نیلوفر هوشمند، روزنامه نگار: ۳۱ خردادماه سالروز شهادت شهید چمران یکی از نخبگان علمی کشور است که در جمع معروف‌ترین دانشمندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه آمریکا -برکلی- با معتبرترین درجه علمی موفق به اخذ دکتری الکترونیک و فیزیک پلاسما شد. سازمان بسیج اساتید کشور به مثابه یکی از موثرترین نهادهای علمی و فرهنگی در ایران که برآمده از اخلاص فرهنگ بسیجی توأم با دانش و تخصص اساتید برجسته دانشگاهی است، به‌صورت کاملا خودجوش و به‌همت اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌های مختلف در سال ۱۳۷۷ به‌صورت رسمی به‌دنبال برگزاری همایش بزرگداشت دکتر مصطفی چمران در دانشگاه فردوسی مشهد، رسما آغاز به کار کرد.
یکی از مهم‌ترین انگیزه‌ها برای ایجاد تحولات سازنده و گسترش فعالیت‌های بسیج اساتید به گفته ادوار این تشکل دانشگاهی و نخبگانی، پیام امیدبخش رهبر معظم انقلاب اسلامی در تایید فعالیت‌های سازمان بسیج اساتید دانشگاه‌های کشور پس از ارسال گزارش‌های مربوط به همایش بزرگداشت شهید چمران بوده است و از سوی رهبری برای آنها پیامی عنوان‌شده که در بخشی از این پیام آمده است: «از تلاش و ارزش شما در ایجاد و تشکیل بسیج استادان خرسند و متشکرم ان‌شاءالله موفق و موید باشید، امید است در تحقق رسالت بزرگ امروزه دانشگاهیان سهم وافری داشته باشید توفیق شما را از خداوند خواستارم.» در ادامه این حرکت بسیج اساتید سال ۱۳۷۸ آیین‌نامه‌ای را تدوین کرد که از انسجام بیشتری برخوردار شد و پس از آن در سال ۱۳۸۰ شورای عالی انقلاب فرهنگی آیین‌نامه تشکیل بسیج اساتید را به تصویب رساند و در دی‌ماه همان سال توسط رئیس‌جمهور وقت به وزارتخانه مربوطه ابلاغ شد.
سازمان بسیج اساتید کشور با فعالیت در بیش از ۳۰ استان و داشتن بیش از ۴۰ هزار عضو و ۱۲۰۰ دانشگاه فعال تاکنون نقش موثری در به‌ثمر رساندن پروژه‌ها و پژوهش‌های علمی و انقلابی و مدیریت کشور داشته است. همچنین فعالیت‌های دیگری اعم از سازماندهی گروه‌های علمی، ایجاد کارگروه‌های حل مساله، انتشار کتاب‌ها و نشریات مختلف، فعالیت‌های قرآنی، برگزاری نشست‌های فرهنگی، کنشگری در بزنگاه‌های اجتماعی و سیاسی کشور و صدور بیانیه در برهه‌های حساس و مرتبط با مسائل مهم کشور را همواره برعهده داشته است. به همین سبب مقارن با سالروز شکل‌گیری این تشکل و همچنین شهادت دکتر چمران به سراغ یکی از مسئولان این جنبش نخبگانی رفته و به گفت‌وگو با او پرداختیم.
نقش بسیج اساتید در دوره فعالیت دولت آینده پررنگ خواهد بود
جواد دارا، رئیس بسیج اساتید دانشگاه‌های تهران با اشاره به انتخابات ریاست‌جمهوری و نقش بسیج اساتید در این انتخابات و ایجاد مشارکت مردم، گفت: «باهمه دشمنی‌ها و ستیزهایی که علیه جمهوری اسلامی برای تحریم انتخابات تحت اتاق‌های عملیات روانی انجام شده بود، شکست خورد و درصد قابل توجهی از مردم در انتخابات شرکت کردند. درواقع می‌توان گفت این انتخابات خاص‌ترین نوع انتخابات از نوع بیشترین هجمه‌ها، دشمنی‌ها و تلاش‌ها برای عدم‌مشارکت مردم بود.»
وی افزود: «دولتی که به‌عنوان منتخب مردم در این انتخابات بر سرکار آمد با شعار تحول‌خواهی و مبتنی‌بر بیانیه گام دوم خود را مطرح کرد. همان‌طور که رهبری برای تحول‌خواهی الزاماتی اعم از علم‌آموزی و جوانگرایی و توجه به توان داخلی را برشمردند که از نظر من دولت جدید این رویکرد تحول‌خواهانه و تلاش برای به‌کارگیری نیروهای جوان و تازه نفس و همچنین روحیه جهادی و نگاه به توان داخلی را دارد. به‌نظر می‌رسد که خلأ فعلی کشور در به‌کارگیری نیروهای جوان و متخصص در دولت جدید پر خواهد شد و تعاملات آن با دنیا سودمند و مبتنی‌بر منافع ملی خواهد بود، باتوجه به این خصیصه‌های دولت جدید، نقش بسیج اساتید در این دوره بسیار پررنگ خواهد بود.» رئیس بسیج اساتید دانشگاه‌های تهران، ادامه داد: «از حیث ساختار، ساختارهای مشکل‌داری در کشور داریم که بخش عمده آنها در مجلس هستند. برای مثال قوانین متفاوتی وجود دارد که در مجلس تصویب شده و خود اینها مانع پیشرفت کشور شده‌اند. اساتید در این باره در دولت می‌توانند موثر و نقش‌آفرین باشند. در دولت از حیث بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌هایی که وجود دارد و در مجلس هم از حیث طرح‌ها و قوانینی که تصویب می‌شود، اساتید می‌توانند در پالایش جدی اینها که نیاز مبرم است، همراهی کنند، یعنی باید زمینه پیشرفت و توسعه که یکی از آنها همراهی دستگاه‌های اجرایی با تولیدکنندگان و نیروهای پیشران توسعه است را فراهم کنند. همان‌طور که ما امروز می‌بینیم در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا، نیروهای علمی و دانشگاهی و نخبه به‌عنوان پیشران توسعه هستند و چه بهتر که از شبکه بسیج اساتید که نخبگانی‌اند برای مسائل تحول ساختاری قوانین و مقررات استفاده شود و نیروهای نخبه دانشگاهی درگیر این موضوع شوند.» دارا افزود: «یکی دیگر از نکاتی که در مباحث توسعه مطرح است، استفاده از نیروی انسانی کارآمد است. اگر یک مدیری باتجربه، جهادی و انقلابی باشد با یک مدیری که توانمند نیست و مبتنی‌بر نظام شایسته‌سالاری جایگاهی نگرفته است یا اینکه نگاه او به مسائل جهادی نیست و با روند پوسیده بروکراسی دنبال توسعه است، تفاوت بسیاری دارند و باید بتوانیم پرشی جلو برویم. بسیج اساتید در این زمینه هم می‌تواند موثر و کارآمد باشد و نیروهای حکمران موثر معرفی کند. برای مثال ما رزومه 10 هزار نیروی حکمران جهادی که استاد هستند را آماده کرده‌ایم و می‌توانیم در اختیار دولت جدید قرار بدهیم تا از این ظرفیت استفاده کند. درواقع ما در تمام حوزه‌ها نیرو داریم و قطع به یقین می‌توانم بگویم که یک بانک جامعی از تمام حوزه‌ها، نیروهای متخصص داریم. برای مثال در حوزه کشاورزی، صنعت، ارز، انرژی و... اساتید متخصص داریم و حتی کارگروه‌های ویژه‌ای داریم که در حوزه‌های بسیار زیادی فعال هستند و اساتید درقالب این کارگروه‌ها به بحث و گفت‌وگو می‌پردازند و بسته سیاستی تعیین می‌کنند و هرجایی که نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت پیشین نقد و پیشنهادی داشتیم، اساتید اقتصادی ما وارد عمل شده و کمک کرده‌اند.»
ظرفیت بسیج اساتید در اختیار دولت قرار می‌گیرد
وی با اشاره به اینکه اساتید در تمام حوزه‌های مشورتی، نخبگی و حتی اجرایی و مدیریتی ظرفیت بالایی برای کمک به دولت دارد، گفت: «ما معتقدیم زمانی دانشگاه مولد و کارآمد می‌شود که بتواند مشکلات کشور را حل کند. بسیج اساتید از مدت‌ها پیش رویکرد حل‌مساله را حل کند و ما معتقدیم که زمانی یک استاد لیبل بسیجی‌بودن را دارد که معیار و شاخص او شهید چمران باشد. درواقع روز بسیج اساتید متعلق به شهید چمران و همزمان با سالگرد اوست، به این دلیل که اساتید تراز انقلاب اسلامی در شاخص‌های شهید چمران در این تشکل باید رشد کنند و حضور داشته باشند. از نظر من بسیج اساتید بهترین و بیشترین کمک‌ها را به دولت جدید می‌تواند کند. دولت آتی قطعا در حوزه‌های مختلف با چالش‌های متعددی روبه‌رو خواهد بود و برای رفع اینها یکی از مهم‌ترین نهادها و مجموعه‌هایی که به‌عنوان یک مجموعه نخبگانی و علمی می‌تواند به اداره امور کشور، گذر از موانع و حل این چالش‌ها کمک کند، بسیج اساتید است که به‌صورت شبکه‌ای به‌هم تنیده و منسجم می‌تواند در تمام امور بازوی کمکی باشد.»
باید با استفاده از پتانسیل اساتید مدل‌سازی کنیم
رئیس بسیج اساتید دانشگاه‌های تهران اظهار کرد: «آیین‌نامه ارتقای اساتید که مقاله‌محور و برمبنای فعالیت‌های پژوهشی و علمی اساتید است و موجب بالا رفتن مرتبه آنها می‌شود را با تدبیر بسیج اساتید کشور به‌سمت حل‌مساله سوق دادیم، به این شکل که به‌جای ارائه مقاله برای حل مشکلات کشورهای خارجی و یا ارائه مقالاتی که فقط برای کشورهای خارجی موثر است، به‌سمت ارائه راه‌حل مشکلات داخلی بروند و از این طریق در آیین‌نامه ارتقای اساتید رتبه‌بندی شوند؛ چراکه ما معتقدیم اگر استادی بتواند یک مساله و مشکلی در کشور را حل کند، گام موثری برای کشور برداشته و او باید ارتقا بگیرد. یکی دیگر از اقداماتی که ما در بسیج اساتید با توجه به نگاه فرهنگی و اجتماعی به دانشگاه انجام داده‌ایم این است که توامان با حل مسائل، اساتید، نگاه فرهنگی اجتماعی به مسائل مختلف جامعه را تقویت کنند. برای مثال رهبری مساله سبک زندگی را در بیانیه گام دوم مطرح کردند. با توجه به اینکه در این زمینه ما نمی‌توانیم تقلیدی از جوامع دیگر داشته باشیم و باید با استفاده از پتانسیل اساتید و نخبگان دانشگاهی مدل‌سازی کنیم و سبک زندگی موردنظر کشور و فرهنگ ایرانی اسلامی را دربیاوریم و ارائه دهیم.»
عضویت 40 هزار استاد دانشگاه در بسیج اساتید
دارا با توجه به فعال بودن بیش از ۴۰هزار عضو بسیج اساتید در کشور، گفت: «بسیج اساتید تلاش جدی در تمام زمینه‌ها دارد و چندی پیش در زمینه انتخابات تلاش مجدانه خود را در زمینه بصیرت‌افزایی، تبیین شاخص‌های کاندیداهای اصلح، اهمیت حضور و مشارکت در انتخابات و... به‌کار گرفت و شبانه‌روزی در این زمینه فعالیت کرد و مردم را به مشارکت در انتخابات دعوت می‌کرد.»
وی در ادامه تصریح کرد: «به‌نظر من جامعه نخبگانی جمهوری اسلامی بالا است و تراز خوبی از جهت داشتن افراد علمی رشد یافته در کشور خودمان داریم که باید موردتوجه دولت‌ها قرار بگیرد و یکی از شبکه علمی که می‌تواند ارتباط بین جامعه و صنعت را ایجاد و اساتید را به‌سمت حل مسائل کشور ببرد، همین بسیج اساتید است. ما با مجلس و کمیسیون‌های مختلف آن تعاملاتی داریم و برنامه‌هایی که در مجلس درحال تصویب هستند را مشورت می‌دهیم. همچنین همیشه و همه‌جا نگاه ما تعامل با دولت بوده است و هیچ نگاه جدای از دولت نداریم؛ چراکه توان اجرایی و بودجه در دست دولت‌هاست و ما نگاه جدا از دولت نداریم.»
مدیریت هوشمند از دل جامعه دانشگاهی برمی‌خیزد
دارا با اشاره به فعالیت گسترده بسیج اساتید در سطح استان‌ها اظهار کرد: «در استان‌های مختلف بسیج اساتید با استانداری‌ها ارتباط و تعامل خوبی برای حل مسائل و مشکلات دارند و حتی در محله‌ها نیز ما فعالیت داریم. اما بخش کلان فعالیت ما کشوری است و امیدواریم که رئیس‌جمهور جدید حتما از بدنه بسیج اساتید استفاده کند؛ چراکه دوران تفکر سنتی پایان یافته و نیازمند مدیریت هوشمند هستیم و این مدیریت هوشمند از دل جامعه دانشگاهی برمی‌خیزد. بسیج اساتید حتما باید نقش‌آفرینی جدی برای دولت آتی داشته باشد. قطعا ما خودمان را متعلق به جریان خاصی نمی‌دانیم، سوگیری و حزبی‌گری و جناحی‌گری نداریم و هردولتی که همکاری خوبی با ما داشته است، تمام امکانات خود را در اختیار آن دولت برای حل حداکثری مسائل کشور گذاشته‌ایم. مواضع سیاسی ما همیشه مستقل است و حمایت از جبهه انقلاب و رویکرد جهادی و انقلابی را داریم و گام‌به‌گام حرکت‌های ما در پی منویات امام و رهبری است. امروز همکاری خیلی خوبی هم با مجمع تشخیص مصلحت نظام داریم و یک تیم مشورتی در اختیار این مجموعه قرار داده‌ایم.»