به گزارش «فرهیختگان»، انگار بعد از خرداد پرحادثه دیگر باید به دی‌ماه پر از اتفاقات تلخ هم عادت کرد؛ هنوز اولین سالگرد شهادت قاسم سلیمانی تمام نشده بود که خبر درگذشت آیت‌الله مصباح یزدی، مطهری زمانه در صدر رسانه‌ها قرار گرفت و ایران عزادار، بار دیگر عزادار شد. عالمی که شاید برای دانشگاهیان درکنار همه آثار تالیفی‌اش، با طرح ولایت شناخته‌شده باشد و حالا مریدان زیادی از نسل سوم و چهارم انقلاب دارد.
بعد از انتشار خبر فوت این پیر مبارز مسئولان حوزه‌های مختلف هرکدام با انتشار پیامی، درگذشت این عالم وارسته را تسلیت گفتند. در این میان رستمی، رئیس نمایندگی نهاد رهبری در دانشگاه‌ها نیز در پیام خود آورده است: «آیت‌الله مصباح‌یزدی در عرصه سیاست هم مشی و مرام حق‌طلبی را پیشه خود ساختند و در دوره هجمه سنگین برخی سیاسیون و به‌اصطلاح روشنفکران در دهه‌های 70 و 80 با جان و دل از انقلاب صیانت کردند، حمایت ایشان از جریان انقلاب در سال ۸۴ سبب نشد که چشم بر انحرافات برخی عناصر معلوم‌الحال در دولت دهم ببندند و شجاعانه ضمن مرزبندی با فتنه با انحراف هم مبارزه کردند.»
در کنار پیام مسئولان دانشجویان طرح ولایت هم که به سوگ استاد خود نشسته‌اند، پیامی را صادر کردند که در بخشی از آن آمده است: «علامه مصباح‌یزدی(ره) جزء معدود متفکرانی بود که سعی در ارائه اندیشه اسلامی در قالبی نوین و نظام‌مند داشت و آثار علمی بدیع به‌جای‌مانده از او مانند تفسیر وزین معارف قرآن و کتاب آموزش فلسفه و... شاهدی بر این مدعاست. ایشان به دستور امام خمینی(ره) موسسه در راه حق و بنیاد علمی باقرالعلوم(ع) را بنا نهادند و پس از آن موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) را تاسیس نمودند که تاکنون هزاران دانش‌آموخته را تحویل نظام اسلامی داده و یکی از نقاط امید انقلاب برای پرورش کادر‌های مومن، مجاهد و عالم بوده و خواهد بود.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور:
آیت‌الله مصباح‌یزدی هرگاه انقلاب به فداکاری نیاز داشت، وارد عمل می‌شد
مقصود درودی، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور گفت: «یکی از نکات پررنگ آیت‌الله مصباح‌یزدی این بود که بصیرت سیاسی خودش را با علم دینی آمیخته بود و این مساله راهگشای بسیاری از مشکلات در جمهوری اسلامی به‌شمار می‌رفت. به‌طور مثال در زمان فتنه 88، ایشان یکی از افرادی بود که هم از علم و هم از بصیرت سیاسی‌اش استفاده کرد و یک تنه به‌میدان آمده بود. مرحوم مصباح‌یزدی حتی در اوایل دهه 70 در مناظره با کمونیست‌ها و افرادی که هدف‌شان تهی کردن اسلام بود هم از دو مقوله علم و بصیرت سیاسی استفاده کرد.»
او با اشاره به راه‌اندازی طرح ولایت توسط مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی اظهار داشت: «هدف ایشان از ایجاد این طرح آن بود که بتواند شاگردپروری را از حوزه علمیه به دانشگاه‌ها ببرد تا در دانشجویان نیز علم به‌همراه بصیرت سیاسی ایجاد شود که خوشبختانه این اتفاق به‌خوبی هم رقم خورد. تا جایی که در طرح ولایت مبانی اعتقادی و بنیادین مکتب اسلام در ابتدا توسط خود ایشان و به‌تدریج توسط شاگردان ایشان آموزش داده شد و این مساله صرفا به مبنای اعتقادی منتهی نشد، چراکه بصیرت سیاسی هم آموزش داده می‌شد. به‌طور مثال در حوزه اخلاق سیاسی، ویژگی‌های یک سیاستمدار اسلامی برای دانشجویان تبیین می‌شد.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور با تاکید بر اینکه طرح ولایت یکی از آثار ماندگار مرحوم مصباح‌یزدی درکنار کتاب‌های تالیفی ایشان به‌شمار می‌رود، تصریح کرد: «یکی از ویژگی‌هایی که شهید مطهری داشت، این بود که هرگاه احساس می‌کرد جمهوری اسلامی به او نیاز دارد، چه در زمینه مناظره‌های سیاسی و چه اعتقادی و حتی در زمینه شاگردپروری و حضور درمیان جوانان و کودکان، این کار را انجام می‌داد؛ به‌طوری‌که او هم کتاب داستان راستان را تالیف کرده و هم کتاب روش رئالیسم را هم به رشته تحریر در‌آورده بود، از آنجا که علامه مصباح‌یزدی هم چنین ویژگی‌ای داشت، به او لقب مطهری زمانه را داده‌اند.»
درودی اظهار داشت: «آیت‌الله مصباح‌یزدی هرگاه در صحنه انقلاب اسلامی فردی حضور نداشت که از ولایت فقیه و از نظریه حکومت دینی دفاع کند، او در صحنه حاضر می‌شد؛ حال چه آن صحنه مربوط به جمع دانشجویی باشد، چه دانش‌آموزی یا اساتید حوزه علمیه. حتی او درخواست مناظره با عبدالکریم سروش را هم قبول کرده بود اما سروش خود در مناظره حاضر نشد. در اصل هرگاه این احساس نیاز می‌شد که جمهوری اسلامی نیاز به فداکاری دارد، آیت‌الله مصباح شخصا وارد می‌شد و این خصلت ایشان درکنار علم بسیار زیادی که داشت، همان خصلت‌هایی است که در سال‌های دوران شهید مطهری شاهد آن بودیم.»
او با بیان اینکه بسیاری از دانشجویان با نگاه‌های این مرحوم به‌خصوص در حوزه سیاست موافق نبودند، تصریح کرد: «با این حال به‌عینه دیده بودیم که آیت‌الله مصباح با خوشرویی و تواضع پاسخ دانشجویان را می‌داد و تلاش می‌کرد این قشر را از فضای احساسی دور و به فضای عقلانیت نزدیک کند؛ درحالی‌که می‌بینیم در سیاستمداران کشور شاید مقوله اخلاق ضعیف‌تر از دیگر مقوله‌ها باشد تا جایی که به‌خاطر دارم یکی از دانشجویان به مرحوم یزدی گفته بود اگر قرار باشد دولت را در اختیار بگیریم، باید کمی بی‌اخلاقی هم داشته باشیم، اما آیت‌الله مصباح در جواب او گفته بود حتی اگر دولت را با بی‌اخلاقی هم بگیریم، برایمان ماندگار نخواهد بود و درنهایت این ما هستیم که ضرر می‌کنیم و هیچ‌گاه نباید اخلاق را کنار بگذاریم.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی کشور با تاکید بر اینکه قطعا کمتر کسی جایگزین مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی خواهد بود، خاطرنشان کرد: «با این حال مکتب این مرحوم به شاگردانش منتقل شده و درنهایت باید شاگردان برتر او را شناسایی کرده تا دانشجویان از طریق همین شاگردان راه آیت‌الله مصباح‌یزدی را ادامه دهند و اجازه ندهند این راه به‌فراموشی سپرده شود.»
علی جابری، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی استان لرستان:
مرحوم مصباح‌یزدی توانست فتنه‌های عظیم فکری 88 را خنثی کند
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی استان لرستان گفت: «بدون تردید هیچ شخصیتی به اندازه آیت‌الله مصباح‌یزدی در دوران زمامداری رهبر انقلاب، موردتایید ایشان نبوده است. خود رهبری در یکی از سخنرانی‌هایشان عنوان کردند که نزدیک به 40 سال است آیت‌الله مصباح را می‌شناسند و به ایشان به‌عنوان یک فقیه، فیلسوف، متفکر و صاحب‌نظر در مسائل اساسی اسلام ارادت قلبی دارند. ایشان همچنین عنوان می‌کنند اگر خدا به نسل کنونی این توفیق را نداده که از شخصیت‌هایی مانند مطهری و علامه طباطبایی بهره‌مند شوند، اما شخصیت عظیمی مانند آیت‌الله مصباح‌یزدی خلأ این دو عالم بزرگوار را در عصر حاضر پر کرده است. القابی نظیر عمار انقلاب، مطهری زمانه و... نسبت به آیت‌الله مصباح بعد از این صحبت‌های رهبری بر سر زبان‌ها افتاد.»
او با تاکید بر اینکه آیت‌الله مصباح‌یزدی مصداق بارز بصیرت در عصر حاضر به شمار می‌رفت، اظهار داشت: «اگر بخواهیم در زمان امروز از نمونه حقیقی یک انسان بصیر نام ببریم، باید به مرحوم مصباح‌یزدی اشاره کنیم و حقیقتا جبهه انقلاب اسلامی در اثر غم از دست دادن او، متاثر و داغدار شده است. در مقابل القابی مانند عمار انقلاب و مطهری زمانه اما دشمنان هم با برچسب‌های غرض‌ورزانه‌ای مثل افراطی و روحانی تندرو و مواردی از این دست به او هجمه کرده و تلاش می‌کردند شخصیت والای او را در اذهان عمومی و رسانه‌های وابسته به خود، تخریب سازند. در دوره فتنه 88 که عده‌ای هشت ماه کشور را به خاک و خون کشیده و علیه رای ملت بعد از انتخابات ریاست‌جمهوری شورش کردند، مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی جزء معدود افرادی بود که با قاطعیت، پشت ولی‌فقیه جامعه ایستاد و بعد از این مساله شاهد تخریب‌های متعددی علیه او بودیم.»
دبیر تبیین مواضع بسیج دانشجویی استان لرستان بیان داشت: «مرحوم آیت‌الله مصباح توانست فتنه‌های فکری سال 88 را خنثی کند و با جریان‌شناسی سیاسی درستی که به جامعه ارائه داد بسیاری از گردوغبارهای فتنه را کنار زد و باعث شد مردم زودتر به حقیقت پی ببرند، ازاین‌رو به‌کرات شاهد تخریب آیت‌الله مصباح‌یزدی توسط دشمنان بودیم. لازم به ذکر است که این هجمه‌ها، به دوران زندگی او خلاصه نمی‌شود و حتی پس از درگذشت وی نیز شاهد آن بوده‌ایم که رسانه‌های وابسته به دشمنان این ملت با کینه‌ورزی آشکار وی را روحانی تندرو خوانده و عمق نیات پلید خود را بار دیگر آشکار ساختند. متاسفانه می‌بینیم که شخصیت والای علامه مصباح‌یزدی از سوی برخی مسئولان داخلی نیز مورد بی‌توجهی و تحریف قرار گرفته است؛ به‌طوری‌که وقتی پیام‌های تسلیت بسیاری از این مسئولان را نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که صرفا به جنبه علمی و اخلاقی او پرداخته شده و هیچ صحبتی از خط‌مشی سیاسی و روحیات انقلابی آیت‌الله مصباح نشده و به‌گونه‌ای برخورد می‌کنند که انگار یک روحانی غیرسیاسی از دنیا رفته است!»
او گفت: «طوری برخورد می‌کنند که انگار آیت‌الله مصباح‌یزدی اصلا نظر سیاسی درمقابل جریان خودفروخته و بی‌هویت غرب زده که در سال 88 همه تلاشش را برای به ورطه نابودی کشاندن کشور انجام داد، نداشته است، مقام‌معظم‌رهبری تنها کسی است که در مقابل این جریان ایستاد، از سال‌ها پیش ایستاد و حتی در پیام تسلیتی که به مناسبت درگذشت ایشان صادر نمودند، روی روحیات انقلابی این عالم بصیر تاکید کرده‌اند.»
دبیر تبیین مواضع بسیج دانشجویی استان لرستان خاطرنشان کرد: «به تعبیر رهبری آیت‌الله مصباح از معدود فضلایی به شمار می‌رود که فضیلت‌هایش تنها در خود او خلاصه نشده و شاگردانش نیز تا حد زیادی از این فضلیت‌های ایشان بهره‌مند شده‌اند؛ او یک نخبه علمی، فیلسوفی وارسته، روحانی مجاهد و یک انقلابی بصیر به تمام معنا بود.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج استان گلستان:
طرح ولایت میراث ماندگار مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی به‌شمار می‌رود
سیدمحمد حسینی، دبیر شورای تبیین مواضع بسیج استان گلستان گفت: «هرگاه اثری از مرحوم مصباح‌یزدی منتشر می‌شد، مقام‌معظم‌رهبری عنوان می‌کردند که خدا را شکر که این اتفاق افتاده و این مساله نشان‌دهنده جایگاه تاثیرگذار این مرحوم است. از سوی دیگر راه‌اندازی طرح ولایت باعث شد دانشجویان علاوه‌بر مبانی دینی، با مبانی تربیتی هم آشنا شوند؛ درحالی‌که بعضا در دانشگاه‌ها شاهد این هستیم که دروس معارف آن‌طور که باید به دانشجویان آموزش داده نمی‌شود یا دانشجویان از این درس زده می‌شوند، اما با این طرح، گام موثری در حوزه آموزش معارف در قالب دوره‌های مختلف به دانشجویان محسوب می‌شود تا این قشر هم از حیث عقیدتی و هم سیاسی ساخته شود.»
او ادامه داد: «طرح ولایت یک دوره معرفتی و آموزشی درکنار مباحث تفریحی است تا دانشجو بتواند مباحث مورد نیاز را فرابگیرد. در این طرح فلسفه، خداشناسی، انسان‌شناسی و... به دانشجو آموزش داده می‌شود. همچنین آیت‌الله مصباح‌یزدی به‌حدی کارهای عقیدتی بزرگ و موثر در حوزه‌های مختلف انجام داده بود که دشمنان او را یک‌بار سنگین بر دوش خود می‌دانستند، چراکه مرحوم مصباح‌یزدی فردی بود که علیه مواضع دشمنان کار می‌کرد. علی‌رغم اینکه این مرحوم شاید تا حدودی فرد در سایه بود اما قطعا کارهای اثرگذاری را در زمینه‌های مختلف به‌ویژه حوزه عقیدتی، دفاع از ولایت‌فقیه و... انجام داده و به‌قدری قوی عمل کرد که دشمنان نسبت به او احساس ضعف می‌کردند.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج استان گلستان با بیان اینکه طرح ولایت یکی از میراث ماندگار مرحوم مصباح‌یزدی به‌شمار می‌رود، اظهار داشت: «در برهه‌های مختلف زمانی بعضا برخی روحانیون نیز نسبت به ولایت فقیه دچار لغزش شدند که ازجمله آن می‌توان به دوران فتنه 88 اشاره کرد، در آن زمان دیدیم که بسیاری ترجیح دادند سکوت اختیار کنند، درحالی‌که در حوزه ولایت‌فقیه اصلا سکوت جایز نیست و باید حامی این جایگاه باشیم، نه جناح‌های سیاسی، علی‌رغم اینکه برخی در آن برهه ساکت بودند و درمقابل برخی دیگر با سیاست‌زدگی شرایط را بدتر کردند اما علامه مصباح‌یزدی با درایتی که داشت پشتیبان ولایت‌فقیه بود و نشان داد که اصل، مرجعیت ولایت‌فقیه است نه جناح‌های سیاسی.»
حسینی تصریح کرد: «مرحوم مصباح‌یزدی با مخالفان خود هیچ‌گاه با تندی برخورد نمی‌کرد و همان بحث گفتمان‌سازی را دنبال می‌کرد. به‌عبارت دیگر اگر در موضوعاتی مخالفت‌هایی نیز با او صورت می‌گرفت، همیشه به‌دنبال آن بود که این مخالفت‌ها را به‌صورت گفتمانی و برگزای مناظره برطرف کند و اصلا این‌گونه نبود که همانند برخی دیگر از افراد که درمقابل مخالفان خود دست به تخریب می‌زنند، وارد میدان شود. همچنین علامه یزدی خود را از حاشیه‌ها به دور نگه می‌داشت و از آنجا که او در مسیر اصلی قرار داشت، هیچ‌گاه سراغ انحرافات و حاشیه‌ها نمی‌رفت و همیشه شاکله اصلی خود را حفظ می‌کرد تا بتواند اثرگذاری در جامعه را داشته باشد.»
او با بیان اینکه ذات حوزه‌های معرفتی و فلسفی باعث می‌شود جزء مباحث سنگین به‌شمار روند، افزود: «قطعا فهم این مباحث ساده نیست، از این رو در دوره‌های طرح ولایت شاهد این مساله بودیم که این‌گونه مباحث به آسان‌ترین روش برای دانشجویان بیان می‌شد، به‌طوری‌که این مبانی به ذهن مخاطب می‌نشست. در اصل این‌گونه نبود که افراد 40 روز در این دوره‌ها شرکت کنند اما بعد از مدتی همه آنها فراموش‌شان شود، هرچند قطعا نیاز به دوره کردن مباحث وجود داشت اما مساله اصلی این بود که کلیات این مباحث به‌گونه‌ای در این طرح به دانشجویان ارائه می‌شد که در ذهن‌ها می‌ماند.»
دبیر شورای تبیین مواضع بسیج استان گلستان گفت: «آیت‌الله مصباح‌یزدی علی‌رغم اینکه فردی سیاسی به‌شمار می‌رفت، اما هیچ‌گاه جزء افراد سیاست‌زده نبود. آیت‌الله مصباح همان جمله معروف «سیاست ما همان دیانت ما و دیانت ما همان سیاست ما است» را دنبال می‌کرد و به‌طورکلی هیچ‌گاه فردی نمی‌تواند بگوید که من مسلمان و انقلابی هستم، اما سیاسی نیستم؛ قطعا افراد باید سیاسی و آگاه به زمانه خود باشند اما سیاست‌زده نباشند و درگیر جناح‌های مختلف نشوند. آیت‌الله مصباح هم در این‌گونه مباحث بصیرت اصلی را داشته و در میان جامعه هم آن را ایجاد کرده و هیچ‌گاه جانبداری جناحی را نکرد که بخواهد به‌خاطر منافع حزبی طرف گروه خاصی را گرفته و از ولایت‌فقیه دفاع نکند.»
حسینی خاطرنشان کرد: «مرحوم مصباح‌یزدی به‌معنی واقعی فقیه و مجاهدی بود که تلاش بی‌وقفه‌ای برای تبیین هرچه بهتر مبانی اسلامی داشت و در حوزه شبهات و مسائل عقیدتی و فکری اثرگذاری زیاد داشت تا جایی که او را عمار رهبری لقب داده بودند.»
دبیر سابق شـورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی:
عده‌ای از مقبولیت فراگیر مرحوم مصباح‌یزدی میان مردم واهمه داشتند
محمدامین سلیمی، دبیر سابق شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی با تاکید بر اینکه آیت‌الله مصباح‌یزدی می‌توانست در میان مردم و جامعه حوزویان از محبوبیت بیشتری برخوردار باشد، گفت: «قطعا او با توجه به جایگاهی که در قرائتش از فلسفه صدرایی و سطح سوادی که در حوزه اخلاق و سیر و سلوک داشت و از طرف دیگر این مرحوم جزء حلقه‌های خاص مرحوم علامه طباطبایی به‌شمار می‌رفت، می‌توانست در گوشه‌ای دور از میدان سیاست و انقلاب اسلامی و با شاگردان بیشتری به فعالیت بپردازد و از طرف دیگر هیچ‌گاه نیز آماج حمله عده‌ای قرار نگیرد، اما او جزء افرادی بود که علم و سطح سواد و فقاهتش حجاب او نشد و شأنی برای او ایجاد نکرد که بخواهد او را از میدان دفاع از برخی ارزش‌ها دور کند.»
او در توضیح بیشتر این مساله گفت: «مرحوم آیت‌الله مصباح‌یزدی در همه این سال‌ها به موضوعی اعتقاد داشت و برای آن هم هزینه می‌داد و بحث عملی و نظری می‌کرد که یکی از بحث‌های مرکزی او نیز خود ولایت‌فقیه و دفاع از ولایت و تامین عقبه نظری و عملی برای انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت دینی بود. به‌طوری‌که امروزه بسیاری از ما عقبه فکری، نظریه و اندیشه‌ای‌مان را مدیون تولید محتوا و نظریه‌پردازی و سال‌های حضور مصباح‌یزدی در این زمینه هستیم، چراکه این مرحوم بسیاری از مسائل را تئوریزه و به توسعه عقبه نظری مباحث کمک کرد.»
دبیر سابق شورای تبیین مواضع بسیج دانشجویی تصریح کرد: «امروزه بخشی از انقلابی‌گری و حزب‌اللهی‌گری ما مدیون توانی است که مرحوم مصباح‌یزدی در عرصه تولید مبانی نظری و تربیت نیرو گذاشته است، با این حال باید به این مساله اشاره کنم که بعد از دوران دوم خرداد دعوای سیاسی و اعتقادی در کشور شکل گرفت که گویا جوری طراحی شده بود که نیاز داشت چند نفر قربانی آن شده و به‌عنوان نماد تحجر معرفی شوند، معتقدم آیت‌الله مصباح یکی از آنها به‌شمار می‌رفت؛ به‌طوری‌که اعلام کردند او مخالف آرای مردم بوده و او تئوریسین خشونت است؛ البته آنها می‌دانستند امثال مرحوم مصباح‌یزدی اگر در میان مردم مقبولیت فراگیر پیدا کنند، کار برای آنها سخت خواهد شد و از طرف دیگر بخشی از هجوم علیه او نیز به‌خاطر صراحت و صداقت ایشان بود.»
سلیمی افزود: «مرحوم مصباح‌یزدی به هر آنچه تشخیص می‌داد، عمل می‌کرد و شاید این کار به مذاق خیلی‌ها هم خوش نمی‌آید، چراکه صریح بودن او در دفاع از انقلاب او را آماج این حملات قرار داد و بنده او را مدافع اسلام ناب می‌دانم که در حمله همه‌جانبه تجددطلبی اصلاح‌طلبان در دوم خرداد، ایستادگی کرد و هیچ‌گاه نیز از سرزنش و ملامت عده‌ای نمی‌ترسید. همچنین او در کنش سیاسی هیچ‌گاه دروغ نگفت، سیاسی کاری نکرد و به کسی تهمت نزد و علی‌رغم اینکه او را تئوریسین خشونت نامیده‌اند اما هرگز اقدام تندی علیه مخالفان و حتی هتاکان به خودش نکرد.»
او با بیان اینکه آیت‌الله مصباح‌یزدی هیچ‌گاه در تعارفات سیاسی گرفتار نشد و تن به وحدت سیاسی نداد، بیان داشت: «نتیجه چنین رفتارهایی هم این بود که او مصباح‌یزدی شد و رهبری نیز وی را مطهری و طباطبایی زمان خواندند و حتی شنیده‌ام که او عقبه تئوری نظام جمهوری اسلامی خوانده شده است. معتقدم مطهری زمانه نامیدن او به‌خاطر تشابه این مرحوم با شهید مطهری در حوزه تربیت نیرو است، در پیام تسلیت رهبری نیز از حضور او در همه حوزه‌هایی که نیاز بوده، تقدیر شده است و قطعا درگذشت او خسارتی بزرگ برای حوزه علمیه خواهد بود و به‌راحتی نیز خلأ او جبران نخواهد شد.»
* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار