نیلوفر هوشمند، روزنامه‌نگار: با توجه به اهمیت مساله تولید و موانعی که بر سر راه آن در این چند سال گذشته وجود داشته است، رهبر انقلاب سال ۱۴۰۰ را همانند سال قبل به‌نام تولید موضوع‌گذاری و آن را سال «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها» عنوان کردند. در پی این نام‌گذاری از سوی مقام‌معظم‌رهبری دانشجویان جهادی در راستای رفع معضلات تولیدی کشور به استان کرمان رسیدند و به بررسی مجموعه مشکلات و موانع تولید در این استان پرداختند.
استان کرمان با وسعتی معادل ٣٩١٣٨١ کیلومترمربع، پهناورترین استان کشور است. جنوب کرمان شامل شهرستان‌های جیرفت، قلعه‌گنج، کهنوج، رودبار و... قطب کشاورزی استان به‌شمار می‌رود که در چهار فصل قابلیت کشت انواع محصولات را دارد. ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در استان مجموعا سالانه 5 میلیون تن بوده و مزیت کشاورزی در این استان تولید محصولات خارج از فصل است. اما با وجود تولید حجم بالایی از تولیدات در استان هرساله شاهد آن هستیم که محصولاتی مانند گوجه، پیاز، خیار، سیب‌زمینی و هندوانه روی دست کشاورز باقی مانده و نمی‌تواند آن را به قیمت تمام‌شده به بازار عرضه کند، تا جایی که دیگر نقطه قوت تولید بالا به نقطه ضعف این منطقه تبدیل شده است. شاخص‌های کیفی و کمی در این استان نیز نسبت به استان‌های دیگر بالا بوده و در محصولاتی مانند خرما، سبزی، مرکبات و دیگر محصولات رتبه دوم تا سوم را در سطح کشور دارد.
امسال نیز متاسفانه فروش پیاز و گوجه در منطقه دچار مشکل شده و علی‌رغم تاکیدات رهبری، پشتیبانی و مانع‌زدایی از تولید، از سوی دولت اقدام جدی در این باره صورت نگرفته است؛ به همین سبب دانشجویان جهادگر وارد میدان شده و در تلاش هستند تا مشکلات این استان را تا حدی برطرف کنند. در این گزارش به سراغ دو تن از دانشجویان جهادی که در این زمینه دستی بر آتش داشته و نقش پررنگی برای رفع کم و کاستی این منطقه انجام می‌دهند، رفته و با آنها به گفت‌وگو نشستیم.
یک ماه است که جریان دانشجویی به مساله تولید در کرمان ورود کرده
مظفری، مسئول بسیج دانشگاه آزاد علوم تحقیقات، پیرامون ورود بسیج دانشجویی به مبحث صنایع تبدیلی، گفت: «حدودا از یک ماه پیش ورود جریان دانشجویی به صنایع تبدیلی در جنوب کرمان، آغاز شد. به این صورت که دانشجویان با حضور در منطقه جنوب کرمان مسائل آن منطقه را احصا کرده و سپس فعالیت خود را در آنجا آغاز کردیم.»
وی افزود: «یکی از مسائل مورد توجه گروه‌های جهادی انباشت و یا مازاد محصولات کشاورزی است که هرساله در انواع مختلف خود تولید می‌شود. طبق تحقیقاتی که ما انجام دادیم ظرفیت تولید محصولات کشاورزی در استان کرمان سالانه ۵ میلیون تومان است. همچنین این استان ظرفیت این را دارد که محصولات خارج از فصل را نیز تولید کند. باتوجه به این موضوع استان کرمان در افزایش تولید خیار، گوجه، پیاز و... دچار مازاد و انباشت شد. اشاره رهبری به مانع‌زدایی تولید، انگیزه ما را دوچندان کرد تا برای حل این مساله اقدام کنیم.»
مازاد محصولات کشاورزی کرمان بلاتکلیف مانده است
مظفری با اشاره به حجم بالای تولید محصولات مازاد در کرمان، گفت: «با بررسی وضعیت کشاورزی در جنوب کرمان دریافتیم که سال گذشته ۹هزار هکتار در جنوب کرمان زیر کشت بوده است، اما امسال ۱۱ هزار هکتار زیر کشت رفته و رقمی حدود ۴۰۰ هزار تن محصول مازاد داخلی تاکنون ایجاد شده است.
مساله دیگر محدود بودن بازارهای صادراتی عراق و سوریه است که متاسفانه به‌دلیل بسته شدن درهای صادرات از سوی ایران به عراق، حجم زیادی از محصولاتی که به کشور عراق صادر می‌شده، بلاتکلیف باقی مانده است. از طرف دیگر بازار روسیه هم به‌دلیل مسافت طولانی، نیازمند کامیون‌های یخچال‌دار هستیم تا مواد اولیه کشاورزی دچار گندیدگی نشوند. پس دسترسی به بازار عراق و سوریه بسیار سخت شده است.»
مسئول بسیج دانشگاه آزاد علوم تحقیقات با اشاره به مسافت زیادی که از استان کرمان تا شهرهای استان‌های مرکزی کشور وجود دارد، گفت: «مسافت جنوب کرمان تا مرکز کشور حدود ۱۰۰۰ کیلومتر است و برای جابه‌جایی مواد کشاورزی از این منطقه به دیگر بخش‌های کشور نیازمند سیستم حمل‌ونقل و ترابری حساب‌شده هستیم. از طرفی هزینه حمل‌ونقل باتوجه به افزایش هزینه‌های استهلاک لاستیک و ماشین و... هزینه‌های باربری ۳۰ درصد افزایش پیدا کرده و کرایه یک ماشین از کرمان تا تهران ۱۴میلیون تومان است و گاهی تا ۲۰میلیون تومان نیز افزایش پیدا می‌کند.»
مظفری ادامه داد: «ما در سطح منطقه کرمان با کمک سپاه استان و قرارگاه جیرفت، یک‌سری اقداماتی برای کمک به کشاورزان انجام دادیم. برای مثال حجمی درحدود ۹۰۰ تن از محصولات کشاورزی توسط سپاه کرمان خریداری شد تا بخشی از آن را به کلانشهرها برای فروش بفرستد و بخش دیگر آن را نیز برای انجام کارهای جهادی به گروه‌های جهادی منطقه واگذار کند. گروه‌های جهادی باتوجه به این وضعیت در منطقه و تهران فعال شدند و صنایع تبدیلی را به‌عنوان راهکاری برای برون‌رفت از وضعیت فعلی درنظر گرفتند.»
درخواست بسیج دانشگاه آزاد از دکتر طهرانچی برای کمک به رفع موانع تولید
وی با اشاره به اینکه صنایع تبدیلی می‌تواند شامل موارد مختلفی من جمله تبدیل پیاز خام به سرخ‌کرده و یا منجمد باشد، گفت: «آنچه ما در صنایع تبدیلی محاسبه کردیم، برای مثال تبدیل پیازهای خام به سرخ‌کرده، سود و منفعت خوبی برای کشاورزان به‌بار خواهد آورد. باتوجه به این اتفاق ما به‌عنوان مرکز هماهنگی بسیج دانشگاه آزاد کل کشور چند راهکار کمکی از طریق دانشگاه آزاد اسلامی به ذهن‌مان رسید و در نامه‌ای به دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد آنها را مطرح کردیم، من جمله دانشگاه آزاد با در اختیار داشتن ماشین‌هایی که برای حمل‌ونقل مواد کشاورزی مناسب هستند، می‌تواند فرآیند ترابری این محصولات را از مبدا به شهرهای مرکزی برای توضیح در میادین میوه و تره بار مهیا کند.»
مظفری اظهار کرد: «امروز پیاز، مساله مازاد کشاورزی استان کرمان است و فردا هندوانه، آنچه ما دریافتیم این است که چندین محصول در صفحه مازاد قرار دارد که باید فورا به آن رسیدگی کرد تا هم از کشاورزان به‌عنوان تولیدکننده حمایت شود و هم موانعی که بر سر راه توزیع تولید قرار دارد، برطرف شود. با توجه به این مسائلی که در پیش‌رو قرار دارند ما به ظرفیت‌های دانشگاه آزاد توجه کردیم و متوجه شدیم که یکی از ظرفیت‌های مهمی که دانشگاه آزاد دارد، مساله ترابری است. همچنین دیگر ظرفیتی که این دانشگاه در خود دارد، بحث سلف‌های غذاخوری است که به‌دلیل کرونا بیش از یک‌سال است که تعطیل شده و آشپزخانه‌های آن ظرفیت زیادی برای کمک به صنایع تبدیلی است و اگر دانشگاه آزاد این موضوع را قبول کند برای خودش هم حداقل ۵۰درصد سود خواهد داشت.»
به‌جای خرید بذر از هلند، خودمان باید تولید کنیم!
وی ادامه داد: «پس از بررسی‌های فراوان احساس کردیم که اگر یک‌سری موارد رعایت شود، موانع تولید در منطقه کرمان مرتفع خواهد شد. یکی بحث اصلاح الگوی کشت در منطقه است که نیازمند اشراف اطلاعاتی دقیق و یک اقدام ملی و ورود جهاد کشاورزی به موضوع است. دوم ایجاد مرکزی برای تولید بذر و نهال برای تامین نیاز کشاورزان منطقه است. سالانه حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان هزینه تامین بذر کشاورزان منطقه از کشور هلند می‌شود. مورد سوم پیدا کردن بازارهای صادراتی جدید است.
این سه راهکار برای درازمدت توصیه می‌شود و راهکارهای کوتاه‌مدت هم مثل استفاده از ظرفیت‌های متفاوت ارگان‌های مختلف برای انتقال این محصولات به میادین بزرگ میوه و تره‌بار است. همچنین می‌توان با فروشگاه‌های زنجیره‌ای هماهنگ کرد تا به‌طور مستقیم به خریداری این محصولات اقدام کنند. نکته بعدی بحث پشتیبانی از کارگاه‌های صنایع تبدیلی است و اگر ما بتوانیم از امکانات دانشگاه آزاد برای صنایع تبدیلی استفاده کنیم، اتفاق خوبی خواهد افتاد. طبق محاسبات که حدود دو هفته پیش از قیمت پیاز داشتیم اگر بخواهیم به‌گونه‌ای پیاز را از کشاورز بخریم که او هم سود داشته باشد، قیمت تمام‌شده فروش پیاز ۲۵۰۰ تومان می‌شود. درحالی‌که امروزه درحال‌حاضر بین 1۵۰۰ تا 4۵۰۰ تومان در میادین تره‌بار و مغازه‌ها به فروش می‌رسد و اگر این پیازها را در صنایع تبدیلی، تبدیل به پیازداغ کنیم، حدودا کیلویی ۲۸ هزار تومان تا ۳۰ هزار تومان برای ما خرج خواهد داشت، درحالی‌که قیمت فروش هر یک‌کیلو پیازداغ در بازار امروز کیلویی ۷۰ هزار تومان است، پس این صنایع تبدیلی می‌تواند سود بسیار بالایی نیز به‌همراه خود داشته باشد.»
بسیج دانشجویی هم‌قدم با کشاورزان کرمان
رضا محمدی‌نژاد، معاون جهادی بسیج ناحیه تهران با اشاره به مازاد تولید کشاورزی در کرمان و ورود گروه‌های جهادی به این موضوع، گفت: «مساله مازاد تولید در محصولات کشاورزی استان کرمان موجب شد تا گروه‌های جهادی به این موضوع ورود کرده و بخشی از این مازاد تولید را از کشاورزان خریداری کنند. محصولات خریداری‌شده به تهران آورده و بخشی از آن در میادین میوه و تره‌بار برای فروش گذاشته شد. بخش دیگر نیز در سه لوکیشن و سه دانشگاه مختلف با اقدام به ایجاد کارگاه صنایع تبدیلی، به پیازداغ و ترشی پیاز تبدیل خواهد شد.»
وی افزود: «دانشگاه امیرکبیر و شهید شمسی‌پور، از جمله دانشگاه‌هایی هستند که در محل خود کارگاه ایجاد کردند. برای بخش دیگری از دانشجویان که امکان ایجاد کارگاه در دانشگاه خود را نداشتند، محلی در معاونت ناحیه بسیج تهران درنظر گرفته شده تا آنجا کار را راه‌اندازی و پیش ببرند.»
معاونت جهادی بسیج ناحیه تهران با اشاره به اینکه این صنایع تبدیلی درقالب کارگاه‌هایی از پیش تعیین شده، گفت: «تحت عناوین روستایار و روستاکالا ما محصولات را از روستاها تهیه می‌کنیم و در روستاکالا و یا دیگر پلتفرم‌ها و فروشگاه‌ها به فروش می‌رسانیم و روستایارها رابط بین ما و روستاها در مناطق محروم هستند. همچنین گفتنی است که حدود پنج تا 6 دانشگاه در سطح تهران هستند که خواهان فعالیت در صنایع تبدیلی هستند و ما به‌عنوان بسیج دانشجویی تمام تلاش خود را می‌کنیم که در سال «تولید، پشتیبانی و مانع‌زدایی‌ها» دست روستائیان را در دست فروشنده بگذاریم تا سود بهتر و بیشتری نصیب‌شان شود.»
مساله پیاز در کرمان یک مشکل چندین‌ساله است
سیدسجاد مهدوی، مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد استان کرمان پیرامون فعالیت‌های جهادی این جنبش دانشجویی در استان گفت: «منطقه هدف گروه جهادی ما روستای چاه‌ابراهیم از منطقه جازموریان است. همچنین در منطقه تکاب شهردار نیز اعضای گروه جهادی فعال مشغول خدمت‌رسانی هستند. منطقه شهردار در بخش کشاورزی بسیار ضعیف بودند و از سیستم سنتی استفاده می‌کردند پس ما طی اقدامی به ساخت استخر در آن منطقه اقدام کردیم و با کمک خیرین استخری به مبلغ ۲۰۰میلیون تومان برای ذخیره آب ساختیم که بعد از آن جهش فرآیند کشاورزی در منطقه را مشاهده کردیم.»
وی افزود: «با این توزیع مناسب آب در منطقه شهردار و ایجاد لوله‌کشی و استخر، هم سطح مراتع دوبرابر شده و هم بهره‌وری کشاورزی به‌شدت بالا رفته است. در حوزه جنوب استان هم مساله آب آشامیدنی در جازموریان بسیار پررنگ است. ما در این حوزه از خیرین مختلف کمک گرفته‌ایم و یک گروه جهادی از شرکت نفت هم به کمک گروه جهادی ما آمده‌اند تا در این زمینه با همکاری یکدیگر مساله‌ای را که دولت رها کرده پیگیری و به ثمر برسانیم. همچنین مساله بهداشت زنان نیز از اصلی‌ترین مسائل آن منطقه است که ما طی کلاس‌های آموزشی و برنامه‌های مختلف آموزشی سعی کرده‌ایم تا این مساله را حل کنیم. تاکنون شاهد پیشرفت خوبی در این زمینه بوده‌ایم و زنان با رشد خوبی در مسائل بهداشتی داشته‌اند. این منطقه مشکلات دیگری اعم از عدم داشتن راه مناسب را نیز دارد.»
مسئول بسیج دانشگاه آزاد کرمان اظهار کرد: «در حوزه عمرانی نیز اقدام به ساخت ۸۰سرویس بهداشتی در منطقه جازموریان کرده‌اید که ۵۰درصد از این پروژه تاکنون پیش رفته است و به‌زودی آماده خواهد شد.»
مسئولان قول دادند ولی عمل نکردند!
وی با اشاره به صنایع تبدیلی گفت: «مساله پیاز، هندوانه، گوجه و غیره مشکل چندساله ما در استان کرمان بوده و هست. با لطف رسانه‌ها این روزها بحث پیاز بولد شده است. سال قبل ما بحران بزرگی درباره پیاز داشتیم و این مشکل چندین‌ساله ماست که دولت به آن اهمیتی نمی‌دهد. یکی از مشکلاتی که در استان کرمان درباره مصرف پیاز وجود دارد عدم داشتن سردخانه است. اگر در خانه داشته باشیم پیازها هرچقدر هم بمانند خراب نمی‌شوند. همچنین خشک‌کردن و بسته‌بندی پیازها یکی دیگر از فرآیندهایی است که به نگهداری مازاد آن و برگرداندن فلش به چرخه تولید توزیع کمک می‌کند اما پیش از همه اینها باید مدیریت مساله تولید در استان داشته باشیم که نداریم. مساله اول ما مدیریت روند تولید در محصولات کشاورزی است و ایجاد سردخانه و بازگرداندن پیازها به سیکل تولید در درجه دوم قرار می‌گیرد که اگر این اتفاق بیفتد در بحث صادرات نیز می‌توانیم فعال باشیم. ممکن است در کشور ۱۰۰هزار تن به پیاز نیاز داشته باشیم اما در این منطقه نزدیک به ۶۰۰هزار تومان سالانه تولید می‌شود که به‌دلیل نداشتن راه و جاده‌های مناسب و عدم وجود سیستم حمل‌ونقل و ترابری معمولا از بین می‌روند و بی‌فایده می‌مانند.»
مهدوی تصریح کرد: «از وزارت جهاد در منطقه جنوب کرمان سر زدند و قول‌هایی برای حل مشکلات دادند اما هیچ‌کدام عمل نکردند و دولت نیز رسیدگی به این منطقه نمی‌کند. تمام امید ما به گروه‌های جهادی است که در منطقه درحال فعالیت هستند. همچنین دو هیات بازار از تهران در این منطقه فعال شدند و کمک می‌کنند.»