فرهیختگان: روز چهارشنبه جمعی از اساتید و نخبگان اقتصادی از گرایش‌های مختلف، در نشستی سه ساعته با سیدابراهیم رئیسی به بیان دیدگاه‌ها، نظرات و راهکارهای مدنظر خود درباره نوع مواجهه دولت سیزدهم با مشکلات اقتصادی و نحوه ورود به عرصه حل‌وفصل این مشکلات پرداختند. نگاهی به محتوای اغلب اظهارات نشان می‌دهد که رئیس‌جمهور منتخب مردم، دولت را با شرایط بسیار ویژه و با دشواری‌ها و گره‌های گوناگون از حسن روحانی تحویل خواهد گرفت. تورم افسارگسیخته، کسری بالای بودجه، فعالیت ناسالم و ناترازی گسترده بانک‌ها و به‌ویژه فعالیت ناسالم بانک‌های خصوصی، فقر و نابرابری و شکاف طبقاتی بالا، دپیلماسی اقتصادی نسبتا غیرفعال و فشل، گرفتاری دولت در روزمرگی و... ازجمله معضلاتی هستند که اقتصاددانان همین اول کار به رئیسی یادآور شده‌اند که چه دولتی و با چه مختصاتی را تحویل می‌گیرد.
اقتصاددانان: رئیسی زمین سوخته تحویل می‌گیرد
در ادامه به‌طور مختصر بخش‌هایی از اظهارات 17 نفر از سخنرانان نشست اخیر اقتصاددانان با سید ابراهیم رئیسی آمده است.
نیلی: تورم به مرز بحرانی رسیده است
مسعود نیلی، عضو هیات‌علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف با طرح این 4 سوال که مشکل چیست، دلایل بروز آن چیست، راهکارهای رفع مشکل کدامند و از کجا باید شروع به حل مشکل کرد؟ اظهار داشت: «درحال حاضر تامین مالی، تامین انرژی، تامین خدمات و بودجه عمومی، خدمات اجتماعی و نظام مبادله با دنیا 6 مشکل اولویت‌دار کشور هستند که کارکردهای آنها درحال حاضر به‌طور کامل مختل است.» وی که از مشاوران عالی دولت اول روحانی بوده است، تاکید کرد: «امروز متاسفانه در آستانه وقوع یک شرایط تورمی شدید غیرقابل کنترل هستیم.»
راغفر: عده‌ای به ثروت‌های نجومی رسیده‌اند
حسین راغفر، عضو هیات‌علمی دانشگاه الزهرا(س) به‌عنوان سخنران بعدی این نشست شرایط کشور را اضطراری توصیف و تصریح کرد: «در اثر سیاست‌های اجرا شده دولت‌های سه دهه گذشته، جمعیت محدودی از درون بخش‌های دولتی به ثروت فراوان رسیده‌اند و با کنار گذاشتن بخش بزرگی از مردم از متن امور، امروز بزرگ‌ترین مانع انجام اصلاحات اساسی شده‌اند. همین افراد درحال فضاسازی برای تاثیرگذاری روی تصمیمات و اقدامات دولت سیزدهم هستند.»
پورابراهیمی: دیپلماسی اقتصادی را فعال کنید
محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این جلسه گفت: «برخی از مصوبات شورای هماهنگی سران قوا باید مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد و این آسیب‌شناسی قطعا برای ادامه این مسیر شورا راهگشا خواهد بود.» وی با تاکید بر لزوم تقویت و استفاده از همه ظرفیت‌ها در عرصه دیپلماسی اقتصادی، از اینکه در سه سال گذشته با وجود جنگ تحمیلی اقتصادی، در چین به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تعاملات اقتصادی رایزن اقتصادی نداشته‌ایم، انتقاد و تصریح کرد: «یکی دیگر از تصمیمات شجاعانه‌ای که دولت سیزدهم باید اتخاذ کند، اصلاح تصمیم غلط توزیع ارز با نرخ ترجیحی است که براساس بررسی‌های انجام شده در مجلس، بیش از سه‌چهارم مابه‌التفاوت قیمت آن، به شکل رانت و فساد در کشور توزیع شده است.»
مصباحی‌مقدم: برای بودجه فکر اساسی کنید
غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) نیز به‌عنوان یکی از سخنرانان این جلسه کمبود سرمایه مالی را جدی‌ترین مانع در مسیر سرمایه‌گذاری و رشد سریع اقتصادی دانست و اظهار داشت: «کسری بودجه به رقم 400 هزار میلیارد تومان بالغ شده و هزینه‌های جاری بیش از 90 درصد بودجه سالانه را می‌بلعند. همچنین زمان اجرای پروژه‌های عمرانی به‌طور متوسط به بیش از 10 سال رسیده است.»
محمدی: کسری بودجه را رفع کنید
شاپور محمدی، عضو هیات‌علمی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در این جلسه اظهار داشت: «کسری بودجه به یک بیماری و عادت مزمن در دولت‌های مختلف تبدیل شده که تامین این کسری نیز همواره با ایجاد تورم و بی‌ثباتی اقتصادی همراه بوده و مهم‌ترین راه رفع این مشکل، اصلاح نظام درآمدهای مالیاتی و استفاده از دارایی‌های راکد است.»
توکلی: وضعیت فقر بحرانی است
احمد توکلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز به‌عنوان یکی دیگر از سخنرانان جلسه تاکید کرد که 30 سال است هر چه اجرا شده فقط وضعیت را بدتر کرده است و از رئیس‌جمهور منتخب درخواست کرد که در اولین اقدام کارت هوشمند غذا، دارو و درمان و آموزش بین مردم توزیع کند تا اندکی فشارها از روی مردم کاسته شود.
خوش‌چهره: نگاه به اقتصاد تغییر کند
محمد خوش‌چهره، عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران سخنران بعدی جلسه بود که تاکید کرد: «دخالت دادن ایده‌ها، سلایق و باورهای روسای جمهور در راهکارهای اجرایی یکی از دلایل بروز و انباشت مشکلات اقتصادی بوده است. همچنین باید بدانیم که مشکلات اقتصادی صرفا با نگاه اقتصادی قابل حل‌وفصل شدن نیستند؛ چراکه عوامل غیراقتصادی متعددی هستند که در اقتصاد کشور تاثیرگذارند.»
خاندوزی: نابرابری‌ها را کاهش دهید
احسان خاندوزی، نماینده مجلس و عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی به‌عنوان یکی دیگر از اقتصاددان مدعو این جلسه اظهار داشت: «دولت دوازدهم در ایام اخیر افتتاح طرح‌های عمرانی را افزایش داده، اما تاثیر ملموسی از این افتتاح‌ها در جامعه مشاهده نمی‌کنیم؛ چراکه اقتصاد از سطح کلان از دست رفته و در سطح خرد و با افتتاح پروژه‌ها اصلاح نمی‌شود. دولت سیزدهم باید نابرابری‌ها در کشور را به نفع مردم به‌هم بزند.»
حسینی: دولت بزرگ‌ترین کارفرمای کشور شده است
شمس‌الدین حسینی، نماینده مجلس و عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی هم ازجمله سخنرانان این نشست بود که با تاکید بر ضرورت جدی گرفتن حمکرانی اقتصادی از سوی دولت، خاطرنشان کرد: «متاسفانه در گذشته به قانون اساسی وفادار نماندیم و با وجود آنکه قرار بود دولت کارفرمای بزرگی نباشد، امروز بزرگ‌ترین کارفرمای کشور است. از سوی دیگر قرار بود دولت تامین‌کننده نیازهای اساسی و خدمات اجتماعی باشد و نه تولیدکننده، اما متاسفانه دولت‌های گذشته ورود ناموفقی در عرصه تولید نیازهای اساسی و خدمات اجتماعی داشته‌اند و امروز وضعیت مطلوبی در این زمینه نداریم.»
زریباف: همه چیز به نفع ثروتمندان شده است
سیدمهدی زریباف، رئیس موسسه مطالعات مبانی و مدل‌های اقتصادی بومی در این جلسه گفت: «دولت سیزدهم باید بر تحول اقتصادی مبتنی‌بر عدالت تاکید کند؛ چراکه در سال‌های گذشته متاسفانه رویکردهای سرمایه‌سالارانه در کشور حاکم و در ساختارهای تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری نهادینه شده است. دولت آینده بیش از آنکه وارث اقتصاد فقیر دولت دوازدهم باشد، وارث مکانیسم انتقال ثروت از فقرا به ثروتمندان است.»
فرزین: شما وارث بزرگ‌ترین ناترازی‌ها هستید
محمدرضا فرزین، عضو هیات‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی هم اظهار داشت: «مجموعه‌ای عظیم از ناترازی‌ها شرایط کشور را بسیار سخت و نگران‌کننده ساخته، اما انتخاب شما به‌عنوان رئیس‌جمهور امیدی برای حل مشکلات ایجاد کرده است. باید با عملیاتی کردن سامانه‌های اطلاعاتی و اتصال و یکپارچه کردن این سامانه‌ها، با ایجاد شفافیت کارزار موثری برای مبارزه با فساد ایجاد کرد.»
پیغامی: این ساختار غیرشفاف را تغییر دهید
عادل پیغامی، عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع) از اقتصاددانان حاضر در این جلسه گفت: «اطلاعات مغشوش، متفاوت و بعضا متناقض از یک موضوع واحد یکی از بزرگ‌ترین مشکلات کشور است که هیچ‌گاه اراده‌ای برای رفع آن وجود نداشته است. عمق حکمرانی دولت منوط به تهیه و ارائه آمار دقیق و واحد است.»
جبرائیلی: وارث 450 هزار میلیارد تومان کسری بودجه هستید
یاسر جبرائیلی، عضو هیات‌علمی پژوهشکده حکمت هم به‌عنوان یکی از 17 سخنران این جلسه بود که با اشاره به ضرورت اصلاح نظام مالیاتی به‌ویژه با توجه به کسری 450 هزار میلیارد تومانی بودجه امسال، خاطرنشان کرد: «متاسفانه نگاه در دولت از اداره کشور به اداره خود دولت تنزل یافته است. امروز عمده فشار مالیات بر دوش کارمندان و کارگران است و طبقه ثروتمند کشور مالیات چندانی پرداخت نمی‌کنند.» وی افزود: «در کشورهای مختلف، سازمان‌های کم‌اهمیت‌تر از سازمان امور مالیاتی به شکل مستقیم زیرنظر رئیس‌جمهور اداره می‌شوند و در برخی کشورها حتی ادارات ثبت احوال و املاک زیرنظر سازمان امور مالیاتی فعالیت می‌کنند. سازمان امور مالیاتی باید از وزارت اقتصاد جدا شده و زیرنظر رئیس‌جمهور فعالیت کند.»
سیدنورانی: بانک‌های خصوصی را ادغام کنید
سیدمحمدرضا سیدنورانی، عضو هیات‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست اجحاف دستگاههای دولتی و تکریم مردم، لزوم کوچک و چابک‌سازی دستگاههای دولتی و عمومی غیردولتی، واگذاری مدیریت بنگاه‌های دولتی به جای واگذاری خود بنگاه، تک‌نرخی کردن ارز، ادغام بانک‌های خصوصی در یکدیگر، مقابله با فساد و جلوگیری از تعارض منافع را به‌عنوان برخی راهکارهای خروج از وضعیت نامطلوب اقتصادی موجود مطرح کرد.
ابراهیمی: دستگاه محاسباتی دولت مختل شده است
آیت ابراهیمی، مدیرعامل بانک انصار نیز با بیان اینکه امروز دستگاه محاسباتی دولت مختل شده است، گفت: «نیاز به یک جراحی جدی در سیاست‌های پولی و ارزی داریم. همچنین باید یارانه‌ها را به شکل واقعی و دقیق هدفمند کنیم. دولت سیزدهم باید حکمرانی اقتصادی کشور را اصلاح کند.»
زاهدی‌وفا: با انباشت مشکلات روبه‌رو هستیم
محمدهادی زاهدی‌وفا، عضو هیات‌علمی دانشگاه امام صادق(ع) هم در این جلسه گفت: «متاسفانه چه بخواهیم و چه نخواهیم، کثرت و انباشت مشکلات، دولت را در اولویت‌دهی به مسائل دچار دردسر می‌کند. بهره‌وری در بخش دولتی بسیار پایین است که این موضوع به بخش خصوصی نیز تحمیل شده است. برای حل این مسائل در وهله اول باید خود نظام تصمیم‌گیری اقتصادی را که به یک مشکل تبدیل شده است، اصلاح کنید.»
قاسمی: اقتصاد مقاومتی عمل نشده است
مجید قاسمی، مدیرعامل بانک پاسارگاد هم در این نشست تصریح کرد: «بسیاری از مسائلی که به‌عنوان مشکلات پیش روی دولت در آغاز کار عنوان شد، در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دیده شده و به آنها پرداخته شده است. باید با اصلاح نظام تفکر و تصمیم‌گیری اقتصادی، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را محور اصلاح وضعیت قرار داد.»
در همین رابطه مطلب زیر را بخوانید:
حسین راغفر، اقتصاددان و استاد دانشگاه الزهرا(س) در گفت‌وگو با «فرهیختگان»