ندا اظهری، مترجم: استادان دانشگاهی را شاید در داخل کشور تنها با همین نام بشناسید، اما این روند در دنیا کمی متفاوت است و استادان با لقب‌ها و سمت‌های مختلفی مشغول کار هستند. درواقع، در بسیاری از کشورهای دنیا طبقه‌بندی خاصی برای استادان دانشگاه درنظر گرفته شده است که آنها طبق همین روال فعالیت کرده و حتی انتصابات دانشگاهها و حقوق و مزایا هم براساس همین گروه‌بندی‌ها انجام می‌شود. معمول‌ترین شکل خدمت در دانشگاه، اعضای هیأت‌علمی و استادان رسمی هستند که موقعیت شغلی ثابتی است و جز در شرایط خاص امکان اخراج یا قطع همکاری آن با مجموعه وجود ندارد. این حمایت شغلی از استادان رسمی، آزادی علمی را هم تضمین کرده است. اگر استادی به حفظ موقعیت شغلی خود اطمینان داشته باشد، فضای آزادی برای تفکر و دستورالعمل‌های اجرایی ازسوی او وجود دارد که هدف آن گرایش بیشتر به پژوهش‌های موجود و جدید است تا دانشجویان با چشم‌اندازهای متفاوتی آموزش ببینند.
۷۵ درصد اساتید دانشگاهی آمریکا ثابت نیستند
به گزارشinsidehighered ، در دانشگاه‌های آمریکا در سال 2018 حدود1.5 میلیون عضو هیات‌علمی حضور داشت و به‌نظر می‌رسد تعداد استادان تمام‌وقت در مقایسه با استادان پاره‌وقت بسیار کمتر شده است. به‌عنوان مثال، در سال 2013، حدود50.7 درصد از استخدامی‌های دانشگاهها در بخش آموزش متمرکز بودند و به‌صورت نیمه‌وقت کار می‌کردند، این درحالی است که در سال 2015، این آمار به 50.2 درصد کاهش یافت. اما پس از آن نوساناتی که در این میان وجود داشت، نسبت را به‌سمت بالا رفتن دوباره استادان تمام‌وقت می‌برد و در جدیدترین آمار به‌دست آمده در سال 2018، تعداد استادان تمام‌وقت 61.3 درصد اعلام شد که نسبت‌به 62.5 درصد سال قبل از آن، روند کاهشی را نشان می‌دهد، به‌طوری‌که در سال 2018 درمقایسه با سال 2015، تعداد استادان تمام‌وقت حدود 1.2 درصد کاهش داشته است. اما آنچه مسلم است اینکه حدود 75.5 درصد از استادان و اعضای هیات‌علمی دانشگاهی در زمره نیروی ثابت دانشگاهی قرار نمی‌گیرند.
مربیان دستیار؛ پاره‌وقت‌های ۵۰ درصدی
معمولا افرادی که در سطح دانشگاهی تازه‌وارد هستند، به‌عنوان مربی کمکی یا مربی پاره‌وقت مشغول‌به کار می‌شوند که البته مراکز مختلف، از عنوان‌های متفاوتی برای این افراد استفاده می‌کنند و دانشجویان هم در نوع خطاب کردن افرادی که با عنوان مربی کمکی کار خود را آغاز می‌کنند، دچار مشکل می‌شوند. برخی از آنها فارغ‌التحصیل مقطع دکتری هستند و انتظار دارند با لفظ دکتر مورد خطاب قرار گیرند. این مربیان کمکی، دوره‌هایی را در کالج یا دانشگاه تدریس می‌کنند، اما کارمند تمام‌وقت دانشگاه تلقی نمی‌شوند. برخی از آنها دارای مدرک دکتری و برخی مدرک کارشناسی‌ارشد دارند و حقوق تمام‌وقت یا مزایایی مانند پوشش بیمه یا حقوق بازنشستگی هم به آنها تعلق نمی‌گیرد. اما در عین پاره‌وقت بودن این موقعیت شغلی، افراد کار دشوار و طاقت‌فرسایی دارند، به‌طوری‌که برخی از شاغلان در این منصب، به‌دلیل حقوق پایین و امنیت شغلی بسیار ضعیف و مزایای شغلی کمی که دارند، آن را وحشتناک عنوان می‌کنند. حدود 50 درصد از استادان دانشگاهی را استادان پاره‌وقت یا مربیان دستیار تشکیل می‌دهند. قرارداد این مدرسان درس به درس بسته می‌شود. مدرسان دستیار پاره‌وقت برای ارتقا به استادیاری پاره‌وقت، با داشتن مدرک ارشد یا مدرک حرفه‌ای از دانشگاهی معتبر، با حداقل دو سال سابقه تدریس و حداقل 12 واحد آموزش داده‌شده و تایید نهایی آن می‌توانند ارتقا پیدا کنند. مربیان پاره‌وقت به‌ازای هر ساعت تدریس در یک هفته معادل هزار تا 1500 دلار حقوق می‌گیرند.
دستیار دانشجو چه کسی است؟
دستیار فارغ‌التحصیل شباهت‌هایی به مدرس پاره‌وقت دارد، اما تفاوت‌های کلیدی در آن مشاهده می‌شود. از مهم‌ترین تفاوت‌ها این است که آن فرد که مشغول تدریس می‌شود، هنوز دانشجو است و در مقطع ارشد یا دکتری تحصیل می‌کند. به‌نظر می‌رسد این دستیاران، رده‌ای بالاتر از دستیاران پاره‌وقت داشته باشند و دلیل آن، این است که بسیاری از دوره‌های تحصیلات تکمیلی به دانشجویان کمک‌هزینه‌ای پرداخت می‌کنند که شهریه آنها را هم پوشش می‌دهد و دستمزد کمی هم پرداخت می‌کنند و در ازای آن، دانشجویان تحصیلات تکمیلی باید یک یا چند دوره تحصیلات تکمیلی را تدریس کنند که این مبلغ نسبت‌به حقوقی که به دستیاران پاره‌وقت داده می‌شود، بالاتر است. ازطرف دیگر، درحالی‌که دستیاران فارغ‌التحصیل جزء اعضای هیات‌علمی تلقی نمی‌شوند، اما درقالب تمام‌وقت می‌توانند به‌عنوان دانشجو و استاد به یک کالج یا دانشگاه متصل شوند. این درصورتی است که مدرسان دستیار پاره‌وقت بوده و در مراکز آموزشی کار می‌کنند. این دستیاران، در امر آموزش به استادان و اعضای هیات‌علمی در کلاس، آزمایشگاه یا مرکز کمک می‌کنند، اما برخی از آنها هم به‌تنهایی کلاس را اداره می‌کنند. این دستیارها معمولا به‌طور متوسط سالی 39 هزار دلار دریافتی دارند.
شرایط ویژه دانشگاهها برای اساتید مدعو
استاد مدعو هم یکی دیگر از دسته‌بندی‌هایی است که در دانشگاهها به‌طور موقت تدریس می‌کند. دانشگاه استاد مدعو را برای ایجاد دیدگاهی جدید برای دانشجویان به‌کار می‌گیرد تا از این طریق یا همکاری بین استادان و محققان را برقرار کند یا جای خالی یک گروه را به‌طور موقت پر کند. مدت ماندگاری استاد مدعو در یک دانشگاه بین چندماه تا یک سال است. این استاد مدعو با فرض اینکه ازطرف دانشگاه اصلی خود حقوق دریافت می‌کند، ازطرف دانشگاه مدعو هم کمک‌هزینه‌ای به او تعلق می‌گیرد. آنها معمولا در دوره مدعو بودن، روی اتمام یک کتاب، پروژه تحقیقاتی یا دیگر امور آکادمیک تمرکز می‌کنند. دانشگاهها معمولا استادانی را دعوت می‌کنند که معروف باشند و پرداختی آنها به استادان مدعو تنها کمک‌هزینه است و حقوق ثابتی پرداخت نمی‌کنند. برای رسیدن به مقام استادیاری، افراد باید حدود 11 مقاله منتشرشده و سابقه زیادی در تدریس داشته باشند. استاد مدعو سالانه حدود 115 هزار دلار حقوق دریافت می‌کند.
درآمد استاد پژوهشی از گرنت‌های تحقیقاتی تامین می‌شود
استاد پژوهشی معمولا هیچ‌کدام از وظایف آموزش دانشجویان در کلاس درس را برعهده ندارد و درعوض، روی تحقیق و پژوهش متمرکز می‌شود. در بیشتر دانشگاهها، استادان پژوهشی مشمول رسیدن به درجه استاد تمام‌وقت نمی‌شوند و تمام درآمد خود را ازطریق گرنت‌های تحقیقاتی کسب می‌کنند و هیچ تعهد حقوقی منظمی ندارد. اگر بخواهیم این درجه از استادی را در طبقه‌بندی استادان قرار دهیم، در رده استادیاری و دانشیاری قرار می‌گیرند. استادان پژوهشی سالانه حدود 63 هزار دلار حقوق می‌گیرند.
استاد بالینی چه نقشی در دانشگاهها دارد؟
استادانی که با لقب بالینی فعالیت می‌کنند، در آموزش عملی و حرفه‌ای دانشجویان مشارکت می‌کنند و تأکید آنها روی مهارت‌های عملی است. این استادان معمولا ازنظر دانشگاهی ثابت نمی‌شوند، اما می‌توانند به‌عنوان استاد تمام‌وقت یا پاره‌وقت فعالیت کنند. حوزه فعالیت آنها بیشتر حقوق، پزشکی و مدرسه تجاری است و معمولا پروژه‌های بزرگ تحقیقاتی دانشگاهها را برعهده می‌گیرند. این اساتید سالانه تا 177 هزار دلار حقوق دریافت می‌کنند.
استادیاری نخستین گام در مسیر استادتمامی
استادیارها جزء اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت دانشگاهها محسوب می‌شوند که هم در تدریس دروس و هم انجام تحقیقات دانشگاهی نقش دارند. استادیاری نخستین گام برای رسیدن به مقام استاد تمام‌وقت دانشگاه است، به همین دلیل در مقاطع دکتری، دانشجویان رقابت زیادی برای رسیدن به این مقام دارند و صدها نفر برای دستیابی به این جایگاه تقاضا می‌دهند. به این افراد دکتر یا پروفسور اطلاق می‌شود. برخی از استادیاران که مراحل ابتدایی استاد تمام‌وقت را می‌گذرانند، فاقد مدرک دکتری هستند و بیشتر مدرک ارشد دارند. استادیاران باید حداقل هشت سال سابقه تدریس یا کار در موقعیت‌های پژوهشی داشته و حداقل هفت مقاله یا کتاب منتشر کرده باشند تا بتوانند برای جایگاه دانشیاری اقدام کنند. متوسط حقوق استادیارها 77 هزار دلار است.
دانشیاران چه وظیفه‌ای برعهده دارند؟
دانشیار ازنظر موقعیت شغلی بالاتر از استادیار قرار می‌گیرد. در سیستم عالی آموزشی آمریکا و آمریکای شمالی، دانشیار جایگاه شغلی تمام‌وقتی است که بین استادیار و استادتمام قرار می‌گیرد. استادیارها با رسیدن به جایگاه استاد تمام‌وقت، می‌توانند به مقام دانشیار برسند. دستیابی به جایگاه استاد تمام‌وقت حدود پنج تا هفت سال به‌طول می‌انجامد که بعد از بررسی مقالات منتشرشده استاد، تحقیق و تدریس محقق می‌شود. در برخی موارد، دانشیاران به استادی تمام‌وقت نمی‌رسند. به‌عنوان مثال، اگر استادیار در دانشگاه دیگری تدریس کرده باشد یا به‌تازگی از مقطع دکتری فارغ‌التحصیل شده باشد، با داشتن تجربه غیرآکادمیک می‌تواند در مسیر تمام‌وقت شدن و دستیابی به دانشیاری برسد. دانشیارها به‌طور متوسط 97 هزار دلار حقوق می‌گیرند.
استادتمام‌‌ها و تدریس ۴۰ ساعت هفتگی در دانشگاه
استادتمام، سطح بعدی در طبقه‌بندی دانشگاهها است که معمولا بعد از دانشیاری موفق به انتساب جایگاه در دانشگاه می‌شوند. دانشیاران بعد از پنج تا هفت سال می‌توانند به استادتمامی برسند. این جایگاه بالاترین درجه ارتقای استادی است که به این افراد پروفسور هم اطلاق می‌شود. استادتمام در سطوح بالای کارشناسی و فارغ‌التحصیلی تدریس می‌کند. برای رسیدن به درجه استادتمام، فرد باید 11 مقاله منتشر کرده باشد که در سه مورد از آنها باید نویسنده اصلی باشد. یک استادتمام دانشگاه هفته‌ای 40 ساعت باید تدریس کند و به‌ازای آن، سالانه حدود 44 هزار تا 148 هزار دلار حقوق دریافت می‌کند.
استاد موقوفه چه کسی است؟
کمک‌های مالی یا وقف دانشگاهی به مبلغی اطلاق می‌شود که برای سرمایه‌گذاری به دانشگاه داده می‌شود. استادی که به آن لقب استاد موقوفه داده می‌شود، حقوق دائمی و معینی را از محل وقفی که به‌طور اختصاصی به این منظور انجام شده، دریافت می‌کند. سود و سود حاصل از این کمک مالی سرمایه‌گذاری‌شده صرف دانشگاه می‌شود و مبلغ اولیه باقی می‌ماند. در این میان، استاد موقوفه به استادی گفته می‌شود که حقوق او از همین منبع وقف تأمین می‌شود. این جایگاه برای اهداکننده‌ای تعیین می‌شود که وقف را برای تأمین بودجه استاد اعطا می‌کند و گاهی استاد موقوفه شخصی است که درحال انجام تحقیق یا دستورالعملی است که با فلسفه اهداکننده همسو باشد. معمولا لقب استاد موقوفه به آن دسته از اعضای هیات‌علمی داده می‌شود که ازطریق فعالیت علمی، فعالیت‌های خلاقانه یا خدمات خود و نیز ازطریق تدریس متمایز شده‌اند. اعضای هیات‌علمی تمام‌وقت که جزء استادان ثابت دانشگاهی هستند و نیز دانشیاران می‌توانند در این جایگاه قرار گیرند. این سمت در یک بازه سه‌ساله به استادان تعلق می‌گیرد که سال به سال عملکرد آنها بررسی می‌شود. معمولا وقف‌کننده‌ها اهداکننده‌های خصوصی هستند که این سرمایه‌گذاری‌ها را برای پیشرفت دانشگاهها انجام می‌دهند، اما در این میان، برخی هم منافع شخصی را دنبال می‌کنند. این وقف‌ها با هدف پیشبرد پروژه‌های تحقیقاتی به‌منظور حل چالش‌ها صورت می‌گیرد و استادان موقوفه که از این منبع حقوق دریافت می‌کنند، سرپرستی انجام این تحقیقات را برعهده می‌گیرند. متوسط حقوق سالانه استاد موقوفه 91 هزار دلار است.
اساتید دانشگاهی چگونه ممتاز می‌شوند؟
استاد ممتاز معمولا به رده‌بالای استادان تمام‌وقت و ثابت دانشگاهی اطلاق می‌شود. این مقام به این دلیل به این اساتید داده می‌شود که بسیار قابل‌احترام بوده و در زمینه مطالعاتی خود پیشگام هستند. معمولا به این استادان برجسته هم مانند استادان دارای مدرک دکتری، استاد یا دکتر خطاب می‌شود. انتصاب به درجه استاد ممتازی تنها درصورتی انجام می‌شود که مشخص شود فرد متعهد به حفظ سابقه دستاوردهای فکری و خلاقانه برای حفظ شهرت ملی یا بین‌المللی است. استاد ممتاز به‌طور متوسط سالانه 112 هزار دلار حقوق می‌گیرد.
استاد بازنشسته
استادی که بعد از سال‌ها بازنشسته می‌شود، به لقب استاد بازنشسته می‌رسد، این درحالی است که بعضی از استادان حتی بعد از بازنشستگی هم به‌طور پاره‌وقت تدریس را ادامه می‌دهند، اما فعالیت آنها به اندازه قبل نیست.