به گزارش «فرهیختگان»، چند خبر جالب‌توجه روزهای جمعه و شنبه رسانه‌های ایران را درنوردید و اما و اگرهای زیادی را درباره روابط ایران و آمریکا به‌دنبال داشت. خبر اول مربوط به سخنرانی ترامپ بود که در آن گفت ایرانی‌ها به‌دنبال مذاکره با من هستند، ولی این مذاکره اگر به ایام پس از انتخابات برسد، برای آنها سخت‌تر خواهد بود، خبر دوم را رویترز از افزایش ناگهانی صادرات نفت ایران منتشر کرد و گفت در ماه سپتامبر این رقم به 1.5 میلیون بشکه در روز رسیده است و خبر سوم هم مربوط به یک روزنامه کویتی بود که از مذاکرات محرمانه ایران با آمریکا در عمان خبر داده بود. (پیش از آنکه ادامه این گزارش را بخوانید، توصیه می‌کنم نگاهی به متن سه خبر یادشده که در پایان همین مطلب آمده، بیندازید.)
انتشار توامان این سه خبر که البته هیچ‌کدام از آنها منشایی از ایران نداشت، باعث شده برخی گمان کنند تحولات متفاوتی از آنچه در ماه‌های اخیر روی داده است، در جریان باشد؛ تحولاتی که ممکن است از پس یک مذاکره محرمانه میان ایران و آمریکا به توافقی ناگهانی ختم شود و احتمالا خیلی‌ها را شوکه کند. اجازه دهید آب پاکی را همین ابتدای کار روی دست شما یا همه کسانی که تصور می‌کنند چنان مقدمه‌ای می‌تواند به چنین نتیجه‌ای ختم شود، بریزم و با احتمال قابل‌اعتنایی بگویم که هرچند دنیای سیاست دنیای عجیب و غریبی است و هیچ‌گاه ناممکن‌ها در آن جای ندارند، اما این‌بار ماجرا متفاوت است و شواهد و قرائن عقلی و منطقی نمی‌تواند تاییدکننده چنین اتفاقی باشد.
برای بیان جزئیات ناچارم موضوعات را از هم تفکیک کرده و چند نکته را در خصوص آنها بیان کنم.
آخرین تلاش‌های ترامپ
اولین موضوع مربوط به شرایط درون آمریکا و انتخابات این کشور است. فرآیند انتخابات در ایالات‌متحده از چندی پیش با ارسال برگه‌های پستی آغاز شده و هرچه به سوم نوامبر نزدیک شویم، رقابت داغ‌تر و تحولات عمیق‌تر می‌شود. در این دور از انتخابات مانند دور قبل، رقابت میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها بسیار نزدیک است و هیچ‌یک از نامزدها (که یکی رئیس‌جمهور مستقر و دیگری معاون رئیس‌جمهور سابق است) برتری محسوسی نسبت‌به یکدیگر ندارند، از سوی دیگر پیچیدگی الکتروکالج‌ها هم سبب شده رقابت بسیار سخت‌تر باشد و چند رای در یک ایالت بتواند به‌کلی سرنوشت انتخابات را دگرگون کند.
در این میان دونالد ترامپ که چندی پیش فاصله‌ای 10 درصدی با رقیب خود جو بایدن داشت، توانست با تداوم سخنرانی‌ها و برخی اقدامات داخلی بخشی از این فاصله را کاهش دهد و حالا دوباره نزدیک به همان فاصله‌ای شود که با کلینتون در انتخابات گذشته داشت، از این منظر مشخص است که در روزهای باقیمانده تا انتخابات از هیچ ترفند و اقدامی برای پر کردن این چند درصد دریغ نخواهد کرد و می‌کوشد از هر ابزاری برای پیروزی استفاده کند. در این میان یک نکته ظریف و مهم وجود دارد و آن این است که ظرفیت‌های داخلی برای مانور دونالد ترامپ به‌واسطه توسعه یافتن بیماری کرونا و البته مشکلات اقتصادی ناشی‌از آن، تقریبا تکمیل شده و امکانی برای اقدام بزرگ و به‌اصطلاح برگ برنده وجود ندارد، از این‌رو ترامپ و تیمش درحال تلاش برای رو کردن برگ‌هایی در سیاست خارجی و فضای بین‌المللی هستند. اعلام خبر صلح و سازش اعراب با رژیم‌صهیونیستی یکی از این برگ‌هاست که در یک ماه باقیمانده هم پیش‌بینی می‌شود با اعلام خبر سازش چند کشور دیگر تکمیل شود و حتما از دیدگاه ترامپ مذاکره یا توافق با ایران برگ دیگری است که اگر رو شود، می‌تواند تاحدودی به موفقیت او کمک کند. باتوجه به همین نکته انذار ایران و ونزوئلا به اینکه اگر امروز بیایید مذاکره کنید بهتر از چند ماه دیگر است، نشان‌دهنده فرصت محدود و نگرانی ترامپ از تداوم ایستادگی تهران و البته کاراکاس است.
از طرف دیگر، ترامپ در این سال‌ها نشان داده که از هیچ دشمنی و خباثتی در مواجهه با مردم ایران رویگردان نیست و هرچه بتواند، در این خصوص انجام می‌دهد، لذا باید متصور بود که او در این روزها ممکن است با اتمام گزینه‌های فشار و تحریم و فقدان فرصت برای تدارک اتفاقی جدید، به خبرسازی هم روی آورده و از این مسیر بخواهد برای خود موفقیت سازی کند، چنانکه پیش از این چندین و چندبار به دروغ گفته بود ایران آماده گفت‌وگو با من است! لذا باید گفت همان‌طور که آن حرف‌ها در مقاطع قبلی فاقد اعتبار بود، این‌بار و به‌طریق اولی باتوجه به توضیحات گفته‌شده فاقد صحت و اعتبار است.
دومین مساله مربوط به ایران است. تهران با ایستادگی خود در این دو سال و چندماه نشان داده بنای سر خم‌کردن درمقابل زورگویی را ندارد، چنانکه اگر می‌خواست تن به مذاکره با شرایط درخواستی ترامپ بدهد، بارها فرصتش فراهم بود و البته حالا با دلایل بیشتری معتقد به آغاز چنین مذاکره‌ای نیست. در این خصوص دلایل زیادی وجود دارد که مجال بیان آنها نیست، لذا صرفا به ذکر همین نکته بسنده می‌کنم که دولت مستعجل که سایه سنگینی بر سر کاخ سفیدنشینان است، مهم‌ترین دلیل برای ایران و بسیاری دیگر از کشورهای طرف آمریکاست که اگر هم بنای مذاکره دارند، فعلا از آن اجتناب کنند. علاوه‌بر این باید به این مساله هم اشاره کرد که اظهارنظر محمدجواد ظریف درباره اینکه آمریکا قبل از هرگونه مذاکره‌ای باید خسارت ایران را پرداخت کند، موضوع مهمی است که حتما ترامپ آن را قبول نخواهد کرد، چراکه پذیرش این شرط به‌معنای شکست کامل اوست. دیروز رئیس‌جمهور هم میزان تخمینی این خسارت را 150 میلیارد دلار دانست.
رویترز و مساله1.5 میلیون بشکه
سومین مساله مربوط به خبر رویترز است. اولا رویترز یک رسانه تمام‌آمریکایی و درخدمت سیاست‌های کاخ‌سفید است، چنانکه بسیاری از تحلیلگران در داخل، آن را رسانه تحریم ایران می‌نامند و از این‌رو انتشار چنین خبری را نمی‌توان بدون هماهنگی با آمریکا دانست. این گزاره با دقت بالایی درباره TankerTrackers هم صدق می‌کند. ثانیا انتشار خبری که نتیجه آن اعتراف به شکست آمریکا و پیروزی ایران دربرابر تحریم‌هاست، حتی اگر مبتنی‌بر واقعیات میدانی هم باشد (آن‌هم در این برهه که ترامپ نیاز به اخبار موفقیت دارد و نه شکست) با عقل و منطق آمریکایی جور درنمی‌آید، مگر اینکه ماجرای پشت‌پرده‌ای داشته باشد. سومین نکته درمورد خبر رویترز هم این است که نوعی دوگانگی در خبر وجود دارد، چراکه در ابتدای متن از صادرات نفت‌خام صحبت شده، ولی بعدا که توضیحات بیشتری داده می‌شود، عبارت crude and condensate که توضیح‌دهنده نفت‌خام و میعانات است آورده شده و این یعنی به‌فرض که خبر درست باشد، از صادرات نفت‌خام به‌تنهایی حرفی نزده و جمع آن با میعانات را مطرح کرده است. نکته چهارم هم این است که هنوز کسی در ایران این عدد را تایید نکرده و البته در متن خبر رویترز هم به آن اشاره شده است. نکته پنجم هم البته مربوط به فضای درونی ایران است. کمبود ارز و محدودیت در دیگر حوزه‌ها باعث شده شرایط اقتصادی داخل با مشکلاتی که همه می‌بینند روبه‌رو باشد و لذا اگر خبر رویترز صحت داشت، باید حداقلی از نشانه‌های آن در میدان واقعیت هم مشاهده شود.
با مدنظر قرار دادن این چند نکته باید گفت بعید نیست این خبر بیشتر از آنکه مبتنی‌بر واقعیت باشد، یک نوع سناریوسازی و در باغ‌سبز نشان دادن به ایران برای ورود به مذاکره با ترامپ در واپسین روزهای قبل از انتخابات آمریکا باشد.
الجریده چیست؟
چهارمین مساله مربوط به خبر مذاکره محرمانه‌ای است که الجریده کویت منتشر کرده است؛ خبری که باید گفت به هیچ عنوان قابلیت اعتنا ندارد. حتما می‌پرسید چرا؟ توضیح می‌دهد. اول اینکه اهالی رسانه و کارشناسان این حوزه می‌دانند الجریده به هیچ عنوان یک رسانه معتبر در سطح ملی یا منطقه‌ای نیست، به‌عبارتی حتی یک رسانه مشهور هم نیست و بیشتر از آنکه قابل‌اعتنا برای موضوعات سیاسی باشد، یک رسانه زرد و کم‌اثر به‌حساب می‌آید. این روزنامه پیش از این و درسال 2019 هم چنین خبری را منتشر کرده بود. دوم اینکه الجریده سابقا چند خبر دروغین درباره ایران منتشر کرده است، برای مثال یک‌بار گفته بود «جنگنده‌های F35اسرائیل نظنز را بمباران کرده‌اند» و بار دیگر هم خبر داده بود که ایران شروط ترامپ را پذیرفته و حسن روحانی هم قرار است با ترامپ دیدار کند. موضوع سوم این است که این خبر را از زبان یک مقام ایرانی و غیردولتی منتشر کرده است؛ مساله‌ای که بیشتر جنبه طنز دارد، چراکه همه می‌دانند در شرایط کنونی حتی دولتی‌ها هم علاقه‌ای به مذاکره با ترامپ ندارند، چه رسد به چهره‌های خارج دولت. آخرین موضوع که می‌تواند حکم جمع‌بندی بحث را هم داشته باشد این است که این دست خبرسازی‌ها و گمانه‌زنی‌ها برای اولین‌بار نیست که در فضای سیاسی و بین‌المللی مطرح می‌شود و قریب به‌اتفاق آنها هم صرفا تلاش‌هایی رسانه‌ای برای بازی با افکار عمومی در ایران است، از این‌رو نه امروز که حداقل تا پایان انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا نمی‌توان و نباید به چنین اخباری تکیه کرد.
ادعای مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا
روزنامه کویتی «الجریده» ادعا کرد ایران و دولت ترامپ در عمان در حال مذاکرات محرمانه هستند و در این مذاکرات، دولت آمریکا طرح پیشنهادی برای همکاری و پایان دادن به همه اختلافات دو کشور ارائه کرده است.
روزنامه کویتی الجریده گفته است در این مذاکرات از طرف ایران، دولت مشارکت ندارد. همچنین در چارچوب این مذاکرات، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا برای سفر به تهران، امضای توافقنامه میان دو کشور با رهبر عالی ایران و تضمین برداشتن تحریم‌ها اعلام آمادگی کرده است. با این حال سازمان اطلاعاتی آمریکا به ترامپ توصیه کرده که منتظر دولت اصولگرا در ایران باشد تا این دولت، تعهدات را اجرا کند. همچنین به ترامپ توصیه شده بر دولت روحانی تکیه نکند.
ترامپ: گفت‌وگو با من بعد از انتخابات سخت‌تر است
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز جمعه با طرح یک ادعای جدید، از دشوار شدن شرایط توافق با ایران و ونزوئلا در صورت پیروزی خود در انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا سخن گفت. به گزارش مهر، وی که در جمع شهروندان لاتین‌تبار در شهر «دورال» ایالت فلوریدا سخنرانی می‌کرد، گفت: «این را به شما بگویم خواه ایران باشد یا ونزوئلا، آنها می‌خواهند [با آمریکا] وارد گفت‌وگو شوند. همه می‌خواهند گفت‌وگو کنند.»
وی اضافه کرد: «من می‌خواهم تا بعد از انتخابات صبر کنم، چون گفته‌ام صبر کنید. یک سال پیش گفتم یک انتخاب پیش رو دارید: می‌توانید الان گفت‌وگو کنید یا بعد از انتخابات. اما بعد از انتخابات، توافق بسیار سخت‌تر خواهد بود.»
رویترز: صادرات نفت ایران به 1.5میلیون بشکه رسید
به گزارش رویترز، سه ارزیابی بر اساس ردیابی نفتکش‌ها نشان داده که صادرات نفت ایران در ماه سپتامبر برخلاف تحریم‌های ایالات‌متحده به‌شدت افزایش یافته و یک حلقه نجات برای ایران و نجات آن فراهم شده است. صادرات این کشور از زمان خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای با ایران و اعمال مجدد تحریم‌ها در بخش‌های انرژی و بانکی این کشور در سال 2018 کاهش یافته بود، اما داده‌های TankerTrackers و دو شرکت ردیابی دیگر حاکی از افزایش صادرات است.
سمیر مدنی، از بنیانگذاران TankerTrackers گفت: «صادرات ایران درحال افزایش است. ما در ماه جاری میلادی شاهد صادرات نزدیک به 1.5 میلیون بشکه در روز در هر دو نوع نفت‌خام و میعانات هستیم. این میزانی از صادرات است که ما طی یک سال‌ونیم اخیر با آن مواجه نبوده‌ایم.»
اخبار مرتبط: