به گزارش «فرهیختگان»، انگار دانشجو بودن با مشکل صنفی گره خورده است. اصلا نمی‌شود وارد جامعه آکادمیک کشور شد و در هر مقطعی تحصیل کرد، اما با چنین مشکلاتی روبه‌رو نشد. گسترده بودن حوزه صنفی باعث شده تا هربار دانشجویان یک رشته و یک مقطع تحصیلی دست به اعتراض بزنند؛ اعتراضاتی که تا پیش از کرونا در بیشتر دانشگاه‌های کشور دیده می‌شد، اما این روزها با بسته بودن درهای مراکز آموزشی به‌سوی دانشجویان شرایط متفاوت‌تری دارد. در اصل گاهی خود مسئولان دانشگاهی باعث اعتراض دانشجویان در حوزه‌های صنفی هستند، گاهی هم مسئولانی که در خارج از فضای علمی و آموزشی حضور دارند، باعث نارضایتی دانشجویان می‌شوند. امروز دانشجویان رشته ژنتیک پزشکی با حضور در مقابل سازمان نظام پزشکی پیگیر یکی از مشکلات صنفی خود هستند؛ مشکلی که مربوط به امروز و دیروز هم نیست، اما به‌نظر می‌رسد تغییر قانون برای اعطای شماره نظام پزشکی به این دانشجویان آنها را به ستوه آورده و حالا دیگر راهی جزء برگزاری تجمع نمی‌بینند.
یکی از دانشجویان دکتری رشته ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران در گفت‌وگو با «فرهیختگان»، درباره تجمع روز گذشته مقابل سازمان نظام پزشکی گفت: «در وهله اول برای پاسخ به این سوال باید به اهمیت این رشته اشاره کنم؛ ما دانشجویان علوم‌پایه پزشکی به‌عنوان زیرمجموعه تحت آموزش و نظارت وزارت بهداشت قرار داریم. دانشجویان PHD که می‌توانند آزمون دکتری وزارت بهداشت را در رشته ژنتیک پزشکی قبول شوند، می‌توانند بدون گذراندن واحدهایی که دانشجویان پزشکی می‌گذرانند، در این رشته تحصیل کنند؛ چراکه آنها این واحدها را در دوره‌های کارشناسی ارشد و دکتری می‌گذرانند، به همین دلیل می‌توانند بدون گذراندن آنها شماره نظام پزشکی دریافت کنند. در اصل این رشته تنها رشته‌ای است که باوجود علوم پایه بودن به‌خاطر نقش مهمش در تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌های ژنتیکی می‌تواند شماره نظام پزشکی دریافت کند و قطعا مدل امتحان و ساعت کارورزی این دانشجویان کاملا با دیگر رشته‌های علوم‌پایه پزشکی متفاوت است.»
او با بیان اینکه یکی از زمینه‌های مهم فعالیت کاری این دانشجویان درباره باروری و ناباروری، سرطان و کنترل بیماری‌های ژنتیکی در کشور است، اظهار داشت: «یکی از ضعف‌های عمده‌ای که با آن مواجه هستیم این است که هنوز یک بانک ژنتیک جامع از جمعیت ایران در کشور نداریم و به همین دلیل به‌راحتی DNA ایرانی‌ها برای آنالیز به دیگر کشورها برده می‌شود و آنها دسترسی به بانک ژنتیکی ما را دارند. دلیل این مساله هم آن است که به‌اندازه کافی در حیطه ژنتیک پزشکی متخصص تربیت نکرده‌ایم یا اگر تربیت شده پزشکان اجازه نمی‌دهند آنها به‌راحتی بتوانند باوجود دریافت مجوزهای لازم به فعالیت پرداخته و نقاط حساسیت‌زای DNA مردم را شناسایی کرده و به‌عنوان بانک جامع اطلاعاتی از ژنتیک ایرانیان ذخیره کنند.»
این دانشجوی دکتری رشته ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «نگاه کنید بسیاری از کشورها در موضوع کرونا بسیاری از داروهایی که برای استفاده در جامعه‌شان مفید بود را شناسایی کرده‌اند، چراکه از حساسیت‌های ژنتیکی خود آگاه بودند؛ اما در داخل کشور چون اطلاعات کاملی در این زمینه نداریم و نمی‌دانیم کدام نقاط DNA مردم حساس است که براساس آن داروهای مفید را تجویز کنیم، چندان نمی‌توانیم نه در حوزه درمان‌های هدفمند و نه در بحث پیشگیری و تشخیص، گام‌های موفقی برداریم. همچنین در باروری و ناباروری‌هایی که اخیرا در کشور شکل گرفته باید بررسی شود که چرا جامعه ایران به مسائل ناباروری حساس‌تر شده، که این مهم نیز مستلزم شناخت لازم از حساسیت‌های ژن‌هایی است که در حوزه تولید مثل نقش دارند که متاسفانه در این زمینه هم اطلاعاتی نداریم.»
قانون ارائه شماره نظام پزشکی از سال 95 با مشکل روبه‌رو شد
او با تاکید بر اینکه برد تخصصی ژنتیک پزشکی به‌خاطر حساسیت‌های موجود در این زمینه در سال 79 یا 80 قانونی را مصوب کرد که بر اساس آن دیگر به رشته ژنتیک پزشکی در مقطع دکتری شماره نظام پزشکی ارائه می‌شد، تصریح کرد: «براساس این قانون دانشجویان این رشته همانند دانشجویان رشته دستیاری پزشکی محسوب می‌شوند. بعد از ارائه این مجوز هرساله دانشجویان رشته ژنتیک پزشکی شماره نظام پزشکی دریافت می‌کردند تا اینکه در سال 95، پاتولوژیست‌ها عنوان کردند که اگر دانشجویان رشته ژنتیک پزشکی از پایه پزشکی به این رشته نیامده باشند، نمی‌توانند این شماره را دریافت کنند. به‌عبارت دیگر دانشجویان این رشته یا می‌توانند از زیست‌شناسی به مقطع کارشناسی ارشد رفته و در آنجا پزشکی خوانده و درنهایت نیز در مقطع دکتری ژنتیک پزشکی بخوانند یا اینکه پزشک باشند و در مقطع دکتری تخصص خود را در رشته ژنتیک پزشکی بگیرند، درحالی‌که عملا نه‌تنها هیچ تفاوتی میان پزشکی که رشته ژنتیک پزشکی خوانده یا دانشجویی که از علوم پایه وارد این رشته شده وجود ندارد، بلکه شاید تخصص دانشجویان علوم پایه در این رشته نیز بالاتر باشد، چراکه دانشجوی پزشکی به موارد بالینی ورود کرده، اما دانشجوی علوم پایه از همان ابتدا اطلاعات مربوط به ژنتیک را فراگرفته است.»
این دانشجوی دکتری رشته ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: «حرف‌مان این است برای بررسی آنالیز ژنومیک جمعیت ایران اصلا نیازی به خدمت بالینی نداریم، بلکه تنها باید کار آزمایشگاهی انجام دهیم، اما در میان پاتولوژیست‌ها با اختلاط موضوعی می‌خواهند این حق مسلم را از دانشجویان علوم پایه ژنتیک پزشکی بگیرند. در اصل پاتولوژیست‌ها قصد دارند شماره نظام پزشکی را از دانشجویان ژنتیک پزشکی گرفته و به خودشان اعطا کنند، درحالی‌که آنها تنها دو واحد ژنتیک می‌گذرانند و عملا هیچ نگاه علمی نسبت‌به تعریف حساسیت‌ها و بانک‌های ژنتیکی ندارند. از سوی دیگر آنها پیش‌تر هم این کار کردند و در ابتدا این مجوز را از دانشجویان انگل‌شناسی بعد هماتولوژی گرفتند و بعد همه این رشته‌ها زیرمجموعه پاتولوژی شد. متاسفانه آنها با یک علم، امروز همه رشته‌های علوم آزمایشگاهی را تحت‌نظر گرفته‌اند و آخرین رشته همین ژنتیک پزشکی است که می‌خواهند آن را هم دراختیار بگیرند.»
گلایه‌های متخصصان عرصه ژنتیک کشور
او بیان داشت: «با این حال مساله‌ای که درباره رشته ژنتیک پزشکی درمقایسه با دیگر رشته‌های علوم آزمایشگاهی وجود دارد این است که شاید دانشجویان این رشته‌ها چهار یا پنج سال برای گرفتن تخصص در آن زمان نیاز داشته باشند، اما دانشجویان ژنتیک پزشکی باید 10 سال در این رشته تحصیل کنند تا بتوانند شماره نظام پزشکی دریافت کنند، در اصل نصف زمان یک متخصص، درباره ژنتیک می‌خوانند و درمقابل آسیب‌های ورود یک پاتولوژیست به موضوعات ژنتیکی برای جامعه نامشخص است، چراکه به هیچ‌وجه آنها اطلاعاتی درباره آنالیز ژنتیک و تعاریفی که دانشجویان این رشته از مباحث ژنومیک می‌دانند، ندارند، اما می‌خواهند صاحب علمی شوند که اصلا روی آن تسلط علمی ندارند و اگر این حیطه اشتباها به افراد غیرمتخصص داده شود، قطعا تبعات آن متوجه کسانی است که چنین اجازه‌ای را صادر کرده‌اند.»
این دانشجوی دکتری رشته ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه سال گذشته معاونت درمان وزارت بهداشت به سازمان نظام پزشکی نامه داد و اعلام کرد که کشور نیاز به متخصص ژنتیک دارد، افزود: «امروزه بیماری‌های ژنتیکی در شهرهای حاشیه خلیج‌فارس کشور بیداد می‌کند که ازجمله آن می‌توان به تالاسمی، عقب‌افتادگی ذهنی و... اشاره کرد، چراکه این پاتولوژیست‌ها در این شهرها خدمات مشاوره ژنتیک را از متخصص این حوزه گرفته و به خودشان دادند و یک‌بار بی‌قانونی کردند، درحالی‌که اگر دانشجوی ژنتیک پزشکی می‌توانست دوران طرح خود را در یکی از شهرها مانند بوشهر و... بگذراند، حتما ار بارداری‌های همراه با معلولیت که هم برای خانواده و هم نظام سلامت و کشور بار مالی دارد، جلوگیری می‌شد، اما پاتولوژیست‌ها این حق مسلم را در حوزه ارائه مشاوره از متخصصان این رشته گرفتند و چون ما در این زمینه به اشتباه سکوت کرده‌ایم، امروز می‌خواهند شماره نظام پزشکی که ما براساس آن اقدام به راه‌اندازی آزمایشگاه و انجام آزمایشات ژنتیکی می‌کنیم را هم از ما بگیرند.»
او تصریح کرد: «بعد از این نامه به‌صورت گذرا با اعطای شماره نظام پزشکی به برخی از دانشجویان ژنتیک پزشکی موافقت می‌شود. البته این مشکل تقریبا هرسال و در ماه‌های پایانی تکرار شده و باعث نگرانی دانشجویان رشته ژنتیک پزشکی می‌شوند، اما درنهایت نیز مسئولان مربوطه از ترس تحصن دانشجویان و ورود رسانه‌ها به مساله عقب‌نشینی می‌کنند؛ با این‌حال امسال حرف از فسخ کلی این قانون می‌زنند. به‌عبارت دیگر تا سال گذشته پاتولوژیست‌ها عنوان می‌کردند باید با برگزاری کمیسیون مربوطه اعطای شماره نظام پزشکی به دانشجویان را بررسی کنیم، اما امسال عنوان کردند که باید به‌صورت کلی این قانون نقض و صرفا به پاتولوژیست‌ها این شماره ارائه شود، به‌طوری‌که دو تن از اعضای شورای‌عالی سازمان نظام پزشکی در جلسه‌ای 19 نفره شرکت کردند که در تمام هیات برد تخصص پزشکی حضور داشته و باید درباره اعطای مجوز یا عدم اعطای آن به دانشجویان ژنتیک پزشکی رای‌گیری می‌کردند، اما جالب اینجاست که در این جلسه حتی یک متخصص ژنتیک هم حضور نداشته و این دو عضو توانستند مابقی اعضا را برای عدم ارائه مجوز قانع کنند و درنهایت این سازمان با اعطای نظام پزشکی به دانشجویان ژنتیک پزشکی مخالفت کرد و الان حدود سه‌ماهی است که هیچ‌گونه شماره نظام پزشکی برای این دانشجویان صادر نشده است.»
تجمع مقابل سازمان نظام پزشکی برای گرفتن حق دریافت شماره نظام پزشکی
او ادامه داد: «بعد از اینکه دانشجویان اعتراض و عنوان کردند قصد دارند تجمع 200 نفره‌ای را راه‌اندازی کنند، قرار شد امروز جلسه‌ای در سازمان نظام پزشکی با موضوع اعطای شماره نظام پزشکی به این دانشجویان برگزار شود، اما از آنجاکه هرساله شاهد چنین برنامه‌ای هستیم و مسئولان هم صرفا برای کنسل کردن موضوع دست به یک‌سری اقدامات می‌زنند، درنظر داریم این‌بار محکم جلوی این مساله بایستیم و امروز با تعدادی از دانشجویان جلوی این سازمان تجمع خواهیم کرد. مساله اصلی پیشروی بی‌حدومرز پاتولوژیست‌ها و پزشکان به جامعه‌ای است که نه روی آن تسلط علمی داشته و نه می‌توانند با متخصصان حوزه ژنتیک به مباحثه علمی بپردازند و حتی از دغدغه و حساسیت کشور نیز مطلع نیستند، چراکه بخش اعظم حوزه درمان و پزشکی کشور به این برمی‌گردد که ما اصلا بانک ژنتیکی در کشور نداریم و کشوری مانند آمریکا از خود ما ذخیره بیشتری از DNA ایرانیان را دراختیار دارد، حال چرا اجازه فعالیت به متخصصان این حوزه را نمی‌دهیم.»
این دانشجوی دکتری رشته ژنتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران تصریح کرد: «امروزه در موضوع کرونا حتی یک پاتولوژیست سراغ نداریم که کار تشخیصی آزمایش کرونا را انجام داده باشد، درحالی‌که صدها آزمایشگاه و متخصص ژنتیک پزشکی بودند که در این زمینه ورود کردند، اما نکته قابل‌تامل اینکه در حوزه اعطای شماره نظام پزشکی و گرفتن مجوز ما حق رای نداریم و این پاتولوژیست‌ها هستند که در این زمینه اظهارنظر می‌کنند. ازسوی دیگر درصورت عدم ارائه چنین شماره‌ای به دانشجویان ژنتیک پزشکی ما عملا به یک نیروی دست‌دومی تبدیل می‌شویم که باید زیر نظر پاتولوژیست فعالیت کنیم، اما باتوجه به اینکه ما این حوزه را به‌صورت تخصصی خوانده‌ایم، نباید این حق قانونی از ما گرفته شود. مساله دیگر اینکه ما صرفا در حیطه آزمایشگاهی فعالیت می‌کنیم و مجوزی برای صدور دارو نداریم و تنها کمک‌کننده پزشکان در راستای تشخیص، درمان و حتی پیشگیری از بیماری‌ها هستیم؛ با این حال باز با ارائه شماره نظام پزشکی به ما مخالفت می‌شود.»
* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار