به گزارش «فرهیختگان»، 16  آذر هر سال یکی از مهم‌ترین رویدادهای مناسبتی در فضای آکادمیک کشور به‌شمار می‌رود؛ روزی که همه دانشگاه‌ها به‌ویژه دانشگاه‌های بزرگ کشور برنامه‌های متنوعی را عموما با حال و هوای سیاسی و حضور چهره‌های شاخص این حوزه برگزار می‌کنند؛ اما این روز در سال 99 کاملا از شرایط کرونایی کشور تاثیر گرفته بود تا جایی که برگزاری این برنامه‌ها با کاهش 25 درصدی مواجه شد. به‌عبارتی سال گذشته 40 دانشگاه بیش از 56 برنامه جدی متناسب با این روز را برگزار کرده بودند که این میزان در سال‌جاری به 26 دانشگاه و درنهایت 42 برنامه کاهش پیدا کرد که در این میان هم به‌جز دو تجمع دانشجویی که در‌مقابل تاسیسات هسته‌ای برگزار شده بود، مابقی برنامه‌ها با حضور جمع محدودی از دانشجویان و عموما در فضای مجازی بود.

اما با نگاهی به برنامه‌های برگزار‌شده در بازه زمانی منتهی به 16 آذر و حتی چند روز بعد از آن در همین دانشگاه‌های محدود هم می‌توان به نکات قابل توجهی رسید که شاید مهم‌ترین آنها افزایش تعداد حضور چهره‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است؛ چراکه امسال حدود 71 درصد برنامه‌ها با حضور این افراد برگزار شد، درحالی‌که این میزان در سال گذشته تنها 46 درصد بوده است. از طرف دیگر حدود 64 درصد این چهره‌ها نزدیک به اصولگرایان و  تنها حدود 35 درصد آنها از جریان اصلاح‌طلبان بوده است، در این میان میزان مشارکت چهره‌های اصولگرا به نسبت سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. در 16 آذر 98 تنها 38 درصد این چهره‌ها نزدیک به اصولگرایان و 30 درصد آنان نزدیک به جریان اصلاح‌طلبان بوده‌اند.

مساله قابل توجه دیگر در روند برگزاری برنامه‌های روز دانشجوی امسال آن است که حدود 5 درصد برنامه‌ها در قالب تربیون آزاد و حدود 19 درصد  برنامه‌ها در قالب مناظره و با شرکت چهره‌های دانشجویی و غیرسیاسی برگزار شده است، در اصل امسال عموم برنامه‌ها در قالب برنامه‌های سخنرانی محور برگزار شد. جالب‌تر اینکه امسال تنها رئیس قوه قضائیه در میان تشکل‌های دانشجویی حضور پیدا کرد و روسای‌جمهور و مجلس ترجیح دادند به صدور پیام و انتشار آدرس ایمیل به‌عنوان پل ارتباطی با این قشر بسنده کنند، این درحالی است که بالاترین شخص اجرایی کشور در طول 7 سال گذشته همیشه در میان دانشجویان حضور پیدا کرده و حتی به‌صورت گزینشی پای صحبت‌های این قشر نشسته بود، اما به‌نظر می‌رسد آخرین سال دولت، دیگر انگیزه‌ای برای رئیس‌جمهور باقی نگذاشته است.

 تشکل‌های انقلابی؛ زمامدار برگزاری برنامه‌های روز دانشجوی 99

از حضور چهره‌های مختلف سیاسی که بگذریم، با نگاهی به برگزارکنندگان برنامه‌های روز دانشجو امسال می‌توان گفت که بار اصلی برنامه‌های 16 آذر 99 بر دوش جریان انقلابی بوده است. در اصل تشکل‌هایی چون بسیج دانشجویی، انجمن اسلامی اعم از دفتر تحکیم وحدت و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل، جامعه اسلامی دانشجویان و جنبش عدالتخواه دانشجویی عمده برنامه‌های امسال را در قالب سخنرانی، میزگرد و یا مناظره برگزار کرده‌اند. در این میان هم برخی از برنامه‌ها اعم از دیدار با رئیس قوه قضائیه، حضور سردار فدوی و سعید جلیلی در دانشگاه تهران جزء اصلی‌ترین برنامه‌های جریان انقلابی به‌شمار می‌رود که عموم برنامه‌ها نیز به موضوع ترور شهید فخری‌زاده و انتخابات آمریکا، مطالبات از مذاکره و رفع تحریم‌ها با نگاهی به انتخابات پیش‌رو، نقد برجام، نقد و بررسی رویکردهای قوه قضائیه و چالش با نمایندگان مجلس جدید بود، درحالی‌که سال گذشته جریان انقلابی عمده برنامه‌های خود را با نگاه به اعتراضات بنزینی سامان داده بودند.

با اینکه طی سال‌های گذشته هرگاه روز دانشجو با انتخابات همزمان می‌شد، اصلی‌ترین و مهم‌ترین برنامه تشکل‌ها به دعوت از نامزدهای احتمالی و موضوع انتخابات ختم می‌شد، اما  امسال هیچ خبری از برنامه‌های با موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری آینده نبود و تنها دو برنامه آن‌هم با حضور سعید جلیلی در دانشگاه تهران و عزت‌الله ضرغامی در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد که موضوع آنها هم بیشتر نقد برجام و مشکلات فعلی کشور بود تا انتخابات پیش‌رو؛ در این میان حضور برخی از نمایندگان مجلس از جمع دانشجویان هم باعث نشد تا فضای انتخاباتی در برنامه‌های 16 آذر شکل بگیرد. از طرف دیگر تقریبا هیچ‌کدام از چهره‌های دولتی حاضر به حضور در جمع دانشجویان چه به‌صورت فیزیکی و چه حتی مجازی هم نشده بودند. برگزاری تجمع مقابل تاسیسات آب سنگین اراک توسط بسیج دانشگاه‌های اراک و دانشجویان دانشگاه‌های امام‌صادق(ع) و صنعتی‌شریف در‌مقابل سایت هسته‌ای فردو و گرامیداشت یاد شهید فخری‌زاده هم از مهم‌ترین و شاید تنهاترین تجمعات برگزار شده به‌مناسبت 16 آذر امسال بود.

 حضور انفعالی تشکل‌های اصلاح‌طلب در 16 آذر امسال

در‌مقابل جریان انقلابی، تشکل‌های اصلاح‌طلب هم فعالیت‌هایی هرچند محدود را فضای دانشگاه‌ها داشتند، البته بیشتر این تشکل‌ها به صدور بیانیه به‌مناسبت روز دانشجو بسنده کردند. حضور کم‌رونق این تشکل‌ها در 16 آذر منتهی به انتخابات درحالی است که در سال 97 حدود 7 درصد و سال 98 حدود 16 درصد برنامه‌ها در هفته منتهی به 16 آذر از سوی این جریان برگزار شده بود؛ با این حال باید این مهم را مدنظر قرار داشت که حضور کم‌فروغ تشکل‌های اصلاح‌طلب روز دانشجوی امسال به‌معنای حذف این جریان نیست؛ چراکه بیشترین ظهور و بروز تشکل‌های اصلاح‌طلب در قالب تجمع بوده که طبیعتا امسال به‌دلیل شرایط کرونایی انجام نشده است. با این حال تشکل‌های وابسته به این جریان سیاسی در دانشگاه‌های صنعتی‌شریف، شهید بهشتی و تربیت مدرس همانند سال گذشته عموم برنامه‌های خود را به‌صورت سخنرانی مجازی و همانند سال گذشته بدون دعوت از چهره‌های دولتی برگزار کردند. در کنار آنها، تشکل‌های دانشگاه‌های امیرکبیر، علامه طباطبایی، علم و صنعت هم تنها به صدور بیانیه اکتفا کردند. در یک کلام مهم‌ترین برنامه‌های برگزار‌شده توسط تشکل‌های اصلاح‌طلب برگزاری میز‌گرد مجازی با حضور چهره‌های مانند ضیا نبوی، بهاره هدایت و فرشته طوسی بود. تشکل‌های دانشگاه تهران و انجمن اسلامی دانشجویان آزادی‌خواه شهید‌بهشتی هم اقدام به برگزاری برنامه‌هایی با حضور شکوری‌راد، علوی‌تبار، فرشاد مومنی، مصطفی معین و هادی خانیکی کردند.

  چهره‌های شاخص اصولگرا و اصلاح‌طلب غایبان اصلی روز دانشجو

در کنار عدم‌حضور رئیس‌جمهور در میان تشکل‌های دانشجویی، باید گفت امسال تقریبا هیچ‌یک از چهره‌های دولتی در برنامه‌های روز دانشجو شرکت نکرده و تشکل‌های حامی دولت به‌معنی واقعی در انفعال صددرصدی روز دانشجو را سپری کردند، البته نباید این مساله را نیز نادیده گرفت که رقبای دولت هم نتوانستند از این فرصت استفاده کنند و عملا یا حضوری در این برنامه‌ها نداشتند و یا حضورشان آنچنان که انتظار می‌رفت باکیفیت نبود. ناگفته نماند که چهره‌های دولتی در طول سال‌های گذشته هم حضور چندانی در میان برنامه‌های دانشجویی نداشتند، به‌طوری‌که سال 97 تنها حسام‌الدین آشنا در دانشگاه تهران حضور یافت و سال 98 نیز از دولتی‌ها علی ربیعی بود که به دانشگاه صنعتی‌شریف رفت؛ اتفاقی که امسال البته برای هیچ‌کدام از چهره‌های دولتی نیفتاد و آنها حتی حاضر نشدند به‌صورت مجازی نیز در برنامه‌های تشکل‌های هر دو جریان سیاسی حضور پیدا کنند. از طرف دیگر منتقدان دولت هم که سال گذشته حضور موثری را در میان تشکل‌ها داشتند، امسال بی‌فروغ‌تر از همیشه ظاهر شدند و تنها سعید جلیلی و  رئیسی بودند که در روز دانشجوی امسال حضور داشتند. در بخش پایانی شاید بد نباشد بار دیگر نگاهی به چهره‌های شاخص دعوت شده و طبیعتا حاضر در برنامه‌های روز دانشجوی امسال داشته باشیم، درحالی‌که در سال 97 چهره‌های اصلاح‌طلب حضور پررنگی در برنامه‌های روز دانشجو داشتند و حتی سال گذشته هم به نسبت امسال، می‌شد چهره‌های شاخص اصلاح‌طلبی را در برنامه‌های دانشگاه‌های مختلف پیدا کرد، اما روز دانشجوی امسال تعداد این چهره‌ها به کمتر از تعداد انگشتان دست رسید، در‌مقابل چهره‌های شاخص جریان اصولگرا هم امسال تمایلی به حضور در میان تشکل‌های دانشجویی نداشتند و عمده‌ترین آنها همان سعید جلیلی، ضرغامی، رئیسی و برخی از نمایندگان مجلس هستند، در این میان البته چهره‌هایی مانند حسن عباسی و رائفی‌پور که شاید در برهه‌هایی چون چهره‌های شاخص در برنامه‌های روز دانشجو بودند، امسال حضورشان به‌مراتب کمتر از دیگر چهره‌های اصولگرا بود.