسک اگر بخواهیم جامعه را بررسی کنیم تعداد کسانی که به مناسک ملتزم هستند بیشتر است اما تصور می‌کنم این‌گونه دسته‌بندی کردن‌ها دقیق نیست. من اکثر قریب به اتفاق مردم کشورمان را متدین و مذهبی و علاقه‌مند به جلسات سیدالشهدا می‌دانم.» قمی ادامه داد: «وظایف دستگاه تبلیغی به تناسب موضوعات برای دستگاه‌های مختلف متفاوت است که به هم‌اندیشی نیاز دارد، وقتی ما کار انیمیشن یا سینمایی انجام می‌دهیم نمی‌گوییم فقط کسانی که مسجد رفتند آن را مشاهده کردند، یک فیلم می‌تواند آنقدر جذاب باشد که بسیاری آن را به ابزارهای متعدد و متفاوت تبلیغ کنند و اقشار مختلفی از جامعه و جوانان را دربر بگیرد. از باب مثال برخی از اپلیکیشن‌های کاربردی وجود دارد که به درد اقشار مختلف جامعه می‌خورد یا کتاب‌هایی همچون کتاب امیرکبیر که در سوره مهر نوشته می‌شود، پرتیراژترین و پرفروش‌ترین اثر در نمایشگاه سال گذشته بوده است.»
جایگاه غیرقابل حذف بانوان در ساحت هنر
قمی در پاسخ به سوال همشهری تی‌وی درخصوص ماجرای تعطیلی رشته تئاتر در هنرستان سوره و دغدغه اهالی فرهنگ گفت: «دانشگاه سوره مدیریتش با هنرستان متفاوت است. این سوال را باید از آقای دادمان هم بپرسید. حتما بانوان در ساحت هنر عناصر مهم و غیرقابل حذف هستند. زمانی که یک مرکزی ایجاد می‌شود برای اهداف و مقاصدی ایجاد می‌شود. مجموعه مدیریتی آنجا برای دوره‌ای موقت برای اینکه بتوانند درباره ورودی‌های رشته، خدماتی که مقاصد بلند فرهنگی را تامین کند برای مدتی تعطیل کنند و بازسازی و احیای کرده و باز ورودی گرفته می‌شود و روند حضور و رشد جریان انسانی را بعد از آن دنبال می‌کنند. تاکید می‌کنم در عرصه هنر بانوان قابل حذف و صرف‌نظر کردن نیستند و موافق اهداف انقلاب اسلامی و مدیریتی هم نخواهد بود. تا اینجا اتفاق طبیعی افتاده است و اگر متوجه شویم اتفاق بیشتری افتاده جای تدبیر دارد.» وی افزود: «درخصوص فیلم‌ها اگر در دولت درخصوص مراقبت و صیانت از فرهنگ ایرانی غفلتی شده باشد، ورود پیدا می‌کنیم و این اتفاق به صورت نادر افتاده است و حتما مجموعه‌ای که ۲۰۰ سینما دارد قطبی در جریانات فرهنگی است و با هماهنگی‌های لازم بالادستی این موضوعات حل خواهد شد. امیدواریم در دوره اخیر حسب ظواهر کمتر به این موارد مشکل‌زا بربخوریم.»
در حوزه کودکان نمره بالایی نمی‌گیریم
قمی در پاسخ به سوال خبرنگار ایکنا درخصوص تولیدات چند رسانه‌ای در حوزه کودک و نوجوانان گفت: «برای ترویج خوبی‌ها و نشر و تبلیغ اسلام ناب اهمیت رسانه و ابزارهای فناورانه بسیار مهم است. مثالش بازی و محصولات چند رسانه‌ای است. این از مواردی است که ما در موضوع کودک نمره بالایی نمی‌گیریم. در حوزه کتاب و تفریح و ساخت آثار انیمیشن کارهایی کردیم. تعامل با مدارس و مجموعه‌های تربیتی و پشتیبانی نوآوری‌ها را داشته‌ایم اما در موضوع کودک همچنان عقبیم و از وظایفی که در سازمان تبلیغات پیش روی خود داریم این بخش است. نمی‌توانیم بی‌نسبت با حوزه کودک و نوجوان برای ترویج خوبی‌ها گام برداریم. برمبنای سند برنامه و طرح تحول، امروز نمره بالایی در حوزه کودک و نوجوان نمی‌گیریم. متاسفانه برای شرایط کرونایی و بازسازی و احیای موسسات قرآنی علی‌رغم پیگیری‌هایی که شده است اعتباری تخصیص داده نشد و غیر از کمک‌های خود مردم کمک موثری به موسسات قرآنی نشد.»
بی‌تدبیری‌ها عامل ماجرای مراسم مسلمیه
قمی در پاسخ به سوال خبرنگار آنا در مورد ناهماهنگی‌هایی که در مراسم مسلمیه اتفاق افتاد گفت: «باید از مردم تشکر کرد که اهل مراعات هستند. واقعا مردم مومنانه مراعات کردند و مومنان بیش از هر کسی اهل مراعات این مسائل هستند. سازمان تبلیغات معتقد است مردم بیش از ۸۰ درصد در برگزاری هیات‌ها مراعات داشته‌اند. قطعا فرماندار آن منطقه بی‌تدبیری کرد و به مراسمی که می‌توانست با مراعات برگزار شود بی‌احترامی شد. بی‌حرمتی و بی‌احترامی به مردم قابل قبول نیست. این مساله از قبل قابل علاج بود و با برنامه پیش می‌رفت اما با بی‌تدبیری، آن تبعات رخ داد.»