مهراد کوکبی، روزنامه‌نگار: متفکران و اندیشمندان مثل هرچند زمان حیات محدودی در این کره خاکی دارند، اما آرا، نظرات و اندیشه آنها که اغلب ازطریق کتب و دست‌نوشته‌های ایشان برای آیندگان بر جای مانده، منبع خوبی برای پژوهشگران امروز جوامع است. کشور ما گنجینه عظیمی از صاحب‌نظران حوزه‌های مختلف است. برای یافتن و استفاده از نگاه آنان نیازی به سیر در گذشته‌های دور نیست. یکی از تاثیرگذارترین این افراد بدون شک، حضرت امام‌خمینی(ره) است که رجوع به اندیشه‌های او هنوز هم روشنگر مسیر پیش‌روی حرکت ما قرار دارد. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی در سال‌های اخیر در راستای ترویج اندیشه‌ها و آرمان امام‌خمینی(ره) در بین نسل جوان تلاش‌های مختلفی داشته است. بخشی از این فعالیت‌ها در مرکز فرهنگی دانشگاهی امام‌خمینی(ره) و انقلاب اسلامی این دانشگاه اجرا می‌شود. در این گزارش قصد داریم به بهانه برگزاری دومین جشنواره ملی کتاب انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با اکبر اشرفی، مدیر مرکز امام‌خمینی(ره) این دانشگاه به بررسی اقدامات این مرکز بپردازیم.
تبیین اندیشه‌های امامین انقلاب محور جشنواره ملی کتاب انقلاب
اکبر اشرفی، مدیر مرکز امام‌خمینی(ره) و دبیر جشنواره ملی کتاب انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی با تشریح جزئیات این جشنواره ملی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «روز گذشته دومین جشنواره کتاب انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی به‌صورت مجازی برگزار شد. محوریت برگزاری این جشنواره در سه بخش اصلی اندیشه‌های حضرت امام‌خمینی(ره)، اندیشه‌های مقام‌معظم‌رهبری و تبیین انقلاب اسلامی خواهد بود. البته تلاش شد تا اگر دانشجویان و اساتید از رشته‌های مختلف در این رابطه پایان‌نامه، مقاله علمی یا طرح پژوهشی نوشته بودند، در این جشنواره شرکت داده شوند، بنابراین برخی از آثار بررسی‌شده در این جشنواره از حوزه ادبیات انقلاب اسلامی، اندیشه سیاسی رهبران انقلاب اسلامی، تبیین انقلاب اسلامی، مقایسه انقلاب اسلامی با جوامع دیگر یا تاثیر انقلاب اسلامی بر فرهنگ و هنر کشور بودند. ما علاقه‌مند بودیم که این جشنواره به‌صورت حضوری برگزار شود و به همین منظور حتی زمان برگزاری را که برای سال 99 اعلام کرده بودیم به تعویق انداختیم، اما متاسفانه همه‌گیری کرونا امکان برگزاری جشنواره به‌صورت حضوری را از ما گرفت و به همین دلایل جشنواره با تاخیر و به‌صورت مجازی برگزار شد.»
ارزیابی بیش از 1400 کتاب و مقاله در جشنواره کتاب
وی ادامه داد: «در این دوره از جشنواره کتاب انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد بیش از 1400کتاب و مقاله منتشرشده توسط دانشجویان، پژوهشگران یا اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی در سراسر کشور در دبیرخانه مرکزی مرکز امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. بیش از 25 نفر از صاحب‌نظران و اساتید حوزه انقلاب اسلامی این آثار را مورد بررسی قرار دادند و در سه سطح اصلی امتیاز 70 تا 80، 80 تا 90 و 90 تا 100 دسته‌بندی کردند و در انتهای این جشنواره بنا است از 9 اثر فاخر در اختتامیه جشنواره کتاب انقلاب اسلامی با حضور رئیس محترم دانشگاه آزاد اسلامی تقدیر به‌عمل بیاید.»
استفاده از ظرفیت پژوهشیار در برگزاری جشنواره‌های آتی
اشرفی با اشاره به استقبال دانشجویان و ارسال آثارشان به دبیر جشنواره کتاب انقلاب اسلامی برای بررسی و رقابت گفت: «بخش اعظم آثار دریافت‌شده که می‌توان گفت بیش از 90 درصد آثار بررسی‌شده را پوشش می‌دهد توسط دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تهیه شدند که همگی جزء رساله‌های دوره دکتری، پایان‌نامه‌های دفاع‌شده دوره کارشناسی‌ارشد و آثار پژوهشی جمعی از دانشجویان بودند، بخشی از آثار بررسی‌شده هم مربوط به کتاب‌ها، مقالات اساتید و طرح‌های تحقیقاتی اعضای هیات‌علمی دانشگاه آزاد بود که بررسی شدند. البته ما فراخوان ارسال آثار را در سال 1398 منتشر کردیم، بنابراین به همه واحدها متذکر شدیم که آثار منتشرشده باید در بازه چهارسال منتهی به جشنواره باشند؛ یعنی از سال 94 تا 98. در این میان برخی واحدهای دانشگاهی همکاری خوبی با جشنواره داشتند و آثار بسیار خوبی را برای جشنواره ارسال کردند، اما به‌خوبی می‌دانیم این 1400 اثر تمام آثار منتشرشده توسط دانشگاه آزاد اسلامی در موضوع انقلاب اسلامی نیست، بنابراین درحال برنامه‌ریزی هستیم که برای برگزاری دوره سوم این جشنواره حتما از سامانه متمرکز پژوهشیار برای شناسایی و بررسی آثار در حوزه گفتمان انقلاب اسلامی استفاده کنیم تا همه آثار منتشرشده در دانشگاه آزاد اسلامی مورد بررسی قرار بگیرند.»
مرکز امام‌خمینی(ره) حمایت از آثار انقلاب را وظیفه می‌داند
وی درخصوص حمایت مرکز امام‌خمینی(ره) از پژوهشگران حوزه انقلاب اسلامی در دانشگاه آزاد گفت: «طبق سنوات گذشته امسال نیز دانشجویان و اساتید برگزیده‌شده در جشنواره کتاب انقلاب اسلامی مورد حمایت دانشگاه آزاد قرار می‌گیرند، ضمن اینکه آثار برگزیده‌شده توسط انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی چاپ و دردسترس عموم قرار خواهد گرفت تا همه پژوهشگران و علاقه‌مندان بتوانند از این آثار استفاده کنند. البته برخی آثار در این دوره از جشنواره بودند که در این دوره جزء برگزیده‌شدگان نیستند، اما از محتوای بسیار خوبی برخوردار بودند و نیاز به اصلاحاتی داشتند. به‌هرحال مرکز امام‌خمینی(ره)، حمایت از آثار حوزه انقلاب اسلامی را وظیفه خود می‌داند، بنابراین امیدواریم با اجرای برخی اصلاحات، از آثار بیشتری برای چاپ حمایت کنیم.»
4 گام مهم در راستای ارزش‌گذاری به درس وصیت‌نامه امام‌خمینی(ره)
رئیس مرکز امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص فعالیت‌های صورت‌گرفته در مرکز امام‌خمینی(ره) برای شناساندن امامین انقلاب اسلامی به نسل جوان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «در مرکز امام‌خمینی(ره) چهار گام مهم و اساسی برای ارزش‌گذاری به درس وصیت حضرت امام‌خمینی(ره) با کمک و حمایت شورای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی برداشتیم. یکی از گام‌های مهم و موثری که مرکز امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی برای بهبود فرآیند تدریس اندیشه‌های امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی برداشت، تهیه و تنظیم سرفصل‌های جدید درس وصیت حضرت امام(ره) بود. این اولین گامی بود که برای انجام این مهم برداشته شد، تغییر و اصلاح عنوان درس در وصیت‌نامه امام‌خمینی(ره) به اندیشه‌ها و وصایای امام‌خمینی(ره) بود که البته این مهم با تصویب شورای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد. این تغییر باعث شد در فرآیند تدریس این درس مهم تنها به متن 30صفحه‌ای حضرت امام‌خمینی(ره) اکتفا نشود و مطالب به‌روز حول محور اندیشه و آرمان امام‌خمینی(ره) نیز آموزش داده شود؛ چراکه متاسفانه در گذشته این درس به‌عنوان یک درس کم‌اهمیت در چشم دانشجویان جلوه کرده بود و موردتوجه مطلوبی ازسوی برخی اساتید قرار نمی‌گرفت.»
اشرفی در ادامه گفت: «یکی دیگر از گام‌هایی که در مرکز امام‌خمینی(ره) برای شناساندن اندیشه‌های حضرت امام‌خمینی(ره) در دانشگاه آزاد اسلامی برداشته شد، افزایش ساعت تدریس این درس از یک ساعت به دو ساعت بود که از مهر 1399 درحال اجرا است؛ به‌هرحال یکی از مشکلاتی که اساتید درس اندیشه امام‌خمینی با آن روبه‌رو بودند، همین محدودیت زمان برای تدریس بود؛ چراکه در یک ساعت کلاس، استاد تا می‌خواست بعد از حضور و غیاب درس را شروع و مباحث قبلی را به دانشجویان یادآوری کند، وقت کلاس تمام می‌شد یا برخی واحدها این درس را در دو ساعت ارائه می‌کردند، اما هشت جلسه درس ارائه می‌شد که مطلوب ما در مرکز امام‌خمینی(ره) نبود، بنابراین ضمن تغییر و اصلاح عنوان درس، زمان کلاس نیز دو ساعت درنظر گرفته شد و این تغییر مهم توسط شورای آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی به همه واحدهای دانشگاهی ابلاغ شد و از مهر 1399 درحال اجرا است.»
وی با اشاره به اهمیت درس وصیت امام‌خمینی(ره) در دانشگاه‌ها گفت: «متاسفانه در گذشته نمره این درس در معدل دانشجو اثرگذار نبود که البته بازهم با حمایت شورای آموزشی دانشگاه این موضوع هم موردتوجه قرار گرفت و از سال 1396 و همزمان با تصویب تغییر عنوان درس، تصویب شد که نمره این درس در معدل دانشجویان درنظر گرفته شود.»
دبیر جشنواره ملی کتاب انقلاب اسلامی در ادامه گفت: «همان‌طور که می‌دانید، درس وصیت‌نامه امام‌خمینی(ره) جزء سرفصل‌های اعلامی وزارت علوم و تحقیقات نیست و فقط مخصوص دانشگاه آزاد اسلامی است، بنابراین سرفصل تصویب‌شده‌ای نیز از سمت وزارت علوم برای این درس درنظر گرفته نشده و حتی در دانشگاه آزاد اسلامی هم سرفصلی برای تدریس این درس مدنظر قرار داده نشده است، بنابراین ما در مرکز امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی بر آن شدیم تا سرفصل‌هایی را برای تدریس این درس طراحی کنیم که به لطف خدا این مهم هم به تصویب شورای آموزشی دانشگاه رسید و بعد از تایید ریاست محترم دانشگاه آزاد اسلامی به واحدهای دانشگاهی ابلاغ شد تا برای تدریس این درس پراهمیت راهنمای اساتید باشد. پیش از ارائه این سرفصل هر استادی مختار بود هرطور مایل است این درس را تدریس کند که مطلوب ما نبود، اما با ابلاغ این سرفصل‌ها به‌عنوان یک سند مشترک بین اساتید دانشگاه، امیدواریم شاهد نظام‌مند شدن تدریس این درس در دانشگاه باشیم.»
رئیس مرکز امام‌خمینی(ره) دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «البته یکی از کارهایی که باید بعد از ابلاغ سرفصل دروس در اندیشه‌های حضرت امام(ره) به‌عنوان سند مشترک به اساتید ارائه شود، تهیه و تدوین یک منبع متناسب با سرفصل‌ها برای تدریس در کلاس‌ها است که البته اقدامات اولیه آن در مرکز حضرت امام‌خمینی(ره) صورت پذیرفته و سرفصل‌های آن توسط شورای علمی این مرکز به تصویب رسیده و درحال حاضر به‌دنبال انتخاب نویسندگان مناسب برای تهیه این منبع هستیم و امیدواریم در هفته‌های آتی با مشخص شدن نویسندگان این کتاب، کار تهیه و تدوین محتوای این کتاب آغاز شود تا در آینده با انتشار این کتاب منطبق با تغییرات مصوب، اساتید بتوانند از این منبع مشترک و جدید برای تدریس در وصیت و اندیشه‌های حضرت امام‌خمینی(ره) استفاده کنند.»
وی در ادامه گفت: «یکی دیگر از گام‌هایی که ما برای بهبود فضای تدریس درس وصیت امام‌خمینی(ره) در دانشگاه آزاد اسلامی برداشتیم، برگزاری آزمون برای تسهیل ورود اساتید جوان و نخبه در زمینه انقلاب اسلامی به دانشگاه و کلاس‌های درس بود. حدودا در دی‌ماه سال گذشته بخشنامه‌ای از دانشگاه صادر شد تا کسانی که دارای شرایط موردنیاز ما در دانشگاه آزاد بودند بتوانند ازطریق قبولی در آزمونی که در کل استان‌های کشور برگزار شد و طی مراحلی ازجمله مصاحبه و کسب حداقل نمره عمومی یعنی 70، مجوز تدریس بگیرند تا بتوانند در هرکدام از واحدهایی که علاقه‌مند هستند به تدریس درس وصایا و اندیشه امام‌خمینی(ره) بپردازند. شاید پیش از این، یکی از مشکلاتی که در مرکز امام‌خمینی(ره) احساس می‌شد این بود که خیلی نظم و انضباطی برای جذب اساتید این حوزه وجود نداشت و دانشگاه‌ها باتوجه به محدودیت‌ها بعضا به افرادی این درس را می‌سپردند که توانانی علمی مناسبی نداشتند، لذا برای جذب اساتید این درس هم قاعده‌ای را ایجاد کردیم که به لطف خدا درحال اجرا است، البته نیاز دانشگاه آزاد اسلامی به فعالیت در این حوزه بسیار زیاد است، بنابراین مصوب شد که این آزمون هرسال دو بار برگزار شود؛ مرحله اول آن اواخر اردیبهشت‌ماه برگزار شد و طبق این برنامه‌ریزی امیدواریم دوره بعدی آن آبان‌ماه در تمام استان‌ها برگزار شود.»
فضای پژوهش در عرصه‌های مختلف انقلاب فراهم می‌کنیم
اشرفی با اشاره به اهمیت ایجاد انگیزه در پژوهشگران جوان برای پژوهش در حوزه‌های مختلف انقلاب اسلامی گفت: «دانشگاه آزاد اسلامی به‌عنوان دانشگاه نسل جدید و پیشگام در تحقق بخشیدن به منویات مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، خود را موظف به ایجاد انگیزه و تسهیل پژوهش در همه عرصه‌ها می‌داند و به تبع آن ما نیز در مرکز امام‌خمینی(ره) در تلاشیم تا با فراهم‌سازی امکانات، زمینه را برای پژوهش در همه عرصه‌های انقلاب اسلامی برای جوانان و دانشجویان آماده کنیم، بنابراین مرکز امام‌خمینی(ره) با همه توان از دانشجویانی که در حوزه‌های مختلف انقلاب اسلامی پژوهش انجام می‌دهند حمایت می‌کند. قطعا یکی از مهم‌ترین نیازهای دانشجویان محقق در این زمینه دسترسی به منابع و اساتید مجرب است و ما در مرکز امام‌خمینی(ره) می‌توانیم این دو نیاز را برای محققان در این امر مرتفع کنیم؛ چراکه در پژوهش‌ها بسیار مهم است محققان بتوانند منابع اصلی را از منابع دست دوم تشخیص دهند. این مهم نیز با کمک اساتید دانشگاه به‌راحتی قابل‌انجام است. دفتر این مجموعه در تهران، انتهای خیابان فرصت شیرازی، ساختمان ستادی2 است و علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به این مرکز از امکانات مرکز امام‌خمینی(ره) استفاده کنند.»