بابک سرانی‌آذر، مترجم: المپیک توکیو 2020 در جریان است و کشورهایی نظیر چین، ژاپن، آمریکا و روسیه در صدر جدول مدال‌ها می‌تازند. در چند روز آینده با توجه به آغاز رشته‌های ورزشی ازجمله کشتی آزاد شاید جایگاه برخی کشورها دستخوش تغییراتی شود اما در کل می‌توان نتیجه گرفت که جدول المپیک هر 4 سال یک‌بار نشانگر جایگاه اقتصادی کشورهای دنیاست و خیلی بعید است کشوری که جایی در معادلات جهانی ندارد، فقط با تکیه بر شایستگی ورزشکارانش بتواند در بالای این جدول قدرت‌نمایی کند. گویا المپیک می‌خواهد به‌وضوح اعلام کند که بالانشینی در جدول هزینه دارد و هر کشوری در جهان توان پرداخت چنین هزینه‌هایی را ندارد. این حقیقت تلخ فاصله بسیار زیادی با روح المپیک دارد، روحی که البته در همان افسانه‌های یونان باستان به دست فراموشی سپرده شد و هرگز به کار نیامد که نیامد. المپیک در چند دوره اخیر خود کاروانی به نام پناهندگان دارد، ورزشکارانی که ظاهرا بی‌وطن هستند و به‌خاطر کوچ از وطن خود در قالب پرچم المپیک وارد میدان رقابت می‌شوند. برای پرداختن به این موضوعات و بیشتر از این با نویسنده آس اسپانیا و خبرنگار اعزامی آن به توکیوی ژاپن هم‌کلام شدیم تا نظر او را نیز منعکس کرده باشیم. گفت‌وگوی «فرهیختگان» با خوان گوتیرس را در ادامه می‌خوانید.
در قدم اول سراغ اسپانیا برویم، اوضاع چگونه است و آیا اسپانیا در المپیک خوب ظاهر شده است؟
در رتبه 24 ایستاده‌ایم (تا لحظه مصاحبه) و این اصلا خوب نیست، پیش‌بینی ما شرایطی به‌مراتب بهتر از این بود. در هرحال هنوز فرصت هست و به صعود در جدول امیدوار هستیم. مواد مختلف دوومیدانی کلید خورده و اسپانیا در چند مورد مدعی است، در فوتبال عملکرد بدی داشته‌ایم اما امیدوار هستیم و در مراحل بعدی باید اوج بگیریم. تساوی برابر مصر افتضاح بود، مقابل آرژانتین هم به تساوی تن دادیم و باید منتظر روزهای آینده باشیم.
قبول دارید که رقابت‌های المپیک به ویترین کشورهای ثروتمند تبدیل شده است؟
البته هیچ‌چیز مطلق نیست اما حق دارید، به بالای جدول مدال‌ها که نگاه می‌کنیم فقط کشورهایی را می‌بینیم که ثروت دارند و هزینه خرید مدال‌ها را از قبل واریز کرده‌اند. من نمی‌خواهم توهین کنم اما واقعیت است که وقتی در یک رشته ورزشی سرمایه‌گذاری نشود، چطور ممکن است مدال‌آوری داشته باشد؟
درباره تیم پناهندگان و کاروانی که با پرچم المپیک رقابت می‌کند، چه نظری دارید؟
خیلی پیچیده و خاص است، از طرفی دوست دارم به این ورزشکاران احترام بگذارم، از طرفی این اتفاق با ذات المپیک همخوانی ندارد. یک ورزشکار برای یک پرچم برای یک هدف، برای یک ملت می‌جنگد اما از این ورزشکاران باید پرسید دقیقا برای چه چیزی وارد میدان می‌شوید؟ و اصولا چرا این همه تلاش می‌کنید؟ انگیزه شما از رقابت چیست؟ کسی شما را تشویق نخواهد کرد.
به هر حال برخی معتقدند این ورزشکاران بسیار مستعد بوده و هستند و به هر دلیلی اکنون کشور ندارند یا لااقل زیر پرچم کشور خود نیستند!
به همه این ورزشکاران احترام می‌گذارم، اما میدان رقابت جهانی المپیک میدان دلجویی از آدم‌های خانه‌به‌دوش یا دورشده از کشورشان نیست. این دلجویی را سازمان ملل انجام بدهد، المپیک مسئول انگیزه دادن به ورزشکاران بی‌انگیزه نیست، می‌دانم که حرفم کمی تلخ است، واقعا برای این ورزشکاران احترام قائل هستم اما ذات المپیک با ماهیت آنها سنخیتی ندارد.
آیا قبول دارید که کمیته بین‌المللی المپیک تا حدی تسلیم سیاستمداران شده است؟
این یک حقیقت قدیمی است، بله قبول دارم و بارها درباره این موضوع نوشته و سخنرانی کرده‌ام. فیفا کاملا سیاسی شده بود و البته هست، المپیک هم کم‌کم تسلیم این مافیا شد و این خیلی بد است که یک تیم پناهندگان بسازد و با ملیت بازیکنان بازی کند و آنها را مقابل هم‌وطن خود قرار دهد و اصرار داشته باشد حتما به مصاف یکدیگر بروند. المپیک با این کارها چه چیزی را می‌خواهد ثابت کند؟
از میزبانی ژاپن بگویید. قابل‌قبول بوده؟
به نظر من ژاپنی‌ها مردم سختکوش و بسیار بافرهنگی هستند. میزبانی آنها خوب بوده و البته هر رقابت جهانی نکات مثبت و منفی خاص خود را دارد. بحران کووید-19 باعث شده ژاپن به‌شدت متضرر شود و ماجرای فروش بلیت حتی به خبرنگاران کمی ما را دلخور کرد اما من شخصا به آنها حق می‌دهم. خیلی برایشان گران تمام شد و بعد از این همه هزینه هیچ سودی نداشتند.
شما در یک مقاله نوشته بودید که المپیک بعد از میزبانی بارسلونا دیگر دلچسب نبوده است!
البته آن مقاله خیلی احساسی بود و ادعایی نداشتم اما واقعا هنوز هم به این فکر می‌کنم که بعد از آن دوره چقدر المپیک‌ها سرد شدند و چقدر هیجان از بین رفته است. این یک حکم مطلق نیست ولی به نظر من هرچه ورزش با سیاست بیشتر ادغام می‌شود، زیبایی و هیجان خود را نیز کم‌کم از دست می‌دهد.
نواک جوکوویچ، مرد شماره یک تنیس جهان در دیدار رده‌بندی المپیک با نتیجه 2 بر 1 برابر پابلو کارنیوبوستا شکست خورد. شما در آخرین یادداشت خود از آن به‌عنوان مکمل شگفتی‌ها یاد کردید!
بله. همین‌طور است. جوکوویچ البته بی‌انگیزه بود و دیگر دلیلی برای تلاش بیشتر برایش وجود نداشت. اما امیدوار بودیم از او یک بازی خوب و یک پیروزی معنادار ببینیم که این اتفاق هم رخ نداد. از این‌دست اتفاقات در این رقابت‌ها کم نبود. برای من عجیب بود که بسیاری از مدعیان در رشته‌های مختلف بسیار بدشانس بودند، به‌خصوص در رشته‌های ورزشی انفرادی شاهد این شگفتی‌ها بودیم.