نیلوفر مژدهی، روزنامه‌نگار: در شرایطی که لیگ برتر درگیر بازی‌های حساس ازجمله دربی و دعواهای عوامل استقلال و پرسپولیس بود، یک اتفاق جالب و البته عجیب در بازی خودروسازان نگاه‌ها را متوجه خود کرد. بازی بین تیم‌های پیکان و سایپا خیلی حاشیه داشت و تعویض ششم پیکان در مقابل دیدگان ناظر فدراسیون و داوری با تابلوی تعویضی که داور چهارم بالا برد، پرحاشیه‌تر و عجیب‌تر شد. این اتفاق آن‌قدر عجیب و غریب است که فیفا هم هیچ قانون مستقیمی در این خصوص وضع نکرده است.
مقصر کیست؟
در چنین شرایطی این سوال پیش می‌آید مگر داور چهارم مسئول بالا بردن تابلوی تعویض‌ها نیست پس چگونه از یادداشت تعداد تعویض‌ها غافل مانده و اصلا آیا داوران چهارم همچون همه کشورهای دنیا لیستی برای تعداد تعویض‌هایی که تابلویش را بالا می‌برند، دارند؟
اصغر مدیرروستا، مدیر تیم پیکان در این مورد می‌گوید: «من نمی‌توانم در این مورد با قاطعیت نظر بدهم؛ چراکه رسیدگی به این موضوع به‌عهده کمیته مسابقات است. هرچند اگر کمیته انضباطی هم ورود کند، متوجه خواهد شد عمدی در کار نبوده است. همیشه هم من و هم مربیان حواس‌مان به تعویض‌ها هست اما این‌بار آن‌قدر کنار زمین پرالتهاب بود که تمرکزمان را از دست دادیم.»
اما آیا سهل‌انگاری عوامل تیم پیکان توجیه درستی برای این ادعاست؟ سایپایی‌ها براین باورند تخلف، تخلف است، چه یک ثانیه باشد و چه 90 دقیقه. وقتی نقض قانون شده باید نتیجه بازی تغییر کند. اما وقتی قانونی با این صراحت نوشته نشده، چطور نقض شده و چطور می‌توان حکم به تغییر نتیجه داد؟
داور متوجه می‌شد، چه می‌کرد؟
در چنین شرایطی این سوال پیش می‌آید که اگر داور در جریان بازی متوجه تعویض اضافه می‌شد، چه اقدامی می‌کرد. مشابه این اتفاق در فوتبال‌مان نبوده ولی این سوال مهمی است که در چنین شرایطی تصمیم داور چه می‌شد؟
علی خسروی، کارشناس فوتبال کشورمان به «فرهیختگان» می‌گوید: «اگر داور متوجه می‌شد بازیکن را از زمین خارج کرده و گزارش این اتفاق را ارائه می‌داد. درمورد این موضوع به‌صراحت قانونی نیست ولی به خاطر دارم در سال 78 در بازی تیم‌های فجر سپاسی و فولاد در اهواز ناظر درخصوص استفاده از بازیکن دواخطاره مرتکب اشتباه شد و آن بازی را مجدد تکرار کردند.»
به نظر نمی‌رسد در این خصوص تکراری در کار باشد. هر دو تیم هم خواهان تکرار بازی نیستند. پیکانی‌ها مسئولیت اشتباه خود را پذیرفتند ولی مدعی هستند اتفاق رخ‌داده تاثیری در نتیجه بازی، گل‌های زده و خورده نداشته، ازاین‌رو نمی‌توان نتیجه را تغییر داد.
مدیرروستا می‌گوید: «اگر نتیجه را تغییر دهند، ما اعتراض می‌کنیم. اتفاقی رخ نداده که بخواهند نتیجه را تغییر دهند. این اشتباهی است که از سوی ناظران بازی، داور چهارم و سهل‌انگاری ما رخ داده است. درنتیجه عوامل مربوطه مقصرند و نباید نتیجه بازی تغییر کند.»
خسروی با پیکانی‌ها موافق است. او می‌گوید: «باید گزارش در کمیته انضباطی بررسی شود. اگر بازیکن در نتیجه بازی یا گل‌های خورده و زده تاثیر داشته باشد حتما اتفاق دیگری رخ می‌دهد ولی اگر ثابت شود که نقشی نداشته، هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد و فقط ناظران فدراسیون و مدیر تیم پیکان جریمه خواهند شد. او حتی عنوان می‌کند درحال‌حاضر و قبل از صدور هر حکمی اینها به‌دلیل سهل‌انگاری با جریمه روبه‌رو می‌شوند.»
چرا کمیته انضباطی ورود کرد؟
تا پیش از این پیکانی‌ها فکر می‌کردند این کمیته مسابقات است که باید موضوع را بررسی کند؛ چراکه اتفاقی غیراخلاقی نبوده و فقط اشتباهی در یک بازی رخ داده است. ازاین‌رو کمیته مسابقات می‌تواند خود این مشکل را حل کند؛ ولی اشتباه می‌کردند!
حالا که بازار بیانیه داغ شده است و دوطرف به بحث و جدل با هم می‌پردازند، به نظر می‌رسد کمیته انضباطی ورود کند. فدراسیون فوتبال هم کمیته انضباطی را به‌عنوان مرجع رسیدگی به این موضوع اعلام کرد. چه‌بسا اهمیت نتیجه این بازی در سرنوشت تیم‌های انتهای جدول لزوم ورود کمیته انضباطی را می‌طلبد.
داور چهارم حواسش کجا بود؟
حواس داور چهارم کجا بود؟ مگر نه اینکه 5 کارت تعویض وجود دارد؟ چطور داور چهارم متوجه نشد در یک کارت تعویض دو تعویض نوشته شده و چطور ناظر این کارت تعویض را پذیرفته است؟ اصلا چرا مدیرروستا به‌عنوان مدیر تیم پیکان در یک کارت دوتعویض نوشته و چرا از خود نپرسیده است چرا این‌طور شد؟ اینها همه سوالاتی است که عوامل این مسابقه باید درموردش توضیح دهند.
خوشنظر ، مدیر تیم سایپا در این خصوص به خبرنگار ما می‌گوید: «تخلف صورت گرفته است و ما از ابتدا درمورد چیدمان داوری تذکر دادیم. نمی‌خواهم کسی را قضاوت کنم ولی این انتخاب‌ها و در پی آن این اتفاقات شائبه ایجاد می‌کند.»
مهدی تارتار به‌عنوان سرمربی تیم پیکان معتقد است این بازیکن تعویضی هیچ ممنوعیتی نداشته و در تعویض او اشتباه شده است. او از اینکه سایپایی‌ها حکم صادر کرده و بازی را سه بر صفر می‌دانند، معترض است. این مربی مدعی است باید منتظر کمیته انضباطی بمانند و تغییر نتیجه بازی را قبول ندارد.
خسروی معتقد است حواس داور چهارم باید جمع‌تر باشد. این کارشناس داوری می‌گوید: «حواس داور چهارم کجا بود؟ چطور متوجه نشد؟ شاید حواسش به پنالتی بوده که با نظر او اعلام شده است. مشخص است که تمرکز وجود نداشت. ازاین‌رو لازم است این پرونده بررسی شود و میزان اثرگذاری بازیکن محرز شده و پس از آن رای صادر شود. بااین‌حال سهل‌انگاری‌ها ثابت شده است.»
نگرانی پیکانی‌ها از نفوذ سایپا
شاید از نظر خیلی‌ها به نظر می‌رسید تغییر نتیجه بازی با توجه به حاشیه امنیتی که پیکان دارد، برایشان مهم نباشد ولی ظاهرا این‌طور نیست و آنها مدعی شده‌اند درصورت تغییر نتیجه شکایت می‌کنند. مدیرعامل باشگاه پیکان به‌صراحت به حضور سراجی در هیات‌رئیسه فدراسیون فوتبال اشاره و تاکید کرده است، او باید نماینده همه باشگاه‌ها باشد و نه فقط باشگاه سایپا. این درحالی است که سراجی مدیر تیمی است که در آستانه سقوط است. سرمربی‌اش رهایش کرده و بازیکنانش روحیه ندارند. این موارد نگرانی‌ها از نفوذ او را بیشتر می‌کند. بااین‌حال باشگاه سایپا در مقابل اظهارات مدیرعامل باشگاه پیکان واکنشی نشان نداد.
اکبر محمدی خطاب به سراجی می‌گوید: «هر اندازه باشگاه سایپا در فدراسیون سهم دارد، باشگاه پیکان حق دارد.» او با این جمله فدراسیون و جو را متوجه حضور سراجی در هیات‌رئیسه کرد و خواهان اجرای عدالت است و متذکر شد که حواس‌مان به شما هست.
مدیرروستا هم توپ را به زمین فدراسیون می‌اندازد و می‌گوید: «در شرایطی که تیم ما به‌دلیل شلوغ‌کاری نیمکت سایپا در کنار زمین تمرکز نداشت، این نماینده فدراسیون و داور چهارم هستند که باید حواس‌شان به تعویض‌ها باشد.»
قانون چه می‌گوید؟
قانون مشخصی در این مورد وجود ندارد ولی ظاهرا برای پیکانی‌ها جای نگرانی نیست. آنچه مسلم است تخلف از سوی مدیر تیم پیکان رخ داده است. به قول دوستی مدیریت تیم فقط کت و شلوار پوشیدن و کنار تیم بودن و در بازی‌ها فریاد زدن نیست. بلکه مدیر تیم وظایفی چون تعویض دارد و باید حواسش به آنها باشد. ازاین‌رو نتیجه این پرونده در کمیته انضباطی هرچه باشد احتمالا ممکن است مدیرروستا به‌دلیل سهل‌انگاری محروم شود. این موضوع قطعا شامل داور چهارم و ناظر فدراسیون هم خواهد شد؛ چراکه آنها هم در وظایف خود سهل‌انگاری کرده‌اند.
در ادامه اما پرونده باید مرور شود و دقایق حضور بازیکن مربوطه مورد بررسی دقیق قرار گیرد و درصورتی‌که تاثیر نداشته باشد، نتیجه به قوت خود باقی خواهد ماند و اگر تاثیری داشته باشد، براساس میزان تاثیرگذاری حکم صادر می‌شود.
پیکان در موقعیتی شبیه رم
فیفا در سال‌های اخیر با انجام تغییرات مختلف در قوانین فوتبال تلاش داشته هم بر جذابیت این ورزش بیفزاید و هم برای بازیکنان شرایط بهتری ایجاد کند. پس از شیوع کرونا نیز تغییر برخی قوانین اجتناب‌ناپذیر بود و درنهایت یکی از مهم‌ترین تغییرات در بخش تعویض‌ها انجام شد. تیم‌ها فرصت یافتند تا به‌جای 3تعویض درطول مسابقه 5تعویض داشته باشند و این به بازیکنان فرصت می‌داد استراحت بیشتری انجام دهند و در این دوران سخت کمتر دچار خستگی و مصدومیت شوند. البته فیفا پیش از این نیز در دیدارهایی که به وقت اضافه کشیده می‌شد اجازه انجام یک تعویض اضافی را صادر کرده بود و به این ترتیب تیم‌ها در مسابقات حذفی حداکثر تا 6تعویض می‌توانند انجام دهند.
این تغییرات و بالا رفتن تعداد تعویض‌ها باعث بروز برخی مشکلات و ناهماهنگی‌ها هم شده است. شبیه اتفاقی که چند روز پیش در لیگ ایران رخ داد و تیم پیکان برابر سایپا یک تعویض اضافی انجام داد. مشابه این اشتباه را مدتی پیش در فوتبال ایتالیا شاهد بودیم که تیم بزرگی همچون رم آن را مرتکب شد و البته درنهایت چون بازی را با شکست پشت‌سر گذاشت تغییری در نتیجه آن مسابقه ایجاد نشد.
رمی‌ها در مرحله یک‌هشتم نهایی کوپاایتالیا به مصاف اسپتزیا رفتند و دیدار دو تیم در وقت عادی با تساوی 2-2 به پایان رسید. رم با رفتن بازی به وقت اضافه دچار اشتباهی عجیب شد و ششمین تعویض خود را نیز در این دیدار انجام داد. درحالی که در قوانین جام‌حذفی ایتالیا برخلاف سایر کشورها در وقت اضافه تیم‌ها مجاز به انجام تعویض اضافی نیستند و به این ترتیب شاگردان پائولو فونسکا حتی درصورت کسب برد در این مسابقه نیز نهایتا بازنده این دیدار لقب می‌گرفتند.
اسپتزیا این بازی را 4 بر 2 برد و براساس قوانین فوتبال ایتالیا چنین اتفاقاتی درطول مسابقه با جریمه‌ای سنگین که شکست 3 بر صفر تیم خاطی است، جریمه می‌شود. رمی‌ها البته پیش از آن نیز در لیست ارسالی خود برای فدراسیون ایتالیا دچار اشتباه شده بودند و نام یکی از بازیکنان خود را به اشتباه در فهرست زیر 23سال قرار داده بودند که حضور این بازیکن در زمین در دیدار برابر ورونا منجر به اعلام نتیجه 3 بر صفر به سود حریف شد.
اگرچه در ایتالیا در این زمینه قوانین سفت‌وسختی وجود دارد و تیم‌ها معمولا با تغییر نتیجه بازی جریمه می‌شوند اما در قوانین فیفا به وضوح دراین‌باره اظهارنظر نشده و تصمیم‌گیری در این مورد به فدراسیون‌های عضو واگذار شده است. به همین دلیل در هر کشور براساس قوانینی که در آیین‌نامه مسابقات ذکر شده است دراین‌باره تصمیم‌گیری می‌شود و الزاما در همه لیگ‌ها و تورنمنت‌ها جریمه انجام تعویض اضافی، تغییر نتیجه بازی به‌سود تیمی که از این اتفاق متضرر شده، نیست. فیفا در قوانین کلی خود برای مسابقات فوتبال بیشتر درباره اتفاقاتی که هنگام برگزاری مسابقه رخ می‌دهد و داوران از آن مطلع هستند اظهارنظر کرده و در چنین مواردی نهایتا کمیته انضباطی کشورها تصمیم نهایی را خواهند گرفت.