ندا اظهری، روزنامه نگار: امارات متحده عربی به‌دنبال افزایش نفوذ علم در صنعت است تا از این طریق بتواند بودجه‌های تحقیقاتی را هم که فرآیندی درازمدت را می‌طلبند، تضمین کند. سارا الامیری، وزیر دولت در بخش فناوری‌های پیشرفته این‌گونه توضیح می‌دهد که این استراتژی‌ها که در زمینه توسعه و بازسازی‌های اخیر وزارت‌های دولت این کشور در دستورکار قرار گرفته‌اند، حرکت روبه جلویی را می‌طلبد تا بتوانیم یک اکوسیستم علم و فناوری را در امارات راه‌اندازی کنیم. در جولای 2020 و در نخستین دور قرنطینه‌هایی که به‌دنبال همه‌گیری کرونا رخ داد، «شیخ محمد بن رشید آل‌مکتوم»، معاون رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر امارات متحده عربی با تشریح طرح بازسازی دولت عنوان کرد که این طرح شامل ایجاد وزارتخانه جدید صنعت و فناوری‌های پیشرفته و کاهش تعداد آژانس‌های فدرال در این کشور است. این کشور تلاش کرده اقتصاد خوبی را بدون وابستگی به صنعت نفت پیش ببرد و برای این کار از علم و فناوری استفاده کرده است. این کشور هم مانند بسیاری دیگر از کشورهای دنیا، به‌شدت تحت‌تاثیر کاهش چشمگیر قیمت نفت و عواقب اقتصادی ناشی‌از همه‌گیری کرونا قرار گرفته است و امید می‌رود با اعمال این تغییرات، بتوان صنعت این کشور را رونق داد و از رکود خارج کرد. این درسی است که ما برای داشتن اقتصادی مقاوم‌تر و صنعتی قوی‌تر آموخته‌ایم و در درازمدت پاسخگو خواهد بود. درقالب این بازسازی‌ها، باید اطمینان حاصل کرد که این‌کار نه‌تنها به نفع برآورده کردن نیازهای صنعتی خواهد بود، بلکه اکوسیستم علمی کشور را نیز به‌خوبی تضمین می‌کند.
برقراری اکوسیستم علم و فناوری در امارات
به گزارش timeshighereducation، الامیری معتقد است اولویت‌های استراتژیکی که در دستورکار اماراتی‌ها قرار گرفته، در حوزه‌های سلامت و بهداشت، مواد غذایی، آب و جایگزین‌های انرژی مطرح می‌شوند، بنابراین تولید هیدروژن یکی از اولویت‌هایی است که در حوزه علم و فناوری موردتوجه قرار گرفته است. درحالی‌که دولت می‌خواهد از این موضوع اطمینان حاصل کند که اکوسیستم علم و فناوری نیاز صنایع محلی را تأمین کند، اما همچنین به‌دنبال آن است که تقاضای بیشتری را در زمینه‌های علمی در سراسر امارات ایجاد کند. او ادامه می‌دهد تأمین بودجه برای برنامه‌های تحقیقاتی و پژوهشی فرآیندی زمان‌بر است و به‌دنبال آن هستیم که منابع این تأمین بودجه را تا حد امکان متنوع‌تر کنیم. بسیاری از دانشگاه‌های اماراتی بیشتر از آنکه بر جنبه‌های آموزشی تمرکز داشته باشند، درحال تبدیل شدن به دانشگاه‌های پژوهشی هستند که بیشتر توجه خود را روی این مباحث متمرکز می‌کنند. امروزه آنچه به افزایش تقاضا برای تحقیق می‌انجامد، بیش از پیش شکاف‌های موجود میان حوزه‌های دانشگاهی و آموزشی و صنعتی را کاهش می‌دهد و اولویت‌های تحقیقی را از منظر صنعت، از دیدگاه پذیرش فناوری یا از دیدگاه توسعه فناوری بررسی می‌کند.
دولت امارات درحال طرح‌ریزی استراتژی جامعی است که شکاف میان توسعه و پذیرش فناوری را از بین ببرد و به آموزش‌عالی و چارچوب‌های تحقیقاتی بازگردد، ضمن اینکه هنوز در دولت این کشور کار روی مکانیسم تحقیق بنیادی درحال انجام است که تحقیقات بی‌هدف را تداوم می‌بخشد. امارات برای جذب استعدادها و نوآوران که به‌دنبال آغاز فعالیت‌های خود هستند یا فناوری خود را در آن حوزه توسعه می‌دهند، به محیط مناسبی نیاز دارد که برای موفقیت یک زیست‌بوم علم و فناوری در این کشور از اهمیت بالایی برخوردار است. وزیر بخش فناوری‌های پیشرفته دولت معتقد است ارائه طرح ویزای طلایی که برنامه 10 ساله اقامتی است تاکنون به 20 دانشمند اعطا شده و ابزاری کمکی برای پیشبرد فعالیت‌های آنها در امارات است.
آینده آموزش‌عالی
خاورمیانه به‌ویژه در سال‌های اخیر به مرکز اصلی آموزش‌عالی تبدیل شده و هیچ جای دیگری نمی‌توان این تعداد دانشگاه عالی را از سراسر دنیا درکنار هم پیدا کرد. دانشجویانی که در امارات متحده عربی تحصیل می‌کنند، می‌توانند از بین برترین مراکز آموزشی استرالیا، فرانسه، هند، انگلیس و آمریکا و نیز دانشگاه‌های برتر امارات، جایی را برای تحصیل خود انتخاب کنند. باتوجه به اینکه دبی مرکز عالی گردشگری، لجستیک، حمل‌ونقل مسافر و سرمایه‌گذاری است، ورود به این مراکز خیلی هم کار آسانی نیست. تحولات اخیر مانند امضای توافقنامه‌های شناخت متقابل شورای اعتباربخشی دانشگاهی امارات متحده عربی با آژانس‌های تأیید اعتبار استرالیا، انگلیس و دانشگاه‌های امارات باعث شده تا دانشگاه‌های این کشور جزء 400 دانشگاه برتر جهان در رتبه‌بندی آموزش‌عالی تایمز قرار گیرند. امارات یکی از نوآورترین نقاط دنیا است که معماری‌های بی‌نظیری را در خود جای داده است. البته این سطح از نوآوری و موفقیت به‌خوبی در آموزش‌عالی این کشور هم نمود داشته است. به‌عنوان مثال، تحقیقات برجسته‌ای در دانشگاه‌های ابوظبی و خلیفه انجام می‌شود و نیز از روش‌های نوآورانه‌ای جهت ارائه آموزش‌ها در دانشگاه هوشمند «حمدان بین محمد» استفاده می‌شود یا محیط‌های نظارتی آموزش‌عالی در حد مطلوبی است. با نگاه به آینده آموزش‌عالی این کشور، انتظار می‌رود اتفاقات بسیار خوبی در آینده آن رخ دهد.
ریسک‌پذیری و علاقه به فناوری
باتوجه به پیشرفتی که در جدول رتبه‌بندی دانشگاه‌های امارات ازجمله دانشگاه خلیفه شاهد هستیم، انتظار می‌رود طی یک نسل، حداقل یکی از دانشگاه‌های اماراتی در جمع 100 دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند و تعدادی هم در فهرست 400 دانشگاه حضور داشته باشند. آنچه از بررسی‌ها برمی‌آید، تمایل امارات به نوآوری و ریسک‌پذیری در این حوزه بسیار بالا است و همین امر باعث شده طی چنددهه اخیر، تحولات عظیمی در صنایع این کشور رخ دهد که نتیجه آن تبدیل امارات به مرکز فناوری بوده است. البته به‌طور قطع، مدل فناوری‌هایی که در امارات عرضه می‌شود با سیلیکون‌ولی آمریکا بسیار متفاوت است. همان‌طور که دستیابی به موفقیت می‌تواند پله‌ای برای دستیابی به موفقیت‌های بعدی باشد، دانشگاه‌های رده‌بالا هم انتخاب می‌کنند که پردیسی از دانشگاه خود را در امارات مستقر کنند یا نه یا اینکه همکاری‌های عمیق با دانشگاه‌های اماراتی برقرار کنند. این امر همراه با سایر مشخصات عالی امارات، باعث می‌شود دانشجویان دنیا این کشور را برای ادامه تحصیلات عالی خود انتخاب کنند.
تحولات اساسی در دانشگاه‌های امارات
به گزارش highereducationdigest، مدل آموزش‌عالی امارات در کوتاه‌مدت دستخوش تغییر و تحولات اساسی شده است. نیاز به حرکت به‌سوی تحولات آنلاین درپی همه‌گیری کرونا، نیاز به تغییر در آموزش‌عالی را تسریع کرده است. درحالی‌که برخی مشاغل ازجمله پزشکی، حقوق، مهندسی و علوم نیازمند تحصیلات دانشگاهی هستند، مشاغلی هم هستند که به گواهینامه‌های خاص و معتبر بیشتر از مدارک دانشگاهی برای کار نیاز دارند که از آن‌جمله می‌توان به مشاغل حوزه IT اشاره کرد. طی چندسال آینده، گواهینامه‌های خاص هم به مدارک اعطاشده ازسوی دانشگاه‌های امارات افزوده خواهد شد که با بهبود وضعیت همکاری‌های صنعتی با دانشگاه‌ها، نیازهای دانشجویان و مشاغلی که وابسته به آموزش هستند، به بهترین شکل برآورده خواهند شد.
همچنین دانشگاه‌ها از مکانی برای کسب مدرک توسط فارغ‌التحصیلان به مکانی تبدیل خواهند شد که افراد حرفهای با گذراندن دوره‌های حرفهای به مهارت‌های لازم برای اشتغال در بازار کار و صنایع دست یابند. بیشتر دانشگاه‌ها ساختار اعطای مدرک را آزاد خواهند کرد تا مدارکی با انعطاف‌پذیری بالا به فارغ‌التحصیلان و اعتبار برای گواهینامه‌های صنعتی و حتی اعتبار برای یادگیری حاصل از کار یا تجربه‌های زندگی ارائه دهند. دانشجویان در این سیستم می‌توانند بدون تحصیل در رشته‌های از پیش تعریف‌شده، مدرک تحصیلی متناسب با خواسته‌ها و نیازهای صنعتی دریافت کنند. تقاضا برای مدارکی که بازدهی قطعی از سرمایه‌گذاری ندارند، به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد؛ چراکه بسیاری از مردم با تمرکز روی پس‌انداز برای بحران‌های آینده و به حداکثر رساندن بازده شخصی سرمایه‌گذاری، از رکود اقتصادی ناشی‌از همه‌گیری کرونا خارج خواهند شد. این کاهش تقاضا، منجربه کاهش مشابه عرضه با تمرکز بر دانشگاه‌های قدیمی می‌شوند که در رشته‌های تحقیقاتی فعالیت زیادی داشته‌اند.
استراتژی ملی آموزش‌عالی 2030
وزارت آموزش امارات در سال 2017 استراتژی ملی آموزش‌عالی 2030 را راه‌اندازی کرد. این استراتژی بر ایجاد و دستیابی به بالاترین استانداردهای آموزش علمی و فناوری برای خدمت به نسل‌های آینده مردم در امارات متحده عربی تعیین شده است. این استراتژی به‌دنبال ارائه مهارت‌های فنی و کاربردی موردنیاز به نسل آینده برای توسعه اقتصادی در بخش‌های دولتی و خصوصی است. این طرح درواقع با هدف آمادگی نسل متخصصان اماراتی برای برقراری ثبات رشد در بخش‌های حیاتی مانند دانش، اقتصاد، کارآفرینی و توسعه سراسری در بازار کار امارات طراحی و اجرا شده است. دولت امارات متحده عربی چهار محور اصلی را برای دستیابی به این استراتژی تعیین کرده است که شامل کیفیت، کارآیی، نوآوری و هماهنگی است. این استراتژی همچنین 33 طرح اصلی را برای حمایت از مرحله اجرا مشخص کرده است. ابتکار چارچوب ملی کیفیت با هدف ایجاد استانداردهای مبتنی‌بر ارزیابی نیازهای مختلف محلی از یک سیستم کنترل کیفیت مؤثر عمل می‌کند. طرح طبقه‌بندی شفاف محصولات به‌دنبال ایجاد مکانیسم‌هایی است که برای همه نهادها اعمال می‌شود و برای اطمینان از شفافیت، گزارش‌های باکیفیت را منتشر می‌کند. در این طرح، هدف از سرمایه‌گذاری در ابتکارات دانشی، افزایش تعداد دانشجویان مقطع دکتری باتوجه به افزایش حمایت از بودجه‌های تحصیلات تکمیلی و ایجاد انگیزه برای ادامه تحصیلات عالی با تضمین فرصت‌های شغلی جذاب است. همچنین، طرح سرمایه‌گذاری تحقیقات رقابتی، بستری را برای تأمین بودجه تحقیقی در بخش‌های حیاتی و تحریک همکاری میان موسسات آموزش‌عالی و بخش خصوصی ایجاد خواهد کرد.
نخستین دانشگاه هوش مصنوعی در دنیا
همان‌طور که اشاره شد، امارات ازنظر فناوری و نوآوری در دنیا حرفهای زیادی برای گفتن دارد. یکی از این نمونه‌ها، تأسیس و آغاز به‌کار نخستین دانشگاه متمرکز بر هوش مصنوعی در دنیا است که از دی‌ماه سال گذشته با جذب نخستین دانشجویان این رشته، کار خود را آغاز کرد. دانشگاه هوش مصنوعی «محمدبن زائد» در ابوظبی، دروس مرتبط با دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری را در حوزه‌های یادگیری ماشینی، دید کامپیوتری و پردازش زبان‌های طبیعی ارائه می‌کند. باتوجه به همه‌گیری ویروس کرونا از سال گذشته در دنیا، سلطان احمد الجابر، وزیر صنعت و فناوری‌های پیشرفته امارات و رئیس هیأت امنای دانشگاه، بر نقش والای هوش مصنوعی به‌ویژه در دوران کرونا و شناسایی موارد ابتلا به کووید-19 تأکید و عنوان کرد استفاده از این فناوری پیشرفته در بخش صنایع هم دستاوردهای قابل‌توجهی برای کشور به‌دنبال خواهد داشت. نخستین دانشجویان این دانشگاه غالبا از کشورهای امارات، کانادا، چین، مصر، هند، روسیه، عربستان، سنگاپور و آمریکا هستند که 13 دانشجوی مقطع دکتری و 65 دانشجوی مقطع کارشناسی‌ارشد را جذب کرده است. مقامات این دانشگاه درنظر دارند با توسعه دامنه اقدامات این دانشگاه، بتوانند مرکزی را برای توسعه و تحقیقات فناوری هوش مصنوعی ایجاد کنند که باتوجه به همه‌گیری کرونا، این مساله از اهمیت بالاتری برخوردار شده است. این دانشگاه هوش مصنوعی در امارات بر چهار رکن استوار است؛ خدمات و کیفیت زندگی به‌منظور بهبود خدمات ارائه‌شده ازسوی بخش‌های دولتی و خصوصی، فناوری‌های صنعتی و تولیدی جهت افزایش کارآیی و بهبود بهره‌وری، معیار تغییردهنده آینده برای پرورش بخش‌های جدید و نوظهور با ارزش بالا و نیز پایداری منابع حیاتی و محیط‌زیست با استفاده از هوش مصنوعی برای بهینه‌سازی مصرف آب و انرژی برای حفاظت از محیط‌زیست. دولت امارات متحده عربی در سال 2017 که استراتژی ملی آموزش‌عالی 2030 را طرح‌ریزی کرد، پیش‌بینی کرد که با طرح گسترش و توسعه فناوری هوش مصنوعی در این کشور تا سال 2030، حدود 14 درصد از تولیدات ناخالص داخلی از این منبع تأمین شوند.
هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری نوین و هوشمند در دنیا، تحولات اجتماعی و اقتصادی را برای هر کشوری به وجود می‌آورد و امارات با توجه به پیشرفتی که در این زمینه داشته، از این امر مستثنی نیست. اما پیش از هر چیزی، باید اطمینان حاصل کرد که زیرساخت‌ها، استعدادها و موسسات دانشگاهی مناسبی برای ترویج و گسترش این فناوری وجود داشته باشد و افتتاح این دانشگاه به‌عنوان نخستین مرکز متمرکز بر هوش مصنوعی در دنیا توانسته نسل‌های جوان را در امارات و دیگر کشورهای جهان به این نوآوری نوین تشویق و آنها را توانمند کند.
ایجاد ظرفیت‌های جدید در کشور آسمان‌خراش‌ها
به گزارش stanford، امارات متحده عربی به لطف رشد اقتصادی قابل‌توجهی که در بخش‌های متنوع و نیز درآمد حاصل از فروش نفت و گاز طبیعی دارد، یکی از ثروتمندترین کشورهای دنیاست. یکی از چالش‌هایی که همواره پیش‌روی این کشور قرار داشته، بهبود وضعیت سیستم‌های آموزشی و تبدیل سرمایه به نوآوری است. به این منظور، آنها به مرکز توسعه حرفهای استنفورد (SCPD) رسیدند. این مرکز با همکاری نزدیک با نخست‌وزیر و وزارت آموزش امارات، یک برنامه آموزش نوآوری هدفمند را توسعه داده که به‌سرعت به مقیاس رشد استعدادهای نوآوری در سراسر کشور کمک می‌کند. ابتکار آموزش نوآوری و کارآفرینی استنفورد امارات با دانشگاه‌های امارات همکاری می‌کنند تا آموزش‌های نوآوری طراحی‌شده برای بزرگسالان و جوانان را که عامل اصلی رونق اقتصاد مبتنی‌بر نوآوری در این کشور هستند، تسهیل کند. با بهره‌گیری از تجربه طولانی استنفورد در زمینه آموزش و تحقیقات در حوزه نوآوری، این طرح در زمینه توسعه دانشکده، ارائه دوره‌ها و کارگاه‌های آنلاین و غیرحضوری، مربیگری اعضای هیات‌علمی، بازدیدهای سفارشی از استنفورد و آموزش مدیریت به اعضای هیات‌علمی امارات متمرکز است. این اعضای علمی در عوض، مواردی را که آموزش دیده‌اند با دانشجویان خود به اشتراک می‌گذارند و از این تجربه‌ها در کلاس‌های نوآوری، تفکر طراحی و موارد دیگر استفاده می‌کنند. با این مدل آموزشی در مقیاس وسیع، اعضای هیات‌علمی و دانشجویان دانش فراگیری‌شده را با دیگران در فضای آموزشی و دانشگاهی و نیز از طریق قهرمانان حوزه نوآوری، سفیران و مربیان آموزش‌دیده در راستای یادگیری بهتر به اشتراک می‌گذارند. شرکت‌کنندگان در این شیوه آموزشی، از پروژه‌هایی با ضریب اثر بالا برای شناسایی راه‌حل‌هایی برای مواجهه با چالش‌های محلی استفاده می‌کنند. در این برنامه‌های تحول‌آفرین، ابزار و نوع تفکری به دانشجویان و اعضای هیات‌علمی می‌آموزند تا بتوانند خلاقانه فکر کنند و دانشجویان بتوانند به‌طور فعال در یادگیری با استادان خود همکاری کنند. این مدل با ظرفیت‌سازی در آموزش، رابطه خوبی را میان صنعت و دانشگاه برقرار می‌کند که تاثیر به‌سزایی بر اکوسیستم امارات گذاشته است.