به گزارش «فرهیختگان»، خاکش چند دهه‌ای است که جولانگاه تروریست‌ها شده و مردمش نیز هر از چندگاهی پیکر عزیزان‌شان را که قربانی جنایت‌های گروه‌های تکفیری می‌شوند، به دل خاک سرزمین‌شان می‌سپارند. مردم افغانستان خیلی وقت است که روی خوش زندگی را ندیده‌اند، تا جایی که دیگر یاد گرفته‌اند با حملات خرابکانه زندگی کنند. آخرینش همین دو روز پیش بود که تروریست‌های داعش با حمله به دانشگاه کابل، قدیمی‌ترین دانشگاه این کشور 44 نفر از نخبگان را شهید و زخمی کردند و حالا همه رسانه‌های دنیا پیگیر خبرهای این جنایت شده‌اند. جنایتی که هر چند اولین بار نبوده و قطعا آخرین بار هم نخواهد بود، اما آنچه مسلم است اینکه این اتفاق شوم نیز مانند هزاران اتفاق دیگر بعد از مدتی توسط جامعه جهانی فراموش می‌شود و تروریست‌ها در سایه حمایت برخی از کشورها، همچنان به حیات خود ادامه می‌دهند. اما آنچه این حمله را با دیگر حملات تروریست‌ها متفاوت می‌کند، آن است که این بار گروهک‌های تکفیری پایگاه علمی کابل را در قلب پایتخت این کشور هدف قرار داده و در عمل به جامعه نخبگانی افغانستان حمله کرده‌اند.
دانشگاه کابل که سال 1311 در پایتخت افغانستان ایجاد شده است، عمری نزدیک به یک قرن دارد که اولین ساختمان آن دانشکده پزشکی‌اش محسوب می‌شود، ساختمان‌های مختلف این دانشگاه که در اوایل تاسیسش به‌صورت پراکنده در نقاط مختلف کابل به‌فعالیت پرداختند، از سال 1343 به‌بعد به‌تدریج در یک مکان تجمیع شد و حالا دانشجویان در دانشکده‌های مختلف علوم، روانشناسی، زبان‌وادبیات، اقتصاد، ادبیات، زراعت، دامپزشکی، زمین‌شناسی، هنرهای زیبا، علوم کامپیوتر، حفظ محیط‌زیست، داروسازی، شریعات، مهندسی، ادبیات، علوم اجتماعی و... به‌تحصیل می‌پردازند و درکنار آن ریاست موسسات فرهنگی دارالمعلمین عالی، مدارس صنایع نفیسه و دارالعلوم عربیه نیز با این دانشگاه است.
اتفاقی که مسبوق به سابقه بوده و مدارس این کشور بارها و بارها به بهانه‌های واهی مورد حمله قرار گرفته‌اند، اما حمله به دانشگاه عملا تهاجم به فرهنگ، علم و... محسوب می‌شود. حمله‌ای که با واکنش جامعه علمی کشورها روبه‌رو شده است. دکترمحمدمهدی طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی نیز با صدور پیامی این اقدام تروریستی را محکوم کرد.
در بخشی از این پیام این‌طور آمده است: «خبر تأسف‌بار حمله تروریستی به دانشگاه کابل و شهادت تعدادی از اساتید محترم و دانشجویان عزیز این دانشگاه، موجی از تأثر و تألم را در جامعه دانشجویی و دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران برانگیخت. دانشگاه آزاد اسلامی امیدوار است که افغانستان عزیز پیوسته در سایه امنیت کامل به‌سر برد و مراکز علمی این کشور اسلامی همسایه در محیطی آرام، این رسالت مقدس را بر دوش بکشند و همکاری‌های دانشگاهی و علمی دو کشور به‌ویژه در عرصه دانشگاه آزاد اسلامی روزبه‌روز گسترش بیشتری یابد.»
مسئولان آموزش عالی نیز با محکوم کردن این حمله، جنایت رخ داده در دانشگاه کابل را تسلیت گفتند. در بخشی از پیام تسلیت وزارت علوم آمده است: «حمله جنایتکارانه و تروریستی به دانشگاه کابل که منجر به کشته و زخمی شدن تعدادی از دانشجویان و اساتید این دانشگاه شده است را به‌شدت محکوم می‌نماییم. حمله ناجوانمردانه گروهک تروریستی طالبان به مراکز دانشگاهی، نشان‌دهنده دشمنی و عداوت آنان با علم و دانش و معرفت، آگاهی و تلاشی است نافرجام برای استمرار جهل و نادانی.» در این گزارش به سراغ چند تن از نخبگان این کشور رفتیم تا برایمان از چرایی وقوع چنین حملاتی و واکنش‌های آن بگویند.
دانشجوی افغانستانی دانشگاه قم:
گروه‌های تروریستی با چراغ سبز استکبار به دانشگاه کابل حمله کرده است
علیرضا خاوری، دانشجوی افغانستانی که این روزها در دانشگاه قم مشغول به تحصیل است، درباره حمله تکفیری‌ها به دانشگاه کابل به «فرهیختگان»، گفت: «متاسفانه کشور افغانستان طی 4 دهه اخیر به محلی برای بازی‌های سیاسی کشورهای مختلف به‌ویژه آمریکا تبدیل شده است. از طرف دیگر فضای قومی و مذهبی این کشور نیز که خود دارای مسائل مختلف است، باعث شده تا شرایط به‌گونه‌ای مهیا شود تا هم دخالت‌های خارجی بتواند جنبه سیاسی، نظامی و فرهنگی به خود بگیرد و هم زمینه برای حضور گروه‌های تروریستی تندرو فراهم شود. این مولفه‌ها باعث شده تا افغانستان مستعد جذب گروه‌های تکفیری باشد. همچنین مسائل داخلی این کشور همانند انبار باروتی عمل می‌کند که هر لحظه می‌تواند شعله‌ور شود و تنها نیازمند یک جرقه است که آن هم توسط کشورهای خارجی زده می‌شود، به همین دلیل است که می‌بینیم هر از گاهی حمله انتحاری در نقاط مختلف افغانستان صورت می‌گیرد.»
او ادامه داد: «زمانی که دولت افغانستان بعد از سال 2001 تشکیل می‌شود، آنچه در میدان سیاسی این کشور رقم می‌خورد اینکه گروه‌های تندرو از قدرت کنار گذاشته می‌شوند، از طرف دیگر دولت تلاش می‌کند تا زمینه‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی را به مرکزیت کابل تقویت کند که این اتفاق نیز امروز بعد از گذشت 19 سال از آن روزها، تا حدی محقق شده است، اما گروه‌های مخالف نیز بیکار ننشستند و درصدد مختل کردن این روند برآمدند. نباید این مساله را نیز نادیده گرفت که تا پیش از سال 2001 عملا دانشگاه‌ها در این کشور تعطیل بودند و دختران نیز اجازه تحصیل نداشتند، تا جایی که طالبان مجموعه فضای محدودکننده‌ای را برای قشر تحصیلکرده یا افراد خواهان تحصیل ایجاد کرد، اما بعد از سال 2001 شاهد هستیم که فضای علمی و فرهنگی در کشور ایجاد شده و طبیعی است که گروه‌های تروریستی نیز نمی‌توانند این مساله را تحمل کنند و به همین دلیل دست به اقدامات تروریستی علیه آن می‌زنند.»
باوجود گفت‌وگوهای صلح، گروه‌های تروریستی مسیر حذف فیزیکی را در پیش گرفته‌اند
دانشجوی افغانستانی دانشگاه قم با تاکید بر اینکه گروه‌های تروریستی امروز مسیر حذف فیزیکی را در پیش گرفته‌اند و حمله به دانشگاه کابل نیز نتیجه همین سیاست است، تصریح کرد: «دانشگاه کابل جزء دانشگاه‌های قدیمی این کشور محسوب می‌شود و از نظر سیاسی، این دانشگاه محل تولید علم در افغانستان بوده و طبیعتا حمله به این دانشگاه در قلب پایتخت کشور در وهله اول به معنی حمله به جمهوری اسلامی افغانستان و بعد به معنی حمله به یکی از مراکز مهم علمی و اجتماعی این کشور تلقی می‌شود و از این حیث حمله اخیر تروریستی دارای اهمیت‌های ویژه‌ای است. همچنین ورود تروریست‌ها به دانشگاه کابل و وقوع جنایت‌های صورت‌گرفته به‌نوعی حمله به ایدئولوژی جمهوری اسلامی افغانستان محسوب می‌شود؛ چراکه دانشگاه کابل به‌عنوان محل توسعه و آبادانی کشورمان شناخته شده است.»
خاوری بیان داشت: «دانشگاه کابل حد اعلای ثمره علمی، فرهنگی و تخصص‌گرایی جمهوری اسلامی افغانستان در چند سال اخیر است و قطعا زمانی که به این دانشگاه حمله می‌شود، یعنی به 20 سال دستاوردهای علمی و فرهنگی جوانان این کشور حمله شده است و این‌طور نیست که صرفا بگوییم این حمله نیز همانند دیگر حملات تروریستی صرفا باعث شهادت تعدادی از شهروندان این کشور شده است. به عبارت دیگر گروه‌های تروریستی که کشورهایی مانند آمریکا حامی آن هستند، نمی‌خواهند افغانستان به اهدافی که در قانون اساسی‌اش وجود دارد، جامه‌عمل بپوشاند و به همین دلیل با حمله به مرکزی مانند دانشگاه کابل می‌خواهند دستاوردهایی که جوانان افغانستانی در طول 20 سال گذشته به دست آورده‌اند، زیرسوال ببرند.»
گروه‌های تروریستی با حمایت استکبار به دانشگاه کابل حمله کرده‌اند
او با بیان اینکه متاسفانه بار اول نیست که شاهد چنین حملاتی در کشور افغانستان هستیم، گفت: «بعد از هر حمله و محکوم کردن آن توسط حکومت افغانستان و جامعه جهانی، آنچه اتفاق می‌افتد این است که بعد از مدتی احساسات برانگیخته شده به خاطر حمله تمام می‌شود و دوباره آغاز چنین حملاتی از سر گرفته می‌شود. به عبارت دقیق‌تر امروز جامعه افغانستان دچار یک نوع رخوت نسبت به این حملات شده و دیگر وقوع چنین حملاتی به یک امر عادی در این کشور تبدیل شده است. از سوی دیگر رسیدن جامعه افغانستان به این مرحله باعث شده تا تاثیرگذاری حملات تروریستی در افغانستان هم از حیث رسانه‌ای و هم از این لحاظ که منجر به ایجاد واکنش‌های گسترده نسبت به دولت برای مقابله به مثل با نیروهای تروریستی آنچنان که باید وجود ندارد و نمی‌توان انتظار داشت واکنش‌هایی که درحال حاضر در این کشور ایجاد می‌شود، بتواند منجر به نتیجه شود.»
این دانشجوی افغانستانی دانشگاه قم اظهار داشت: «متاسفانه رخوت موجود برای مقابله با گروه‌های تروریستی هم در میان مردم و هم در دولتمردان افغانستان نهادینه شده، از این رو تصور می‌کنم حمله به دانشگاه افغانستان نیز تاثیرگذاری چندانی برای مقابله با گروه‌های تکفیری نخواهد داشت. از سوی دیگر امروزه افغانستان در پروسه صلح قرار دارد و به همین دلیل دولت نیز از لحاظ سیاسی به‌شدت تحت فشار است، چراکه از یک طرف مردم تا حدی خواهان مقابله دولت با تروریست‌ها بوده و می‌خواهند نیروهای نظامی از حالت تدافعی به حالت تهاجمی تبدیل شوند، از سوی دیگر واکنش نشان دادن به این مساله دولت را متهم می‌کند که خواهان برقراری صلح نیست.»
خاوری بیان داشت: «موضوع اول درباره این حمله آن است که گروه‌های تروریستی که مخالف ایدئولوژی با نظام مستقر در این کشور هستند، با حمایت‌های استکبارجهانی این حمله را انجام داده‌اند، از سوی دیگر بر اثر توافقی که بین طالبان و آمریکا صورت گرفته، این کشور درحال امتیاز دادن به گروه‌های تروریستی است تا به‌زعم خود آنها را به صلح و گفت‌وگو دعوت کند، اما در عمل می‌بینیم که طالبان درحال امتیازگیری از دولت افغانستان است اما در مقابل افغانستان به‌مثابه حسن نیت برای آغاز گفت‌وگوها اقدامات مختلفی را انجام داده که از جمله آن می‌توان به آزادسازی 5 هزار زندانی طالبان اشاره کرد.»
او گفت: «آنچه در عمل می‌بینیم آن است که گفت‌وگوهای صلح به نتیجه نرسیده و حملات به مراکز مختلف مانند دانشگاه کابل همچنان توسط گروه‌های تکفیری دنبال می‌شود. در اصل گروه‌های تروریستی حسن نیتی برای انجام گفت‌وگوهای صلح ندارند و قصدشان این است که به‌زعم خودشان نظام موردنظر خودشان را در افغانستان حاکم کنند، تا جایی که شاید بتوان گفت تا حد زیادی گفت‌وگوهای صلح به بن‌بست رسیده است. معتقدم حملاتی که به دانشگاه کابل صورت گرفته در عمل تقابل دو ایدئولوژی جمهوریت و امارت‌خواهی است.»
دانشجوی افغانستانی دانشگاه تهران:
پای کشورهای ابرقدرت در حمله تروریستی دانشگاه کابل به چشم می‌خورد
واحدی، دانشجوی افغانستانی دانشگاه تهران نیز درباره حمله تروریستی به دانشگاه کابل گفت: «مساله انتحار و خشونت مساله بسیار پیچیده‌ای محسوب می‌شود و ابعاد مختلفی دارد اما آنچه در این مهم واضح است اینکه از یک طرف پای کشورهایی مانند پاکستان و به‌ویژه ابرقدرت‌ها در آن دخیل است. از سوی دیگر هر حمله تروریستی به وسیله افراد افراطی انجام می‌شود و تبدیل شدن یک فرد به یک آدم افراطی نیز زمینه‌های اجتماعی دارد. به همین دلیل نمی‌توان به‌صورت قطعی یک عامل را برای حملات تروریستی نام برد و عنوان کرد که فلان حمله به خاطر مسائل سیاسی یا مذهبی یا اقتصادی است و باید همه جوانب را با هم در نظر گرفت.»
او با اشاره به جایگاه دانشگاه کابل برای کشور افغانستان اظهار داشت: «این دانشگاه دارای مرکزیت است و از این حیث به نوعی قلب افغانستان محسوب می‌شود. همچنین نباید فراموش کرد که تا پیش از این، شاهد چنین حملاتی نبودیم، گروه‌های تروریستی با حمله به این دانشگاه اعلام کردند به مرکزی یورش برده‌اند که تا پیش از آن حتی کسی فکرش را هم نمی‌کرد، از این رو از حیث امنیتی هم مسئولان این احتمال را نمی‌دادند که یک روز گروه‌های تروریستی وارد دانشگاه کابل شوند، تا جایی که معاون اول رئیس‌جمهور افغانستان گفته بود که ما با شکست استخباراتی و اطلاعاتی مواجه شدیم و تروریست‌ها با این حمله به نوعی قدرت خودشان و طبیعتا ضعف امنیتی دولت را نشان دادند.»
دانشجوی افغانستانی دانشگاه تهران اظهار داشت: «تروریست‌ها در پروسه صلحی که امروز در افغانستان آغاز شده به دنبال امارت هستند درحالی که مردم به دنبال جمهوریت هستند، همین مساله باعث شده بود تا در پروسه صلح، دولتمردان تاکید ویژه‌ای به جمهوریت داشته باشند و به هیچ‌وجه حاضر نشوند تا افغانستان بار دیگر به دوران امیریت بازگردد و جنایت‌های گذشته مجددا انجام شود، با این حال طالبان زیاده‌خواهی خود را در پروسه صلح دنبال می‌کند و به همین دلیل تصور می‌کنم که پشت‌پرده اتفاقاتی درحال رخ دادن است.»
واحدی خاطرنشان کرد: «متاسفانه در افغانستان بسیاری از کودکان در همان سنین 4 و 5 سالگی به مدارسی می‌روند که در آن مباحث افراطی را فرا می‌گیرند. همچنین دانشگاه کابل نیز که یک دانشگاه کاملا اسلامی است، تا حدودی شاهد رسوخ مباحث افراطی در آن است تا جایی که حتی برخی از اساتید آن نیز عضو طالبان شده‌اند. درحقیقت مسائل اجتماعی نیز تا حدی در اتفاقات رخ‌داده دخیل هستند.»
واکنش کاربران توئیتر به حمله تروریستی؛ #کابل_تسلیت
از سوی دیگر کاربران توئیتر با راه‌اندازی هشتگ #کابل_تسلیت این اقدام وحشیانه را محکوم کردند. در کنار پست‌های مختلفی که در این باره منتشر شده، یکی از صفحات با نظرسنجی از کاربران علت اصلی ناامنی در افغانستان را بعد از ناتوانی دولت این کشور، دخالت کشورهای خارجی معرفی کرده است. از سوی دیگر انتقاد از کم‌توجهی رسانه‌ها و کاربران مختلف به حمله تروریستی به افغانستان و نادیده گرفتن آن، سروصدای زیادی را در توئیتر به‌راه انداخته است.
برخی کاربران در این باره نوشته اند: «توجهی که به بمب‌گذاری در منچستر شد، به کابل نشد. خبرگزاری‌ها در اولویت‌سازی ما تاثیر بسزایی دارند ولی خون هیچ‌کس رنگین‌تر نیست.» «رفته بودی انار بگیری، تکه‌هایت برگشت»، «در افغانستان زخم را با تیغ مرحم می‌نهند»، «جنگ علم و جهل، جنگ روشنایی و ظلمت به سود جهل و ظلمت پیش می‌رود» و این عناوین تنها بخش‌هایی از مطالبی است که در فضای توئیتر دست‌به‌دست می‌شود.
* نویسنده: زهرا رمضانی، روزنامه‌نگار