به گزارش «فرهیختگان»، معین احمدیان، دبیر سرویس فرهنگی طی یادداشتی نوشت: برخی از مورخان دوره 1450 تا حدود 1789 یعنی فاصله انقلاب چاپ تا انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی را دوره «آغاز مدرن» می‌نامند. اگرچه چاپ در چین و ژاپن دست کم از قرن هشتم میلادی وجود داشته است اما شیوه چاپ آنها مناسب فرهنگ‌هایی بود که به جای الفبایی 23 حرفی، از هزاران حروف اندیشه نگار (ideogram) استفاده می‌کردند و مختص چاپ‌های تک صفحه ای بود. البته گفته می شود که در اوایل قرن پانزدهم، کره‌ای‌ها هم نوعی دستگاه با حروف چاپی متحرک اختراع کردند. به نوشته یک محقق فرانسوی به نام آنری ژان مارتن این اختراع کره‌ای ها شباهتی تقریبا باورنکردنی با اختراع گوتنبرگ داشت. شاید خبرهای آنچه در شرق رخ داده بود، موجب اختراع چاپ در غرب شد. به هر حال انچه که مشهور است و در اروپا فراگیر شد ابداع اولین روش استفاده از حروف چاپی قابل جابجایی و ماشین چاپ توسط یک فرد آلمانی به نام یوهانس گوتنبرگ بود. چاپچی‌های مهاجر آلمانی حرفه چاپ را در سراسر اروپا گستراندند. تا سال 1500، دستگاه های چاپ در بیش از 250 نقطه از قاره اروپا مستقر شدند. این ماشین‌های چاپ در فاصله 50 سال، حدود 13 میلیون نسخه کتاب برای اروپای 100 میلیون نفری منتشر کردند.

گفته می‌شود که این فن آوری جدید، کسب و کار کاتبان را به خطر انداخته بود و به خاطر همین از همان آغاز به تقبیح و محکوم کردن صنعت چاپ پرداختند یا اینکه میگویند برای کشیش ها و اهالی کلیسا مسئله این بود که چاپ به کسانی که در سلسله مراتب اجتماعی و فرهنگی دون شان، امکان می‌داد که به جای اتکا به گفته مقام‌ها و مراجع خود به مطالعه متن‌های مذهبی بپردازند. اما مسئله عمیق تری پیش روی بشر قرن شانزدهمی در حال شکل گیری بود و برخی از محققان نسبت به آن هشدار میدادند. اما این مسئله چه بود؟

از آنچه در پی اختراع چاپ رخ داد تحت عنوان «انفجار اطلاعات» «Information explosion» یاد می‌شود.  مهمترین دشواری، بازیابی اطلاعات و در پیوند با آن، انتخاب و نقد کتاب‌های نویسندگان بود که روش های تازه مدیریت اطلاعات را ضروری می‌ساخت. «انفجار اطلاعات» به عبارتی به رشد سریع اطلاعات انتشار یافته و آثار حاصل از اطلاعات اضافی گفته می‌شود. ضمن اینکه وقتی حجم اطلاعات زیاد می‌شود مدیریت اطلاعات سخت‌تر شده و کار به اضافه‌بار اطلاعاتی می‌انجامد. اگر در آغاز قرون‌وسطا مسئله، نبود یا کمبود کتاب‌ها بود اما با آغاز قرن شانزدهم، دشواری، فراوانی بیش از حد کتاب‌ها بود. یک نویسنده ایتالیایی در سال 1550 اینگونه شکایت کرده است: «آنقدر کتاب وجود دارد که حتی وقت نمی کنیم عنوان‌های آنها را بخوانیم.» با چند برابر شدن تعداد کتاب‌ها به ناچار ابعاد کتابخانه ها بزرگتر شد. کتابخانه‌ها هم که وسیع تر شدن، یافتن کتاب ها در قفسه ها دشوارتر شد. به این ترتیب، استفاده از فهرست ها و کاتالوگ ها بیشتر از قبل ضرورت یافت. از میانه قرن شانزدهم، کتابشناسی‌های چاپی، اطلاعات مربوط به نوشته‌ها را در اختیار خوانندگان قرار می‌دادند اما حجیم و بزرگ شدن این کتابشناسی‌ها، موضوعی شدن آنها را بیش از پیش ضروری کرد. آنقدر کتاب وجود داشت که عمر آدمی برای خواندن آنها که کفایت نمی کرد، بنابراین از اواخر قرن هفدهم این ضرورت بوجود آمده که با کتابشناسی‌های گزیده و حتی نقد و بررسی آثار، کتابهایی را به خوانندگان معرفی کنند. در جهان امروز «انفجار اطلاعات» به صورتی پردامنه و گسترده در فضای مجازی شکل گرفته است و حجم اطلاعات انتشار یافته به کمک شبکه جهان گستر وب به مراتب بیش از گذشته شده است.

حجم داده‌های شبکه جهان گستر وب چقدر است؟

شاید برای شما این سوال پیش آمده است که روزانه در اقیانوس بی‌کران اینترنت چقدر داده و اطلاعات به اشتراک گذاشته می‌شود؟ کافیست به آمارهایی که در این زمینه منتشر شده است نگاه کنید:

براساس آمار 4.57 میلیارد کاربر اینترنت فعال در سراسر جهان فعالیت میکنند و مقدار اطلاعاتی که این کاربران هر روزه تولید می‌کنند واقعا جای تامل دارد. هر کاربر اینترنت به طور میانگین 2.5 مگابایت داده بر ثانیه تولید می‌کند و در جهان امروز با سرعت 2.5 کوالیتون (ده به توان هیجده) بایت داده تولید می‌شود.

بیش از 90 درصد داده‌های دنیا، در طول 2 سال گذشته تولید شده‌اند و پیش بینی می‌شود تا پایان سال 2020 ، 44 زتابایت Zettabyte (ده به توان 21) کل داده‌های جهان دیجیتال خواهد بود.

بر اساس همین آمار حجم داده‌هایی که توسط کاربران شبکه های اجتماعی بارگذاری میشود، جالب است. به طور روزانه، 95 میلیون عکس و ویدئو در اینستاگرام به اشتراک گذاشته میشود و پنج میلیون توئیت پست می‌شود.  روزانه 350 میلیون عکس در فیس بوک بارگذاری می شود. ضمن اینکه هر روز 306.4 میلیارد ایمیل در سراسر جهان فرستاده می‌شود.

به طور میانگین، در گوگل هم اکنون در هر ثانیه بیش از 40000 جستجو انجام می‌شود به عبارتی گوگل هر روز بیش از 3.5 میلیارد پرسش جستجو را پردازش می‌کند. این در حالی است که 77 درصد از جستجوها در گوگل انجام می شود و نمی‌توان سهم بقیه موتور های جستجو را در آمار در نظر نگرفت و به عبارتی در کل جهان روزانه 5 میلیارد جستجو داریم.

البته این نکته هم جالب است بنا به گفته کارشناسان اینترنت تمام چیزی که ما در دنیای وب می بینیم تنها 5 درصد آن چیزی است که وجود دارد. فضایی تحت عنوان وب تاریک « Dark Web» وجود دارد که در دسترس عموم نبوده و بیشتر برای مقاصد غیرقانونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ردیابی فعالیت‌های آن و شناسایی افراد در آن دشوار یا غیرممکن است. در این شبکه اطلاعات جامعی نهفته شده که افراد ناشناس آن‌ها را مدیریت می‌کنند. فروشندگان مواد مخدر، هکرها، تروریست‌ها ،قاتل ها و افراد سودجو غالباً این دسته از افراد را تشکیل می‌دهند.

اینترنت یکی از مهم‌ترین فضاهای پیرامونی انسان قرن بیست و یکمی است و کهکشانی از داده‌ها، اطلاعات و اخبار جهان را پیش روی ما قرار می‌دهد. علیرغم اینکه فضای مجازی، محیطی سهل الوصول برای دریافت و اشتراک محتوای خبری است و می‌تواند کاربرانش را به عنصری فعال در دنیای رسانه بدل کنند؛ اما مسائل و مشکلاتی را هم دارد. مسافران کهکشان اینترنت در گام اول حضورشان در معرکه «انفجار اطلاعات» بایستی به شناخت دقیق از مختصات دنیای وب برسند و در گام بعدی هم به ابزارها و مهارت‌های شناخت و پژوهش در دنیای اینترنت مجهز شوند به گونه‌ای که در فهم و استخراج داده‌ها و اطلاعات، گرفتار سردرگمی میان انبوه اطلاعات اضافی نشده و فریب فیک نیوزها را نخورند.