به گزارش «فرهیختگان»، همه‌گیری کووید- 19 گویی برای دگرگون کردن جهان آمده است. دیگر هیچ چیز مثل قبل نمی‌شود. اقتصاد کشورها هر روز به سمت تباهی و رکود می‌رود؛ کسب‌وکارها از رونق افتاده‌اند و هر روز شمار زیادی از مردم کار خود را از دست می‌دهند و به جمع بیکاران اضافه می‌شوند و به‌دنبال آن، وضعیت معیشت مردم روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شود؛ آموزش عالی و دانشگاه‌ها هم از همان روزهای نخست جزء پرتاثیرترین مراکزی بودند که به‌دلیل کرونا تعطیل شدند و دانشجویان مجبور شدند دور از دانشگاه و به‌صورت آنلاین ادامه تحصیل دهند. تعطیلی بسیاری از مرزها و برگرداندن دانشجویان بین‌المللی به کشورهای خودشان، باعث شد ثبت‌نام این دانشجویان به‌شدت کاهش یابد و همین امر سبب شده، دانشگاه‌های پذیرنده این دانشجویان، با بحران‌های مالی متعددی روبه‌رو شدند و دست به دامان بودجه‌های دولتی شدند که این بودجه‌ها هم نمی‌تواند به‌خوبی جوابگوی هزینه‌های دانشگاه باشد. با اینکه بسیاری از دانشجویان به‌دنبال دانشگاه‌های برتر دنیا برای ادامه تحصیل بوده‌اند اما با توجه به شیوع گسترده کووید-19 و تداوم آن در کشورهای دنیا، بسیاری از دانشجویان ترجیح می‌دهند در نزدیک‌ترین دانشگاه نزدیک به محل زندگی خود ادامه تحصیل دهند تا خطر ابتلا به کرونا تا حد امکان کاهش یابد.
به دنبال دانشگاهی نزدیک
بررسی‌ها بیانگر آن است که با در نظر گرفتن این مساله که ممکن است همه‌گیری کرونا در سال تحصیلی آینده هم وجود داشته باشد، دانشجویان سال آخر دانشگاه بیش از گذشته و بیشتر از دیگر دانشجویان درخواست ادامه تحصیل در دانشگاه‌های محلی و نزدیک به محل زندگی خود را داده‌اند. با مطالعه روی بیش از 20 هزار دانشجو که برای رفتن به دانشگاه برنامه‌ریزی می‌کنند، مشخص شده است که حدود 23 درصد (یک‌چهارم) آنها تمایل خود را به تحصیل در دانشگاهی نزدیک به محل سکونت خود اعلام کرده‌اند. از قدیم یک سیستم آموزش عالی شبانه‌روزی وجود داشت اما اقبالی نسبت به حضور در چنین سیستمی وجود نداشت و دانشجویان دانشگاه‌های برتر دنیا را در اولویت انتخاب خود قرار می‌دادند اما همه‌گیری کرونا باعث شد بسیاری از دانشجویان دانشگاه‌های محلی را در رأس انتخابات خود قرار دهند. یکی از دانشجویان معتقد است به دلیل نزدیکی به خانواده و صرفه‌جویی در هزینه‌های تحصیل دانشگاه‌های محلی را انتخاب کرده‌اند که البته این دلایل، وجه مشترک بسیاری از دانشجویانی است که دانشگاه‌های محلی را در اولویت انتخابات خود قرار داده‌اند. هدف اصلی دانشجویان از دانشگاه رفتن انتخاب شغلی برای آینده‌شان است تا بعد از فارغ‌التحصیلی بتوانند وارد بازار کار شوند و امرار معاشی داشته باشند. «راب تریمبل»، معاون دانشگاه کمبریا معتقد است امسال رسیدگی به پرونده دانشجویان حدود10.5 درصد نسبت به سال‌های گذشته افزایش داشته است که بیشترین علت رسیدگی به پرونده‌ها، مربوط به دوره‌های حرفه‌ای پرستاری، علوم پزشکی، آموزش و مدیریت بود.
به گزارش گاردین، برای برخی دانشگاه‌های رده‌پایین و سطح متوسطی که وضعیت درآمدی خوبی ندارند، دانشجویان محلی عامل موثری هستند که می‌توانند آنها را سر‌پا نگه دارند. «ری پاول»، مسئول پذیرش دانشگاه گرینویچ در جنوب لندن معتقد است که به‌دنبال حذف ظرفیت تعداد دانشجویان در سال‌های اخیر، دانشگاه‌هایی که بیشتر از طریق گزینش دانشجویان خود را انتخاب می‌کردند، سعی داشتند دانشجویانی با عملکرد بهتر را به خود جذب کنند تا بتوانند رتبه خود را ارتقا دهند. اما بیش از هر چیز، به دلیل هزینه‌های بالای اقامت و مابقی هزینه‌هایی که دامنگیر دانشجویان بین‌المللی در کشورهای دیگر می‌شود، ترجیح داده‌اند دانشگاه‌های محلی را انتخاب کنند.
محدودیت دانشجویان، نتیجه انتخاب دانشگاه‌های محلی
مطالعات صورت‌گرفته روی 1200 دانشجو نشان می‌دهد 30 درصد آنها اعلام کرده‌اند که به‌رغم همه‌گیری کرونا و با توجه به اولویت انتخاب دانشگاه‌های نزدیک، تمایل بیشتری به حضور در دانشگاه دارند. حدود 42 درصد از آنها در دانشگاه‌هایی که تغذیه رایگان ارائه می‌دهند، به تحصیل ادامه می‌دهند. برخی کارشناسان هشدار داده‌اند که تمرکز روی دانشگاه‌های محلی می‌تواند انتخاب‌های پیش روی جوانان را محدود کند. صرف ورود به دانشگاه جسارت بالایی می‌خواهد اما اینکه جوانان با توانمندی‌های مختلف به جای انتخاب دانشگاهی نزدیک به محل سکونت خود، دانشگاهی را انتخاب کنند که بتواند توانایی‌های آنها را رشد دهد، اهمیت بالایی دارد. با نظر به اینکه متخصصان پیش‌بینی کرده‌اند دانشجویان بیش از گذشته به تحصیل در دانشگاه‌های محلی گرایش نشان می‌دهند، رقابت دانشگاه‌ها برای جذب دانشجوی بیشتر افزایش یافته است. خدمات پذیرش دانشگاه‌ها و کالج‌ها پیش از این پیش‌بینی کرده بود که به‌رغم کاهش شمار جوانان 18ساله انگلیسی که آماده ورود به دانشگاه هستند، در سال جاری پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های محلی 5درصد بیشتر از گذشته شود. این روند افزایشی از ماه اکتبر و با افزایش 12 درصدی پذیرش‌ها در رشته پزشکی، دندانپزشکی و علوم دامپزشکی آغاز شد. پیش‌بینی کاهش درخواست دانشجویان اتحادیه اروپا که بعد از برگزیت باید شهریه‌های بیشتری به دانشگاه پرداخت می‌کردند، ظرفیت‌های خالی بیشتری را در دانشگاه‌ها ایجاد کرد. اما در این میان، استادان دانشگاه توصیه می‌کنند که دانشجویان فرصت پیش‌آمده و درخواست پذیرش در دانشگاه‌های معروف و خوش‌نام را از دست ندهند.
برخی دانشگاه‌ها ازجمله بیرمنگهام و ساسکس، درخواست پذیرش دانشجویانی با نمرات پایین‌تر به خاطر اوضاع آموزش‌های آنلاین دوران همه‌گیری کرونا داشته‌اند. یکی از کارشناسان پذیرش دانشجو می‌گوید: «اگرچه در ماه ژانویه شاهد اوضاعی مشابه ماه اکتبر نبودیم اما انتظار می‌رفت درخواست بیشتری از سوی دانشجویان 18 ساله برای ورود به دانشگاه وجود داشته باشد.» دلیل اصلی آن را هم می‌توان در این مساله جست‌وجو کرد که گزینه اشتغال جذابیت کمتری برای آنها دارد و نمرات پیش‌بینی شده و نتایج به‌دست‌آمده بالاتر از حد نرمال بوده است.
زمانی برای ایجاد پردیس‌های دانشگاهی
انقلاب و تحول در سیستم آموزش فراملی دانشگاه‌های انگلیس از سال‌ها قبل آغاز شد اما وضعیت فعلی جهان که با بحران عظیمی دست‌وپنجه نرم می‌کند، می‌تواند یک جنبش را به اثبات برساند. واضح است که آموزش عالی هرگز دوباره به شرایطی که در سال 2019 داشت، برنمی‌گردد. حتی پیش از اینکه به‌دلیل همه‌گیری کرونا آموزش آنلاین یک‌شبه به دانشگاه‌ها و دانشجویان تحمیل شود، یک ایده و سخنرانی کافی بود تا صدها دانشجو را به دانشگاه بکشاند. اما حالا که نظام آموزش عالی با دگرگونی‌های زیادی طی یک سال گذشته مواجه شده، چرا دانشجویان همچنان باید با روش‌های قدیمی به سوی آینده حرکت کنند. این تنها موضوع ایجاد‌شده نیست و همه‌گیری کرونا سوالات اساسی متعددی را مطرح کرده است. مساله‌ای که در تعطیلی دانشگاه‌ها و آنلاین شدن آموزش‌ها مطرح می‌شود این است که چرا دانشجویان، به‌ویژه دانشجویان بین‌المللی باید دانشگاه اولیه را برای تحصیل انتخاب کنند؟ زمانی که دیگر نیازی به حضور فیزیکی در دانشگاه وجود ندارد و دیگر دانشجویان بین‌المللی مجبور نیستند مسافت‌های طولانی را برای رسیدن به کشور مقصد و شرکت در کلاس‌های دانشگاهی طی کنند، چرا باید در دانشگاهی ثبت‌نام کنند که برای حضور در یک سخنرانی دانشگاهی باید مسافتی طولانی را طی کنند؛ چه بهتر که در این دوران تعطیلی دانشگاه‌ها، چنین اتفاقی در نزدیک‌ترین دانشگاه به محل سکونت رخ دهد.
پیشنهادی برای دانشجویان آسیایی
ماه‌های گذشته که دنیا با همه‌گیری کرونا درگیر بود، به ما اثبات کرد که با تعاملات آنلاین چیزی را از دست نمی‌دهیم و به همان اندازه موثر می‌توانیم آن را دنبال کنیم. برگزاری جلسات و کلاس‌های درس مجازی هم درحال حاضر جریان دارند و افراد زیادی ازجمله دانشجویان با آن درگیر هستند که جادوی ارتباط انسانی نامیده می‌شود و افراد از مسافت‌های دور می‌توانند در کنار هم در فضایی مجازی با هم تعامل کرده و ارتباط برقرار کنند. درست است که تعاملات آنلاین هرگز نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای آموزش و تعامل چهره‌به‌چهره باشد، اما ترکیب عناصر مجازی با مدل دانشگاه‌های سنتی امکانی را پیش روی آموزش مرزها قرار می‌دهد. در اینجاست که موضوع آموزش سنتی و به‌ویژه مشارکت و پردیس‌های دانشگاهی مطرح می‌شوند. دانشجویانی که در پردیس‌های شعبه‌ای منطقه‌ای حضور پیدا می‌کنند، می‌توانند از تمام مزایای دانشگاه‌های حضوری بهره‌مند شوند و همه‌گیری کرونا نشان داد که این پردیس‌ها واقعا عملکرد خوبی داشته‌اند و توانسته‌اند میزبان خوبی برای دانشجویان دیگر دانشگاه‌ها در دوران کرونا باشند. تعاملات چهره‌به‌چهره با دانشگاهیان و دانشجویان، دسترسی به کتابخانه و تسهیلاتی که در‌اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد و نیز آموزشی با کیفیت بالا جزء مزایایی است که پردیس‌ها هم در حد توان در‌اختیار دانشجویان قرار می‌دهند. در عین حال، این پردیس‌ها می‌توانند به‌طور گسترده‌ای با موسسه‌ها یا دوره‌های مختلفی ارتباط برقرار کرده و به آنها متصل شوند. بدون شک، چنین دیدگاهی در ذهن صاحبان مجموعه EduCity (شهر آموزش) مالزی هم وجود داشته است. این مجموعه میزبان موسسه شخصی، دانشگاه Reading مالزی و نیز 9 موسسه دیگر از انگلیس، سنگاپور و مالزی است. این مجموعه به‌تازگی به دانشجویان آسیایی پیشنهاد کرده است چنانچه نگران سفر به کشوری دیگر برای ادامه تحصیل و خطر ابتلا به ویروس کرونا هستند، می‌توانند از تسهیلات این مجموعه استفاده کنند و به‌طور موقت تحصیلات خود را در این مجموعه ادامه دهند. این تفکر و رویکردهای تازه‌ای که انعطاف‌پذیری بالایی برای رویارویی با شرایط بحرانی جهان دارد، در پردیس‌های دانشگاهی بسیار مورد استقبال قرار گرفته است. پیشنهاد مطرح‌شده از‌سوی پردیس‌های دانشگاهی به دانشجویان آسیایی، پیشنهادی جدید و فوری است که در کوتاه‌مدت می‌تواند بسیار موثر باشد و طرح اولیه‌ای را برای مدل دانشگاه‌های آینده برای دانشجویان ارائه دهد که به عضویت مداوم برای کسب آموزش در سطح جهانی هم نیاز ندارد.
مدلی جدید برای دانشگاه‌های آینده
دانشگاهیان به‌طور دائم می‌توانند از مسافت‌های دور و نزدیک ارائه سخنرانی داشته باشند. در این میان، کلاس‌های حضوری، فعالیت‌های کلاسی و ارزیابی‌های عملی که عملکرد دانشجویان را ارزشیابی می‌کند، می‌تواند در پردیس‌ها به صورت حضوری تداوم داشته باشد اما به‌راحتی و در قالب پردیس دانشگاه‌های محلی صورت می‌گیرد و دانشجویان نیازی به طی مسافت‌های طولانی برای حضور در دانشگاهی در کشوری دیگر ندارند. بسیاری از دانشجویان به‌عنوان دانشجوی بین‌المللی گاهی مجبور می‌شوند زمان زیادی را در قسمت‌های دیگری از جهان و دور از محل زندگی خود بگذرانند اما با مدل ترکیبی یادگیری که به‌طور دائمی باشد، دانشجویان می‌توانند به‌عنوان مثال یک سال در کشوری دیگر سپری کنند اما برای گذراندن دوره‌های آموزشی به وطن خود برگردند.
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و لغو معاهده برگزیت برای دانشجویان انگلیسی، گزینه‌های پیش روی آنها را کاهش می‌دهد اما جانشینی که برای این طرح ارائه شده، می‌تواند تحولی در این زمینه ایجاد کند. البته پردیس‌های دانشگاهی تنها یک گزینه و راه‌حل هستند اما می‌توانند انواع مختلف آموزش فراملی را تسهیل کنند. مشارکت بین دانشگاه‌ها به پردیس‌های دانشگاهی اجازه می‌دهد که مجرای سفر دانشجویان به یکی از دانشگاه‌های خارج از کشور در طول تحصیل خود باشند. این روشی است که در آن، دانشگاه‌های فاقد پردیس می‌توانند از امکانات پردیس‌های دانشگاه‌هایی که به آن مجهز هستند، استفاده کنند. بازگشایی پردیس‌های دانشگاه‌های خارجی ریسک‌هایی را هم به‌دنبال دارد و بنابراین، هر دانشگاهی امکان ایجاد پردیس را ندارد. این کار، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی را می‌طلبد و بعضی از پردیس‌ها در کسب اعتبار با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند و به همین دلیل به راحتی و آن‌گونه که انتظار می‌رود امکان رشد برای آنها فراهم نیست. از دانشجویان بین‌المللی بعضا به‌عنوان منبع درآمدی برای دانشگاه‌های انگلیسی یاد می‌شود اما معاونان دانشگاه باید نسبت به این مساله اذعان داشته باشند که گسترش آموزش فراملی صرفا به‌منظور افزایش درآمدهای موسسه‌ای و دانشگاهی به‌ویژه در کوتاه‌مدت کاملا اشتباه است و تبعات وخیمی به‌دنبال دارد. چشم‌انداز پردیس‌های دانشگاه‌های انگلیس در خارج از کشور بسیار متفاوت است. راه‌اندازی و تاسیس پردیس‌های دانشگاهی نه برای جذب درآمد بیشتر، بلکه به‌منظور بالا بردن ارزش تحصیل، تعامل بیشتر با جهان و باور به ایجاد اجتماعات گسترده‌تر صورت می‌گیرد و پردیس‌هایی که با هدفی غیر از این شکل گیرند، با موفقیت چندانی روبه‌رو نخواهند بود. چنانچه آموزش فراملی به توانمندسازی نقاطی که با مهارت، درک جهانی بیشتر و ارتباط با نوآوری‌های پژوهشی همراهند، کمک نکند، عملا محکوم به شکست است و نمی‌توان انتظار بازدهی بالایی از آن داشت. با وجود تمام دشواری‌ها، نابسامانی بزرگ و تنش‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد شده در همه‌گیری کرونا دقیقا زمان واقعی برای تحقق بخشیدن به این چشم‌انداز است.
* مترجم: ندااظهری