صادق امامی، روزنامه‌نگار: کمی مضحک به‌نظر می‌رسد اما پس از هفته‌ها انتظار برای انتشار گزارش نقش محمدبن‌سلمان، ولیعهد سعودی در قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار سعودی، این گزارش روز جمعه منتشر شد اما نام ولیعهد سعودی یعنی همان کسی که براساس گزارش اطلاعاتی آمریکا با عملیات «دستگیری یا کشتن» جمال خاشقچی «موافقت» کرده بود، در لیست 76نفره کسانی که محدودیت‌های روادید برای سفر به آمریکا علیه آنها اعمال می‌شود، قرار ندارد. علاوه‌بر این، نام بن‌سلمان در لیستی که وزارت خزانه‌داری آمریکا ساعتی پس از انتشار گزارش اطلاعاتی توسط دولت بایدن، بر پایه قانون «ماگنیتسکی» منتشر کرد نیز وجود ندارد. خزانه‌داری آمریکا طبق این قانون، تحریم‌هایی را علیه نیروی واکنش سریع موسوم به یگان ببر «وحده‌النمر» اعمال کرد که گارد حفاظت شخصی بن‌سلمان به‌شمار می‌روند. به عبارت دیگر، دولت بایدن تمام کسانی را که در این جنایت نقش داشتند، تحریم کرده اما برای عامل اصلی و آمر این قتل، هیچ محدودیتی اعمال نشده است.
جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد عربستانی و به‌ویژه شخص بن‌سلمان بود که ۲اکتبر ۲۰۱۸ (مهر 97) به کنسولگری عربستان در استانبول مراجعه کرد ولی هیچ‌گاه از آن خارج نشد. شواهد نشان می‌دهد او در کنسولگری عربستان در ترکیه به قتل رسیده و جسدش تکه‌تکه شده و از آنجا خارج شده است. در دولت ترامپ به‌دلیل روابط ویژه او با ولیعهد سعودی، او هیچ‌گاه اجازه انتشار این گزارش را نداد اما بایدن وعده داده بود درصورت پیروزی در انتخابات، این گزارش را منتشر کند. انتشار این گزارش به دستور کنگره پس از تماس تلفنی جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا با ملک‌سلمان، پادشاه سعودی صورت گرفت.
در این گزارش چهارصفحه‌ای با عنوان «ارزیابی نقش دولت سعودی در کشتن جمال خاشقچی» که در تاریخ ۲۵فوریه توسط آریل‌هاینس، مدیر اطلاعات ملی از طبقه‌بندی محرمانه خارج شده، آمده است: «ما چنین ارزیابی می‌کنیم که محمدبن‌سلمان، ولیعهد عربستان‌سعودی نقشه عملیاتی برای دستگیری یا کشتن جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار سعودی در استانبول ترکیه را تایید کرده است.» در بخش دیگری از این گزارش همچنین آمده است: «براساس اینکه ولیعهد [عربستان] بر همه تصمیم‌گیری‌ها در این کشور پادشاهی نظارت دارد، با توجه به دخالت مستقیم یکی از مشاوران اصلی و گروهی از اعضای کادر حفاظت محمدبن‌سلمان در عملیات موردنظر و نیز با توجه به این موضوع که ولیعهد از به‌کارگیری اقدامات خشونت‌آمیز برای خاموش کردن مخالفان در خارج از کشور، ازجمله خاشقچی حمایت کرده است، ما به این ارزیابی رسیدیم.» در این گزارش به «نظارت کامل» بن‌سلمان بر کلیه عملیات اطلاعاتی و امنیتی در عربستان‌سعودی اشاره شده است.
نویسندگان این گزارش آورده‌اند: «ولیعهد از سال۲۰۱۷ بر سازمان‌های امنیتی و اطلاعاتی پادشاهی نظارت کامل دارد و بسیار بعید به‌نظر می‌رسد که مقامات سعودی بدون مجوز ولیعهد، عملیاتی از این دست را انجام داده باشند.»
در گزارش اطلاعاتی آمریکا آمده است: «در زمان قتل خاشقچی، ولیعهد فضا را به‌گونه‌ای درآورده بود که دستیارانش از خطر اخراج یا بازداشت درصورت انجام ندادن وظایف تعیین‌شده می‌ترسیدند.» این گزارش می‌گوید شماری از اعضای تیم ۱۵نفره سعودی که در اکتبر۲۰۱۸ پیش از کشته شدن خاشقچی وارد استانبول شدند، افراد مرتبط با مرکز مطالعات و امور رسانه‌ای در دربار سعودی بودند که مدیریت آن را مشاور نزدیک بن‌سلمان برعهده دارد و ۷تن از آنان نیز اعضای زبده تیم حفاظت شخصی محمدبن‌سلمان معروف به «نیروی واکنش سریع» بوده‌اند. جو بایدن در گفت‌وگو با شبکه اسپانیایی‌زبان «یونی‌ویژن» جزئیاتی از تماس تلفنی‌اش با پادشاه عربستان درباره این گزارش را اعلام کرد. او گفت به ملک‌سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان در گفت‌وگوی تلفنی اخیرشان اطلاع داده که مسئولان نقض حقوق بشر در عربستان را بازخواست و مجازات خواهد کرد.
بایدن در پاسخ به سوالی درمورد گزارش سیا و اینکه واشنگتن تا چه حد خود را برای تحت فشار قرار دادن محمدبن‌سلمان جهت رعایت حقوق بشر آماده می‌کند، گفت: «من دیروز با پادشاه صحبت کردم، نه شاهزاده. من برای او روشن کردم که قوانین درحال تغییر هستند و ایالات‌متحده تغییر می‌کند. تغییرات بزرگ طی روزهای جمعه و دوشنبه اعلام می‌شود. ما آنها (مسئولان عربستان) را درمورد نقض حقوق بشر مسئول خواهیم دانست و اطمینان حاصل خواهیم کرد که آنها می‌خواهند برای برخورد با نقض حقوق بشر اقدام کنند.» با وجود این ادعاهای رئیس‌جمهور آمریکا، افشاگر اسرار خاندان آل‌سعود که در فضای مجازی به مجتهد معروف است، نوشت: «نکته مهم این است که سرویس اطلاعات آمریکا، مدارکی درخصوص تماس‌ها و پیام‌های ردوبدل شده میان محمد بن سلمان و «خالد بن سلمان» معاون وزیر دفاع عربستان و «سعود القحطانی» مشاور سابق ولیعهد سعودی در اختیار دارد.» وی اضافه کرد: «تمام واقعیت آن چیزی نیست که در گزارش آمده است.»
همکاری با بن سلمان به شکلی دیگر
شاید برای محمد بن سلمان هیچ‌وقت دیگر فرصت ظهور یک دونالد ترامپ دیگر وجود نداشته باشد تا او بتواند با پرداخت پول و خرید تسلیحاتی، هر جنایتی را در هر کشوری انجام دهد. اما این بدان معنا نیست که دولت بایدن نیز به‌دنبال قلع‌وقمع ولیعهد سعودی خواهد رفت. گزارش قتل خاشقچی و خط و نشان کشیدن‌های بایدن برای ولیعهد سعودی، بیش از اینکه نشان دهد آمریکا هنوز ابرقدرت جهان است، بیانگر ضعف این کشور در منطقه است که حتی نمی‌تواند برای دفاع از ارزش‌های سابقش، با یک دیکتاتور خون‌ریز مقابله کند. این ضعف در اظهارات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز مشهود بود؛ جایی که او پس از انتشار گزارش در جمع خبرنگاران گفت که ایالات‌متحده با افشای نقش ولیعهد سعودی در قتل خاشقجی، به‌جای قطع مناسبات با عربستان‌سعودی به‌دنبال تنظیم مجدد روابط است. همین مساله باعث شد تا نیکلاس کریستف در نیویورک‌تایمز بنویسد که این واکنش بایدن، یک پیام ضعیف به دیگر دیکتاتورهای شرور است که «لطفا این کار را نکنید، اما اگر مجبور باشیم ما همچنان با شما کار خواهیم کرد.» او پیام آمریکا به عربستان‌سعودی را «پیش بروید و محمد بن‌سلمان را بالا ببرید تا درصورت لزوم پادشاه بعدی این کشور شود» خوانده است و به بایدن گفته که او باید مجازات‌هایی را علیه ولیعهد سعودی اعمال کند. مجازات‌های پیشنهادی او مسدودکردن دارایی و ممنوعیت سفر به آمریکا بود. این تحریم‌ها همچنین باید درمورد شرکت‌های بزرگ که بن سلمان برای انباشت دارایی در سراسر جهان استفاده کرده است، اعمال شود. براساس نوشته او، ایالات‌متحده همچنین باید فروش سلاح به عربستان‌سعودی را به حالت تعلیق درآورد. قانون ایالات‌متحده کمک نظامی به واحدهای امنیتی که در نقض فاحش حقوق‌بشر دخیل هستند را منع کرده است و این درمورد نیروهای امنیتی تحت‌نظر بن سلمان به‌عنوان وزیر دفاع ریاض، صادق است.
کریستف با اشاره به اینکه گفته می‌شود ترس بایدن از مجازات بن سلمان، سرد شدن روابط با عربستان‌سعودی است، نوشت: «بله، این یک نگرانی مشروع است اما خطر بزرگ این است که بن‌سلمان فقط 35 سال دارد و با مرگ پدر پیر خود به پادشاهی می‌رسد و سال‌ها بی‌پروا حکومت می‌کند و این منجر به هرج‌و‌مرج در خلیج‌فارس و یک گسست در روابط عربستان-آمریکا خواهد شد.»