سارا طاهری، روزنامه نگار: سامانه پایش در دانشگاه آزاد اسلامی اولین گام برای کاربردی کردن نتایج پایان‌نامه‌ها به‌صورت عملی و واقعی در راستای رفع چالش‌های کشور بود. اما دومین گام برای رفع چالش‌های جامعه و صنعت سال گذشته با رونمایی از سامانه باشگاه پایش، کلید خورد. سامانه‌ای که مجموعه‌ای از پژوهشگران و محققان که کارهای تحقیقاتی و پایان‌نامه‌های آنان حول یک هسته موضوعی قابل گردآوری است، سازماندهی می‌شوند. درواقع این اتفاق در قالب یک مجموعه تخصصی برای تقویت ارتباط‌گیری پژوهشگران با جامعه و صنعت و رفع نیازهای جامعه صورت گرفت. اگر بخواهیم تعریفی از سامانه پایش به‌صورت جامع ارائه دهیم باید گفت این سامانه با هدف شبکهسازی پژوهشی، تعامل و هم‌افزایی اساتید و دانشجویان با محور پژوهشی مشترک، آشنایی با موضوع‌های روز، مشارکت جمعی در پیشبرد پژوهش و همچنین اطلاع از موقعیت‌‌ها و رویدادهای مرتبط برون دانشگاهی شکل گرفت.
حالا کمتر از یک سال از راه‌اندازی این سامانه می‌گذرد و در این مدت چند تیم تخصصی در آن شکل گرفته است. به‌طور مثال دی‌ماه سال گذشته بود که نخستین تیم تخصصی پایان‌نامه‌ها با نام تیم تخصصی «یادگیری عمیق» افتتاح شد. حالا و در سال جدید مذاکره با بهره‌برداران پژوهشی نیز کلید خورده و تلاش شده است تیمهای تخصصی که در باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان ذیل باشگاه پایش ایجاد می‌شوند تقویت شوند. دو شاخه اصلی هم در تیمهای تخصصی وجود دارد؛ شاخه اول آنهایی هستند که پتانسیل زیادی دارند تا از خارج دانشگاه مورد حمایت قرار گیرند و شاخه دوم نیز تیمهای تخصصی هستند که نمی‌توان در خارج از دانشگاه برای آنها بهره‌بردار پیدا کرد اما شبکهسازی و ترویج این علم در دراز مدت باعث می‌شود یک تخصص جدید و شاخه‌های جدید دانشگاهی در کشور ایجاد شود. در شاخه اول کار با نیروی انتظامی تحت عنوان پلیس هوشمند آغاز شد و در شاخه دوم نیز کار با تیم تخصصی نشانه‌شناسی و فعالیت‌های ترویجی آن کلید خورد. در این گزارش فربد رزازی، معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به جزئیات باشگاه پایش و تیمهای تخصصی آن پرداخته است.
پژوهشگران در قالب تیم تخصصی همدیگر را شناسایی و از توانمندی یکدیگر مطلع می‌شوند
معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «برنامه باشگاه پایش با پیشنهاد و راهبری دکتر طهرانچی و با هدایت نگاهداری مسئول باشگاه و همچنین با همراهی همکاران سازمان مرکزی در دبیرخانه پایش آغاز شد.» او ادامه داد: «دو هدف پایه‌ای برای راه‌اندازی باشگاه پایش در باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان درنظر گرفته شده است؛ هدف اول که یک هدف داخلی برای دانشگاه خواهد بود این است که پژوهشگران زمینه‌های مشترک در قالب تیم تخصصی بتوانند همدیگر را شناسایی کرده و از توانمندی یکدیگر مطلع شوند؛ همچنین بتوانند فارغ از اینکه در کدام واحد دانشگاهی کشور درحال فعالیت هستند با یکدیگر ارتباط داشته و از نظرات علمی همدیگر استفاده و پژوهش‌های مشترکی را دنبال کنند.»
معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: «برای این کار، سامانه‌ای در باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان طراحی و نسخه اول آن راه‌اندازی شده است که وظیفه تعامل، برگزاری تله کنفرانس و رویداد، اطلاع‌رسانی فرصت‌های پژوهشی به پژوهشگران هر زمینه تخصصی، ارائه پیشرفت هر پایان‌نامه و کتابخانه دیجیتال را در هر تیم و زیرتیم تخصصی به عهده گرفته است.»
داشته‌های پژوهشی دانشگاه در معرض دید خارج دانشگاه
او ادامه داد: «در عین حال قرار است برنامه‌ها و رویدادهای مشترکی در زمینه‌های تخصصی دنبال شوند؛ این هدف مبنای راه‌اندازی باشگاه پایش از دیدگاه شبکهسازی داخلی پژوهشگران دانشگاه است.» معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی توضیح داد: «درنتیجه یک نهادی حاصل می‌شود که در هر زمینه تخصصی، شبکه‌ای از پژوهشگران، شامل اساتید و دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در این زمینه فعال و عضو آن هستند می‌توانند با هم‌افزایی و ایجاد یک محیط اجتماعی مشترک، داشته‌های پژوهشی دانشگاه را در معرض دید خارج دانشگاه قرار دهند.»
توانایی‌های دانشگاه در حوزه پژوهشی به بهره‌برداران پژوهشی عرضه می‌شود
رزازی با بیان اینکه هدف خارجی باشگاه پایش این است که توانایی‌ها و داشته‌های دانشگاه در حوزه پژوهشی به‌صورت نهادهای تخصصی به بهره‌برداران پژوهشی عرضه شود، گفت: «درواقع مشخص شود ما در هر زمینه پژوهشی چه پتانسیلی داشته و کدام فعالیت‌ها را می‌توانیم دنبال کنیم.» او تاکید کرد: «بنابراین براین اساس می‌توانیم از بهره‌برداران پژوهشی، موضوع برای پایان‌نامه‌ها یا طرح‌های پژوهشی دریافت کرده و به آنها خدماتی ارائه دهیم. در عین حال این کار باعث می‌شود فعالیت و موضوعاتی که دبیرخانه پایش آن را دنبال کرده به‌طور جدی با کمک بهره‌برداران واقعی پژوهش تکمیل و از آنها استفاده واقعی شود.»
مذاکره با بهره‌برداران پژوهشی کلید زده شد
او توضیح داد: «درواقع این فعالیت، بخش همگانی و مردمی طرح پایش محسوب می‌شود. کاری که در سال جدید انجام دادیم، این بود که مذاکره با بهره‌برداران پژوهشی کلید زده شد و تلاش کردیم تیمهای تخصصی که باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان ذیل باشگاه پایش ایجاد می‌شوند را تقویت کرده و با برنامه‌های ترویجی و ارتباط با بهره‌برداران آنها را فعال کنیم.» معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه تصریح کرد: «به‌طور جدی 2 شاخه اصلی در تیمهای تخصصی وجود دارد؛ برخی از این تیم‌ها پتانسیل زیادی دارند که از خارج دانشگاه مورد حمایت قرار می‌گیرند. یعنی زمینه تخصصی به‌گونه‌ای است که پژوهش آنها بین بهره‌برداران پژوهشی خریدار جدی دارد.»
آغاز اولین برنامه مشترک با حوزه‌های خارج از دانشگاه با نیروی انتظامی
او اضافه کرد: «در باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان برای این دسته از تیم‌ها، برنامه‌های مشترکی با حوزه‌های خارج دانشگاه تدارک دیدیم که اولین برنامه با نیروی انتظامی آغاز شد. درواقع این برنامه با نیروی انتظامی تحت عنوان پلیس هوشمند دنبال می‌شود. افتتاحیه این برنامه با حضور ریاست عالی دانشگاه آزاد اسلامی، دکتر طهرانچی، به همراه معاونان محترم دانشگاه، مسئول باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، نگاهداری، رئیس دبیرخانه طرح پایش، علی‌اکبری، قائم‌مقام ریاست واحد علوم‌و‌تحقیقات، صباغ‌زاده و معاونان و مسئولان واحد و مدیران ستاد مرکزی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان در هشتم تیرماه 1400 برگزار شد.»
برگزاری رویدادهای تخصصی برای ارائه نیازهای تخصصی ناجا
رزازی بیان کرد: «همچنین در این برنامه فرماندهان ارشد نیروی انتظامی و ستاد مشترک نیروهای مسلح ازجمله سردار دولتخواه، معاون فناوری اطلاعات و ارتباطات ناجا، سردار افشار، معاون پژوهشی ناجا و مهدی‌نژاد، معاونت عتف ستاد مشترک نیروهای مسلح حضور داشتند و تفاهمنامه خوبی بین باشگاه پژوهشگران و معاونت فاوای ناجا توسط نگاهداری و سردار دولتخواه امضا شد که بستر مناسبی را برای حمایت مالی و فرامالی از پایان‌نامه ها، رساله‌ها و طرح‌های دانشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی مهیا می‌کند.»
به گفته او در این رویداد، برای برگزاری رویدادهای تخصصی با حضور اساتید و دانشجویان برای ارائه نیازهای تخصصی ناجا و انتخاب محورهای پژوهشی توسط اساتید برنامه‌ریزی شد.
برخورداری از حمایت‌های پلیس در حوزه هوشمند‌سازی برای پایان‌نامه‌ها
او اظهار امیدواری کرد: «امیدوارم این اتفاق مسیری شود تا بتوانیم از حمایت‌های پلیس در حوزه هوشمند‌سازی برای پایان‌نامه‌ها چه در سطح موضوع پایان‌نامه چه در سطح حمایت از پایان‌نامه برخوردار شده و چه حمایت‌های فرامالی نظیر کسر خدمت و جایگزین خدمت برای دانشجویانی که در دانشگاه پژوهش انجام می‌دهند دریافت شود.»
شاخه دوم؛ ایجاد تخصص جدید در کشور و شاخه‌های جدید دانشگاهی
او بیان کرد: «شاخه دوم، تیمهای تخصصی هستند که اگرچه به‌طور مستقیم، نمی‌توان برای این نهاد تخصصی در خارج از دانشگاه بهره‌بردار پیدا کرد اما شبکهسازی و ترویج این علم در درازمدت باعث می‌شود یک تخصص جدید در کشور ایجاد و شاخه‌های جدید دانشگاهی ایجاد شود.» معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی اضافه کرد: «همچنین شبکهسازی داخلی و پژوهش‌های انجام شده در دانشگاه به‌صورت موثری شکل خواهد گرفت تا اعضای شبکه بتوانند پژوهش‌های مکمل یکدیگر را ارائه دهند. برای این کار همکاران هیات‌علمی، پژوهشگران و دانشجویان که در این زمینه فعالیت دارند نیاز به برنامه‌هایی از جنس ترویج، برنامه‌های رقابتی بین پایان‌نامه‌ها و عرضه نتیجه پژوهش به همکاران به شیوه‌های مختلف وبینار، مسابقه، نمایشگاه و... دارند.»
آغاز فعالیت تیم تخصصی نشانه‌شناسی و فعالیت‌های ترویجی آن از هفته جاری
رزازی خاطرنشان کرد: «شاخه دوم با تیم تخصصی نشانه‌شناسی و فعالیت‌های ترویجی آن از هفته جاری و با سخنرانی کلیدی یکی از اساتید شناخته شده این حوزه در کشور آغاز شد که به‌زودی در رشته‌های مختلف نیز دنبال خواهد شد.»
ویترین دانشگاه و امکان عرضه پژوهش دانشگاه در جامعه مهیا می‌شود
به گفته او مخاطب اول در این برنامه، خود دانشجویان و پژوهشگران و مخاطب دوم میهمانانی از خارج دانشگاه هستند که بهره‌برداران آینده این پژوهش خواهند شد. اگرچه این افراد ممکن است به شکل بالفعل برای حمایت اعلام آمادگی نکرده باشند اما شکل‌گیری این نهاد باعث می‌شود که ویترین دانشگاه و امکان عرضه پژوهش دانشگاه در جامعه مهیا شود. او در ادامه افزود: «برنامه وسیعی را در این زمینه در تیمهای تخصصی دیگر نیز دنبال کرده و این برنامه منحصر به این دو موضوع نیست. این دو موضوع اولین پایلوت‌های انجام شده است و در ادامه در زمینه‌های تخصصی دیگر نیز همین روند را دنبال خواهیم کرد. درحال حاضر با بهره‌برداران مختلف پژوهشی در کشور مذاکره و برنامه‌هایی تدارک دیده شده و از سوی دیگر با تیمهای تخصصی دیگر درمورد برنامه‌های ترویجی برنامه‌ریزی لازم انجام شده است.» رزازی در ادامه گفت: «این برنامه‌ها از جنس برنامه‌های هیجانی علمی مثل مسابقه‌ها و همچنین وبینار و سخنرانی‌های مرز دانش متخصصان داخلی و بین‌المللی است. مدیر هر تیم تخصصی و دفاتر باشگاه‌های پژوهشگران جوان و نخبگان در کل کشور اجرای این برنامه‌ها را برعهده می‌گیرد و ستاد مرکزی باشگاه وظیفه هدایتی و حمایتی این برنامه‌ها را دنبال خواهد کرد.» او در ادامه تصریح کرد: «دانشگاه به‌عنوان اولویت و وظیفه اصلی خود، مخاطب اصلی باشگاه پایش را دانشجویان تحصیلات تکمیلی و اساتیدی که با این دانشجویان کار می‌کنند قرار داده است. اما با توجه به هدف دوم برنامه بعد از شکل‌گیری نهاد و شبکه در هر تیم تخصصی، مخاطب دوم آن کسانی هستند که می‌توانند از خدمات پژوهش‌ها استفاده کنند که تحت عنوان بهره‌برداران پژوهشی از آنها یاد می‌شود.»
بهره‌برداران پژوهشی سازمان‌ها، صنعت و جامعه هستند
رزازی گفت: «بهره‌برداران پژوهشی می‌توانند سازمان‌ها، صنعت و جامعه باشند. درواقع هر نهادی که بتواند از خروجی این پژوهش‌ها استفاده کند تحت عنوان بهره‌برداران پژوهشی از آنها یاد می‌شود. به‌خصوص کسانی که نگاه درازمدت به پژوهش‌ها و آینده تحقیق و توسعه در مجموعه خود دارند، نیازمند به بال دانشگاهی هستند و بستری گسترده‌تر از دانشگاه آزاد اسلامی برای برداشت و سفره‌ای بزرگ‌تر از پژوهش دانشگاه آزاد اسلامی در گستره جغرافیایی نداریم.» معاون دانشجویی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی در پایان گفت: «بهره‌بردار دیگر نیز سیاستگذاران پژوهش در حوزه دانشگاه آزاد اسلامی و در کشور هستند که بخش قابل توجه و حدود 40 درصد تحصیلات عالی کشور را شامل می‌شود و سیاستگذاری نیازمند یک تمرکز و نهاد‌سازی جدی در این حوزه است.» رزازی گفت: «به‌طور جدی، تمرکز باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان در بخش تحصیلات تکمیلی را در حوزه پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها گذاشته‌ایم؛ چراکه اصلی‌ترین و گسترده‌ترین فعالیت پژوهشی است که در دانشگاه درحال انجام است. ثمره اصلی این کار این است که در حوزه‌های مرتبط مثل طرح‌های پژوهشی برون‌دانشگاهی یا شرکت‌های دانش‌بنیان، این پایان‌نامه‌ها و جوانه‌هایی که از این پژوهش سبز شده تبدیل به درخت پرباری خواهد شد.»
رزازی در پایان ابراز امیدواری کرد با همکاری دانشجویان، اساتید و کلیه مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور و با راهبری ریاست عالی دانشگاه و همراهی دبیرخانه پایش دانشگاه، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان بتواند منشأ تحولی عمیق در شبکهسازی پژوهشی دانشگاهی کشور باشد.