سیدمهدی طالبی، روزنامه‌نگار: دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا بامداد یکشنبه در جریان دومین استیضاح خود در مجلس سنا تبرئه شد. این استیضاح درحالی برگزار شد که او کمتر از یک‌ماه پیش و بالاجبار از کاخ‌سفید خارج شد. اتهام رئیس‌جمهور سابق آمریکا «تحریک برای شورش» بود؛ اتهامی که به یورش حامیان ترامپ به کنگره در روز 6 ژانویه بازمی‌گردد. در این روز حامیان رئیس‌جمهور وقت آمریکا در حین برگزاری جلسه شمارش آرای هیات گزینشگران برای انتخاب نهایی رئیس‌جمهور آمریکا به ساختمان کاپیتال‌هیل که محل استقرار کنگره این کشور است حمله برده و آن را اشغال کردند.
در آخرین جلسه محاکمه ترامپ که به رای‌گیری اختصاص داشت، 57 سناتور به گناهکار بودن او و 43 تن دیگر به بی‌گناهی وی رای دادند. با وجود رای مثبت اکثریت نمایندگان مجلس سنا به استیضاح اما محکومیت درجریان چنین فرآیندی نیازمند حداقل 67 رای مثبت شامل دوسوم کرسی‌های سنا است.
درجریان این رای‌گیری که در پنجمین روز از جلسه محاکمه رئیس‌جمهور پیشین آمریکا برگزار شد، 50 سناتور دموکرات به‌همراه هفت سناتور جمهوری‌خواه که هم‌حزبی ترامپ به‌حساب می‌آمدند، علیه او رای دادند.
در هیچ‌یک از جلسات استیضاح در سنای آمریکا سابقه نداشته که این میزان از هم‌حزبی‌های یک رئیس‌جمهور علیه او رای بدهند. در جریان نخستین استیضاح ترامپ که در سال 2019 رخ داد، تنها سناتور میت رامنی از حزب جمهوری‌خواه علیه ترامپ رای داد. با این‌حال در جریان دومین استیضاح تعداد مخالفان جمهوری‌خواه ترامپ افزایش قابل‌توجهی داشته‌اند، به‌گونه‌ای‌که به‌جز رامنی سناتورهای جمهوری‌خواه دیگری شامل لیزا مورکووسکی، سوزان کالینز، بن سسی، پت تومی، ریچارد بر و بیل کاسیدی قائل به گناهکاری ترامپ بودند.
در روز چهارشنبه هفته گذشته نیز سنا با 56 رای درمقابل 44 به قانونی بودن برگزاری جلسه استیضاح ترامپ درحالی‌که دوران ریاست‌جمهوری وی پایان یافته، رای داده بود؛ موضوعی که نشان می‌دهد درجریان پنج روز محاکمه ترامپ جمهوریخواهان مخالف ترامپ موفق به جذب یک سناتور دیگر به خود شده‌اند.
میدان‌داری میت رامنی برای مقابله با ترامپ از آنجا دارای اهمیت است که او آخرین نامزد ریاست‌جمهوری حزب جمهوری‌خواه پیش از ترامپ بوده است. او در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری 2012 رقیب باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا بود که از وی شکست خورد. برخی از تحلیلگران تلاش‌های بی‌وقفه رامنی برای مقابله با ترامپ و عدم توفیق کلی وی در این راه را مصداق برجسته‌ای از میزان تغییرات شگرف در حزب جمهوری‌خواه طی کمتر از یک دهه می‌دانند. با وجود این اما کاهش قدرت روسای‌جمهور در حزب جمهوری‌خواه مساله نادری نیست، چه اینکه این فرد تنها نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری بوده باشد. در جریان انتخابات 2008 جمهوریخواهان درطول برگزاری مجمع ملی این حزب روی خوشی به جورج دبلیو بوش که رئیس‌جمهور مستقر بود نشان ندادند و تنها در حد یک ویدئوی ضبط‌شده به او اجازه رخ‌نمایی دادند. با این‌حال تک‌نفره بودن مخالفت رامنی با ترامپ در جلسه استیضاح 2019 و هفت‌نفره بودن تیم او در استیضاح 2021 نشان می‌دهد گرچه تعداد مخالفان ترامپ در میان سناتورهای جمهوری‌خواه هفت‌برابر شده، اما به‌طور کلی این حزب به‌شدت تحت‌تاثیر ترامپ است و اعضای آن ادامه حیات خود را نه‌تنها در پیروی از افکار ترامپ، بلکه در تبعیت از شخص او می‌دانند.
با تمام این تفاسیر اما شرایط در آمریکا همچنان سیال است و جمهوریخواهان متاثرترین مجموعه از این سیالیت اوضاع هستند. «میچل مک‌کانل» رهبر جمهوری‌خواه اقلیت سنا پس از آنکه با اعلام رای منفی خود به استیضاح ترامپ تکلیف نتیجه رای‌گیری در سنا را مشخص کرد، بعد از پایان رای‌گیری میانه عصا را گرفته و سخنانی علیه او به زبان آورد. مک‌کانل که رهبری پرنفوذ در میان جمهوریخواهان است، در این سخنان عاملان حمله مرگبار به کنگره در روز ششم ژانویه (۱۷ دی) را «مجرم» خواند و تلویحا ترامپ را به تحریک انجام این حمله که حداقل پنج کشته و چندین زخمی برجا گذاشت، متهم کرد. این سناتور ارشد ایالت کنتاکی گفت: «این مجرمان بنرهای او (ترامپ) در دست‌شان بود، پرچم‌های او را حمل می‌کردند و وفاداری به او را فریاد می‌زدند.»
برخی تحلیلگران مانند «اینس پول» رئیس دفتر شبکه دویچه وله آلمان در واشنگتن، می‌گویند مک‌کانل با این موضع‌گیری خود قصد داشت فضایی را که به‌دلیل حمایت او از ترامپ به‌وجود آمده بود، متوازن کند. پول معتقد است رهبر جمهوریخواهان سنا نمی‌خواهد حمایت طرفداران ترامپ را از دست بدهد، اما همزمان نیز قصد ندارد جمهوریخواهان میانه‌روتر را که مخالف ترامپ هستند، از خود برنجاند. مک‌کانل پیش از رای‌گیری گفته بود ترامپ دیگر در کاخ‌سفید نیست و یک شهروند عادی به‌شمار می‌رود و بر همین اساس محاکمه او مغایر با قانون اساسی است و او به محکومیت رئیس‌جمهور پیشین آمریکا رای منفی خواهد داد.
حمایت سناتورهای جمهوری‌خواه به‌همراه مک‌کانل از ترامپ در شرایطی صورت گرفته که سه‌روز پیش از رای‌گیری در مجلس سنا، مدیریت‌کنندگان دادگاه استیضاح اقدام به انتشار فیلم‌های حمله طرفداران رئیس‌جمهور سابق آمریکا به کنگره کردند. در این فیلم‌ها نشان داده شده که چگونه مهاجمان با ضرب‌وشتم مأموران پلیس وارد کنگره شده‌اند و پس از آن مسئولان آمریکایی مانند مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور سابق با وضعیتی اسفناک و وحشت‌زده از معرکه گریخته‌اند.
درمقابل حمایت تقریبا قاطع جمهوریخواهان از ترامپ، دموکرات‌ها حملات گسترده‌ای را به آنها ترتیب داده و اتهاماتی را متوجه این حزب و طرفداران ترامپ کردند. «چاک شومر» رهبر دموکرات‌های سنا با انتقاد از تبرئه شدن ترامپ در استیضاح گفت: «جمهوریخواهان از شجاعت لازم برای استیضاح ترامپ برخوردار نبودند.»شومر در ادامه مدعی شد: «ترامپ به‌دروغ گفت که انتخابات به سرقت رفته است و او برنده واقعی انتخابات است. او زمینه دروغ‌پردازی‌های خود را ماه‌ها پیش از شروع انتخابات ایجاد کرد. او در شب انتخابات دروغ‌های بزرگی گفت. او همچنین صد‌ها بار در هفته‌های پس از انتخابات دروغ گفت.» رهبر اکثریت مجلس سنا با برشمردن اقدامات ترامپ در زمینه حمله به کنگره افزود: «او حامیان خود را راهی واشنگتن کرد و آنها تجمع کردند و آنها را تحریک و راهی کنگره کرد. سپس او نتیجه اقدامات خود را که اقدامات خشونت‌بار در کنگره بود، مشاهده کرد. معاون وی به‌خاطر نجات جان خود فرار کرد و رئیس‌جمهور ترامپ برای نجات وی هیچ کاری انجام نداد.»
شومر در جریان حملات دامنه‌دار خود به جمهوریخواهان یادآور شد این نخستین استیضاح ریاست‌جمهوری در تاریخ بود که نه‌تنها تمامی سناتورها قاضی و هیات‌منصفه بودند، بلکه شاهد ارتکاب جرمی ضد قانون اساسی بودند. این کنایه سنگین رهبر دموکرات‌های سنا به روز اشغال کنگره اشاره دارد که تمامی اعضای کنگره ازجمله سناتورها شاهد تهاجم به دموکراسی و قانون اساسی آمریکا بودند.
شومر نادیده گرفتن اقدام علیه انتقال مسالمت‌آمیز قدرت توسط سنا را به‌منزله توهین به میهن‌پرستان آمریکایی توصیف کرده و گفت: «استدلال‌هایی که در دفاع از رئیس‌جمهور سابق بیان شد، ضعیف و غیرقابل درک بودند. عدم محکومیت ترامپ، به‌عنوان رای ننگین و بدنامی در تاریخ سنای ایالات‌متحده ثبت خواهد شد.»
نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که رهبری اعضای دموکرات این مجلس را نیز برعهده دارد، دومین دموکراتی بود که دهانه توپ خود را به‌سمت جمهوریخواهان گرفته و در توهینی آشکار به سناتورهای حزب رقیب گفت: «گروهی از جمهوریخواهان بزدل باعث تبرئه ترامپ شدند.»
پلوسی از برجسته‌ترین رهبران جریان مخالف با ترامپ است که در دوران ریاست‌جمهوری وی به مقابله با او پرداخت. رئیس مجلس نمایندگان آمریکا مغز متفکر هر دو استیضاح ترامپ بوده و عملا در نقاط شروع موفق به طراحی و تصویب استیضاح ترامپ در مجلس نمایندگان شده است.»
پلوسی پیش از رای‌گیری گفته بود نباید از اقدامات ترامپ به این بهانه که اکنون از قدرت کنار رفته، چشم‌پوشی کرد. او ماه پیش در مصاحبه‌ای تاکید کرد: «نمی‌شود به رئیس‌جمهور گفت در ماه‌های آخر دولت هر کاری دلت می‌خواهد انجام بده و تو به‌خاطر اینکه مردم فکر می‌کنند همه‌‌چیز باید با خوشی به پایان برسد، مجوز خروج از زندان خواهی داشت.» پلوسی به افرادی که از دموکرات‌ها خواسته بودند برای وحدت در آمریکا از استیضاح ترامپ دست بکشند گوشزد کرده بود که این افراد فراموش کرده‌اند «که روز ۶ ژانویه اینجا [در کنگره] آدم کشته شد.» با مطرح شدن موضوع استیضاح ترامپ در آخرین روزهای ریاست او و همچنین پیگیری این مساله پس از خروج ترامپ از کاخ‌سفید برخی تحلیلگران این نوع از رفتار دموکرات‌ها را بخشی از سیاست‌های به‌شدت پرتفرقه و تصمیم‌های کاملا «حزب‌زده» در آمریکا توصیف کرده بودند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور جدید آمریکا سومین دموکرات شاخص و برجسته‌ترین عضو این حزب بود که علیه تبرئه ترامپ در سنا موضع‌گیری کرد. بایدن با صدور بیانیه‌ای تاکید کرد به‌رغم آنکه رئیس‌جمهور سابق آمریکا در این جلسه تبرئه شد، اما وی همچنان گناهکار است. رئیس‌جمهور آمریکا در این‌خصوص نوشت: «حتی افرادی همچون «میچ مک‌کانل» رهبر اقلیت سنا که با این محکومیت (ترامپ) مخالفت کردند، نیز بر این باورند که ترامپ در «تخلف شرم‌آور از وظیفه» مقصر و گناهکار است و «عملا و از نظر اخلاقی مسئول تحریک» خشونت‌های ایجادشده در کنگره است.» بایدن در یکی از مهم‌ترین بندهای بیانیه خود تبرئه ترامپ را فصل غم‌انگیزی در تاریخ آمریکا توصیف کرد و گفت: «این فصل غم‌انگیز در تاریخ ما یادآور شکننده بودن دموکراسی است؛ اینکه باید همیشه از آن (دموکراسی) دفاع کرد، اینکه ما باید همیشه هوشیار باشیم، اینکه خشونت و افراط‌گرایی جایگاهی در آمریکا ندارد و اینکه هرکدام از ما به‌عنوان شهروندان آمریکا وظیفه و مسئولیت داریم.»
بیانیه پیروزمندانه ترامپ
ترامپ این روزها در عمارت مارلاگوی در فلوریدا به‌سر می‌برد و مشغول بازی گلف و همچنین گوش دادن به سخنان مشاوران خود برای بازگشت به سیاست است. این مشاوران نیز به عمارت شخصی ترامپ نقل‌مکان کرده‌اند تا در نزدیک‌ترین فواصل مکانی و زمانی مشاوره‌های خود را به گوش ترامپ برسانند.
ترامپ با کمک این مشاوران بلافاصله پس از تبرئه در سنا بیانیه‌ای صادر کرد که بیش از آنکه تدافعی باشد گامی بلند رو به جلو بود. رئیس‌جمهور سابق آمریکا در ابتدای این بیانیه از وکلای خود و همچنین سناتورها و نمایندگان کنگره که به استیضاح وی رای منفی داده و از او دفاع کردند، تشکر کرد. او سپس نوک پیکان حملات خود را به‌سمت حزب دموکرات گرفته و با متهم کردن این حزب به سیاسی‌کاری گفت: «ناراحت‌کننده است که در دوران ما، یک حزب سیاسی در آمریکا، مسیر آزادی برای بدنام کردن مُر قانون، لکه‌دار کردن اجرای قانون و استفاده از عدالت به‌عنوان ابزاری برای انتقام‌جویی کسانی دارد که با آنها مخالف هستند.» ترامپ با توصیف استیضاح اخیر خود به «پیگرد متوهمانه» نوشت: «هیچ رئیس‌جمهوری چیزی مانند این را تجربه نکرده بود و این بدان دلیل است که مخالفان ما نمی‌توانند فراموش کنند که حدود ۷۵ میلیون نفر به ما رای دادند.»
تاکید ترامپ بر 75 میلیون رای خود نشان می‌دهد او نمی‌خواهد به‌راحتی دست از سیاست بردارد. بر همین اساس بود که تحلیلگران سیاسی مهم‌ترین نتیجه رای‌گیری سنا را امکان دوباره شرکت ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری عنوان کردند. ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر آمریکا درحالی 75 میلیون رای کسب کرد که در دور پیشین انتخابات ریاست‌جمهوری در سال 2016 تنها 62 میلیون رای به‌دست آورده بود. این افزایش 13 میلیونی آرا گرچه باعث پیروزی ترامپ نشد، اما نشان داد نفوذ وی در جامعه آمریکا تا چه میزان تثبیت شده و همچنین افزایش یافته است.
ترامپ با شناخت دقیقی که از وضعیت محبوبیت خود در میان بخشی از مردم آمریکا کسب کرده، در مهم‌ترین قسمت از بیانیه خود به مناسبت تبرئه‌اش در سنا اعلام کرد: «جنبش تاریخی، وطن‌پرستانه و زیبای آمریکا را دوباره باعظمت کنیم، تازه آغاز شده است. در ماه‌های پیش‌رو، چیزهای زیادی برای به‌اشتراک گذاشتن با شما دارم.» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا همچنین از برنامه‌های آتی خود در سیاست پرده برداشته و گفت: «ما کارهای بسیار زیادی پیش‌روی خود داریم و به‌زودی با دیدگاهی برای آینده روشن، درخشان و بدون محدودیت برای آمریکا، ظهور خواهیم کرد.»
ترامپ پس از تبرئه به این نتیجه رسید که به‌جز 75 میلیون هواداری که پس از دوران چهارساله ریاست‌جمهوری نامتعارف وی او را همچنان شایسته ریاست‌جمهوری می‌دانسته‌اند، حمایت بخش اعظم حزب جمهوری‌خواه را نیز پشت‌سر خود دارد. در همین راستا «لیندسی گراهام» سناتور برجسته جمهوری‌خواه اعلام کرده قصد دارد در آینده‌ای نزدیک با ترامپ درباره آینده حزب جمهوری‌خواه گفت‌وگو کند. گراهام به خبرنگاران گفته که در این دیدار تلاش خواهد کرد ترامپ را به ادامه همکاری با حزب جمهوری‌خواه تشویق کند. این سناتور تضمین کسب اکثریت در مجلس نمایندگان و مجلس سنا در سال ۲۰۲۲ را دلیل این اقدام خود ذکر کرده است. این سخنان به‌خوبی نشانگر میزان وابستگی جمهوریخواهان به ترامپ است. رای به تبرئه ترامپ آن‌هم پس از یورش هواداران او به کنگره در حین شمارش آرای گزینشگران برای تایید نتیجه انتخابات آن‌هم توسط کسانی که شاهد ماجرا بوده‌اند، معنایی جز شخصی شدن حزب جمهوری‌خواه ندارد. این موضوع باعث شده تا تعدادی از اعضای برجسته و قدیمی حزب جمهوری‌خواه به‌دنبال جدایی رسمی از این حزب و تاسیس حزبی جدید باشند.
خبرگزاری «رویترز» اخیرا به نقل از چهار منبع آگاه گزارش کرده که ده‌ها نفر از مقام‌های سابق جمهوری‌خواه که مخالف حمایت حزب جمهوری‌خواه از ترامپ هستند گفت‌وگوهایی را برای تشکیل یک حزب سوم آغاز کرده‌اند تا درکنار حزب دموکرات و جمهوری‌خواه به فعالیت بپردازد. این حزب دارای گرایش‌های راست میانه خواهد بود. افراد حاضر در مذاکرات اولیه تشکیل حزب راست میانه شامل جمهوریخواهان سابق، مقام‌های سابق دولت‌های جمهوری‌خواه «رونالد ریگان»، «جورج هربرت دابلیو بوش»، «جورج دابلیو بوش» و «دونالد ترامپ»، سفرا و استراتژیست‌های پیشین جمهوری‌خواه می‌شوند. به‌تازگی 120 نفر از این جمهوریخواهان در جلسه تشکیل حزب جدید که به‌صورت ویدئوکنفرانسی برگزار شده، شرکت کرده‌اند. این افراد که جزء قدیمی‌ترین و برجسته‌ترین اعضای حزب جمهوری‌خواه هستند، در شرایط فعلی به‌دلیل تسلط ترامپ بر وضعیت حزب، به‌شدت منزوی شده‌اند و قادر به فعالیتی برخلاف جریان به‌وجودآمده توسط ترامپ نیستند. جدایی این افراد حزب جمهوری‌خواه را با فروپاشی روبه‌رو نمی‌کند، اما به‌دلیل شکنندگی آرا در آمریکا قطعا پیروزی این حزب را در انتخابات‌های آتی ناممکن می‌کند.
نظرسنجی‌ها درباره شکاف سیاسی در آمریکا چه می‌گویند؟
درحالی‌که روزنامه آمریکایی «وال‌استریت‌ژورنال» چند هفته پیش خبر داد که ترامپ در جریان گفت‌وگو با متحدانش از تشکیل یک حزب جدید سخن گفته، شواهد حاکی از تغییر نظر ترامپ براساس واقعیت‌های جدید است. حمایت بی‌چون و چرای جمهوریخواهان از ترامپ چیزی نیست که در شرایط عادی بتوان از آن چشم پوشید اما باید این نکته را در نظر گرفت که ترامپ احتمال دارد دست به تصمیمات عجیب‌وغریب بزند. آن‌طور که وال‌استریت‌ژورنال مدعی شده بود ترامپ نام حزب جدید خود را «حزب میهن‌پرست (Patriot)» گذاشته که منطبق با شعار «اول آمریکا» است. درصورتی‌که ترامپ حزب جمهوری‌خواه را علی‌رغم حمایت‌هایشان نادیده بگیرد آنگاه باید دید این حزب با تشکیل حزب جدید ترامپ چه وضعیتی پیدا خواهد کرد.
براساس نظرسنجی شبکه «سی‌بی‌اس» و موسسه «یوگاو» که طی پنجم تا هشتم ماه جاری میلادی انجام شده است، 70درصد از حامیان حزب جمهوری‌خواه تمایل خود را برای عضویت در حزب جدید ترامپ اعلام کرده‌اند. در این نظرسنجی 33درصد از جمهوریخواهان به‌صورت قطعی گفته‌اند به حزب ترامپ می‌پیوندند و 37درصد دیگر نیز گفته‌اند ممکن است از این حزب حمایت کنند. در این میان تنها 30درصد از جمهوریخواهان اعلام کرده‌اند تمایلی به پیوستن به حزب ترامپ ندارند.
با وجود طرفداری اکثریت جمهوریخواهان از ترامپ اما وضعیت او به‌طور کلی در آمریکا خوب نیست و مخالفان بسیاری دارد. براساس نتایج نظرسنجی جدید یوگاواکونومیست، دونالد ترامپ بدترین رئیس‌جمهور آمریکا از نظر مردم این کشور است. در این نظرسنجی باراک اوباما، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا موفق شده با 18درصد از آرای شرکت‌کنندگان درنظرسنجی آبراهام لینکلن را به‌عنوان بهترین رئیس‌جمهوری آمریکا شکست دهد اما ترامپ تنها ۱۳درصد رای کسب کرده است. در جدول بدترین روسای‌جمهور نیز ترامپ با 46درصد بالاتر از همه ایستاده و اوباما نیز در رده دوم 24درصد رای داشته است.
نتایج این نظرسنجی همچنین حاکی از اعتقاد ۴۳درصدی مردم آمریکا به مسئولیت داشتن ترامپ در قضیه اشغال کنگره در روز 6ژانویه است. ۴۷درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی که پیش از جلسه سنا برگزار شده، خواهان محکومیت ترامپ در جلسه استیضاح بوده‌اند. ۵۳نیز معتقد بودند ترامپ دیگر نباید نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا شود.
براساس نظرسنجی دیگری که با حمایت مالی CNBC انجام‌شده، 54درصد مردم آمریکا خواهان حذف کامل ترامپ از عرصه سیاست هستند؛ درحالی‌که ۸۱درصد دموکرات‌ها و ۴۷درصد مستقل‌ها چنین اعتقادی دارند اما تنها ۲۶درصد جمهوریخواهان خواهان کنار رفتن ترامپ از سیاست به‌طور کامل هستند. طبق این نظرسنجی 48درصد جمهوریخواهان می‌خواهند ترامپ در رهبری حزب باقی بماند.
این نظرسنجی‌ها درکنار اخبار منتشرشده و تحولات در این جریان نشان می‌دهد قطبیت در فضای سیاسی آمریکا تشدید شده و روندی روبه‌افزایش دارد.
شاید به همین دلیل باشد که بایدن تصمیم گرفته نیروهای گارد ملی را تا پایان سال جاری در پایتخت آمریکا نگه دارد. روز شنبه شبکه خبری «فاکس۵» اعلام کرد شورای امنیت ملی آمریکا درحال برنامه‌ریزی برای حفظ استقرار نیروهای گارد ملی مقابل کنگره در واشنگتن‌دی‌سی تا پایان سال۲۰۲۱ است. تعداد نیروهای گارد ملی که برای حفاظت از پایتخت پس از شورش 6ژانویه به پایتخت آمدند به 26هزار نفر می‌رسد.