به گزارش «فرهیختگان»، نصرت‌الله تاجیک، دیپلمات و سفیر اسبق ایران در اردن در گفت‌وگو با «فرهیختگان» وقایع سازمان ملل و مخالفت‌ها با درخواست آمریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را مورد بررسی قرار داد که مشروح آن را در ادامه از نظر می‌گذرد.
تحلیل شما از مخالفت‌ها با درخواست اخیر آمریکا چیست و چرا چنین اتفاقی رخ داده است؟
در اینجا دو مولفه وجود دارد. آمریکا تلقی غلطی از مکانیسم ماشه یا برگشت سریع و اتوماتیک قطعنامه‌ها دارد. البته من فکر می‌کنم می‌دانستند کار به اینجا کشیده می‌شود ولی با استفاده از قدرت سیاسی، اقتصادی و هژمونیک خود دنبال این بودند آن را به مجامع بین‌المللی و مشخصا سازمان ملل حقنه کنند ولی خوشبختانه به دلایلی در این راه موفق نشدند.
به عقیده من دو دلیل عمده در اینجا می‌تواند وجود داشته باشد و ممکن است هر تحلیلگری به هرکدام از این دو زمینه و بستر وزن خاصی بدهد.
اول به عقیده من بازی خوب ایران بعد از خروج ترامپ از برجام بود. برجام حاصل بین‌المللی فکر کردن ما بود؛ یعنی در برجام تلاش کردیم با جامعه بین‌المللی همکاری کنیم و در داخل هنجارهای بین‌المللی بازی کنیم. در ادامه این بازی خوب استراتژی‌ای اتخاذ کردیم که این استراتژی دو مولفه داشت. مولفه اول این بود که ترامپ را در انزوای ناشی از خروج از برجام تنها نگه داریم. به عبارت دیگر اجازه ندهیم علیه ما یارگیری کند. مولفه دوم این بود که برجام را تا جایی مقدس دانستیم که مردم و مملکت نافع باشد، منظورم 5 گامی است که بعدا برداشته شد. درمجموع این دو مولفه باعث شد که ترامپ نه‌تنها نتوانست اجماع‌سازی علیه ایران انجام دهد بلکه حتی نتوانست نزدیک‌ترین همپیمانان خود را به سمت خود جذب کند.
دومین مولفه این است که ترامپ با اقدامات یکجانبه گرایانه خود و برهم زدن هنجارهای بین‌المللی، خروج از مجامع بین‌المللی، تاکید بر شعار اول آمریکا و... درحقیقت باعث دلگیری بین‌المللی شد. به عبارت دیگر بعد از دو جنگ جهانی که حاصل آن کشتار میلیون‌ها نفر و از بین رفتن هزینه‌های بسیار زیادی بر مردم جهان بود عقلای دنیا مخصوصا دانشمندان و دست‌اندرکاران روابط بین‌الملل به این رسیدند که به‌جای ایجاد قدرت هژمونیک یا سلطه‌طلبی و یکجانبه‌گرایی، الگو یا مدل توسعه همکاری‌ها را در صحنه بین‌المللی براساس فرمول چندجانبه‌گرایی تعریف کنند، نه یکجانبه گرایی! لذا این اقدامات ترامپ با آن بستر متناقض بود و به عقیده من دلگیری بین‌المللی از خود به‌جا گذاشت و این است که شما شاهد هستید از 15 عضو شورای امنیت 13 عضو با این تلقی و با این اعلامیه مخالفت می‌کنند. با این تفسیر و مقدمه، من معتقدم آمریکا و مشخصا ترامپ به دلیل عدم ثبات رای و عدم انسجام فکری و نشناختن قدرت ژئوپلتیکی و ژئواستراتژیکی ایران که وزن ایران را نتوانست خوب درک کند، دست به آن شعبده‌بازی زد و فکر کرد می‌تواند کشورهای دیگر را همراه خود کند که خوشبختانه موفق نشد و باعث این بی‌آبرویی شد که الان شاهد هستیم.
وزارت خارجه از آمریکا به سازمان ملل شکایت کند
آمریکا یک کشور درجه دهم آفریقایی نیست. آمریکا ابرقدرت سیاسی- اقتصادی و نظامی جهان است ولی این اقدامات ناشایست و نسنجیده و شعبده‌بازی ترامپ باعث شده ملتی که بزرگ و قدرتمند و ثروتمند است را به این روز بیندازد که نتواند در شورای امنیت به جز دومینیکن که در وابستگی به آمریکاست، پشت‌سر تصمیم و خواست خود قرار دهد.
سفیر آنها خطاب به نزدیک‌ترین همپیمانان خود نظیر انگلیس اظهار گله می‌کند و آنها را همدست با تروریسم می‌داند و از لفظی که هم‌شأن خودشان است استفاده می‌کند. به عقیده من جا دارد هم مقامات کشور و هم نمایندگی ایران در نیویورک نسبت به این انتصاب تروریسم به ایران شکایت رسمی را در سازمان ملل تنظیم و ثبت کنند. وزارت امورخارجه کتبا و رسما به سفارت سوئیس در تهران درباره این موارد اعتراض کند که بتواند از پیامدها و پیگیری‌های بعدی استفاده کند.
آمریکا به بن‌بست رسیده است و تنها می‌تواند 6 قطعنامه قبلی به‌عنوان تحریم آمریکا اعمال کند
ارزیابی شما از وقایع سازمان ملل بعد از تحولات این چند روز چیست؟
از نظر سیاسی آمریکا در این مرحله به بن‌بست رسیده است. تنها کاری که می‌تواند انجام دهد این است که قطعنامه‌ها تحت فصل 7 بود و شورای امنیت تحمیل کرده را راسا به‌عنوان تحریمهای آمریکا اعمال کند. اینکه چقدر در این زمینه موفق شود تا بتواند سایر کشورها را تحت فشار قرار دهد تا از این قطعنامه‌ها تبعیت کنند، قدری بستگی به اراده بین‌المللی و همچنین بستگی به تداوم بازی خوب ما دارد که ما چگونه با این 13 عضو مخالف می‌خواهیم تعامل دیپلماتیک یا سیاسی داشته باشیم. بنابراین معتقدم با این رویه درخصوص تحریمهای آمریکا شک بیشتری ایجاد می‌شود. مثلا در تحریمهای قبلی آمریکا نهادی مثل بانک HSBC ناچار می‌شد تبعیت کند اما اکنون این‌گونه شرکت‌ها نسبت به گذشته دست بازتری خواهند داشت. معتقدم در نتیجه اتفاقات این روزها مواضع آمریکا نسبت به تحریمهای سابق هم تضعیف می‌شود.
ماه آینده نیجر به‌جای اندونزی ریاست موقت شورای امنیت را برعهده دارد. آیا هم نیجر و هم کشورهای اروپایی تا ماه اکتبر همین مواضع را ادامه خواهند داد؟
من بعید می‌دانم با آن مقدمه‌ای که بیان کردم، ترامپ موفق شود جلوی خاتمه یافتن تحریمهای تسلیحاتی را بگیرد، یعنی من معتقد هستم تحریمهای تسلیحاتی خاتمه می‌یابد. البته به بازی‌های اروپا باید دقت شود. اروپایی‌ها دغدغه خاص خود را دارند و باید قدری مخصوصا با اروپا این تعامل را داشته باشیم، چین و روسیه در اردوگاه ما هستند ولی به اروپا نباید اجازه دهیم نظری مخالف موضع کنونی خود بگیرد.
باید همچنان به استراتژی خوب‌مان ادامه دهیم و سعی کنیم اروپا را با هر روشی شده در اردوگاه خود تا آن زمان نگه داریم. باید در این یک ماه هم با همین شرایط مدارا کنیم.
عدم اجرای قطعنامه 2231 امر راحتی نیست. اگر قرار باشد قطعنامه‌های شورای امنیت این چنین هوا برود اداره یک نظام بین‌المللی آنارشیک که دارای پلیس، نیروی انتظامی، دادگاه و قاضی نیست ممکن نخواهد بود و لذا معتقدم قطعنامه 2231 اجرایی می‌شود ولی به بازی‌ها و تعامل ما خیلی بستگی دارد و دقت کنیم این زمینه از بین نرود.
اخبار مرتبط:
عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر اسبق ایران در نروژ در گفت وگو با «فرهیختگان»: