به گزارش «فرهیختگان»، در دنیای امروز که مشکلات اقتصادی تمام کشورها را فراگرفته و همه‌گیری کووید هم بر این بحران افزوده است، دانشگاه‌ها با مشکل ایجاد اشتغال برای دانشجویان خود مواجه هستند. دانشگاه‌ها همواره به‌عنوان نقطه‌قوت و دلگرمی برای دانشجویان بودند که به‌واسطه آنها می‌توانند وارد بازار کار شوند. اما این روزها، دانشگاه‌ها به خودی خود با مشکلات بحران درآمدی و بودجه‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کنند و ایجاد اشتغال برای دانشجویان معضل مضاعفی است که پیش‌روی آنها قرار گرفته است.
کارآفرینی ضرورت روزهای بحران
سام رابرتسون، استاد تحلیل ورزشی دانشگاه ویکتوریا در ملبورن استرالیا معتقد است فراهم کردن فرصت‌هایی برای کارآفرینی و یادگیری از فرهنگ استارتاپی دیگر زنگ تفریح دانشگاه‌ها نیست بلکه یک ضرورت برای آنها محسوب می‌شود. گاهی پیش می‌آید که دانشجویان و فارغ‌التحصیلان بعد از اتمام درس و در ابتدای ورود به بازار کار با مشکل یافتن شغلی مناسب مواجه هستند و همین امر باعث می‌شود مدت‌ها بیکار بمانند تا شغل موردنظر خود را بیابند. اما بحران همه‌گیری کرونا که یک‌سالی است دامنگیر دنیا شده بسیاری از دانشگاه‌ها را درگیر کرده است و با وخیم شدن اوضاع کار و تعطیلی بسیاری از کارخانه‌ها و شرکت‌ها و تعدیل نیرو در آنها به بهانه کاهش درآمد، بسیاری از فارغ‌التحصیلان با مشکل اشتغال دست به گریبان شده‌اند. اما آنچه مسلم است، اینکه اگر بحران موجود بخواهد درسی به ما بدهد، این است که دانشگاه‌ها باید خود را برای رویارویی با مشکلات پیش‌بینی‌نشده و ناخواسته آماده کنند. این بدان‌معناست که ارائه آموزش‌های کارآفرین‌محور و ایجاد فرصت‌هایی در دل دانشگاه در چنین زمانه‌ای برای دانشجویان، اعضای هیات‌علمی و دانشگاه‌ها ضرورتی محسوب می‌شود تا بتوانند به بقای خود ادامه دهند.
برقراری یک اکوسیستم کارآفرینی قدرتمند در جای خود، به‌مثابه اتخاذ یک سیاست بیمه‌ای عمل می‌کند که علاوه‌بر اختلالات چالش‌آفرین دیگر که روی زندگی دانشجویی تاثیر می‌گذارد، به مقاومت در برابر نوسانات موجود در بازار کمک می‌کند. هدف این اکوسیستم کارآفرینی برای یک شبکه دانشگاهی، بهبود و سازگاری سریع‌تر آن با شرایط بحرانی موجود است. در گذر زمان، همان‌طور که ویژگی‌های کارآفرینی و نوآوری به‌طور طبیعی در فرهنگ و برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها تزریق می‌شود، چنین اکوسیستمی به دانشگاه‌ها اجازه مدرن‌سازی داده و باعث می‌شود با زیرکی بیشتری حرکت کنند. درواقع، با قدم گذاشتن در مسیر توسعه نوآوری در آموزش عالی، به‌طور ناگزیر باید موانع موجود را شناسایی و بر آنها غلبه کرد.
غلبه بر موانع کارآفرینی
یکی از عوامل بازدارنده در ورود افراد و به‌ویژه دانشجویان به مسیر کارآفرینی، ترس‌هایی است که دارند. یکی از این ترس‌ها قرار گرفتن در جمع استادانی است که سال‌ها از آنها کسب علم کرده‌اند و حالا باید دوشادوش آنها به ایجاد اشتغال بپردازند. برگزاری کارگاه‌ها، استارتاپ‌های هفتگی، وبینارها و دیگر فرصت‌هایی که برای شروع کار دانشجویان و فارغ‌التحصیلان در امر کارآفرینی ضرورت دارد، همگی جزء ترس‌هایی است که ممکن است دامنگیر آنها شود.
از دیگر موانعی که باید از سر راه برداشته شود، این است که دانشگاهیان برای مشارکت در امر کارآفرینی به زمان، انعطاف‌پذیری و انگیزه بیشتری نیاز دارند. یکی از راه‌های ایجاد انگیزه بیشتر در آنها، مشارکت در یک مدل کارآفرینی در محل اقامت است تا از این طریق بتوان افراد خلاق را جذب کرد و اینگونه کسب‌وکاری تجاری را در دانشگاه ایجاد کنید. برای این کار از همکاری‌های پاره‌وقت آغاز کنید.
پولی که برای جذب دانشجو هزینه می‌شود می‌تواند به‌عنوان یکی از موانع به حساب آید. زمان، پول و منابعی که دانشگاه‌ها در بازاریابی و تکنیک‌های ثبت‌نامی سرمایه‌گذاری می‌کنند، به‌طور تساعدی افزایش یافته و گاهی به چند میلیارد دلار رسیده است. دید درازمدتی که استراتژیک محکم‌تری را هم به‌دنبال داشته باشد، دوباره در برنامه‌های آینده‌نگرانه‌ای که با کارهای آتی همسو باشند، تخصیص یافته و سرمایه‌گذاری انجام می‌شود. به این شیوه، چنانچه دانشجویان و کارمندان دانشگاهی بدانند مشارکت در کارآفرینی همگام با نیازهای شغلی تعریف‌شده است، بیشتر به همکاری با آنها جذب می‌شوند. به‌عنوان یکی از موفق‌ترین اکوسیستم‌های کارآفرینی می‌توان به دانشگاه استنفورد و استارتاپ‌های حاضر در سیلیکون‌ولی اشاره کرد. ایجاد کارآفرینی در این دانشگاه و مرکز فناوری منجر به موفقیت در چند حوزه ازقبیل ایجاد فرهنگ خطرپذیر، ایجاد بدنه قوی از دانشجویان، سرمایه فراوان، همکاری با صنعت و حمایت دولتی شده است. شاید این جنبه‌ها یک سفارش بلندبالا به نظر برسند اما باید به خاطر داشته باشید که نوآوری و تغییر به‌تدریج و در گذر زمان اتفاق می‌افتد. علاوه‌بر این، کارآفرینی واژه‌ای گسترده است که به شیوه‌های مختلف می‌توان آن را تعریف کرد. از یک جنبه شاید آن را بتوان به قدم برداشتن کودک تعبیر کرد که مهم‌ترین مساله جرأت داشتن (و البته سرمایه لازم) برای شروع این کار است.
حل مشکل تجاری‌سازی
به گزارش تایم، یکی‌دیگر از موانع اصلی بر سر راه کارآفرینی، تجاری‌سازی پژوهش‌های دانشگاهی است. دانشگاه‌ها به لحاظ سابقه‌ای که دارند، معمولا از نظر ذاتی قادر نیستند مالکیت معنوی خود را به سرعت و به‌طور مستقیم وارد صنعت کرده و به تجاری‌سازی برسانند. زمانی که فرصت طلایی برای تجاری‌سازی پیش‌روی دانشگاه‌ها وجود داشته باشد، آنها اغلب ارزش این حق اختراعات را پایین می‌آورند و به آنها اهمیت نمی‌دهند. بحث‌های قدیمی فلسفی زیادی در این مورد وجود دارد که آیا این کار با هدف اصلی که دانشگاه‌ها به دنبال آن هستند، تناقض دارد یا خیر اما واقعیت اقتصادی این است که تجاری‌سازی پژوهش‌های دانشگاهی هم به‌نفع محققان و هم به‌نفع دانشگاه‌ها تمام می‌شود. حفاظت از مالکیت معنوی از طریق ثبت اختراع و دریافت تاییدیه به راه‌اندازی شرکت‌ها کمک کرده و در دنیای خارج و صنعت به یافتن پژوهش‌های برتر برای تبدیل به محصولات تجاری کمک می‌کند. این کار فرهنگ کارآفرینی را میان دانشجویان و همکاران دانشگاهی تقویت می‌کند و آنها هم ترغیب به مشارکت در این فعالیت‌ها می‌شوند.
توجه به نقطه‌قوت دانشگاه‌ها
یکی‌دیگر از موانعی که باید برداشته شود، عدم‌توجه دانشگاه‌ها به توانمندی‌های خود است بنابراین، ایجاد اکوسیستم کارآفرینی براساس نقاط قوت دانشگاه یکی از راه‌هایی است که می‌تواند شرایط را برای کارآفرینی هموار کند.
به گفته رابرتسون، در دانشگاه ویکتوریا، در ملبورن استرالیا، نوآوری‌های ورزشی و مشاوره‌هایی وجود دارد که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا علمی را که در پس عملکرد انسان وجود دارد، بهتر درک کنند. ما به سازمان‌های ورزشی ملی و بین‌المللی مانند فیفا، لیگ فوتبال استرالیا و تنیس استرالیا توصیه کرده‌ایم چگونه ورزشکاران را آموزش دهند که با به حداقل رساندن آسیب‌های وارده، حداکثر عملکرد را داشته باشند. علاوه‌بر مواردی که اشاره شد، مشارکت و همکاری صنعتی برای ارزیابی برنامه‌های رقابتی اهمیت زیادی دارد. رابرتسون در ادامه صحبت‌های خود می‌گوید: «تابستان امسال به همراه همکارانم به‌عنوان مربی در برنامه حضور مجازی 10 استارتاپ امیدبخش SportsTech از سراسر جهان انتخاب شدیم. به‌رغم اینکه همه‌گیری کرونا برنامه‌های اولیه را تحت‌تاثیر قرار داده بود، این افتتاحیه مجازی با موفقیت انجام شد. استارتاپ‌ها به مربیان دانشگاه‌ها و نیز یکی از برترین امکانات تحقیقاتی جهان و ارتباط با کارشناسان صنعت جهانی دسترسی داشتند. سرعتی که کالج‌ها و دانشگاه‌ها برای بازیابی خود باید در پیش گیرند، بدون‌شک افزایش یافته اما این نباید باعث ترس و وحشت شود؛ درعوض، مستلزم ارزیابی دوباره فرصت‌ها و منابع استفاده نشده است تا دانشگاه‌ها بتوانند از تمام قابلیت‌های خود استفاده کنند. در این مسیر، دانشگاه‌ها باید به این نکته توجه داشته باشند که آیا افرادی را که استخدام کرده یا با آنها همکاری می‌کنند، به‌دنبال راه‌هایی برای نوآوری و خلاقیت هستند؟ اگر اینگونه باشد، آیا صدای آنها شنیده خواهد شد؟ و آیا به این باور خواهند داشت می‌توانند با رویکردهای متفاوت ریسک‌پذیر باشند، آیا بودجه‌ای برای طراحی ایده اختصاص داده‌اند و آیا از حمایت کافی دولت‌ها و اجتماعات محلی برخوردار هستند؟ آموزش عالی نیاز دارد تصویر خود را بازسازی کند و در این مسیر باید درس‌های زیادی از استارتاپ‌های جهانی بگیرد؛ باید بیاموزد که چه زمانی نقشی محوری ایفا کند؛ چگونه درعین سازگاری، رشد کند؛ تشخیص دهد چه زمانی به کمک بیرونی نیاز دارد و درک کند که انتخاب شریک و کارمندان مناسب و درست تا چه اندازه حیاتی و مهم است. دانشگاه‌ها باید مانند یک دستگاه فعال و سکوی پرتاب برای برآورده کردن نیازها عمل کنند. این به دولت‌ها و مردم کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری آنها را عاملی موثر در مسیر توسعه کارآفرینی تلقی کنند.
4 هزار شغل در مرکز استارتاپ آکسفورد
یکی از مراکز کارآفرینی موفق در دنیا را شاید به جرأت بتوان مرکز استارتاپ دانشگاه آکسفورد عنوان کرد. این مرکز کسب‌وکار که به‌تازگی فعالیت خود را آغاز کرده، قرار است حدود چهارهزار شغل در انگلیس ایجاد کند و سرمایه خصوصی خود را تا حدود یک‌میلیارد پوند افزایش دهد. آزمایشگاه تخریب خلاقانه آکسفورد (Oxford Creative Destruction Lab) از صدها کسب‌وکار نوپایی که در مراحل ابتدایی شکل‌گیری بوده و فعالیتی علم‌محور دارند، حمایت خواهد کرد. آنها در نظر دارند اولویت تمرکز خود را حمایت از استارتاپ‌های فعال در زمینه هوش مصنوعی قرار دهند و پس از آن، استارتاپ‌هایی که روی سالمندی سالم، انرژی سبز جایگزین و فناوری کوآنتوم کار می‌کنند در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرند. این مرکز بودجه لازم برای فعالیت‌های پژوهشی خود را از مرکز تحقیقات انگلیس، به‌عنوان بخشی از مرکز نوآوری و پژوهش این کشور دریافت می‌کند که گفته می‌شود در این پروژه، مرکز از 225 استارتاپ در سراسر انگلیس حمایت می‌کند که هدف آنها جمع‌آوری سرمایه 225 میلیون پوندی و تولید ارزش خالص900میلیون پوند است. مرکز پژوهش‌های انگلیس اعلام کرده است استارتاپ‌هایی که از سوی این مرکز موردحمایت قرار می‌گیرند، از مشاوران فناوری، امور مالی و دانش کارآفرینان و سرمایه‌گذاران سیلیکون‌ولی نیز بهره‌مند می‌شوند.
وزیر علوم و دانشگاه‌های انگلیس معتقد است سرمایه‌گذاری مرکز پژوهش‌های این کشور با بهره‌گیری از تخصص سیلیکون‌ولی و دانش کسب‌وکارها باعث ایجاد انگیزه در نسل بعدی کارآفرینان انگلیس برای ایجاد فناوری‌های آینده می‌شود. او به این نکته اشاره می‌کند که گوگل که یکی از معروف‌ترین موتورهای جست‌وجو در دنیاست را دو دانشجوی فارغ‌التحصیل دانشگاهی تاسیس کردند. انگلیس محققانی در کلاس جهانی در اختیار دارد که می‌توانند این مسیر را ادامه دهند و در شکل‌گیری کسب‌وکارهای پررونق نقش موثری داشته باشند. با توجه به طرح آزمایشگاه‌های تخریب خلاقانه‌ای که با موفقیت در کانادا و آمریکا درحال فعالیت هستند، شرکت‌های استارتاپی به خوبی با کارآفرینانی همگام شده‌اند که در راستای اهداف این شرکت‌های نوپا حرکت کرده و توانسته‌اند پس از گذشت چند ماه به جذب سرمایه‌های شرکت‌های خصوصی کمک کنند.
* مترجم: ندا اظهری