به گزارش «فرهیختگان»، در میـان تـایـیـد و تکذیــب‌هــای این روزهای مسئولان، وارد موج سوم کرونا شده‌ایم. موجــی که به گفته آگــاهــان، سنگین‌تر از دو موج قبلی خواهد بود و تلاقی آن با برخی بیماری‌ها و حساسیت‌های فصل پاییز، زمینه‌های رشد و تشدید آن را فراهم می‌آورد. این خبر چندان بی‌ربط به سینما نیست. سینمایی که تولیدات و سالن‌های خود را در دوران شیوع موج اول به‌مدت چهار ماه تعطیل کرد و خسارات بسیاری را متحمل شد.
حالا اما با بحرانی شدن پایتخت، قرار است برخی محدودیت‌های موج اول، دوباره بازگردد. محدودیت‌هایی که احتمالا شامل سالن‌های سینما و تولیدات سینمایی نیز خواهد شد.
بگذارید برای بازخوانی وقایع موج اول، کمی به عقب برگردیم؛ یعنی به نخستین روزهای اسفند 98 که سردرگمی و وحشت مردم سراسر جهان از شیوع ویروسی گمنام، بسیاری از اقتصادها را خواباند. در ایران اما سینماها و تولیدات سینمایی، خیلی زودتر از مشاغل دیگر تعطیل شدند. شورای صنفی در همان زمان اعلام کرد که گروه‌های سینمایی، کارهای خود را تعطیل کرده و فعلا تا اطلاع ثانوی، جلسات پروانه ساخت هم تشکیل نخواهد شد.
کسی فکرش را هم نمی‌کرد که این اعلان قرمز توقف، از تصور چند روز و چند هفته، به چند ماه برسد. به‌گونه‌ای که نخستین دستور برای ادامه تولید یک اثر سینمایی، در اواسط اردیبهشت و نخستین جلسه پروانه ساخت نیز 11 تیر برگزار شد. بااین‌حال اما، از 11 تیر تا امروز که حدود سه ماه از برگزاری جلسات پروانه ساخت می‌گذرد، 56 پروانه ساخت آثار سینمایی صادر شده است. آثاری که بسیاری از آنها، ترجیح می‌دهند به‌دلیل وخامت اوضاع، فعلا کار تولید را آغاز نکنند، عده‌ای دیگر چراغ‌خاموش و به دور از فضاسازی‌های حول کرونا، کار را کلید زده یا به پایان رسانده‌اند و عده قلیلی هم فعالیت‌شان را رسانه‌ای کرده و مشغول کار هستند.
به تمام اینها بیفزایید پروژه‌هایی که فیلمبرداری‌شان در اوایل اسفند سال گذشته ناتمام ماند و آنها مجبور شدند مابقی کارشان را در بهار و تابستان امسال از سر بگیرند. ضمن اینکه پروانه ساخت‌هایی که در پاییز و زمستان سال گذشته صادر شده و فرصت تولید نیافته بودند نیز پروژه‌هایشان را امسال جلوی دوربین بردند. به همین دلیل آمار دقیق و مستندی از تعداد پروژه‌هایی که طی سال جاری مقابل دوربین رفته‌اند، وجود ندارد.
بااین‌حال نمی‌توان از احتیاط گروه‌های تولید سینمایی از نشر اخبار مربوط به پروژه‌هایشان به‌راحتی عبور کرد. «فرهیختگان» اما با عوامل چند فیلم سینمایی که طی روزهای کرونایی مقابل دوربین رفته‌اند، گفت‌وگوهایی را ترتیب داده و از تجربیات آنها در زمینه کار در این روزهایی که «مرگ»، بیش از هر زمان دیگری در همسایگی ما زندگی می‌کند، پرسیده است.
همچنین از آنها راجع به میزان رغبت‌شان برای حضور در جشنواره فیلم فجر امسال پرسیدیم. جشنواره‌ای که در ابتدای سال، احتمال چندانی برای برگزاری آن وجود نداشت اما حالا و با برگزاری فیزیکی جشنواره‌هایی چون ونیز، تورنتو و لوکارنو و عدم انتشار اخبار نگران‌کننده از وضعیت سلامت شرکت‌کنندگان در این فستیوال‌ها، احتمال برگزاری جشنواره فجر، بسیار پررنگ‌تر از گذشته شده است؛ احتمالی که سیگنال‌های مثبت آن طی هفته‌های اخیر به روشنی ملموس بود. وقتی جشنواره کودک اصفهان قرار است به شکلی ترکیبی (مجازی و فیزیکی) برگزار شود و مدیر روابط‌عمومی سازمان سینمایی نیز با استناد به فستیوال‌های رده الف جهانی، از امیدواری‌های خود برای برگزاری جشنواره فجر طی امسال سخن گفت، بنابراین با وجود عدم انتشار فراخوان یا مشخص نبودن دبیر، باز هم باید برگزاری جشنواره در بهمن 99 را امری بسیار محتمل درنظر گرفت.
اتفاق جالب‌توجه آنکه، فیلمسازان و تهیه‌کنندگان بسیاری به «فرهیختگان» اعلام کرده‌اند که درصورت برگزاری فیزیکی جشنواره فجر 99، حاضرند تا فیلم خود را به این جشنواره بدهند. به‌طوری که در این پرس‌وجو، حتی یک مورد منفی هم به چشم نخورد و این، نشان از اعتبار و جایگاه جشنواره فجر در پوسته زیرین تولیدات سینمایی ما و عوامل آنها دارد. در ادامه، توجه شما را به گفت‌وگوی ما با عوامل چند فیلم سینمایی که در روزگار شیوع کرونا مقابل دوربین رفته‌اند، جلب می‌کنیم.
روشن
ششمین ساخته «روح‌الله حجازی» به نسبت کارهای قبلی‌اش، لوکیشن‌های متعدد و سختی داشت. حجازی خیلی بدشانس بود، چراکه تنها 6 جلسه مانده به پایان فیلمبرداری، پروژه را تعطیل کرد.
در این فیلم، رضا عطاران، سارا بهرامی، سیامک انصاری و مهدی حسینی‌نیا بازی می‌کنند. فیلمبرداری «روشن» از اواخر دی آغاز شد. یکی از عوامل این فیلم که خواست نامش رسانه‌ای نشود، با اعلام آماده نمایش بودن «روشن»، به «فرهیختگان» گفت: «ما در نخستین روزهایی که کرونا در ایران شیوع یافت، کار را برای سلامتی عوامل تعطیل کردیم چون جو روانی بدی در جامعه به راه افتاده بود. بعد از چند روز با استعلامی که از گروه به عمل آمد، مشخص شد که آنها در سلامتی به سر می‌برند، بنابراین کار را دوباره شروع کردیم تا اینکه اعلام شد تولیدات سینمایی، فعالیت خود را متوقف کنند. به همین دلیل به‌مدت دو ماه تعطیل بودیم و بعد از آن، چند جلسه باقی‌مانده را در اردیبهشت‌ماه گرفتیم.»
این چهره شناخته‌شده ادامه داد: «ما جزء نخستین گروه‌های سینمایی بودیم که کار خود را در بهار امسال آغاز کردیم و تنها یک هفته از کارمان گذشته بود که آن را هم به انجام رساندیم. البته باید این را گفت که اگر کرونا هم نبود، همین مدت زمان را برای برداشت‌هایمان نیاز داشتیم، چراکه تمام کار ما در فضای باز و خیابان‌ها بود و ما با رعایت کامل مسائل و مقررات بهداشتی، کار را تکمیل کردیم و پس از آن نیز چندین بار طی فواصل زمانی مختلف تماس گرفتیم و متوجه شدیم تمام عوامل فیلم، حتی تا امروز هم دچار کرونا نشده‌اند.»وی در پاسخ به پرسش حضور در جشنواره فجر گفت که اگر این جشنواره برگزار شود، قطعا فیلم را برای حضور در این فستیوال خواهند فرستاد.
شیشلیک
نخستین کمدی اجتماعی محمدحسین مهدویان، هشتم تیر کلید خورد و اواخر مرداد هم به پایان رسید. در این فیلم، رضا عطاران، پژمان جمشیدی، ژاله صامتی، مه‌لقا باقری و جمشید هاشم‌پور بازی کرده‌اند.
علی مردانه، دستیار اول مهدویان، به «فرهیختگان» گفت: «فیلم تقریبا آماده نمایش است و اگر تصمیم بگیرند که جشنواره فجر را به شکل فیزیکی برگزار کنند، قطعا از آن استقبال خواهیم کرد.»
وی ادامه داد: «جو بسیار خوب و بانشاطی را پشت‌سر گذاشتیم. کار طبق پروتکل‌های بهداشتی، سخت بود اما توانستیم با هم‌فکری عوامل تولید بسیار حرفه‌ای، بدون حاشیه و اتفاق خاصی آن را به پایان برسانیم.»
یدو
دومین ساخته مهدی جعفری پس از فیلم تحسین‌برانگیز «23 نفر»، «یدو» است که اواخر خرداد کلید خورد و اواخر مرداد هم به پایان رسید. فیلمی که ستاره پسیانی تنها بازیگر شناخته‌شده آن است و مابقی، جمعی از بومیان آبادان و جنوب کشور هستند. محمدرضا مصباح، تهیه‌کننده این فیلم به «فرهیختگان» گفت: «فیلم هم‌اکنون در مرحله پس از تولید یعنی صداگذاری، موسیقی و تدوین است و اگر جشنواره فجر برگزار شود، ان‌شاءالله بدون هیچ مشکلی، در آن شرکت می‌کنیم.»
مصباح همچنین درباره روزهای سخت فیلمبرداری گفت: «روزهای خیلی سخت و پیچیده‌ای را پشت‌سر گذاشتیم. لوکیشن فیلم ما در خوزستان بود و با توجه به ماه‌های تیر و مرداد، با گرمای 58 درجه و میزان رطوبت 92درصد مواجه بودیم.
این درجه و دما در شرایطی سخت‌تر شد که مجبور بودیم برای حفظ سلامتی تمامی عوامل گروه، پروتکل‌های بهداشتی را به صورت تمام و کمال رعایت کنیم. در آن شرایط، حتی زدن ماسک برای ما امری طاقت‌فرسا بود که با همکاری عوامل، خداراشکر، مشکلی برای هیچ‌کس به وجود نیامد.»
مصباح درباره تاثیر کرونا در بالارفت هزینه‌های تولید فیلم هم گفت: «قطعا در روزهای کرونایی، هزینه تولید آثار سینمایی، چندبرابر می‌شود. چون نمی‌توانیم کار را در مدت زمان معمولی آن به پایان برسانیم و با توجه به نوع آب‌وهوا مجبور بودیم کار را برای ساعاتی در میانه روز تعطیل کنیم. این شرایط با وجود کرونا سخت‌تر هم شد. مثلا ما نمی‌توانستیم عوامل را در مکان‌های عمومی اسکان دهیم، به همین دلیل، اتاق‌هایی را برایشان درنظر گرفتیم که برای استراحت و حتی صرف غذا به آنجا مراجعه کنند که همه اینها مخارج فیلم را بالاتر برد.»
کارتن‌خواب
مجید توکلی جدیدترین ساخته خود را با حضور گروهی از بازیگران تئاتر ساخته است. فیلمی که فیلمبرداری آن به تازگی پایان یافته و در آخرین مراحل فنی قرار دارد. این کارگردان سینمای اجتماعی به «فرهیختگان» گفت: «چون فیلم را با همکاری ناجی هنر ساخته‌ام، آن را برای نمایش، احتمالا در هفته نیروی انتظامی به تلویزیون می‌دهم.» وی درمورد سختی کار در روزهای کرونایی گفت: «کار زمانی برای ما سخت شد که عوامل ملزم به استفاده از ماسک بودند و این اتفاق در روند فیلمبرداری تاثیر می‌گذاشت و آن را سخت‌تر می‌کرد. چراکه بازیگران و دیگر عوامل اصرار داشتند که پشت مونیتور بنشینند و کار را تماشا کنند که همین، ضمن سختی، تاخیرهایی را در کار ما به وجود آورد.» توکلی ضمن انتقاد از وفور آثاری که در روزگار کرونایی ساخته می‌شود، ادامه داد: «جای تعجب دارد که در چنین شرایطی، این میزان تولیدات درحال فیلمبرداری است. سرمایه‌گذاران بسیاری از این کارها که نهادهای دولتی نیستند، با چه نیتی اقدام به صرف سرمایه می‌کنند؟ آن هم در شرایطی که وضعیت آینده سینما و سالن‌هایش مشخص نیست و کلی فیلم از تولیدات یکی، دو سال اخیر پشت در اکران مانده و مشخص نیست چه برنامه‌ای برای نمایش این میزان فیلم وجود دارد.»
گل به خودی
«گل به خودی» نخستین فیلم ژانر کودک و نوجوان سال 99 است که تصویربرداری آن از اوایل خرداد آغاز شد و تا اواخر مرداد به طول انجامید. فیلمی که کیومرث پوراحمد مشاور کارگردان آن است.
در همین زمینه، احمد تجری، کارگردان جوان این فیلم به «فرهیختگان» گفت: «گل به خودی این روزها در مرحله تدوین به سر می‌برد و اگر جشنواره فجر برگزار شود، قطعا فیلم را برای این رویداد خواهم فرستاد.» وی درمورد سختی‌های کار در دوران کرونا گفت: «کرونا باعث شد راندمان کار ما پایین آمده و تعداد جلسات فیلمبرداری بیشتر شود. ما درحال ضبط کار کودک بودیم و لوکیشن ما هم عمدتا در یک پرورشگاه بود، بنابراین در بسیاری از سکانس‌ها، جمعیتی بیش از 60 کودک را همراه با بازیگران اصلی‌مان داشتیم که نگرانی بسیاری را متوجه ما کرده بود. این بچه‌ها آسیب‌پذیر بودند و ما همواره مراقب بودیم که هیچ‌یک از عوامل ما بیمار نشوند و مخصوصا این بچه‌ها.»
تجری درمورد هزینه کار در روزگار کرونایی نیز گفت: «زمانی که ما شروع کردیم دلار حوالی 13 هزارتومان بود و در انتها روی 22 هزارتومان ایستاد. روی هم‌رفته فیلم، دو برابر بودجه‌ای که ما برآورد کرده بودیم، خرج روی دست‌مان گذاشت.»
قورباغه / شبکه نمایش خانگی
در ابتدا قرار بود سریال هومن سیدی خیلی زودتر از اینها منتشر شود اما با توجه به تعطیلی تولیدات سینمایی در اسفندماه، این کار هم برای بیش از دو ماه تعطیل شد و همین، روند انتشار آن را هم به تعویق انداخت. البته با خبری که جدیدا منتشر شده، «قورباغه» قرار است از آبان‌ماه، در یکی از پلتفرم‌های اینترنتی منتشر شود. قورباغه نخستین پروژه‌ای بود که پس از فروکش کردن تب موج نخست کرونا در سال 99، جلوی دوربین رفت و حتی برخی حواشی و بازخوردهایی منفی را هم به وجود آورد. این سریال از نیمه اردیبهشت، تصویربرداری خود را آغاز کرد و نیمه تیر هم به کار خود پایان داد. در این سریال، علاوه بر هومن سیدی، نوید محمدزاده، صابر ابر، فرشته حسینی و سحر دولتشاهی بازی می‌کنند. یکی از عوامل این سریال که نخواست نامش رسانه‌ای شود، از تجربه فعالیت در روزهای کرونایی، به «فرهیختگان» گفت: «ما در هوای گرم و زیر آفتاب کار می‌کردیم و همین، وضعیت را برای تیم که با دستکش و ماسک بودند، بسیار دشوار کرده بود. ضمن اینکه چون ما جزء نخستین تیم‌هایی بودیم که کار را پس از یک تعطیلی بیش از دو ماهه آغاز کرده بودیم، استرس و اضطراب‌هایی هم داشتیم که در وجود تمام تیم 70 نفره کار مشهود بود اما ما مجبور بودیم که کار کنیم، آن هم در لوکیشن‌های مختلف که از فضاهای باز را شامل می‌شد تا اتاق‌های سربسته که ما را بیشتر نگران می‌کرد اما خداراشکر هیچ اتفاقی از بابت ابتلای اعضای گروه به این ویروس منحوس نیفتاد و همه‌چیز طبق برنامه و به‌خوبی پیش رفت.»
چپ، راست
حامد محمدی هم خیلی بدشانس بود که بخش کوچکی از «چپ، راست» او به ابتدای اسفند خورد و گروه مجبور شد تا روند تولید را متوقف کند. این فیلم جزء نخستین پروژه‌هایی بود که تولید آن در اوایل اسفند متوقف شد و چند سکانس باقی‌مانده هم در نخستین روزهای خرداد برداشت شد. در این فیلم، رامبد جوان، پیمان قاسمخانی، ویشکا آسایش، سارا بهرامی، سروش صحت، ستاره اسکندری و مونا فرجاد بازی کرده‌اند.
منوچهر محمدی، تهیه‌کننده این فیلم به «فرهیختگان» گفت: «مراحل فنی «چپ، راست» تقریبا به پایان رسیده و فیلم آماده نمایش شده است.»
این تهیه‌کننده شناخته‌شده ادامه داد: «قطعا از حضور در جشنواره فیلم فجر استقبال خواهم کرد اما ابتدا باید ببینیم که اگر تصمیم به برگزاری این رویداد گرفته شود، به چه ترتیب می‌خواهند خیال مردم، فیلمسازان و دیگر مخاطبان این رویداد را از بابت رعایت پروتکل‌های بهداشتی به نوعی که خطری آنها را تهدید نکند، راحت کنند. قطعا این اتفاق، تنها برای فیلم ما لحاظ نخواهد شد و تمامی فیلمسازان و حتی کل کسانی که در تمام ایران قصد حضور و استقبال از آثار را دارند باید به آن توجه کنند. اگر توانستند راهکار عملی خوبی ارائه دهند، قطعا استقبال می‌کنیم، در غیراین‌صورت ترجیح می‌دهم حضور نداشته باشم.»
بدون همه‌چیز
نام ابتدایی فیلم «بی‌همه‌چیز» بود که با مخالفت ارشاد تغییر کرد. قرار بود شهاب حسینی نقش اول فیلم را بازی کند اما وی با شروع فیلمبرداری، از بازی در این فیلم انصراف داد. جواد نوروزبیگی پیش‌تر گفته بود شهاب حسینی یک روز گریمش که شامل موی سر و سبیلش بود را به هم زد و دیگر نیامد. بعدها هادی حجازی‌فر جانشین حسینی شد. پرویز پرستویی، هدیه تهرانی، باران کوثری، پدرام شریفی، مهتاب نصیرپور و لاله مرزبان، دیگر بازیگران این فیلم هستند. با توجه به شناخت آثار قبلی محسن قرایی و تیم بازیگران بسیار قدرتمند آن، پیش‌بینی می‌شود که این فیلم از مهم‌ترین آثار تولیدشده امسال محسوب شود.
مصلحت نظام
فیلم، سال گذشته تحت عنوان «پدری» پروانه ساخت گرفت اما تولید آن به‌دلیل اتفاق‌های کرونا، به امسال موکول شد.
امسال اما نام فیلم به «مصلحت نظام» تعییر یافت. فیلمی که پس از «دیدن این فیلم جرم» است، دیگر فیلم سیاسی این سال‌های حوزه هنری به‌شمار می‌رود. فیلمی که حسین دارابی را در مقام کارگردان و محمدرضا شفاه را به‌عنوان تهیه‌کننده می‌بیند.
داستان فیلم مربوط به اتفاق‌های سال‌های نخست انقلاب است و طی آن، فرهاد قائمیان در نقش دادستان کل کشور دیده می‌شود.
بعد از اتفاق
از وسوسه‌کننده‌ترین پروژه‌های امسال است که فارغ از حضور شهاب حسینی در مقام تهیه‌کننده، تیم بازیگری شناخته‌شده‌ای هم دارد.
در نخستین ساخته پوریا حیدری‌اوره، بازیگرانی چون جواد عزتی، رضا کیانیان، بهرام افشاری، علی انصاریان، گلاره عباسی، ستاره پسیانی و نیما شعبان‌نژاد بازی می‌کنند. «بعد از اتفاق» داستانی فوتبالی دارد و روایت‌گر ماجرای آرزوی یک کودک در فوتبال است که ستاره‌های دنیای فوتبال را در کنار بازیگران مشهور سینما گردهم آورده است.
گشت ۳
در ابتدا خبر انصراف حمید فرخ‌نژاد از این پروژه به‌دلیل دستمزد نجومی، حسابی خبرساز شد. در ادامه، مسعود کیمیایی در نخستین روز فیلمبرداری به پشت‌صحنه اثر آمد و یک سکانس را به‌صورت افتخاری کارگردانی کرد. خیلی زود خبر حضور بهنام بانی با گریمی خاص، باز نام فیلم سعید سهیلی را بر سر زبان‌ها انداخت. در انتها هم برخی ممانعت‌ها برای فیلمبرداری بخش‌هایی از فیلم در مشهد، نقل رسانه‌ها شد تا سری سوم «گشت ارشاد»، با یک پشتوانه تبلیغاتی وسیع، برای اکران برنامه‌ریزی داشته باشد. در این فصل، ساعد سهیلی، پولاد کیمیایی، امیر جعفری، ریحانه پارسا و بهنام بانی به ایفای نقش می‌پردازند.
شب، داخلی، دیوار
در جدیدترین ساخته وحید جلیلوند، امیر آقایی، نوید محمدزاده، سعید داخ، علیرضا کمالی، دانیال خیری‌خواه و دایانا حبیبی بازی می‌کنند.
در خلاصه داستان فیلم آمده است: «زندگی نابینایی بهنام علی با ورود نابهنگام زنی متواری، آشفته می‌شود.» البته فیلمبرداری، یک‌بار به‌دلایل عجیبی متوقف شد. رسانه‌ها از ابتلای وحید جلیلوند به کرونا خبر دادند که این کارگردان خیلی زود این اتفاق را تکذیب کرد.
این روزها، آخرین مراحل ضبط این فیلم در تهران ادامه دارد.
صحنه‌زنی
اواسط تیرماه بود که دومین ساخته سینمایی علیرضا صمدی در تهران جلوی دوربین رفت.
آنچه از همان ابتدا جلب توجه کرد، گریم‌های عجیب و پایین‌شهری فیلم بود. مهتاب کرامتی، بهرام افشاری، مجید صالحی و پیام احمدی‌نیا در این فیلم بازی کرده‌اند.
فیلمی که خط داستانی چندانی از آن منتشر نشده و خیلی بی‌سر‌وصدا، مراحل فنی خود را هم‌زمان با فیلمبرداری آغاز کرد.
* نویسنده: مجتبی اردشیری، روزنامه‌نگار