به گزارش «فرهیختگان»، مجموعه مقالات علم، مرز بیپایان خلاصه دیدگاههای کارشناسی متخصصان حوزه سیاستگذاری علموفناوری درخصوص آینده تحقیقات و پژوهشهای علمی است که «فرهیختگان» بخشهای مختلف آن را در طول روزهای آینده منتشر خواهد کرد.
26 فوریه 2020، همزمان با اعلام نخستین مورد مرگ بر اثر بیماری کووید-19 در آمریکا و سه ماه پیش از کشته شدن جورج فلوید که اعتراضهای گستردهای را علیه نژادپرستی در سراسر دنیا به راه انداخت، آکادمی ملی علوم با همکاری بنیاد «کاولی» و بنیاد «آلفرد پی.سولان»، سمپوزیومی را برای به تصویر کشیدن آینده این پروژه علمی برگزار کردند. این سمپوزیوم که در فوریه و در واشنگتندیسی برگزار شد، متخصصان شناختهشده و تربیتشده در حوزههای سیاستگذاری علموفناوری را گرد هم آورد تا درباره این موضوع بحث و گفتوگو کنند که آیا معماری تحقیقات مدرن را باید برای برآوردن چالشهای زمان حاضر بازسازی کرد؟ روزهایی که گذشت، به ما آموخت که تنها یک چالش مانند همهگیری کووید-19 یکی از نیازهایی است که باید دید با کمک علموفناوری میتوان آن را پشتسر گذاشت یا خیر.
این سمپوزیوم در هفتادوپنجمین سالگرد گزارش اختصاصی علم، مرز بیپایان، مطرح شد. این گزارش در هفتههای پایانی بحران جهانی دیگری یعنی جنگجهانی دوم منتشر شد. این گزارش که توسط وانووار بوش، رئیس موسسه کارنگی واشنگتن و مشاور نزدیک روزولت، رئیسجمهور آمریکا نوشته شده بود، رابطه متفاوت رادیکالی را بین دولت فدرال و این پروژه تحقیقاتی ملی به تصویر کشید. بوش بنابر تجربیاتی که قبل و حین جنگ به دست آورده بود، میدانست که یک اقتصاد پررونق و سیستم دفاع ملی قدرتمند مستلزم داشتن جریانی ثابت از ایدههای علمی جدید و نیروی کار بسیار آموزشدیده و متبحر است که بتواند این ایدههای نو را گسترش داده و به منصه ظهور برساند. او در گزارش خود اشاره کرد که دولت حمایت خود را از تحقیقات علمی پایه بهویژه در کالجها و دانشگاههای ملی بالا برده است. موفقیت این قرارداد اجتماعی جدید که بوش آن را ایجاد کرده بود، آموزش عالی، صنعت، دولت و اقتصاد آمریکا را متحول کرد. طی آن، موتور قدرتمندی از نوآوری و افراد مهارتدیده ایجاد شد که بهعنوان اساس چند دهه سلامتی، سعادت و رهبری ژئوپلیتیک خدمت میکردند.
امروز، جامعه روی علم، مهندسی و پزشکی حساب ویژهای باز میکند تا بتواند به پرسشهایی که بعد از همهگیری کرونا ایجاد شده، پاسخ دهد و از بحرانهای ناخواسته ایجادشده سلامت، اقتصادی و اجتماعی که بیش از هر چیز اقلیت جامعه را از نظر نژادی تحتتاثیر قرار داده، بیرون بیاید. این همهگیری بیش از هر چیز نابرابریهای سیستمی، نژادی ساختاری و اقتصادی ازجمله بحران نابرابری در عدالت، سلامت، آموزش، آزادی، سعادت و کیفیت دسترسی به محل سکونت و موادغذایی را پررنگ کرده است. همانطور که بهدنبال ابداع راهحلهای ضروری و طرحی برای بهبود درازمدت هستیم، فرصتی هم برای خلق ملتی مقاوم و محکمتر برای تمام شهروندان در اختیار داریم. برای توفیق در این راه، باید موضوعات سیستمیک نابرابری در جامعه شامل امور علمی، فناوری، مهندسی و ریاضیات را هم مدنظر قرار دهیم.
امروز نیاز به ایدههای جدید که از پژوهشهای علمی و برای افراد آموزشدیده و افراد مختلف و جوان بروز میکند، بیشتر از 75 سال پیش احساس میشود. بسیاری از سخنرانان سمپوزیوم، آیندهنگری بوش را در ترویج یک ایده که خیلی هم از نظر کاری تضمینشده نبود، تحسین کردند. پیش از جنگجهانی دوم، خیریهها و صنایع خصوصی، بیشترین بودجهها را به پژوهشهای علمی اختصاص میدادند و روی آنها سرمایهگذاری میکردند؛ در این میان دولت فدرال هزینههای پژوهشی خود را به مسائل مهم و فوری و کاربردی و نیز خدمات نظامی محدود میکرد. اما جنگجهانی دوم نشان داد که علم تنها نیروی مهم برای ایجاد تغییرات اساسی در مسائل فناورانه، اقتصادی و اجتماعی به شمار میرود. با ورود به مشارکتی جدید با علم، دولت نهتنها توانست در زمینههای دفاعی و اقتصادی از منافع برخوردار شود بلکه این منافع، مسائل اجتماعی را هم بهطور کامل دربرمیگیرد.
امروزه، استدلال قدرتمند نقشی اساسی در افزایش پایدار سرمایهگذاری در پژوهشهای آمریکا ایفا میکند. نیاز به آموزش نسل جدیدی از دانشمندان و شهروندان برای داشتن دنیای متفاوت در آینده از نیازهای مهم جامعه است. تمرکز روی سعادت، سلامتی، یادگیری و فرصتها میان بخش نسبتا کوچکی از جامعه، تهدید به تضعیف حمایت از سیستمهای نوآوری به حساب میآید که اگر بهدرستی مورد استفاده قرار گیرند، بهطور گستردهای میتواند به نفع جامعه تمام شود. شرکتکنندگان در این سمپوزیوم، درباره چگونگی پرداختن به این بخش و دیگر چالشهای موجود بحث و گفتوگو کردند که دانشگاهها اعم از دانشجویان و اعضای هیاتعلمی منعکسکننده تنوع نژادی، قومی، اقتصادی اجتماعی و فکری آن ملت است.
* مترجم: ندا اظهری