سارا طاهری، روزنامه‌نگار:حلقه مفقوده در توسعه کشور، بی‌تردید فاصله آموزش با نیاز واقعی بازار کار است؛ چراکه آموزش‌ها از سطح مدرسه تا آموزش عالی با نیاز بازار، فاصله چشمگیری دارد. به‌عبارت بهتر آموزش‌های مدارس و همچنین دانشگاه‌ها هنوز نتوانسته نیازهای بازار کار را پاسخ دهد و هیچ تناسبی بین میزان توانمندی دانش‌آموخته با توقعات محل اشتغال فرد وجود ندارد. آموزش‌های دانشگاه‌ها و مدارس کاملا متکی بر حافظه‌محوری است و دقیقا اشکال کار نیز از همین‌جا شروع می‌شود؛ چراکه این شیوه تحصیلی باعث بیکاری فارغ‌التحصیلان می‌شود. بنابراین دانشجویان برای موفقیت در اشتغال و کارآفرینی نیازمند کسب تجربه هستند که کسب تجربه نیز نیازمند حضور دانشکده‌هایی است که این مهم را به آنها آموزش دهد. برای اینکه بتوان نیروی کار حرفه‌ای تربیت کرد و در اختیار بازار کار و کار فرمایان قرار داد، نیازمند استادان کارآزموده در این بخش هستیم؛ نیروهایی که بتوانند دانش‌آموختگان را به‌خوبی با مهارت‌های موردنیاز بازار کار آشنا کنند و دانش‌آموزان نیز باید در محیط‌های حرفه‌ای به کار بپردازند.
دانشگاه آزاد اسلامی مدتی است راه‌اندازی دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی را در دستور‌کار خود قرار داده است؛ چراکه به اعتقاد مسئولان این دانشگاه اعتبارزایی مدارک دانشگاهی با آموزش‌های مهارتی محقق می‌شود. ریزش یک‌میلیون شغل در دوران شیوع کرونا نیز ضرورت تحول در حوزه تکنولوژی مطابق با نیاز بازار و بازنگری در سرفصل‌ها و نگرش‌های کلان را روشن کرده و دیگر نمی‌توان با تفکرات گذشته به نیاز جامعه پاسخ گفت.
اعتبارزایی در مدارک دانشگاه با توانمندسازی افراد ایجاد می‌شود
براساس آمار منتشرشده از سوی مسئولان سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، حدود 45درصد از مراجعان به مراکز سازمان برای مهارت‌آموزی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند، بنابراین باید تدابیری اندیشیده شود تا بخشی از واحدهای درسی در قالب مهارت‌آموزی به دانشجو و حین تحصیل ارائه شود. حالا سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در همکاری با دانشگاه آزاد اسلامی با استفاده از قانون شورای عالی مهارت و پیش‌بینی هشت‌سطح مهارتی تا دکتری، به تربیت تکنسین و کارشناس ماهر روی آورده تا اعتبارزایی در مدارک دانشگاه با توانمندسازی افراد ایجاد شود. دو شورای تخصصی برنامه‌ریزی و شورای گسترش آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و مهارتی نیز برای نخستین‌بار در دانشگاه آزاد اسلامی تشکیل شده که می‌تواند پل ارتباطی محکمی میان دانش و مهارت باشد. این دو شورای تخصصی، خاص دانشگاه آزاد اسلامی است.
سازمان سمای دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهد از طریق استفاده از ظرفیت‌های این دو شورا در گام اول استانداردهای آموزشی منطبق با سرفصل‌های درسی را با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور تدوین کند و در گام دوم، 40درصد سرفصل‌های درسی دانشگاه را به مهارت‌آموزی اختصاص دهد. در همین راستا روزهای پایانی اسفندماه سال 99 سیدمحمد بطحایی، معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی با هاشمی، معاون وزیر کار و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور تفاهمنامه‌ای را با هدف رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی بر پایه عدالت در راستای مهارت‌افزایی و ارتقای دانش حرفه‌ای نیروی کار کشور و اجرای طرح ملی «توانمندسازی مهارتی دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با رویکرد اشتغال» امضا کردند.
تعهدات مشترکی بین سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور و دانشگاه آزاد اسلامی در این تفاهمنامه وجود دارد. به‌طور مثال قرار است زمینه اجرای واحدهای درسی کارآموزی، کارورزی، آزمایشگاهی و کارگاهی دانشگاه در مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای دولتی و غیردولتی سازمان یا تطبیق آنها با دوره‌های آموزش مهارتی براساس قراردادهای مرتبط فراهم شود.
همچنین براساس این تفاهمنامه در راه‌اندازی مدارس عالی مهارتی در سطح ملی و منطقه‌ای در کشورهای عراق و افغانستان و سایر کشورهای هدف بین دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان فنی و حرفه‌ای مشارکت می‌شود.
برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک با همکاری دانشگاه و مرکز تربیت مربی سازمان
برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک برای مدرسان و مربیان با همکاری دانشگاه و مرکز تربیت‌مربی سازمان و البته سنجش مهارت و کار آمادگی دانشجویان قبل از پایان تحصیلات و الحاق گواهینامه مهارتی مرتبط به دانش‌نامه فارغ‌التحصیلان از دیگر مواردی است که در این تفاهمنامه بین دو طرف تاکید شده است. تنظیم جدول تطبیق استانداردهای آموزشی سازمان با برخی واحدهای درسی رشته‌های تحصیلی دانشگاه در راستای اعتباربخشی به گواهینامه‌های مهارت جهت ارجاع به شورای تخصصی برنامه‌ریزی آموزش‌های فنی، حرفه‌ای و مهارتی دانشگاه و سایر مراجع ذی‌ربط در تصویب برنامه‌های درسی رشته‌های تحصیلی دانشگاهی نیز از دیگر مفاد این تفاهمنامه است. معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی معتقد است ظرفیت‌های بسیار بالایی در این دانشگاه وجود دارد که می‌تواند به تشکیل کنسرسیوم دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان فنی و حرفه‌ای کمک کند. به گفته او اگر تخصص سازمان فنی و حرفه‌ای کشور با امکانات و ظرفیت‌های بالای دانشگاه آزاد اسلامی همراه شود، تحول عظیمی در حوزه مهارت‌آموزی رقم خواهد خورد.
استفاده از توانمندی‌های سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه آزاد اسلامی برای تقویت مهارت‌های دانشجویان
سیدمحمد بطحایی، معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» از جزئیات این تفاهمنامه و مهم‌ترین برنامه‌های پیش‌روی این سازمان در سال 1400 سخن گفت. او با بیان اینکه تفاهمنامه‌ای بین دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در روزهای پایانی سال 99 منعقد شد، توضیح داد: «هدف اصلی از این تفاهمنامه، استفاده از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های دو طرف یعنی سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه آزاد اسلامی برای تقویت مهارت‌های دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاه است.»
او ادامه داد: «پیش از این نیز همکاری‌هایی بین آموزش فنی و حرفه‌ای و دانشگاه صورت گرفته بود اما با توجه به شعار رونق تولید در سال 99 و شعار سال جاری مبنی‌بر تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها، این تلاش و همکاری شتاب بیشتری گرفته است و براساس تفاهمنامه، هم دانشگاه در کنار سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و هم سازمان فنی و حرفه‌ای درکنار دانشگاه آزاد اسلامی، یک حرکت جدی برای مهارت‌آموزی انجام خواهند داد.»
راه‌اندازی مراکز مدیریت مهارت‌آموزی و مشاوره شغلی در واحدهای دانشگاهی
معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه در این تفاهمنامه، تعهداتی برعهده دو طرف گذاشته شده است، تصریح کرد: «به‌عبارتی تعهداتی برعهده دانشگاه آزاد اسلامی گذاشته شده که باید برای ارائه در این همکاری دراختیار قرار دهد؛ ازجمله اینکه طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی را باید به سمت نیازهای سازمان فنی و حرفه‌ای کشور سوق دهد. همچنین کارهایی را باید برای معرفی دانشجویان و دانش‌آموختگان برای امکانات آموزشی سازمان معرفی کند.»
او اضافه کرد: «نقطه‌عطف این همکاری این است که دانشگاه آزاد اسلامی با کمک سازمان فنی و حرفه‌ای کشور، مراکز مدیریت مهارت‌آموزی و مشاوره شغلی را در واحدهای دانشگاهی راه‌اندازی کند. این مراکز می‌تواند در آموزش‌های مهارت برای متقاضیان موثر باشد.»
ارائه گواهی موردتایید سازمان فنی‌وحرفه‌ای کشور به فارغ‌التحصیلان
بطحایی با بیان اینکه یکی از نکات برجسته این تفاهمنامه این است که براساس این تفاهمنامه، می‌توانیم دوره‌های مهارت‌آموزی را در مراکز آموزش‌های دانشگاه برگزار کنیم، گفت: «اگر این دوره‌ها مطابق استانداردهای سازمان بوده و با آیین‌نامه‌ها و دستور العمل‌های آموزشگاه‌های فنی و حرفه‌ای آزاد اجرا شود می‌توانیم گواهی مورد تایید سازمان فنی و حرفه‌ای کشور را به فارغ‌التحصیلان ارائه دهیم.»
او با تاکید براینکه ظرفیت عظیمی که در دانشگاه آزاد اسلامی برای مهارت‌آموزی وجود دارد می‌تواند در اختیار کشور قرار بگیرد، بیان کرد: «بنابراین دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند مانند گذشته تاثیرات خوبی را در مهارت‌آموزی به‌عنوان پشتوانه تولید، پشتیبانی و مانع‌زدایی در راستای شعار سال جدید داشته باشد.»
حرکت پایان‌نامه‌های دانشجویی به سمت نیازهای پژوهشی سازمان فنی و حرفه‌ای
معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی در ادامه توضیح داد: «ما به‌عنوان سازمان سما به نمایندگی دانشگاه آزاد اسلامی این تفاهمنامه را امضا کردیم؛ بنابراین سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، یک‌سری نیازهای پژوهشی دارد که دانشجویان دوره ارشد و دکتری دانشگاه آزاد اسلامی می‌توانند به‌عنوان پایان‌نامه آن نیازهای پژوهشی را مورد بررسی قرار داده و به‌عبارت دیگر، پایان‌نامه‌های دانشجویی ما در دوره ارشد و دکتری به سمت‌وسوی نیازهای پژوهشی سازمان فنی و حرفه‌ای کشور سوق پیدا خواهد کرد.»
پشتیبانی‌های مادی و معنوی سازمان فنی و حرفه‌ای از طرح‌های تحقیقاتی دانشگاه
او با بیان اینکه این موضوع یک قدم جدی در تعامل دانشگاه و حوزه اشتغال خواهد بود، تصریح کرد: «سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای نیز متقابلا قرار شد پشتیبانی‌های مادی و معنوی را از طرح‌های تحقیقاتی که توسط دانشگاه انجام می‌شود به عمل آورد. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای امکانات بسیار فراوانی را در استان‌های کشور دارد که این امکانات می‌تواند دراختیار طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های منتخب قرار بگیرد که دانشجویان دوره دکتری و ارشد ما با کیفیت بالاتری بتوانند پایان‌نامه‌ها و رساله‌های خود را به اتمام برسانند.»
به گفته بطحایی این رساله‌ها در راستای نیازهای سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور خواهد بود. معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی درخصوص چشم‌انداز این دانشکده‌ها نیز صحبت به میان آورد و گفت: «مهم‌ترین رسالت و چشم‌انداز این این است که فارغ‌التحصیلان به محض فارغ‌التحصیلی به‌سرعت و بلافاصله جذب بازار کار شوند و این مهم‌ترین شاخص برای قضاوت در میزان موفقیت دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی خواهد بود.»
راه‌اندازی و ارتقای کیفیت دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی در سال 1400
او در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره برنامه‌های سازمان سما در سال 1400 گفت: «برنامه‌مان در سال 1400 در حوزه دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و راه‌اندازی و ارتقای کیفیت این دانشکده‌ها خواهد بود. این دانشکده‌ها می‌خواهند متناسب با نیازهای بازار کار و اشتغال، برنامه‌های درسی خود را اصلاح کند.»
معاون آموزش‌های عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه اصلاح برنامه‌های دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی، متناظر با قانون جامع آموزش‌های فنی و حرفه‌ای مصوب مجلس شورای اسلامی است، اضافه کرد: «به عبارت بهتر در سال 1400 بنا داریم رشته‌هایی را در دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی داشته باشیم که این رشته‌ها کاملا با نیازهای بازار کار منطبق باشد.»
بطحایی تاکید کرد: «درواقع به‌دنبال فارغ‌التحصیلانی نیستیم که بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشکده بیکار بمانند. ما باید به سمتی حرکت کنیم که فارغ‌التحصیلان دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی بلافاصله بعد از فارغ‌التحصیلی جذب بازار کار شوند.»
همبستگی بین بازار کار و آموزش‌های دانشگاهی با طرح پویش برقرار می‌شود
او با بیان اینکه طرحی در سال گذشته با عنوان طرح پویش توسط دانشگاه آزاد اسلامی استان اصفهان به صورت آزمایشی امتحان کردیم، بیان کرد: «این طرح بسیار موفق بود؛ درواقع طرح پویش همان همبستگی و ارتباط تنگاتنگ بین آموزش‌های دانشگاه با نیازهای بازار کار است. در سال 1400 با توجه به هدف‌گذاری دانشگاه آزاد اسلامی، 10 استان مجری طرح پویش خواهند شد. انس و الفت و همبستگی بین بازار کار و نیازهای بازار کار و آموزش‌های دانشگاهی از طریق این طرح پویش برقرار خواهد شد. بنابراین مهم‌ترین برنامه‌های ما در سال 1400 ناظر بر رفع نیازهای بازار کار و تاثیراتی که در آموزش‌های خودمان در دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی و سایر واحدهای دانشگاهی داریم، خواهد بود.»