به گزارش «فرهیختگان»، ترامپ و دوستانش در کاخ‌سفید به زمین و زمان زده‌اند تا بتوانند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کرده و دنباله آن 6 قطعنامه ملغی‌شده در برجام را احیا کنند، اما قریب‌به اتفاق شواهد و قرائن از این حکایت دارد که آنها نه‌تنها در این مسیر ناموفق بودند، بلکه هر روزی که می‌گذرد، این عدم موفقیت دامنه بیشتری پیدا می‌کند. روز سه‌شنبه اتفاقات مهمی در سازمان‌ملل رخ داد. درواقع بهتر است بگوییم اظهارنظرهایی صورت گرفت که اولا تداوم‌بخش ناکامی‌های آمریکایی‌ها بود و ثانیا این‌بار عصبانیت آنها را نیز برانگیخت.
اولین اظهارنظر مربوط به رئیس دوره‌ای شورای امنیت بود. نماینده دائم کشور اندونزی روز گذشته و در جلسه این شورا اعلام کرد: «ما در جایگاهی نیستیم که اقدامات بیشتری درخصوص اقدام آمریکا برای کلید زدن مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران انجام دهیم.» اظهارنظری که گویای ایده قبلی کارشناسان درخصوص اجماع در شورای امنیت سازمان ملل مبنی‌بر قرار نگرفتن درخواست آمریکا در دستورکار این شورا بود. این ایده را قبلا حقوقدان‌های آمریکایی و اعضای سابق شورای امنیت هم مطرح کرده بودند.
بعد از این اظهارنظر فرانسوی‌ها که ظاهرا این‌بار به نمایندگی غیررسمی از اعضای تروئیکا سخن می‌گفتند به میدان آمدند. نماینده فرانسه در شورای امنیت گفت: «ذیل قطعنامه ۲۲۳۱، آمریکا کشور عضو برنامه جامع اقدام مشترک به‌شمار نمی‌آید و بنابراین ابلاغیه این کشور برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه موثر در نظر گرفته نمی‌شود.»
علاوه‌بر این در این جلسه روسیه و چین هم در اظهار نظرهای مهمی تصریح کردند مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران آغاز نشده است. این سه بحث مهم صورت‌گرفته ازسوی اعضای موثر شورای امنیت دقیقا گویای همان اختلاف عمیقی بود که 13 کشور عضو با ایالات‌متحده و جمهوری دومینیکن دارند و آن را طی اطلاعیه‌هایی به این شورا به‌صورت مکتوب اعلام کرده بودند.
درنتیجه، این وضعیت بلافاصله باعث عصبانیت آمریکایی‌ها شد، چنانکه کلی کرافت، نماینده ایالات‌متحده در سازمان ملل گفت: «اجازه بدهید این را بسیار روشن بگویم که دولت دونالد ترامپ هیچ بیمی از اینکه در این ماجرا همراهان چندانی نداشته باشد، ندارد.» او همچنین در توهینی آشکار هم به ایران و هم به دیگر اعضای شورای امنیت اظهار کرد: «فقط از این بابت متاسفم که دیگر اعضای شورا راه‌شان را گم کرده‌اند و اکنون با تروریست‌ها همراه شده‌اند.»
همه اینها البته درحالی صورت می‌گیرد که ظاهرا تیم دیپلماتیک ایالات‌متحده و در راس آنها مایک پمپئو از رایزنی و تلاش در شورای امنیت ناامید شده و تلاش می‌کنند همراهانی برای خود خارج از این شورا پیدا کنند و پمپئو در یک تور مسافرتی در جنوب‌غرب آسیا، عازم کشورهای عربی شده و تلاش می‌کند با آنها کمپینی را علیه ایران راه‌اندازی کند. او از بحرین شروع کرده و یکی‌یکی جلو می‌رود، هرچند بعید است بیشتر از یک بیانیه نصفه‌ونیمه شورای هماهنگی کشورهای خلیج‌فارس که دوهفته پیش صادر شد، چیز بیشتری نصیبش شود.
با این‌حال اما همچنان موضوع اصلی در سازمان ملل فرآیند حقوقی و البته تبعات سیاسی الگوهای مواجهه با ایالات‌متحده و درخواست غیرقانونی این کشور است.
در ابتدا بسیاری از کارشناسان و فعالان سیاسی معتقد بودند ایالات‌متحده بنا دارد با استفاده از امکانی به‌نام «وتوی مضاعف» یا همان دابل وتو ابلاغیه خود را به‌عنوان اقدامی موثر در جایگاه یکی از اعضای شرکت‌کننده در برجام به اعضای شورای امنیت و همچنین کشورهای باقیمانده در توافق هسته‌ای تحمیل کند و با دور زدن قانون و سوءاستفاده از حق وتو به خواسته خود یعنی فعال کردن مکانیسم ماشه و برگرداندن تحریمهای ایران دست یابد، از همین‌رو هم بود که هفته گذشته پمپئو درخواست این کشور را به رئیس دوره‌ای شورای امنیت تحویل داد.
در این‌مورد هم البته مخالفت‌هایی صورت گرفت و برخی به‌خاطر اینکه این اقدام را غیرقانونی یا سوءاستفاده می‌دانستند و برخی دیگر به‌دلیل اینکه استفاده از وتوی مضاعف را تضعیف‌کننده جایگاه شورای امنیت و اعضای دارای حق وتو ازجمله خود آمریکا تصور می‌کردند، همان ابتدا به مخالفت و نقد اقدام کاخ‌سفید پرداختند. از میان اظهارنظرهای منتقدان، نظر جان بولتون، مشاور تندرو و سابق دونالد ترامپ در سرمقاله وال‌استریت ژورنال بیشتر از همه دیده شد و خیلی‌ها برای مخالفت با آمریکا به این اظهارنظر استناد کرده و استفاده از وتوی مضاعف را باعث تضعیف سازمان ملل و جایگاه آمریکا در معادلات جهانی در بلندمدت توصیف کردند. آنها می‌گفتند اگر آمریکا این باب را باز کند، آنگاه اعضای دیگر دارای حق وتو نیز در هر زمانی که شرایط به نفع‌شان نباشد، با استفاده از همین رویه شورای امنیت را مجبور به تبعیت از خود می‌کنند. با این‌حال اما به‌نظر می‌رسد اکنون کمی شرایط متفاوت از این روال است. آنچه امروز از ماجرا برمی‌آید، این است که اساسا کشورهای عضو نمی‌خواهند اجازه دهند درخواست آمریکا در شورای امنیت به یک دستورکار و موضع موردبررسی تبدیل شود؛ یعنی می‌خواهند مسیر را پیش از درگرفتن چالشی به‌نام «وتوی مضاعف» یا هر بحث دیگری مسدود کنند و اجازه ندهند آمریکا بیش از این به راه خود ادامه دهد.
در این خصوص باید گفت صراحت اندونزی به‌عنوان رئیس وقت شورا و بعد از آن فرانسه به‌عنوان یکی از متحدان اروپایی آمریکا، که هر کدام‌شان برای سومین‌بار بود به‌صورت رسمی با نظر ایالات‌متحده اعلام مخالفت می‌کردند، نشان از تفاوت این‌بار ماجرا با موضوعات و مسائل قبلی دارد و این‌بار ظاهرا اعضا بنا ندارند تحت‌فشار ایالات‌متحده عقب بنشینند. آمریکایی‌ها مدت‌هاست اعضای شورای امنیت را برای تغییر نظرشان تحت‌فشار گذاشته‌اند، تا جایی‌که چندروز پیش سخنگوی وزارت خارجه چین اعلام کرد آمریکایی‌ها 13 عضو شورای امنیت را به‌دلیل مخالفت‌شان به تحریم تهدید کرده‌اند.
اخبار مرتبط: