ولایت پنجشیر با 170 هزار نفر جمعیت در شمال شرقی افغانستان و کابل پایتخت این کشور واقع شده و فاصله این ولایت تا کابل 120 کیلومتر است. حداقل ارتفاع این منطقه از سطح دریا ۲۲۱۷ متر است و در نقاط مرتفع نیز به 6 هزار متر می‌رسد؛ مساله‌ای که تا حدی دشواری‌های جغرافیایی این منطقه را نشان می‌دهد.
این منطقه تا سال 1383 بخشی از ولایت (استان) پروان به‌حساب می‌آمد اما پس از آن مستقل شد. پنجشیر هم‌اکنون با هفت استان تخار، بغلان، کاپیسا، نورستان، بدخشان، لغمان و پروان همسایه است. از نظر جغرافیایی این ولایت کوچک بیش از ۱۲۶ دره بزرگ دارد که ده‌ها دره کوچک از آنها منشعب می‌شوند. پنجشیر به‌دلیل وجود کوه‌های بلند و یخچال‌های طبیعی می‌تواند هنگام زمستان برف زیادی را ذخیره‌سازی کند و به همین دلیل منطقه‌ای پرآب به‌شمار می‌رود. در فصل‌های گرم چشمه‌های زیادی به‌دلیل آب شدن برف ارتفاعات در پنجشیر شکل می‌گیرند که همه به رودخانه اصلی این منطقه مشهور به دریای پنجشیر می‌ریزند.
مشهور بودن منطقه پنجشیر بیش از همه مدیون مقاومت آن دربرابر شوروی در دهه 1980 و پس از آن در دهه 1990 مقابل طالبان است. در این دو دوره احمد شاه مسعود، فرمانده بخش بزرگی از مجاهدان افغانستان، پنجشیر را مقر فرماندهی خود قرار داده بود.