به گزارش «فرهیختگان»، الهام امین‌زاده، معاون حقوقی سابق رئیس‌جمهور و کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به بررسی رویکرد جدید اروپا در قبال کشورمان در زمینه برجام پرداخت که مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است.
با توجه به اینکه آبرام، نماینده آمریکا اعلام کرد اروپا خواستار تمدید بندهایی از برجام شده که با گذشت زمان قرار است منقضی شود، ارزیابی شما از این رویکرد اروپاییان چیست و چرا در این بازه زمانی خواستار تمدید بندهای زوال‌پذیر برجام شده‌اند؟
برجام توافقی بود که بین هفت کشور تنظیم شد و قرار بود هر مرحله‌ای که به نوبت پیش رفته و تعهداتی انجام می‌شود، تحریم‌ها و محدودیت‌ها نیز مرحله به مرحله بعد از اینکه ایران تعهدات خود را اجرا کرد، لغو شود.
قرار نبود برجام تبدیل به محدودیت‌های ابدی شود
بنابراین قرار نبود برجام به‌عنوان یک اهرمی که قابل‌تمدید باشد، درنظر گرفته و ادامه داشته باشد و تبدیل به محدودیت‌های ابدی شود، چراکه برجام یک سند محدودکننده ابدی نیست بلکه سند اطمینان‌سازی بود که قرار بود تحریم‌هایی را علیه ملت ایران بردارد و این امر با تعهداتی که طرفین داشتند، همراه بود.
متاسفانه نه طرف اروپایی و نه طرف آمریکایی به تعهدات خود عمل نکردند و درعین‌حال که تعهدات خود را عمل نکردند، اکنون خواستار تمدید موضوعاتی شدند که در اثر برجام ایجاد شده بود، ازاین‌رو برجام درحال‌حاضر تبدیل به یک اهرم فشار شده است.
ایران نباید به‌هیچ‌عنوان زیر بار بندهای منقضی‌شده برود
موضع ایران در قبال این تغییر رفتار اروپا باید چگونه باشد؟
جا دارد مذاکره‌کنندگان و دستگاه دیپلماسی ما به‌هیچ‌عنوان بعد از اینکه هریک از این بندها منقضی شد، زیر بار تمدید این امر با مذاکره دیگری نروند، چراکه این می‌تواند اهرم فشار ابدی شود.
درعین‌حال که طرف مقابل هیچ‌یک از تعهدات خود را درباره لغو تحریم‌ها و آزادسازی تبادلات مالی و تجاری و اقتصادی بین بخش‌های دولتی یا بخش‌های خصوصی اجرا نکرده است؛ ما نیز نباید خود دانسته و آگاهانه وارد این فضا شویم و سندی بگذاریم که خود تهدیدی برای ما در مدت طولانی است. بنابراین دستگاه دیپلماسی باید بسیار دقت کرده و توجه داشته باشند و صرفا به فضای انتخاباتی 1400 یا فضای انتخاباتی آمریکا توجه نکنند و همه ابعاد را درنظر بگیرند.
امید اروپا پس از انتخاب بایدن
یکی از علت‌هایی که اروپایی‌ها چنین رویکردی نسبت به تمدید برخی مواد منقضی‌شده اتخاذ کرده‌اند، امیدی است که برای آنها ایجاد شده که اگر بایدن رئیس‌جمهور آمریکا شود و بخواهد به برجام بازگردد، مدل جدیدی از برجام را تجربه می‌کنند.
بنابراین دستگاه دیپلماسی و بخش اجرایی ما باید دقت کافی داشته باشند و فضای مثبت بیش از حدی در این زمینه ترسیم نکرده و اعلام آمادگی نیز نکنند، چراکه مواضع این‌چنینی رویکردهای خوبی در عرصه بین‌الملل نیست و ازاین‌رو باید اجازه دهند ابتدا یک بخش اجرایی مستقر شود و اعلام آمادگی کند و پس از آن شرایط تجزیه و تحلیل شود.البته قرار نیست به‌محض اعلام آمادگی آنها ما نیز فوری اعلام آمادگی کنیم و بنده این نوع رویکرد را اصلا به صلاح کشور نمی‌دانم و قاعدتا این نوع اشتیاق و تمایل به اینکه این امر منجر شود که مجددا بیش از پیش برجام را اجرا کنیم و محدودیت‌ها را برای خود بخریم، به صلاح کشور نیست.
با توجه به این نامه و موضع تند اروپایی‌ها آیا می‌توان آن را ناظر به دوران جدید ریاست‌جمهوری بایدن دانست و آیا شما قائل به تقسیم‌بندی پلیس خوب و بد بین دموکرات‌ها و اروپا در بازه فعلی هستید؟
صددرصد این‌چنین است، چراکه در زمانی که ترامپ فعالیت‌هایی می‌کرد که ناقض فعالیت‌های بین‌المللی بود، اروپایی‌ها سعی کردند خود را به‌نوعی از ترامپ جدا کرده و بگویند ما با ترامپ فرق داریم و نقش خوب را ایفا کنند.
اروپا دست پیش گرفته تا فضای منفی‌تری را نسبت به دموکرات‌ها در برجام ایفا کند
درحال‌حاضر نیز که بایدن می‌آید، اروپایی‌ها احساس کردند ممکن است فضایی ایجاد شود که بایدن به برجام برگردد، بنابراین اروپا دست پیش گرفته تا فضای منفی‌تری را ترسیم کند تا بایدن هم در همان زمین بازی کند.
بحث دیگر موضوع ایران است. ایران در دوره بایدن چه مواجهه‌ای با اروپا خواهد داشت و آیا اساسا رفتار اروپا با ایران در زمینه‌های دیگر تغییر می‌کند؟
با توجه به تجربه‌ای که از دوران دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان داریم، می‌گویم در زمانی که دموکرات‌ها روی کار می‌آیند، اتحادیه اروپا سعی می‌کند با آمریکا هماهنگ‌تر باشد اما وقتی جمهوری‌خواهان بر سر کار می‌آیند و حرکات رو بازی کرده و روی لیبرالیستی و امپریالیستی خود را نشان می‌دهند، اروپایی‌ها سعی می‌کنند از آمریکا فاصله بگیرند.
وحدت نظر اروپا با بایدن در دوره ریاست‌جمهوری او علیه ایران بسیار بالاست
بنابراین اکنون نیز اتحادیه اروپا به احتمال زیاد با بایدن هماهنگ‌تر خواهد بود و متاسفانه وحدت نظری که علیه ایران ممکن است پیدا کنند، بسیار بالاست.بنابراین ایران باید دقت کرده و منافع اروپا و آمریکا را از هم تفکیک کند و اعلام کند اگر اروپایی‌ها بخواهند غیرمستقل عمل کنند و همچنان در نظام امپریالیستی آمریکا به‌عنوان یک بازیگر و ابزار مورد استفاده قرار گیرند، رویکرد دیگری درپیش خواهد گرفت.
به‌هرحال منافعی در منطقه برای ایران وجود دارد و جمهوری اسلامی در خیلی از کشورها صاحب نفوذ و اثر است، لذا اگر اروپایی‌ها اعتبار خود را چه به لحاظ سیاسی و چه به لحاظ اقتصادی از دست بدهند، می‌تواند وجهه آنها را بین کشورهای منطقه لکه‌دار کند.
اخبار مرتبط: