به گزارش «فرهیختگان»، کمتر از دو هفته مانده به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، برآیند نظرسنجی‌های انتخاباتی از اوضاع وخیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در برابر رقیب دموکراتش جو بایدن حکایت دارند. در رقابت‌های سال 2016، هیلاری کلینتون در نظرسنجی‌ها با چند درصد بیشتر از ترامپ پیش بود و درنهایت نیز به آنچه آرای خجالتی خوانده می‌شود، رقابت را به رقیب جمهوری‌خواهش واگذار کرد. در این دوره اختلاف دو نامزد در سطح ملی دورقمی و در ایالت‌های کلیدی به فاصله ایمن ادامه دارد. تحلیلگران انتخاباتی با توجه به اشتباه نظرسنجی‌ها در سال 2016، استناد به این نتایج را کمی محتاطانه انجام می‌دهند اما کمپین‌های انتخاباتی بیش از اندازه به این نظرسنجی‌ها حساسند؛ به‌ویژه زمانی که فاصله دو کاندیدا به بیش از پنج درصد می‌رسد. تلاش‌های کمپین جمهوریخواهان در چند ماه گذشته نه‌تنها نتوانسته فاصله دو کاندیدا را کاهش دهد که در برخی نظرسنجی‌ها این فاصله را افزایش نیز داده است. در شرایط فعلی، تنها امید کمپین جمهوریخواهان به ویژگی‌های شخصی دونالد ترامپ است. البته آنها یک فرصت دیگر هم در اختیار دارند و آن سورپرایز اکتبر (شگفتی اکتبر) است. در همه انتخابات‌های دنیا، یک رخداد مهم یا یک افشاگری علیه یکی از نامزدهای انتخاباتی یا نزدیکان‌شان آن هم در روزهای منتهی به انتخابات، می‌تواند نتیجه را به‌طور کامل تغییر دهد. در آمریکا این افشاگری را «سورپرایز اکتبر» می‌نامند که در دوره‌هایی نیز توانسته نظر برخی رای‌دهندگان را تغییر بدهد. انتشار ایمیل‌های هانتر بایدن که از طریق یک واسطه به دست رودی جولیانی، وکیل دونالد ترامپ رسیده و نشان می‌دهد هانتر دنبال یک توافق چرب و نرم با حضور یک کمپانی خصوصی انرژی چینی است، قرار بود نقش سورپرایز اکتبر را برای جمهوریخواهان ایفا کند. به‌تازگی هم یکی از قانونگذاران اوکراینی مدعی شده که دومین لپ‌تاپ متعلق به پسر جو بایدن که حاوی اطلاعات تماس‌های تجاری او است، توسط نیرو‌های پلیس این کشور کشف شده است.
سورپرایز بی‌معنی اکتبر
دونالد ترامپ و کمپین انتخاباتی‌اش امیدوارند یک سورپرایز دیگر را تجربه کنند. سال 2016 این سورپرایز به کمک پایگاه اینترنتی «ویکی‌لیکس» شکل گرفت. این پایگاه افشاگر در روز هفت اسنادی را منتشر کرد که به ضرر هیلاری کلینتون، نامزد حزب دموکرات بود. سه هفته بعد هم جیمز کومی، مدیر پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) در نامه‌ای به کنگره اعلام کرد که درباره استفاده هیلاری کلینتون از سرورهای غیردولتی برای ارسال و دریافت ایمیل‌هایش تحقیق خواهد کرد. این دو رویداد «شگفتی‌های اکتبر» انتخابات سال ۲۰۱۶ بود که ضربه سنگینی به هیلاری کلینتون زد.
از سورپرایز اکتبر همواره کاندیدایی رونمایی می‌کند که احتمال شکست در انتخابات برای او تقریبا قطعی است. در این دوره سورپرایز اکتبر دونالد ترامپ چه خواهد بود؟ دونالد ترامپ از هفته‌ها قبل تلاش داشت با رونمایی از واکسن کرونا در هفته‌های پایانی اکتبر، این شگفتی را بیافریند اما مقامات بهداشتی آمریکا احتمالا و حتی مایک پنس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا این احتمال را که واکسن زودتر از انتخابات عرضه شود، رد کردند. بااین‌حال تلاش شرکت داروسازی فایزر برای کسب مجوز واکسن تولیدشده از سوی این شرکت طی هفته‌های آینده برای دونالد ترامپ خبر خوبی محسوب می‌شود. آلبرت بورلا، مدیرعامل شرکت فایزر گفته است که این شرکت قصد دارد مجوز واکسن بیماری کووید-۱۹ را در هفته سوم نوامبر از مقامات آمریکایی دریافت کند.
دموکرات‌ها احتمال می‌دهند ترامپ که برای درمان کرونا حتی وایتکس هم تجویز کرده بود، با هر مجوز یکی از واکسن‌های کرونا را پیش از روز رای‌گیری خواهد گرفت. آنها به همین دلیل هم ضمن تلاش برای زیر سوال بردن هر واکسنی پیش از انتخابات، تاکید کرده‌اند تنها تصمیم پزشکان و به‌ویژه آنتونی فائوچی، متخصص بیماری‌های ایمنی بدن را که پس از شیوع کرونا محبوبیت زیادی در آمریکا یافته است، خواهند پذیرفت.
انتشار ایمیل‌های هیلاری کلینتون یعنی همان سلاحی که ترامپ به کمک آن در انتخابات 2016 پیروز شد، آیا بار دیگر می‌تواند به کمک ترامپ بیاید؟ در این‌باره نمی‌توان نظر قاطعی داد اما ترامپ این‌گونه فکر می‌کند و به همین دلیل هم از مایک پمپئو، وزیر امورخارجه‌اش که یکی از وفادارترین افراد به او بود، انتقاد کرد. پمپئو نیز وعده داده بود که «تمام تلاش خود را می‌کنیم تا اطمینان حاصل کنیم مردم آمریکا فرصت رویت هر آنچه را که ما به‌صورت عادلانه می‌توانیم منتشر کنیم، خواهند داشت.» اما قانونگذاران دموکرات صریحا هشدار دادند که چنین اقدامی غیرقانونی است و هر کارمند وزارت امورخارجه که به ترامپ کمک کند تا در انتخابات تاثیر بگذارد، قانون را نقض خواهد کرد. کارشناسان حقوقی آمریکایی می‌گویند این اقدام می‌تواند زمینه را برای دولت آینده جو بایدن فراهم کند تا تحقیقاتی را در زمینه مدیریت پمپئو و سایر مقامات سابق ترامپ در وزارت امورخارجه آغاز کند. تهدیدات نسبت به عواقب آن چیزی که در انتظار پمپئو است، انگیزه همدستی با ترامپ را حداقل تا این لحظه از او گرفته است.
در حوزه سیاست خارجی هم تلاش‌های دونالد ترامپ نتیجه چندان قابل‌توجهی نداشته است. توافق صلح امارات و بحرین با رژیم‌صهیونیستی و حتی پرداخت 350 میلیون دلار غرامت سودان به آمریکایی‌ها هم نتوانست اثرگذاری خاصی در انتخابات داشته باشد، چراکه انتخابات در میدان سیاست خارجی تعریف نشده و تقریبا برای هیچ‌کس اتفاقات در این حوزه «شگفتی» به شمار نمی‌رود. در چند دهه اخیر به جز انتخابات سال 1976 که به‌دلیل رسوایی واترگیت حول ارزش‌های اخلاقی شکل گرفت، در سایر انتخابات‌ها «اقتصاد» و «امنیت ملی» دو مولفه حیاتی در شکل‌گیری نتیجه انتخابات بوده‌اند. بااین‌حال اگر سیاست خارجی در ذیل امنیت ملی قابل تبیین باشد، احتمال تاثیرگذاری بر انتخابات وجود دارد اما رخدادهای سیاست خارجی در دولت ترامپ به‌ویژه در ماه اکتبر در این قالب تعریف‌پذیر نیست.
شگفتی اکتبر؛ قربانی جامعه دوقطبی
دونالد ترامپ سال گذشته برای نابودکردن جو بایدن و اثرگذاری بر انتخابات، پای دولت اوکراین را به مساله داخلی آمریکا باز کرد و همین هم باعث شد مجلس نمایندگان آمریکا استیضاح او را کلید بزند. ترامپ به لطف اکثریت جمهوری‌خواه مجلس سنا، از قدرت کنار گذاشته نشد اما هنوز هم نیم‌نگاهی به کی‌یف دارد تا بتواند با هانتر بایدن، پدرش جو بایدن را نابود کند. کمپین جمهوریخواهان و رسانه‌های همسو در هفته گذشته که ایمیل‌هایی از هانتر بایدن منتشر شد، تلاش کردند ارتباط جو بایدن با فعالیت‌های پسرش به‌نفع شرکت نفت و گاز «بوریسما» در اوکراین را «شگفتی اکتبر» و «زلزله‌ای سیاسی» معرفی کنند. اما این افشاگری تاثیر چندانی بر نظر رای‌دهندگان نخواهد گذاشت. دونالد ترامپ وعده داده افشاگری‌های بیشتری علیه جو بایدن و ارتباط او با فعالیت‌های پسرش که عضو هیات‌مدیره شرکت «بوریسما» بوده است، صورت خواهد گرفت. اما سوال اساسی این است که این افشاگری‌ها می‌تواند برای ترامپ سورپرایز اکتبر باشد؟ پاسخ دادن به این سوال کار آسانی نیست اما وضع فعلی نشان می‌دهد فضا بیش از آنچه ترامپ فکر می‌کند، تغییر پیدا کرده است. ترامپ در ماه‌های گذشته با درک فاصله قابل‌توجهش با رقیب دموکراتش، سعی در تقویت شکاف‌های اجتماعی‌ای کرد که در دوره ریاست‌جمهوری او به‌شدت تعمیق پیدا کرده بود. او از میانه تیرماه و سخنرانی در جمع هواداران تندرواش در محل کوه «راشمور» در داکوتای‌جنوبی، روند دوقطبی‌سازی را به‌صورت جدی در دستورکار قرار داد؛ او دموکرات‌ها را فاشیست چپ خواند و تظاهرات‌کنندگان ضدنژادپرستی را «اوباش» لقب داد تا بیشترین شکاف را در دو طرف صحنه سیاسی ایجاد کند. او حتی مخالفانی را که طی ماه‌های اخیر در انتقاد از سیاست‌های نژادپرستانه دولت وی، خیابان‌های پورتلند، بزرگ‌ترین شهر ایالت اورگن را صحنه اعتراضات خود کرده‌اند، دزد و غارتگر خطاب و تهدید کرد خودش به‌خدمت آنها می‌رسد! ترامپ با این اظهارات به‌خوبی توانست پایگاه حزب جمهوری‌خواه را با انتقام‌جویی و ناسیونالیسم سفید، تقویت کند و از اضطراب این گروه همیشه در قدرت که به‌سرعت درحال تبدیل‌شدن به اقلیت است، بهره‌برداری کند. این دوقطبی‌سازی عمیق باعث شده بخش زیادی از مردم آمریکا از مدت‌ها قبل نامزد موردنظرشان را انتخاب کنند و پیش از سوم نوامبر رای خود را به صندوق رای بیندازند. تا صبح روز سه‌شنبه بیش از ۳۰ میلیون آمریکایی به نامزد موردنظر خود در انتخابات نوامبر رای داده‌اندz. این تعداد رای، نزدیک به 25درصد تمام آرایی است که در انتخابات سال 2016 شمارش شدند. علاوه‌بر این، دوقطبی ایجادشده در این انتخابات رای‌دهندگانی را که تا روز انتخابات درباره رای‌شان تردید داشتند، تحت‌الشعاع قرار داده است. براساس آنالیز تحلیلگران، حدود 15درصد از رای‌دهندگان آمریکایی در انتخابات‌های ریاست‌جمهوری تا روزهای آخر برای رای دادن مردد هستند. این افراد عمدتا همان کسانی هستند که پس از سورپرایز اکتبر تصمیم‌شان را می‌گیرند و اتفاقا آرای این افراد نتیجه نهایی انتخابات را روشن می‌کند. در این انتخابات این افراد که کمتر از 10درصد رای‌دهندگان آمریکایی هستند. این کاهش آمار نشان می‌دهند حتی بسیاری از مرددان هم تصمیم خود را برای انتخابات گرفته‌اند. در چنین شرایط ایجادشده دوقطبی، عملا امکان اثرگذاری بر صحنه انتخابات آن‌هم کمتر از 2 هفته، کمی بعید به‌نظر می‌رسد؛ اما دونالد ترامپ جز این، هیچ شانس دیگری ندارد.
مناظرات انتخاباتی
ویژگی‌های شخصیتی ترامپ، در پیروزی‌اش بر هیلاری کلینتون منفور بسیار موثر بود. او بی‌پرده و بی‌پروا سخن می‌گفت و برای تحت‌فشار گذاشتن رقیبش، حتی نشست خبری با زنانی برگزار کرد که مورد آزار و اذیت همسر رقیب دموکراتش قرار گرفته بودند. در نخستین مناظره 2020، همه انتظار داشتند ترامپ، جو بایدن را در گوشه رینگ نگه دارد اما بایدن از تجربه کلینتون استفاده کرد و با ادبیات تهاجمی و تحقیرآمیز علیه ترامپ، ورق را برگرداند تا ترامپ ناچار شود بیش از 70بار کلام او را قطع کند. مناظره دوم به دلیل ابتلای ترامپ به کرونا و تغییر به مناظره مجازی، به دلیل مخالفت ترامپ برگزار نشد. به نظر نمی‌رسد آخرین مناظره دو طرف در روز پنجشنبه نیز دستاورد چندانی برای او داشته باشد. جمهوریخواهان پس از عدم‌کسب نتیجه دلخواه در اولین مناظره و لغو دومین مناظره امیدوار هستند تا دونالد ترامپ با درخشش در مناظره سوم بتواند به کارزار انتخاباتی خود در آخرین روزها جان دوباره‌ای ببخشد. اما سومین مناظره برای ترامپ سخت‌تر از قبل خواهد بود، چراکه قرار است مناظره پایانی با گزینه قطع صدا انجام شود تا هر نامزد فرصت کافی بدون‌وقفه برای صحبت کردن داشته باشد و هرج‌ومرج دوره قبل ایجاد نشود.
به‌گزارش ایسنا، به نقل از رویترز، کمپین دونالد ترامپ مخالفتش را با این تغییرات اعلام کرده است. با این حال جمهوریخواهان گفته‌اند که در مناظره پنجشنبه‌شب که آخرین فرصت پیش از آغاز رسمی انتخابات در سوم نوامبر است، شرکت می‌کنند.
کمیسیون مناظره‌های ریاست‌جمهوری دوشنبه اعلام کرد، میکروفن هر نامزد در این مناظره که در تنسی برگزار خواهد شد، خاموش می‌ماند تا نامزد مقابل دو دقیقه فرصت داشته باشد صحبت‌های آغازین در ابتدای هر بخش ۱۵دقیقه‌ای از این مناظره را مطرح کند. بعد از آن، دو میکروفن روشن می‌مانند تا اجازه گفت‌وشنود را بدهند.
مدیر کمپین ترامپ گفت: «رئیس‌جمهوری آمریکا به مناظره با جو بایدن، جدای از تغییرات دقیقه نودی که از سوی یک کمیسیون جانبدار برای آخرین دور مناظره انجام شده تا به نفع کاندیدای طرف مقابل عمل کند، متعهد است.»
رئیس‌جمهوری آمریکا هم دوشنبه گفت، با وجود شرایطی که از دید او «ناعادلانه» است در مناظره با جو بایدن شرکت می‌کند. او به خبرنگاران گفت: «من شرکت خواهم کرد اما فکر می‌کنم این بسیار غیرمنصفانه است. خیلی غیرمنصفانه است که آنها موضوعات را تغییر داده‌اند و خیلی غیرمنصفانه است که دوباره ما یک مجری داریم که بسیار جانبدارانه عمل می‌کند.»
آنگونه که مجری مناظره نهایی ریاست‌جمهوری آمریکا اعلام کرده است مقابله با شیوع ویروس کرونا، خانوارهای آمریکایی، مسائل نژادی در آمریکا، تغییرات آب‌وهوایی، امنیت ملی و رهبری مهم‌ترین موضوعات مناظره نهایی خواهد بود.
به‌دنبال اعلام این محورها، بیل استپین، مدیر کمپین ترامپ با انتشار نامه رسمی به کمیته مستقل مناظره‌های انتخاباتی، نسبت به موضوعات تعیین‌شده توسط تیم میزبان مناظره اعتراض کرد و خواهان آن شد که محور مناظره سوم، همانند دوره‌های گذشته انتخابات، صرفا سیاست خارجی باشد: «این کمیسیون باید مساله سیاست خارجی را به‌عنوان اصلی‌ترین موضوع این مناظره قرار دهد و بیشتر روی این موضوع تمرکز کند.»
ترامپ به دلیل عملکرد ضعیف دولتش در مواجهه با ویروس کرونا، تمایلی برای گفت‌وگو در این‌باره ندارد ولی برخلاف او، رقیب دموکراتش کرونا را اصلی‌ترین موضوع برای نشان دادن بی‌کفایتی دونالد ترامپ می‌داند.
نظرسنجی‌ها و ایالت‌های کلیدی
در انتخابات پیشین، با وجود سه میلیون رای بیشتر هیلاری کلینتون، دونالد ترامپ با اختلاف ناچیز در سه ایالت پنسیلوانیا، ویسکانسین و میشیگان، توانست پیروز انتخابات شود. برخی از احتمال تکرار این اتفاق در انتخابات امسال می‌گویند اما فاصله نامزد جمهوریخواهان در ایالت‌های میشیگان و ویسکانسین با جو بایدن زیاد شده است و امید چندانی به چرخش به‌سمت جمهوریخواهان در این ایالات وجود ندارد. بااین‌حال اگر ترامپ بتواند در ایالت‌های پنسیلوانیا و فلوریدا پیروز شود همچنان بخت زیادی برای کسب ۲۷۰ رای الکترال و راهیابی مجدد به کاخ سفید خواهد داشت. اما دموکرات‌ها نیز بیکار ننشسته‌اند و تلاش می‌کنند در ایالت‌های کلیدی، فاصله خود با رقیب جمهوری‌خواه‌شان را بیش از پیش تقویت کنند. به همین دلیل هم باراک اوباما رئیس‌جمهور سابق آمریکا قرار است امروز با برگزاری برنامه رسمی انتخاباتی برای بایدن در فیلادلفیای ایالت پنسیلوانیا، به‌صورت رسمی وارد عرصه جدی کمپین 2020 شود. کلی گریفین، خبرنگار ام‌اس‌ان‌بی‌سی در توئیتر نوشته که جو بایدن در تبلیغات تلویزیونی در «ایالت‌های میدان جنگ» (ایالت‌های کلیدی) و دیگر مناطق در مقایسه با دونالد ترامپ بیشتر موردتوجه قرار گرفته است. بایدن ماه‌هاست که تقریبا دو بر یک درمورد استفاده از امواج رادیویی و تلویزیونی برتری خود را حفظ کرده است. سلطه وی در ایالت‌های میشیگان، پنسیلوانیا و ویسکانسین آشکارتر است.
براساس نظرسنجی‌های تازه‌منتشرشده Ipsos برای رویترز در ویسکانسین بایدن 51 به 43 درصد جلوتر از ترامپ است. این یک درصد بیش از آخرین نظرسنجی در این ایالت است. در پنسیلوانیا، فاصله تنها چهار درصد است. بایدن با 49درصد از ترامپ پیش است اما ترامپ توانسته سه درصد به بایدن نسبت به آخرین نظرسنجی این موسسه در این ایالت نزدیک‌تر شود.
در بین ایالت‌های کلیدی، فلوریدا جایگاه متمایزتری از سایر ایالت‌ها دارد. این ایالت با 29 الکترال، پس از کالیفرنیا و تگزاس در جایگاه سوم در میزان الکترال ایستاده است. پیروزی در این ایالت، به پیروزی در انتخابات کمک می‌کند. علاوه‌بر این، فلوریدا از این جهت برای کاندیداهای انتخاباتی مهم است که به جز انتخابات ریاست‌جمهوری سال 1992، در 40 سال گذشته این ایالت به هر کاندیدایی رای داده، او پیروز انتخابات شده است.
نتیجه نظرسنجی Siena برای نیویورک‌تایمز در سطح فدرال نشان می‌دهد بایدن 50 به 41 از ترامپ پیش است. نظرسنجی رهگیرانه Morning Consult که به‌تازگی به‌روز شده است نیز تفاوت چندانی با این نظرسنجی ندارد و بایدن 52 به 43 از ترامپ پیش است. در نظرسنجیYouGov ، اختلاف دو کاندیدا به 11درصد رسیده و بایدن با 51درصد در برابر 40درصد پیش است.
در کنار پیشتازی بایدن در ایالت‌های کلیدی، خبر حکم دیوان عالی فدرال برای شمارش آرای پستی تا سه روز بعد از روز انتخابات، نیز انجام می‌گیرد. این دیوان با رد درخواست جمهوریخواهان، به ایالت پنسیلوانیا اجازه داد حداکثر سه روز بعد از روز انتخابات، نامه‌های ارسالی از سوی رای‌دهندگان به حوزه‌های رای‌گیری را دریافت و شمارش کنند.
با این تصمیم، نه‌تنها تعداد بیشتری از آرای پستی در ایالت پنسیلوانیا شمارش خواهد شد که در برخی دیگر از ایالت‌ها نیز شمارش آرای پستی حداقل تا سه روز پس از روز انتخابات ادامه خواهد یافت. با این حکم به‌طور حتم، مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری با این تصمیم بیشتر خواهد شد و این دقیقا همان چیزی است که ترامپ با آن مخالف است.
*نویسنده: صادق امامی، دبیرگروه بین‌الملل