به گزارش «فرهیختگان»، اگر بخواهیم به یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های دانشگاه‌ها اشاره کنیم، آماده‌سازی دانشجویان برای ورود به بازار کار بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه در اولویت قرار می‌گیرد. با پیشرفت سریع فناوری‌های روز دنیا و تغییراتی که هر روز شاهد آن هستیم، دیگر صنایع نمی‌توانند به روش‌های سنتی به حیات خود ادامه دهند و باید همگام با این تغییرات خود را به‌روزرسانی کنند و از تازه‌ترین دستگاه‌ها و فناوری‌ها و در کنار آن، از افرادی خبره و توانمند برای کار در زمینه‌های مختلف بهره ببرند. برای داشتن مهارت لازم برای کار در صنایع مختلف، تنها یادگیری عملیاتی کافی نیست و این توانمندی عملیاتی باید در کنار دانش و اطلاعات لازم همراه باشد تا فردی بتواند برای یک شرکت صنعتی سودمند باشد. بهترین کارگران و نیروهای کار در صنایع، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های مختلف هستند که می‌توانند با دانش و توانایی خود باعث پیشرفت شوند.
مهارت لازمه نسل چهارم انقلاب صنعتی
دنیا در آستانه انقلاب چهارم صنعتی است که در آن، مرحله بعدی زندگی بشر با پیشرفت فناوری‌های مختلف رقم می‌خورد. پیش از این هم شاهد فناوری‌هایی چون واقعیت مجازی، هوش مصنوعی و تاثیر آنها روی جنبه‌های مختلف زندگی بشر بوده‌ایم و این اثرات تا زمانی ادامه پیدا می‌کند که تغییرات عظیمی را در زندگی و کار انسان‌ها به جا بگذارد. با توجه به سرعتی که پیشرفت این فناوری‌ها دارد، فرآیندهای آموزشی که مستلزم ادامه کار است باید پا به پای آن ادامه داشته باشد، چراکه ادامه‌دار نبودن این آموزش‌ها در کنار پیشرفت‌های روزانه فناوری در دنیا، شکاف‌های مهارتی را در عملکرد کارمندان ایجاد می‌کند.
گزارشی که از سوی کمیسیون اروپا مطرح شده، پیش‌بینی کرده است که تا سال 2020 حدود 756 هزار شغل در بخش ICT اروپا خالی و بدون نیرو خواهد بود که انتظار می‌رود با پیش رفتن به‌سوی انقلاب چهارم صنعتی، این مشاغل بدون نیرو هم بیشتر شود. در این میان، اگر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی فاقد مهارت لازم برای کار در آینده صنعتی باشند، کارفرمایان به‌دنبال جایگزین‌های مناسب‌تری برای این جایگاه‌های شغلی خواهند بود و درنتیجه، کسب‌وکارها و مشاغل از بازدهی بالایی برخوردار نخواهند بود.
کارفرمایان به‌دنبال چه هستند؟
راه‌حل کلیدی کاهش شکاف‌های مهارتی در فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جلوگیری از بیشتر شدن این شکاف، در آموزش نهفته است. موسسه‌ها و دانشگاه‌های آموزش عالی برای اینکه دانشجویان خود را به‌طور مناسبی آماده ورود به نسل چهارم انقلاب صنعتی کنند، باید روش‌های جدید آموزشی را درپیش گیرند.
در این شیوه جدید آموزشی، دانشگاه‌ها باید دانشجو را به‌عنوان مرکز فرآیند یادگیری درنظر بگیرند و تا حد امکان از رویکردهای شخصی‌سازی‌شده برای ایجاد انگیزه در آموزش در آنها استفاده شود تا دانشجویان هم مشارکت داشته باشند. یکی از این شیوه‌های نوین، مدل نشستن دایره‌ای شکل دانشجویان در کلاس درس است. این کار به دانشجویان امکان مشارکت و تعامل با دیگر دانشجویان را می‌دهد و می‌توانند از لپ‌تاپ و دیگر فناوری‌ها برای ایجاد یک محیط یادگیری شخصی استفاده کنند. در این زمان، استاد هم می‌تواند با فراغ بال بین دانشجویان حرکت کند و به پرسش‌های آنها پاسخ دهد. برای اینکه دانشگاه‌ها بتوانند دانشجویان خود را مطابق با محیط‌های کاری و خواست کارفرمایان تربیت و آماده کنند، باید شیوه‌های آموزشی خود را هرچه زودتر تغییر دهند.
در این میان، برخی شرکت‌ها برای اینکه نیازهای خود را برآورده کرده و شکاف‌های آموزشی و مهارتی را در نیروهای خود از بین ببرند، به‌دنبال آن هستند فارغ‌التحصیلانی را که در این شرکت‌ها مشغول کار شده‌اند، از دوران دانشگاه تحت آموزش و کسب مهارت قرار گیرند تا طبق نیاز شرکت‌های صنعتی عمل کنند. به گزارش پایگاهQS، عصر دیجیتال، بهره‌برداری از اطلاعات و توسعه هوش مصنوعی به‌سرعت جلو می‌روند و همواره با تغییر روبه‌رو هستند.
انقلاب دیجیتال جهانی به‌دلیل تاثیر کووید-19، با سرعت پیش می‌رود، به‌طوری‌که در مدت زمان کوتاهی بسیاری از بخش‌ها ازجمله آموزش، خرید و بسیاری از خدمات به‌صورت دیجیتال درآمد و آنلاین شد. این مساله به‌طور قطع با همین سرعت دانشگاه‌ها را هم به چالش می‌کشاند، به‌طوری‌که با توجه به وجود کرونا و فشارهایی که بابت بهبود وضعیت اشتغال دانشجویان خود متحمل می‌شوند، دانشگاه‌ها تلاش می‌کنند مهارت‌های پیچیده‌تری را با توجه به تغییرات ایجادشده به دانشجویان آموزش دهند تا برای نسل چهارم انقلاب صنعتی یا صنعت جدید آماده باشند.
مهارت‌های فنی عملی
شاید در دنیای امروز که عصر فناوری است، داشتن مهارت‌های فنی حرف اول را بزند. بیشترین تغییری که در صنایع امروز جهان شاهد آن هستیم، مشارکت فناوری در فرآیندهای مختلف صنعت است. به‌طور قطع نمی‌توان نقش دانشگاه‌ها را به‌عنوان تربیت‌کننده فارغ‌التحصیلان فنی نادیده گرفت. بنابراین، دانشگاه‌ها به درک و شناخت جامعی از تاثیر این فناوری بر هر حرفه خاص نیاز خواهند داشت و برنامه‌های درسی را هم متناسب با آن تطبیق می‌دهند. به‌عنوان مثال، با ورود ربات‌ها و هوش مصنوعی به بخش بهداشت و درمان، تغییرات عظیمی ایجاد شده است که هم مباحث آموزشی متناسب با آن باید تغییر کند و هم دانشجویان در طول تحصیل خود باید با این فناوری‌های جدید آشنا شده و مهارت لازم را برای کار با آنها به دست آورند. در برخی بیمارستان‌ها، جراحی‌هایی شامل قلب، روده و قفسه‌سینه با کمک ربات‌ها انجام می‌شوند که از دقت بالایی برخوردار بوده و علاوه‌بر اینکه خطاهای پزشکی را حین عمل جراحی بسیار کاهش می‌دهند، احتمال بروز عفونت‌ها، خونریزی و درد را نیز کاهش داده و بیمار دوران نقاهت و بهبودی را با سرعت بیشتری پشت‌سر می‌گذارد و مدت زمان بستری او در بیمارستان هم به حداقل می‌رسد.
شناخت چگونگی عملکرد این ربات‌ها و کار کردن کنار آنها به‌طور قطع در عصر فناوری امروز یکی از نکات کلیدی آموزش پزشکی به شمار می‌رود. هرچه فناوری‌ها بیشتر پیشرفت می‌کنند، شغل‌های بیشتری هم در ارتباط با آنها پدید می‌آیند که افرادی مهارت‌دیده و کارآزموده باید در آنها مشغول کار شوند. این امر، دانشگاه‌ها را ملزم می‌کند که خود را با فناوری‌های روز سازگار کرده و فارغ‌التحصیلان خود را آماده ورود به دنیای فناوری کنند.
مهارت داده‌ها
یکی از ویژگی‌های فناوری‌های پیشرفته امروز، حجم بالای داده‌هایی است که برای تولید هر صنعت نیاز دارد. کارفرمایان شرکت‌های صنعتی امروز دنبال نیروهایی هستند که از سواد داده بالایی برخوردار باشند و بتوانند حجم بالایی از اطلاعات را درک کرده و با آنها کار کنند. طبق گزارشی که از سوی انجمن جهانی اقتصاد منتشر شده، با توجه به سرعت بالای قدرت محاسبات و داده‌ها، توانایی کار با داده‌ها و تصمیم‌گیری متناسب با آنها مهارت بسیار والا و ارزشمندی است که در طیف وسیعی از مشاغل به داد کارفرمایان می‌رسد و آنها می‌توانند از این قابلیت فارغ‌التحصیلان استفاده کنند.
تنها 21درصد از جوانان 18 تا 24 سال از سواد داده برخوردارند و این بدان معناست که آموزش‌های ارائه‌شده از سوی دانشگاه‌ها نتوانسته آنها را برای کار در مشاغل مرتبط با داده‌ها و اطلاعات آماده کند. دانشگاه‌ها درواقع باید تعلیم و آموزش داده‌ها را با هم ادغام کنند تا این مزیت را جزء اولویت‌های برتری فارغ‌التحصیلان خود قرار دهند.
مهارت‌های اجتماعی
با توجه به رشد سریع فناوری‌های دیجیتال، کارفرمایان و شرکت‌ها تنها به فارغ‌التحصیلانی با مهارت‌های فنی و مبتنی‌بر داده برای پیشبرد کارهای خود نیاز ندارند بلکه مهارت‌های نرمی چون خلاقیت، استدلال منطقی و حساسیت بالا هم جزء مهارت‌هایی است که در مشاغل آینده عصر فناوری جایگاه بسیار ارزشمندی دارند.
گزارش انجمن جهانی اقتصاد نشان می‌دهد که 52درصد از تمام مشاغل به چنین توانمندی‌های شناختی به‌عنوان مهارت‌های کلیدی در سال 2020 نیاز خواهند داشت. اگرچه پیشرفت فناوری موجب بهبود تصمیم‌گیری و قدرت تجزیه و تحلیل پیش‌بینی‌کننده می‌شود، این فناوری‌ها همچنان با مهارت‌های شخصی بیشتری چون خلاقیت و هوش هیجانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
انسان، خود کلید پیشرفت فناوری به حساب می‌آید، بنابراین، این موضوع اهمیت دارد که دانشجویان چگونگی کنترل و مدیریت این داده‌ها و کاربرد تفکر خلاق را در بررسی موضوعات مختلف یاد بگیرند. به‌طورکلی، مهم است که دانشگاه‌ها رویکرد وسیع‌تری نسبت به آموزش داشته باشند تا دانشجویان بتوانند دانش و اطلاعات بیشتری در حوزه‌های مختلف کسب کنند و در آینده‌ای نزدیک به متخصصانی خبره در موضوعات خاص تبدیل شوند که گره‌ای از کار صنعت باز کنند.
در کشورهایی چون چین، کره‌جنوبی، تایلند و ژاپن، شکاف‌های مهارتی با افزایش سن جمعیت‌ها و دیگر تغییرات اجتماعی- اقتصادی، تشدید می‌شود و راه‌حل آن، همگام شدن آموزه‌های دانشگاهی با تغییرات و پیشرفت‌های فناوری در دنیاست. این تنها راهی است که می‌تواند بالا رفتن سن مردم یک کشور را جبران کرده و شکاف‌ها را از بین برده و به حداقل برساند.
تاکید بر آموزه‌های دانشگاهی؛ تضمینی برای آینده
سیمون گاتسچاک، استاد گروه جامعه‌شناسی دانشگاه نوادای لاس‌وگاس معتقد است که مهارت‌های لازم در سطوح بالاتر و اشتغال، شامل توانایی‌های بالا در برقراری شبکه موثر، مدیریت روابط‌عمومی، نمایش حساسیت بین‌فرهنگی، بازاریابی نیاز است و به‌طورکلی، توانمندی هوش اجتماعی و احساسی بالایی را می‌طلبد. خلاقیت و تصمیم‌گیری خلاق از دیگر مهارت‌های لازم است.
در ادامه، فردریک لیتو، استاد برجسته ارتباطات و کارشناس یادگیری از راه دور دانشگاه سائوپائولو معتقد است که ما درحال‌حاضر، در مرحله انتقالی به سر می‌بریم؛ به‌طوری‌که کارفرمایان به‌مرور تعصب خود را در استخدام نیرو کمتر می‌کنند و حتی دانشجویانی که از راه دور اقدام به تحصیل کرده‌اند، به نظر می‌رسد که این نیروها به‌دلیل سازگاری با تحصیل آنلاین، از ابتکار عمل، نظم و همکاری بیشتری برخوردارند.
او همچنین معتقد است که ویژگی‌هایی چون قدرت هدایت، تصمیم‌گیری، ارتباطات انسانی، قدرت مشورت، حل تعارض‌ها و ایجاد انگیزه و نوآوری از دیگر خصوصیاتی است که فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باید برخوردار باشند تا گزینه مناسبی برای حضور در شرکت‌ها را داشته باشند.
به گفته او، با توجه به فناوری‌های جدیدی مانند پرینترهای سه‌بعدی، این فارغ‌التحصیلان باید چگونگی کار با این فناوری‌ها و مدل‌سازی‌های سه‌بعدی و کار با پرینتر را فرابگیرند و حتی کار با هوش مصنوعی، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده را هم آموزش دیده باشند. جاناتان گرودین، استاد محقق شرکت مایکروسافت می‌گوید: «افراد در آینده دست به خلق مشاغلی می‌زنند که آموختن آنها و کسب مهارت برای اشتغال در آنها آسان نیست و فناوری همواره در مرکز توجه قرار دارد و بدون‌شک نقش بسیار بزرگی در سال‌های پیش‌رو بازی می‌کند.»
البته غالب کارشناسان براین باورند که نظام آموزش عالی همگام با سرعت فناوری در دنیا پیش نمی‌رود و پیش‌بینی می‌کنند با این سرعت لاک‌پشتی که دانشگاه‌ها در آموزش دانشجویان خود و آمادگی آنها برای ورود به بازار کار بعد از فارغ‌التحصیلی دارند، نمی‌توانند نیازهای فناورانه را تا سال 2026 برآورده کنند. البته برخی از تلخ‌ترین پاسخ‌ها به این مسائل را تحلیل‌گران حوزه فناوری ارائه داده‌اند.
به‌عنوان مثال، جیسون هونگ، استادیار دانشگاه کارنگی‌ملون معتقد است که دو مولفه اصلی برای برنامه جدید آموزشی در این مقیاس وجود دارد: یکی اراده سیاسی و دیگری بستر فناوری اثبات‌شده. حتی با فرض اینکه اراده سیاسی و بودجه‌ای وجود داشته باشد، امروز بستری وجود ندارد که بتواند با موفقیت شمار زیادی از افراد را ازجمله دانشجویان آموزش دهد.
میشل وولووسکی، استادیار علوم کامپیوتر موسسه فنی «روز هولمن» می‌گوید: «من بسیار به تجربه دانشگاهی اعتقاد دارم و چیزی را که دانشجویان در دانشگاه آموزش می‌بینند، در آینده در زمینه‌های کاری استفاده می‌کنند. اعتماد به خود و توانایی‌هایی که دارید، در کوتاه‌مدت به دست نمی‌آید بلکه بهای آن زندگی و گذراندن دوران دانشجویی است.»
* مترجم: ندا اظهری