صادق امامی، دبیرگروه سیاست: دو هفته از پایان ششمین دور مذاکرات ایران و 1+4 با مشارکت غیرمستقیم آمریکا گذشته و هیچ‌یک از طرفین آماده آغاز دور هفتم مذاکرات نیستند. درطول این مدت، ایران از طرف آمریکایی خواسته «تصمیم سخت»ش را بگیرد و طرف غربی نیز از ایران چنین درخواستی داشته است. آن‌طور که منابع آگاه به «فرهیختگان» گفته‌اند، طرف آمریکایی در وین پیشنهادش را به طرف ایرانی داده و اعلام کرده تحت هیچ شرایطی حاضر به دادن امتیازات بیشتر نیست. آنها حاضر به بازگشت به برجام هستند اما علاوه‌بر حفظ تحریم تسلیحاتی ایران که تنها امتیاز ایران از این توافق بوده، 517تحریمی را که ترامپ وضع کرد تا مانع از بازگشت آمریکا به برجام در دوره‌های بعد شود نیز حفظ خواهند کرد. در کنار این، طرف آمریکایی اصرار دارد راستی‌آزمایی ایران 48ساعته باشد و جدا از برجام، راهی برای مذاکرات آینده در موضوعات موردنظر طرف غربی باز کند. ایران این شکل از برجام را نپذیرفته و این وضعیت باعث شده طرف آمریکایی با اقدامات تروریستی در مرز البوکمال و اقدامات خرابکارانه در پایگاهی در جاده کرج و همچنین ادبیات تند مقامات‌شان، فشار را بر ایران افزایش دهد تا بین برجام مطلوب آمریکا و اقدامات خرابکارانه، یکی را انتخاب کند. به‌نظر نمی‌رسد مسیر فشار و خرابکاری با توجه به اتفاقی که دو روز پیش برای یک کشتی صهیونیستی رخ داد و همچنین هدف قرار گرفتن میادین نفتی دیرالزور که آمریکایی‌ها در آن مستقرند و حتی اصابت راکت به عین‌الاسد، گزینه مطلوب برای طرف آمریکایی و شرکای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای‌اش باشد. برجامی که طرف آمریکایی به‌دنبال احیای آن است، خواسته‌های ایران را تامین نمی‌کند و در تهران کمیته تطبیق متن نهایی توافق احتمالی ایران و گروه 1+4 درحال بررسی نهایی در این موضوع است که آیا نیاز به ادامه مذاکرات است یا باید به راه‌های دیگر فکر کرد. در این زمینه با ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت‌وگو کرده‌ایم. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
دو هفته از پایان مذاکرات می‌گذرد ولی دور هفتم که گفته می‌شد احتمالا دور آخر مذاکرات است، هنوز آغاز نشده است. ادبیات تهران و واشنگتن نشان می‌دهد که دو طرف منتظر عقب‌نشینی طرف دیگر هستند. چرا مذاکرات متوقف شد؟
هدف مذاکرات وین بین ایران و 1+4 تعیین شروطی است که آمریکا می‌تواند به عضویت در گروه 1+5 برگردد. در سال2018 آمریکایی‌ها به‌صورت غیرقانونی از برجام خارج شدند و قطعنامه شورای امنیت را نقض کردند. بعد از تغییر دولت در آمریکا، آنها اعلام کردند سیاست فشار حداکثری را سیاست شکست‌‌خورده می‌دانند و می‌خواهند موضع‌شان را در این چارچوب تغییر دهند. از آنجا بود که مذاکراتی بین ایران و گروه 1+4 شکل گرفت که مبنای آن تعیین چارچوب‌هایی برای بازگشت آمریکا به توافق بود. در این چارچوب 6دور گفت‌وگو بین ایران و 1+4 برگزار شد. در مذاکراتی که پیش رفته به یک متن اولیه دست پیدا کردند که تقریبا 90درصدش تکمیل شده و برخی موضوعات باقی مانده است. این متن به مقامات کشورمان ارائه شده است. در ایران یک کمیته تطبیق متن نهایی توافق احتمالی ایران و گروه 1+4 تشکیل شده تا بررسی کند روند مذاکرات به نتیجه مطلوب ایران رسیده یا خیر. منظور ما از نتیجه مطلوب قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و همین‌طور سیاست «حرف قطعی» است. این موضوع در داخل کشور درحال بررسی است و بعد از تعیین‌تکلیف حتما ادامه روند مذاکرات روشن می‌شود.
در چارچوب فعلی آمریکایی‌ها علی‌رغم اینکه اعلام می‌کنند سیاست فشار حداکثری شکست خورده است اما در حفظ اجزای آن تلاش می‌کنند. مهم‌ترین نکته حفظ تحریم‌هایی است که در دوره ترامپ علیه ایران اعمال شده است. تحریم‌ها اجزای اساسی سیاست فشار حداکثری بودند و حفظ آنها به‌معنای این است که آمریکا علی‌رغم اعتراف به شکست فشار حداکثری می‌خواهد اینها را نگاه دارد. این تحریم‌ها انواع مختلفی دارند و از دید ما باید همه تحریم‌هایی که چه در برجام بوده و دوباره اعمال شده و چه تحریم‌هایی که بعد از برجام و در دوره ترامپ وضع شده و مانع بهره‌مندی ایران از نتایج اقتصادی برجام شده است، رفع شوند.
لغو تحریم‌ها باید موثر باشد و برای اینکه ما به موثر بودن آن اطمینان پیدا کنیم نیاز است راستی‌آزمایی صورت بگیرد. بعد از رفع تحریم و راستی‌آزمایی ایران آماده است به تعهدات سابق خود در توافق بازگردد.
مهم‌ترین سوال در شرایط فعلی چرایی عدم آغاز دور هفتم مذاکرات هسته‌ای است.
دلیل عدم برگزاری دور هفتم مذاکرات، بررسی روند کلی مذاکرات در کل پایتخت‌ها است. همه طرف‌ها دارند مسیر مذاکرات را مرور می‌کنند و انتظار دارند به اهداف خودشان برسند. در کشور ما هم کمیته تطبیق یک نهاد تعیین‌کننده است که افرادی از مجلس و دولت و شورای عالی امنیت ملی در آن حضور دارند و درحال بررسی موضوع هستند.
گفته شده طرف آمریکایی حاضر به پذیرش راستی‌آزمایی آن‌هم در بازه زمانی 48ساعته شده است. چقدر این موضوع صحت دارد؟
آمریکایی‌ها در موضوع راستی‌آزمایی یک مطالبه غیرمنطقی دارند و آن این است که یک بازه کوتاهی را برای راستی‌آزمایی ارائه کنند. در این چارچوب حتما پیشنهاد 48ساعته برای ما قابل‌قبول نیست. در این فرصت تنها می‌توان به‌صورت نمادین و سمبلیک راستی‌آزمایی کرد. تحریم‌های ایران یک نظام پیچیده دارد. به‌طور حتم این تحریم‌ها که بخش فروش نفت، تراکنش‌های بانکی، دسترسی به منابع مالی و کشتیرانی و بیمه و... را پوشش می‌دهند را نمی‌توان در 48ساعت راستی‌آزمایی کرد. در دید ایران در مرحله اول باید برای راستی‌آزمایی زمان کافی داشته باشیم. علاوه‌بر این باید به‌صورت برهه‌ای این راستی‌آزمایی انجام شود. این‌طور نباشد که در یک تراکنش مالی و در یک مقطع زمانی مشکلات ما حل شود اما در تکرار تراکنش‌ها چالش پیدا کنیم.
عراقچی هفته پیش گفت نوبت تصمیم سخت طرف مقابل رسیده است. این تصمیم سخت ناظر به چه موضوعی است؟
واقعیات این است که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند اجزای تحریم‌های خودشان را حفظ کنند. هرچند می‌دانند این تحریم‌ها مانع انتفاع ایران و مانع اجرای توافق است. پس از این جهت فرصت محدودی برای آمریکایی‌ها وجود دارد تا آنها تصمیم بگیرند که آیا می‌خواهند تحریم‌ها را حفظ کنند یا آماده لغو تحریم‌ها هستند. این تصمیم برای آنها شاید کمی سخت باشد و حتما ادعا می‌کنند با مسائلی در داخل مواجه هستند اما از دید ما با یک نظام سیاسی به اسم آمریکا مواجه هستیم. مسائل داخلی آنها به خودشان مربوط است. بدون رفع تحریم‌ها نباید انتظار داشته باشیم که ایران موضوع را بپذیرد.
آیا باید منتظر بمانیم تا ببینیم طرف آمریکایی خواسته‌های ایران را می‌پذیرد و بعد از آن دور هفتم مذاکرات آغاز می‌شود یا احتمال دارد کمیته تطبیق بگوید برجام با این وضع احیا شود و آن 517تحریم باقی بماند؟
آمریکایی‌ها باید به‌صورت قطعی بدانند که ایران تعهد به ادامه مذاکرات در موضوعاتی غیر از خود برجام را نخواهد پذیرفت. ما به هیچ چیزی بیشتر از برجام متعهد نخواهیم بود. از این جهت انتظار اینکه بتوانند این مذاکرات را قاعده‌ای برای مذاکرات آتی قرار دهند انتظار اشتباهی است و با واکنش منفی ایران مواجه می‌شوند. همین‌طور حفظ تحریم‌ها اعم از افراد حقیقی و حقوقی یا تحریم‌های موضوعی برای ما قابل پذیرش نیست. خود آمریکایی‌ها اذعان دارند که تحریم‌های دوره ترامپ برای ساختن یک دیوار تحریمی بوده تا مانع بازگشت آمریکا به برجام شوند. امروز اگر آمریکا مایل به بازگشت به برجام است باید آماده رفع تحریم‌ها باشد. در همین چارچوب آینده مذاکرات بعد از بررسی به این برمی‌گردد که توافقی مبتنی‌بر منافع ملی شکل می‌گیرد یا نمی‌گیرد. اگر این توافق با حفظ تحریم‌ها باشد مجلس آن را نخواهند پذیرفت و مقامات نیز سیاست خودشان را راجع به این موضوع تغییر نخواهند داد.
ایران پیشنهادهای دیگر مثل بازگشت گام‌به‌گام را نیز نمی‌پذیرد؟ اگر این‌طور باشد چه راهی پیش‌روی ایران است؟
ایران از موضوع یک توافق گام‌به‌گام عبور کرده است. ما پیشنهاد اولیه‌ای برای رسیدن به توافق گام‌به‌گام را داشتیم ولی این پیشنهاد مطلوب نظر ما نبود. برداشت ما این است که آمریکا با طرح موضوع مذاکرات گام‌به‌گام دنبال وقت‌کشی و مذاکره برای مذاکره است. مطمئنا ایران فراتر از موضوع مذاکرات فعلی در وین راه‌هایی را برای خنثی‌سازی تحریم دنبال خواهد کرد. سیاست دولت منتخب هم تقویت خنثی‌سازی تحریم‌ها به‌جای اصرار بر مذاکرات و روند رفع تحریم‌هاست. ایران راه‌های مختلفی را برای عبور از تحریم‌ها تجربه می‌کند. طبق گزارش منابع آمریکایی، فروش نفت ایران نسبت به سال گذشته رشد چندبرابری پیدا کرده و از این جهت با روی کار آمدن دولت جدید حتما ظرفیت جدیدی شکل خواهد گرفت که این می‌تواند منجر به تقویت موضوع ایران نسبت به کشورهای غربی شود.