به گزارش «فرهیختگان»، محمدهادی اسماعیلی، عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل طی یادداشتی در روزنامه «فرهیختگان» نوشت: مساله اصلی که باید مورد توجه قرار بگیرد روند تولید واکسن کرونا است؛ چراکه برای گرفتن تاییدیه نهایی، تمام واکسن‌ها باید مراحل مختلفی را طی کنند که دارای بخش مقدماتی، آزمایش‌های پیش‌بالینی (آزمایش روی موش و...) و درنهایت آزمایش‌های بالینی است که خود این بخش هم دارای 3مرحله است. به‌عبارت دیگر، هرگاه واکسنی به مرحله آزمایش بالینی برسد در مرحله اول روی جمعیت آماری بسیار کم، متوسط و درنهایت تعداد بالایی از داوطلبان تست می‌شود و بعد از موفقیت در همه این مراحل از طرف سازمان غذا و دارو تاییدیه تولید انبوه را پیدا می‌کند. امروزه تنها 2واکسن در دنیا وجود دارد که توانسته به این مرحله برسد و هر دو هم محصول کشور آمریکا است، البته اخیرا خود اداره مواد غذایی و دارویی آمریکا اعلام کرده که با فشار کاخ‌سفید اقدام به صدور تاییدیه برای این دو واکسن کرده است. با این حال این‌طور نیست که صرفا همین واکسن‌ها در جهان تولید شده باشد، چراکه درحال حاضر 61واکسن در مرحله آزمایشات بالینی قرار دارند و واکسن تولید داخل هم به مرحله فاز اول آزمایش‌های بالینی رسیده است.
درباره واکسن‌های فایزر و مدرنا هم نکات ویژه مهمی وجود دارد؛ اولینش قیمت آنهاست؛ به‌طوری‌که واکسن مدرنا تا 37هزار دلار به‌ازای هر دوز هم قیمت‌گذاری شده و فایزر هم حدود 19دلار قیمت دارد، همچنین تامین زنجیره حمل‌ونقل مناسب برای انتقال این واکسن‌ها هم کار بسیار سختی است. به‌عبارت دیگر، واکسن فایزر نیاز به دمای 70درجه و مدرنا هم برای حمل‌ونقل نیاز به دمای منفی 20درجه دارد و این‌طور نیست که بتوان به‌راحتی آنها را منتقل و نگهداری کرد. اما مهم‌ترین مساله‌ای که در کل دنیا هم نسبت به این دو واکسن مطرح‌شده، پلتفرم تولید آنهاست.
در ساخت آنها از پلتفرم mRNA استفاده شده، درحالی‌که تا امروز هیچ واکسن مشابهی در این پلتفرم تولید نشده و برای اولین‌بار است که شرکت‌ها با استفاده از آن اقدام به تولید واکسن کرده‌اند، این مهم باعث شده درباره عوارض میان‌مدت و بلندمدت آن هیچ تصویری وجود نداشته باشد، درحالی‌که این امکان وجود دارد در درازمدت این واکسن‌ها آسیب‌های جدی را به سلامت افراد وارد کنند. عدم پیش‌بینی عوارض بلندمدت واکسن تولیدی توسط فایزر و مدرنا باعث شده حتی فرانسه هم همچنان استفاده از آنها را تایید نکند.
واکسن دانشگاه آکسفورد انگلستان هم روی پلتفرم آدنوویروس تولیدشده که تقریبا ضعیف‌ترین پلتفرم برای تولید واکسن محسوب می‌شود و در گذشته نیز تولید واکسن‌هایی روی این پلتفرم تجربه‌های موفقی را به‌همراه نداشته است. به‌طور مثال واکسن ایدز تولیدشده روی همین پلتفرم زمانی که در آفریقا مورد آزمایش قرار گرفت، باعث گسترش شدید این بیماری در آن منطقه شد؛ به همین دلیل چندان نمی‌توان به این واکسن هم اعتنا کرد.
مساله دیگری که نباید مورد فراموشی قرار بگیرد سابقه نامناسب کشورهای خارجی است؛ چراکه چندماه پیش وقتی قرار بود واکسن آنفلوآنزا را وارد کنیم، بعد از اینکه پول را پرداخت کردیم، اما فرانسه اقدام به بلوکه‌کردن این پول کرد و هیچ واکسنی هم تحویل ایران داده نشد، حتی تا چندماه پیش خرید ماسک هم غیرممکن بود، حال چطور است که آمریکا قبول کرده واکسن به ما بفروشد؟ جالب‌تر اینکه هنوز میزان واکسیناسیون در داخل آمریکا زیر 4درصد است، اما حاضر به فروش واکسن به کشور ما شده‌اند؟ اینها نکات مهمی است که باید مدنظر قرار بگیرد.
البته در دنیا برخی کشورها مانند امارات هم حاضر به انجام واکسیناسیون توسط واکسن‌های آمریکایی شده‌اند، اما مساله اصلی این است که این کشورها خودشان در مرحله سوم بالینی برای انجام آزمایش این واکسن‌ها قرار دارند. به‌عبارت دقیق‌تر، آنها خودشان مانند موش آزمایشگاهی شده‌اند، درحالی که مردم ایران قرار نیست موش آزمایشگاهی غربی‌ها شوند و مواردی که مقام‌معظم‌رهبری درباره عدم ورود واکسن از آمریکا و انگلیس مطرح کرده‌اند، جدا از مباحث سیاسی، قطعا بخش کارشناسی سلامتی هم دارد و این‌طور نیست که این موضوع صرفا با نگاه سیاسی باشد؛ از این‌رو باید خطرناک‌بودن ورود این واکسن‌ها از حیث کارشناسی در مباحث سلامتی تبیین شود. البته این به آن معنی نیست که می‌توانیم واکسن تولیدی دیگر کشورها را مانند چین و روسیه بدون سنجیدن وارد کنیم، اما واکسن این دو کشور نیاز به دمای خاصی برای نگهداری ندارد و از پلتفرم‌هایی در تولید آنها استفاده شده که پیش‌تر واکسن‌های دیگری هم طبق آن ساخته شده بود و برای دنیا ناشناخته نیست.
مشکل اصلی این است که علی‌رغم شعارهای مطرح‌شده عملا از واکسن تولید داخل حمایتی صورت نمی‌گیرد. امروزه 3 یا 4 موسسه دولتی و چند شرکت خصوصی در بحث تولید واکسن داخلی وارد عمل شده‌اند اما آن‌طور که باید حمایت‌ها برای بسترسازی جهت تولید آن صورت نمی‌گیرد؛ ایران درحالی اقدام به پیش‌خرید واکسن از برخی کشورها کرده که آنها علنا اعلام کرده‌اند اثرگذاری واکسن‌ها را تضمین نمی‌کنند، با توجه به این شرایط شاید بهتر بود پولی که برای پیش‌خرید برخی واکسن‌های خارجی هزینه‌شده، صرف حمایت از واکسن داخلی می‌شد، اما به‌دلیل عدم حمایت روند تولید واکسن داخلی با تاخیر همراه شده است. مطمئنا اگر وعده حمایت از تولید واکسن داخلی جامه‌عمل بپوشد، می‌توان انتظار داشت که تا بهار سال آینده شاهد تولید این واکسن باشیم.
نکته اصلی درباره بیماری کرونا این است که قطعا واکسن تنها راه مقابله با این بیماری نخواهد بود و اصلا نباید این فضا شکل بگیرد که با واکسیناسیون علیه کرونا دیگر گزندی از این ویروس نخواهیم داشت و مساله دیگر این است که مقام‌معظم‌رهبری صریح، کامل و دقیق دراین‌باره صحبت کردند؛ چراکه کلید حل این مشکل از طریق تولید واکسن داخلی بوده و اگر قرار به واردات واکسن هم بود، حتما باید از کشوری خریداری شود که ایمنی واکسن تولیدی مورد تایید قرار بگیرد و به‌سراغ کشورهایی که با ایران عناد دارند، نرویم.
با اینکه تا امروز تبلیغات زیادی درباره واکسن فایزر و مدرنا صورت گرفته، اما نمی‌توان این مساله را نیز کتمان کرد که درحال حاضر تنها همین دو شرکت هستند که توانسته‌اند تاییدیه را بگیرند، اما باز تاکید می‌کنم همچنان نکاتی پیرامون چگونگی دریافت این تاییدیه وجود دارد که باید مدنظر قرار بگیرد. اما موضوع مهم در حوزه تولید واکسن آن است که در تمام دنیا، عموما دولت‌ها تامین منابع مالی لازم را برای تولید واکسن‌ها انجام می‌دهند و قطعا دولت هم باید از واکسن داخلی حمایت مالی کرده و با خرید تضمینی، مسیر تولید را کوتاه‌تر کند.