به گزارش «فرهیختگان»، مراسم نمادین آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی کشور روز گذشته در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد. مراسمی که مانند وضعیت سال تحصیلی جدید، شور و حال گذشته را نداشت و چنگی به دل نمی‌زد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور هم در مراسم امسال، ترجیح داد تا مانند زنگ بازگشایی مدارس حضور فیزیکی نداشته باشد و از طریق دوربین‌ها و به شکل مجازی در این مراسم سخنرانی کند. منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، سعید نمکی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، محمود نیلی‌احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران، عباسعلی کریمی رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی تهران و یک نماینده از اساتید و نماینده دیگری از دانشجویان در این مراسم سخنرانی کردند.
آغاز سال تحصیلی بدون حضور دانشجویان
در مراسم روز گذشته مصطفی رستمی رئیس نهاد نمایندگی مقام‌معظم‌رهبری در دانشگاه‌ها، سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور، معاونان وزارتخانه‌های علوم و بهداشت و تنی چند از روسای دانشگاه‌ها در نیمه پایینی سالن محل برگزاری برنامه با حفظ پروتکل‌های بهداشتی حضور داشتند. در تصاویر تلویزیونی پخش شده از برنامه روز گذشته هم فقط همین بخش از سالن قابل تماشا بود چراکه اساسا بخش دیگر سالن، به جز اصحاب رسانه و تعدادی از کارمندان دانشگاه، فرد دیگری حضور نداشت. دانشجویان، غایبان اصلی دیروز بودند و شاید تنها دانشجوی حاضر در سالن، ایزد محمدخواجه، دبیرکل شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که به‌عنوان نماینده دانشجویان سخنرانی کرد. درحالی که تنی چند از فعالان دانشجویی دانشگاه تهران در کنار ورودی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران به عدم حضور رئیس‌جمهور و بی‌توجهی او به دانشجویان اعتراض کردند.
جامعه علمی کشور نگران کم‌‌‌توجهی به علوم پایه
محمود نیلی‌احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران، نخستین سخنران این مراسم بود که پس از تلاوت آیات قرآن کریم سخنان خود را آغاز کرد. او در سخنان خود عدم توجه کافی به علوم پایه و بنیادین را یکی از نگرانی‌های جامعه علمی کشور توصیف کرد و اظهار داشت: «این علوم کمتر مورد توجه نخبگان و سیاستگذاران است. درواقع برای عدم توجه و استقبال جوانان دلایل متعددی می‌توان ذکر کرد.»
نیلی‌احمدآبادی ادامه داد: «اگر چه افزایش شرکتکنندگان در علوم انسانی با توجه به نقش و جایگاه آن خبر خوبی است ولی کاهش تعداد شرکتکنندگان گروه علوم ریاضی و فیزیک با توجه به اهمیت علوم پایه و بنیادین و نیاز مبرم کشور به تولید زیرساخت‌ها می‌تواند نگران‌کننده باشد.»
وی یکی از امکان‌های شغلی دانشجویان علوم پایه آموزش‌وپرورش دانست و گفت: «اکنون که تنها مسیر ورود به آموزش‌وپرورش دانشگاه فرهنگیان است ضمن تشکر از این دانشگاه که از ظرفیت سایر دانشگاه‌ها برای تامین نیاز خود به‌خوبی استفاده کرد امید است که تمهیدات بیشتری مانند بورسیه کردن سایر دانشجویان در رشته‌های مورد نیاز امکان ورود نخبگان دانشگاهی در علوم پایه و آموزش‌وپرورش بیش از گذشته فراهم شود که هم به نفع آموزش‌وپرورش و هم توسعه علوم پایه خواهد بود که از دیگر عوامل افزایش بودجه پژوهش در زمینه علوم پایه و بنیادی است که نیاز به توجهات بیشتر از سوی دانشگاه‌های مسئول دارد.»
رئیس دانشگاه تهران در بخش دیگر سخنان خود به موفقیت دانشگاه در ارائه آموزش‌ها به شکل مجازی اشاره کرد و گفت: «عدم دسترسی به اینترنت رایگان برای دانشجویان با توجه به حجم برنامه‌های آموزشی بار سنگین مالی به دوش آنها به‌ویژه دانشجویان کم‌بضاعت می‌گذارد که می‌تواند موجب اختلال در یادگیری دانشجویان شود و این نگرانی مشترک همه کشورهای جهان در امر آموزش الکترونیکی را ایجاد خواهد کرد.»
نیلی‌احمدآبادی خواستار تشکیل یک کمیته ملی پژوهش و فناوری در حوزه مقابله با ویروس کرونا برای ایجاد شبکه ملی متشکل از همه امکانات تخصصی، علمی و فناوری کشور در سایر امکانات پشتیبانی درمانی و مالی شد و گفت: «در این شرایط می‌توان دستاوردهای عظیم‌تری برای کشور در حوزه مقابله با کرونا کسب کرد. درواقع تشکیل این کمیته مدت‌ها پیش توسط دانشگاه تهران پیشنهاد شد ولی موردتوجه قرار نگرفت.»
گلایه‌های رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران از حضور نیافتن روحانی
عباسعلی کریمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران که یکی از میزبانان مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و آموزش پزشکی بود در سخنانی از عدم حضور فیزیکی رئیس‌جمهور در این مراسم انتقاد کرد و گفت: «ما سال تحصیلی جدید را در روزهایی شروع می‌کنیم که هفت ماه است کشور درگیر پاندمی کووید- ۱۹ است. مردم شرایط سختی را در این مدت پشت سر گذاشتند و البته که باید خدا قوت محکمی به وزارت بهداشت گفت.»
وی با اشاره به اینکه ما در روزهای ابتدایی شیوع کرونا ویروس مشکلات زیادی داشتیم، تصریح کرد: «یادم هست در اوایل شیوع این بیماری یکی از پرستاران به من می‌گفت وقتی تاکسی من را سوار کرد و فهمید از بیمارستان می‌آیم من را وسط راه پیاده کرد. بنابراین معتقدم نیروهای ما در این مدت همانند جبهه‌های جنگ تلاش کردند.»
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: «شاید بهتر باشد یک مرتضی آوینی دیگری از خط مقدم درمان هم تصاویر را ثبت کند چراکه دوران شیوع کرونا ویروس یک دوران سخت است و ما در علوم‌پزشکی افرادی داشتیم که شهید راه سلامت شدند.»
وی با انتقاد از عدم حضور رئیس‌جمهور در مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی تاکید کرد: «ای کاش امروز بعد از هفت ماه تلاش دانشگاه علوم پزشکی و تمام کادر بهداشت و درمان، رئیس‌جمهور را در جمع خودمان داشتیم تا شما حضوری از کادر درمان تشکر می‌کردید و شاید روحیه کادر درمان نیز تغییر می‌کرد و خستگی از تنها بیرون می‌رفت.»
فرصت‌سوزی مسئولان برگزاری برنامه در انتخاب نماینده اساتید
نفر بعدی که با دعوت مجری پشت تریبون قرار گرفت حکمت‌الله ملاصالحی، استاد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران بود. او که به نمایندگی از اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها سخنرانی می‌کرد، نتوانست صحبت‌های خود را به صورت کامل ارائه دهد، هرچند صحبت‌های مطرح شده از جانب وی نه در رسانه‌ها بلکه حتی در سایت دانشگاه تهران به چشم نمی‌خورد.
انتقادهای تندوتیز نماینده دانشجویان؛ از فرار مغزها تا ازدواج دانشجویی
ایزد محمدخواجه، دبیرکل شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی تهران سخنران دیگر مراسم آغاز سال تحصیلی بود. او که به‌عنوان نماینده دانشجویان در این مراسم سخنرانی می‌کرد، در بخشی از صحبت‌های خود ضمن انتقاد از عد تغییر پرداختی دستیاران و کارورزان گفت: «آقای رئیس‌جمهور، مسئولان، آیا می‌دانید پرداختی دستیاران، کارورزان و عزیزان پرستاری سال‌های سال است ثابت مانده است؟ آیا می‌دانید این پرداختی نه به‌عنوان حقوق و حق‌الزحمه بلکه به‌عنوان کمک‌هزینه با منت پرداخت می‌شود و آیا می‌دانید نخبگان علمی کشور عزیزمان ایران حتی امکان تامین هزینه‌های ابتدایی زندگی‌شان را ندارند؟»
دبیر حقوقی شورای صنفی دانشجویان وزارت بهداشت ادامه داد: «جناب آقای رئیس‌جمهور، جناب دکتر ستاری معاونت علمی ایشان، به‌عنوان دبیر حقوقی شورای صنفی وزارت بهداشت، به‌عنوان دبیرکل شورای صنفی دانشگاه علوم پزشکی تهران و به نمایندگی از برادران و خواهران عزیزم در دانشگاه تهران صبحت می‌کنم؛ آیا می‌دانید فارغ‌التحصیلان این دو دانشگاه برتر هرساله چند درصد از کشور مهاجرت کرده و به اصطلاح فرار مغز می‌شوند؟ امیدوارم بدانید.»
محمدخواجه گفت: «جناب آقای رئیس‌جمهور تاکید کرده است بر ازدواج دانشجویی، سوال من از شما و سایر مسولان ذی‌ربط این است آیا حداقل‌های رفاهی برای زوج‌های جوان فراهم است؟ کمترین آن خوابگاه‌های متاهلی است، آیا می‌دانید خوابگاه‌های ما امکان‌پذیرش حتی یک زوج جوان را ندارد؟ آیا می‌دانید از ساخت خوابگاه‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران ۵۰ سال می‌گذرد؟» محمدخواجه تاکید کرد: «با گذشت ۷ ماه از بحران کرونا هنوز هیچ‌کدام از بسترهای آموزش مجازی زیرمجموعه وزارت بهداشت رایگان نشده است، به داد دانشجویان علوم پزشکی در هزینه‌های سرسام‌آور اینترنت برسید.»
رعایت پروتکل‌ها، مانع حضور فیزیکی رئیس‌جمهور شد
در ادامه این مراسم سعید نمکی، وزیر بهداشت، پروتکل‌های بهداشتی را مانع حضور رئیس‌جمهور در دانشگاه تهران عنوان کرد و گفت: «امروز اگرچه به صورت نمادین روز بازگشایی دانشگاه‌هاست اما ۷ ماه است دانشجویان، رزیدنت‌ها و پرستاران بی‌وقفه در رشته‌های مختلف به صورت شبانه‌روزی حضور فعال داشته و در کنار مردم برای مدیریت کرونا فعالیت دارند. در ایامی که دانشگاه‌ها تعطیل بود مسن‌ترین اساتید پروانه‌وار در کنار ما بودند.»
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اظهار کرد: «ما توانستیم با امکانات اندک در سال سخت تحریم و شرایط بسیار پرمضیقه اقتصادی، حماسه‌ای خلق کنیم که زبانزد خاص و عام در دنیا باشیم و حتی دشمنان ما اذعان کردند که هیچ بیماری در ایران زمین پشت در بیمارستان‌ها سرگردان نماند و هیچ بیماری به دلیل بی‌بضاعتی اقتصادی از درمان باز نماند و موج سهمگین کرونا را سربازان نظام سلامت مدیریت کردند و این برای جمهوری اسلامی ایران افتخاری شد اما همواره داغ از دست دادن اساتید را در سینه خواهیم داشت.»
دانشگاه‌ها در برنامه هفتم توسعه به‌عنوان سرمایه ملی دیده شوند
منصور غلامی، وزیر علوم نیز در این مراسم سخنرانی کرد. او در آغاز سخنان خود به شرایط دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در دوران شیوع کرونا ویروس اشاره کرد و گفت: «این مراکز طی نیمسال گذشته آزمونی را پشت سر گذاشتند که در نوع خود تحسین‌برانگیز است.»
وی در ادامه تصریح کرد: «دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی ما شرایط مقابله و مداخله سریع با اقدامات پیش رو در جامعه را دارند. قبلا نیز ما مواردی این‌چنینی داشتیم، به‌گونه‌ای که در سال‌های گذشته اتفاقات و حوادثی در کشور رخ داده است. نظیر سیل، زلزله و... که مراکز علم و فناوری ما به خوبی توانسته بودند در این شرایط حضور داشته و سهم خود را به‌خوبی ایفا کنند.»
وزیر علوم عملکرد دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی در انتقال آموزش از شیوه حضوری به مجازی را مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: «این انتقال بدون داشتن برنامه مطالعه شده یک تحول جدی و جدید بود که در دانشگاه‌های ما اتفاق افتاد.»
دکتر غلامی همچنین تاکید کرد: «تقاضای من این است که حمایت‌های دولت از دانشگاه‌ها در شرایط فعلی که با شیوع کرونا ویروس مواجه هستیم همچنان ادامه پیدا کند تا دانشگاه‌ها در کنار فعالیت‌های پژوهشی، تحقیقاتی و آموزشی برای پاسخ به اقدامات انجام شده در زمینه اختراعات و نقش جامعه‌محور خود موفق عمل کنند. درواقع برای ادامه برنامه‌های آینده دانشگاه‌ها نیاز است این حمایت‌ها ادامه پیدا کند و امیدواریم در برنامه هفتم که تدوین می‌شود سیاست‌هایی اتخاذ شود تا حمایت‌ها از این مراکز به‌عنوان سرمایه‌های ملی دیده شود.»
نقدهای دانشجویی بهترین هدیه برای مسئولان کشور است
حسن روحانی، رئیس‌جمهور آخرین سخنران مراسم روز گذشته دانشگاه تهران بود. او در آیین آغاز رسمی سال تحصیلی 1400- 1399 دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و فناوری کشور، گفت: «هیچ چیزی جای آموزش حضوری را در دانشگاه‌ها نمی‌گیرد اما در عین حال با توجه به شرایط کنونی که کرونا بر جامعه تحمیل کرده است، آموزش مجازی می‌تواند در بخش بزرگی از فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی جایگزین آموزش حضوری شود.»
روحانی دانشگاه‌ها را مرکز تربیت‌کننده مدیران آینده کشور، طرح نظریه‌های جدید در علوم مختلف و رهنمون کردن به سوی چگونه زندگی کردن دانست و افزود: «دانشگاه همچنین فضای نقادی نسبت به حکومت، حاکمان، دولت و جوامع است.»
رئیس‌جمهور تصریح کرد: «هیچ فضایی نقادتر از فضای دانشجویی نیست و وقتی این نقادی با در نظر گرفتن انصاف و شرایط جامعه توام باشد، بهترین هدیه برای جامعه و مسئولان کشور است.»
رئیس‌جمهور همچنین با قدردانی از فداکاری و تلاش‌های انجام شده از سوی کادر بهداشت و درمان کشور که از ابتدای شیوع ویروس کرونا به میدان آمده و برای حفظ سلامت و جان مردم از هیچ کوششی دریغ نکرده‌اند، گفت: «امروز به لطف تلاش‌های انجام شده در حوزه بهداشت و درمان می‌توانیم بدون دراز کردن دست نیاز به سوی دیگران روی پای خود بایستیم.»
روحانی تصریح کرد: «در زمینه تولید تجهیزات پزشکی و داروی موردنیاز، شرکت‌های تولید دارو و تجهیزات بار سنگینی بردوش داشتند و با اقدامات خوب انجام شده از سوی این شرکت‌ها و همچنین شرکت‌های دانش‌بنیان، امروز 95 درصد نیاز دارویی جامعه در داخل کشور تامین می‌شود.»
روحانی در بخش دیگری از سخنان به موفقیت‌های علمی دانشگاه‌های کشور در عرصه جهانی اشاره کرد و با ارزشمند خواندن این موفقیت‌ها، گفت: «اگر 7 سال قبل یک دانشگاه ایران در فهرست دانشگاه‌های برتر جهان قرار داشت، امروز 40 دانشگاه ما در جمع دانشگاه‌های برتر جهان قرار دارد و در نوآوری علمی جایگاه ما از 120 به 65 ارتقا یافته که نشان می‌دهد حرکت خوبی در نوآوری طی 7 سال گذشته انجام شده است.»
رئیس‌جمهور با اشاره به افزایش 100 برابری تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در کشور و افزایش 600 برابری درآمد این شرکت‌ها طی 7 سال گذشته، گفت: «امروز دانشگاه‌های ما خودکفا شده‌اند و اگر همکاری دانشگاه با بخش تولید، شرکت‌های دانش‌بنیان و کارخانه‌های نوآوری بیشتر شود می‌توانند به‌زودی از بودجه دولتی بی‌نیاز شوند.» روحانی در عین حال تاکید کرد که تامین نیازهای ضروری دانشگاه‌ها از اولویت‌های اصلی دولت است.
انتقادات فعالان دانشجویی دانشگاه تهران در حاشیه مراسم آغاز سال تحصیلی
مراسم آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی کشور، یک حاشیه پررنگ‌تر از متن هم داشت. اعضای چند تشکل دانشجویی دانشگاه تهران، همزمان با برگزاری این مراسم در صحن این دانشگاه، با قرار دادن نمادین صندلی خالی رئیس‌جمهور اعتراض خود را نسبت به عدم حضور روحانی نشان دادند. این دانشجویان با در دست داشتن پلاکاردهایی اعتراض خود را نسبت به عملکرد ضعیف دولت به‌ویژه در حوزه اقتصادی اعلام کردند. «اقتصاد وابسته، دولت ورشکسته»، «روحانی 1400- تخم مرغ 1500»، «پراید صدمیلیونی، لبخند بزن روحانی»، «از گلابی برجام چه خبر؟»، «چوب مذاکره لای چرخ صنعت» ازجمله شعارها و جملات نوشته شده روی پلاکاردهای دانشجویان بود.
نسل‌های آینده قضاوت خوبی از شما نخواهند داشت
سجاد اسماعیلی، نماینده تشکل جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران در جمع دانشجویان این دانشگاه گفت: «آقای روحانی، آخرین سال دولت تدبیر و امید است و در شرایطی که میلیون‌ها محصل برای حضور در مدارس و دانشگاه‌ها حاضر می‌شوند شما پشت میز نشسته‌اید و از فصای مجازی در دانشگاه و مدارس سخن می‌گویید. حال که مجال گفت‌وگوی چهره به چهره ندادید، خواستیم اینجا بایستیم و حرف‌هایمان را بگوییم شاید شما حرف‌های ما را از نمایشگر بخوانید.»
او ادامه داد: «گرانی خودرو و آشفتگی وضعیت بازار طلا و... به‌دلیل تحریم نیست، بلکه به‌دلیل بی‌توجهی به تذکرات رهبری در زمینه اقتصاد است؛ البته شما می‌روید و انقلاب می‌ماند، نسل‌های آینده قضاوت خوبی از شما نخواهند داشت. امروز به دانشگاه نیامدید، باشد ولی لطفا در مراسم ۱۶ آذر روز دانشجو در دانشگاه حضور یابید و پای سخنان دانشجویان بنشینید.»
خرید خانه و ماشین رویای مردم شده است
سجاد سجادی، نماینده مجمع دانشجویان عدالتخواه دانشگاه تهران نیز گفت: «آقای روحانی! بیش از هرچیزی باید مراتب خوشحالی خود را اعلام کنیم، چراکه باعث امیدواری است که آخرین سال ریاست‌جمهوری شماست.»
امروز که رنگ شاخص‌های بورس درچشم مردم قرمز شده شاهد این هستیم که چشم به صندوق توسعه ملی بسته‌اید. امروز خرید خانه و ماشین رویای ایرانیان شده و کاری که با مسکن مهر انجام دادید، نابخشودنی است. شما مردم را با دلار ۵ هزار تومانی ترسانیدید، ولی به ۲۵ هزار تومان رساندید. یکی از بدترین عملکردهای شما گرانی بنزین و دامن زدن به اتفاقات آبان ۹۸ بود.»
حرمت دانشجویان و دانشگاه را پاس نداشتید
نراقی، نماینده بسیج دانشگاه تهران نیز در سخنانی گفت: «آقای روحانی! مردم دیگر انتظار ندارند رئیس‌جمهورشان اقدامی را رقم بزند، تا کی می‌خواهید مسیر غلط گذشته خود را پیش ببرید؟»
او در ادامه اضافه کرد: «در آغاز سال تحصیلی حرمت دانشجویان و دانشگاه را پاس نداشتید. به نظرتان درست بود که دانشجویان اینجا و بیرون از سالن مراسم سال تحصیلی به بیان دغدغه هایشان بپردازند؟»
نراقی ادامه داد: «راستی از تحریم‌ها چه خبر که قرار بود همه شان لغو شوند؟ تا کی ما باید خسارت‌های برجام بی‌فرجام را بدهیم؟ کاری که شما و کابینه تان با اعتماد اجتماعی و سرمایه عمومی مردم کرده‌اید هیچ‌کدام از دولت‌ها نکرده‌اند.»
وزیر علوم در پاسخ به دانشجویان: تعیین نماینده درحیطه اختیارات بنده نیست
پس از پایان این مراسم برخی از دانشجویان گلایه‌های خود را به غلامی وزیر علوم ابراز کردند. او در پاسخ به دانشجویان معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم را عنوان نماینده وزارتخانه معرفی کرد و گفت: «تعیین سخنگو درحیطه اختیارات بنده نیست. رئیس دانشگاه تهران بر روند این مراسم نظارت داشته است.»
او ادامه داد: «انجام تمام کارهای دانشگاه‌ها برعهده من نیست، البته حاضرم تمام این کارها را انجام دهم.»