به گزارش «فرهیختگان»، شاکله اصلی تعلیم و تربیت در دوران کودکی و نوجوانی شکل میگیرد و دانشگاه آزاد اسلامی میخواهد با راهاندازی مدارس الگو برای رسیدن به این مهم به آموزشوپرورش کمک کند. سال 1397 بود که ایده تاسیس مدارس الگو به فکر مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی افتاد و حالا با راهاندازی این مدارس بهدنبال احیای فرهنگ اسلامی و ایرانی است.
آبان سال 98 هم دکتر طهرانچی از تاسیس مدارسی تحتعنوان دارالفنون یا همان مدارس الگوی دانشگاه خبر داد. او گفته بود: «طرح 110 مدرسه نمونه سند تحولی تحتعنوان «دارالفنون سما» ساخته خواهد شد و اینها مدارسی هستند که در تراز سند تحول طراحی شدهاند.»
سیدمحمد بطحایی، معاون آموزشهای عمومی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی هم دیماه 98 در مراسم افتتاح سالن اجتماعات مجتمع دخترانه سما دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز از ایجاد مدارس دارافنون صحبت کرد. مدارسی که بهگفته او گام بزرگی در راستای ارتقای تعلیموتربیت بوده، در آنها مهارت مبنای دروس است و رقابت جایگاهی ندارد، همچنین دانشآموزان بهصورت گروهی مورد تشویق یا تنبیه قرار میگیرند. این مدارس مربیمحورند و یادگیری توسط خود دانشآموزان صورت میگیرد. دانشآموزان درکنار درس تمام مهارتهای زندگی را میآموزند و آماده ورود به جامعه خواهند شد.
بطحایی آنزمان گفته بود نیازمند ایجاد فضایی برای راهاندازی مدارس دارالفنون هستیم که متناسب با نیازهای دانشآموزان باشد و طراحیهای هوشمندانهای در این خصوص صورت گیرد.
حالا استان زنجان پیشگام در راهاندازی این مدارس شده است؛ مدارسی که این روزها بهعنوان «مدارس الگو» دانشگاه آزاد اسلامی شناخته میشود. البته این مدارس الان بهنام «بوستان تربیت» نامگذاری شده است. اما سوال اینجاست که مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی چه ویژگیهایی دارند و اصلا قرار است با چه هدفی راهاندازی شوند؟ با توجه به رهنمودهای مقاممعظمرهبری در بیانیه گام دوم انقلاب دانشآموزان باید اقتصاد و روحیه وطندوستی و مباحث اسلامی ازجمله سبک زندگی اسلامی ایرانی را در این مدارس یاد بگیرند. دانشگاه آزاد اسلامی نیز در تلاش است با راهاندازی این مدارس به این هدف برسد.
این مدارس استانداردهای خاص خود را دارند و نباید از آنها عدول کنند، یکی از این استانداردها تعداد روزهای مدرسه در طول سال تحصیلی است که نباید از 180 روز کمتر باشند و ساعت مفید کلاسها نیز نباید از 950 ساعت کمتر باشد. آنطور که پیشبینی شده تعداد دانشآموزان کلاسها نباید بیشتر از 24نفر بوده و مدارس باید روزهای پنجشنبه دایر باشند. همچنین قرار است کلاسها شیشهای باشند تا اولیا بتوانند بر آنها نظارت کنند. انس با قرآن و یادگیری آن و آموزش زبان خارجی از دیگر موضوعات مورد تاکید در فعالیت این مدارس است و دانشآموزان قرار است همه فنون را یاد بگیرند.
چشمانداز مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی
مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی که فعلا نام «بوستان تربیت» برای آن انتخاب شده، قرار است کانون عرضه فرصتهای تعلیموتربیت و زمینهسازتکوین و تعالی آگاهانه، عقلانی و مسئولانه هویت دانشآموزان براساس معیارهای نظام تعلیم وتربیت باشد. این مدرسه ویژگیهای خاص خود را دارد که برخورداری از فرهنگ سازمانی پایدار بهویژه مسئولیتپذیری، کارآمدی، اخلاقمدار، قانونگرایی و ترویج ارزشهای اسلامی یکی از این ویژگیهاست.
این مدرسهها از مشارکت معلمان، خانوادهها و عوامل سهیم و موثر محلی در تصمیمگیریها و اجرای فعالیتها بهرهمندند و همچنین دارای ظرفیت پذیرش تفاوتهای فردی، هدایت استعدادها و پاسخگویی بهعلایق و نیاز دانشآموزان خواهند بود. برخورداری از مربیان دارای روحیه همکاری جمعی و شایستگیهای عمومی و حرفهای و برخورداری از استانداردهای بالا در زمینه ایمنی و بهداشت جسمی و روحی دانشآموزان از دیگر موضوعاتی است که به آن توجه شده است. حضور فعال در رویدادهای علمی، فرهنگی در مقیاس منطقهای، ملی و جهانی و تربیت دانشآموزانی بانشاط و مولد سرمایه انسانی، فرهنگی و اجتماعی نیز در این مدارس پیگیری میشود.
ماموریت مدارس الگوی ویژه دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟
اگر دانشآموز از سنین کودکی در معرض انواع مختلف مهارتهای واقعی بزرگسالان درتمام مقولات هوشی قرار گیرد، قادر خواهد بود پس از ترک مدرسه، بنای شغلی خود را بر پایه مستحکمی استوار کند. نباید سعی شود که دانشآموزان از همان سنین پایین بهسمت مشاغل خاص سوق داده شوند. با مشاهده مشاغل مرتبط با هر مقوله هوشی، دانشآموزان قادر خواهند بود خود درباره شغل سازگار با خلقوخو و روحیاتشان تصمیم بگیرد. بنابراین هدف از مهارتآموزی مشاوره شغلی است، نه کارآموزی. مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی برخوردار از رویکرد فرهنگی، سرمایه اجتماعی و ساختار کارآمد ماموریت دارند با مشارکت خانوادهها و سایر نهادهای سهیم و موثر محلی فرصتهای متنوع تربیتی اثربخش را در همه ساحتهای تعلیموتربیت بهمنظور کسب شایستگیهای «پایه» و «ویژه» موردنیاز «شهروند مسئول ایرانی» و «اعتلای مداوم جامعه» در تراز اهداف نظام تعلیموتربیت رسمی و عمومی ساماندهی کنند.
سیاستهایی که در مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی دنبال میشود
قرار است در این مدارس سیاستهایی نیز دنبال شود که استقرار الگوی مدرسه در تراز سند تحول بنیادین آموزشوپرورش یکی از این سیاستهاست. همچنین زمینهسازی بهمنظور تربیت «شهروند مسئول اسلامی–ایرانی» برای حضور فعال و سازنده در صحنههای محلی، استانی، ملی و بینالمللی در راستای تحقق سیاستهای کلی مقاممعظمرهبری از موضوعات دیگری است که در این مدارس پیگیری میشود. استانداردسازی فرآیندهای برتر و بازسازی رویهها در نظام اداره مدرسه و ارتقای جایگاه مهارتآموزی از سیاستها و راهبردهای دیگر این مدارس خواهد بود.
در این مدارس همچنین اثربخشی فرصتهای متنوع تربیتی درمقیاس میزان تناسب با علاقه و استعداد دانشآموزان و رعایت استاندارد معیارهای اجرایی ارزیابی میشود.
در این مدرسه چه اهدافی دنبال میشود؟
تربیت انسانی موحد، مومن، معتقد به معاد وآشنا و متعهد به مسئولیتها، جهادگر و شجاع، ایثارگر و وطندوست، ولایتمدار، بانشاط و امیدوار، انتخابگر، دارای روحیه کارآفرینی، قانونمدار و آماده ورود به زندگی شایسته فردی، خانوادگی و اجتماعی براساس نظام معیار اسلامی مهمترین هدفی است که در این مدرسه دنبال میشود.
بهسازی و تحول در نظام برنامهریزی آموزشی، درسی، مالی و اداری و زیرساختهای کالبدی، برقراری نظام اثربخش و کارآمد تضمین کیفیت درسطح مدرسه و استفاده از رویکرد تلفیقی در تمام حوزههای یادگیری بهمنظور ترویج آموزشهای دینی واعتقادی، مهارتی و زبان خارجی از دیگر اهداف راهبردی این مدارس خواهد بود.
بهنظر میرسد مدارس سما که این روزها بهعنوان الگوی مدارس دولتی هستند باید بیشتر از گذشته مسئولیتهای اجتماعی را برعهده گیرند. بنابراین از این مدارس انتظار میرود در زمان باقیمانده به شروع سالتحصیلی درخصوص بحث کرونا نیز ایدههای و فعالیتهای جدیدی را از خود نشان دهند. در این گزارش به مدارس الگو یا همان دارالفنون دانشگاه آزاد اسلامی پرداختهایم و در هفتههای آینده با مسئولان سما درخصوص فعالیتهای آنان درخصوص جلوگیری از شیوع ویروس کرونا به گفتوگو خواهیم نشست.
علیرضا فیروزفر رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان، سیدهفائزه موسوی مدیر مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان و سمیه قدیری معاون مرکز مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی و مدیرکل برنامه و بودجه و نظارت راهبردی سازمان سما در گفتوگو با «فرهیختگان» از جزئیات و ویژگیهای مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی سخن گفتهاند که در زیر میخوانید.
فیروزفر: تربیت دانشآموزان مستعد، متخصص و کارآفرین
علیرضا فیروزفر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان در گفتوگو با «فرهیختگان» درباره این مدارس و جزئیات آن سخن گفت. بهگفته او هدف از تاسیس مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی تربیت دانشآموزان مستعد، متخصص و کارآفرین است.
وی اظهار کرد: «این مدارس برای یک افق 20 تا 25 ساله توسط دانشگاه آزاد اسلامی طراحی شده که بتوانند براساس آن نیروهای شایسته و مورد نیاز جامعه را تربیت کنند. سند نهایی این مدارس توسط جمعی از نخبگان کشوری و استانی درحال تنظیم و تصویب است که با ابلاغ آن سندی پایدار و ماندگار در حوزه آموزشوپرورش رقم خواهد خورد.»
او درباره ویژگیهای این مدارس نیز توضیح داد: «یکی از ویژگیهای این مدارس وجود برنامههای انعطافپذیر برای دانشآموزان است تا رفتارها و مهارتهای شایسته اخلاقی و دینی جهت زندگی مطلوب فردی، خانوادگی و اجتماعی را بیاموزند.»
او ادامه داد: «این مدارس برای دوره پیشدبستانی تا پایان دوره متوسطه پیشبینی شده که دانشآموزان بتوانند براساس آموزشها و مهارتیهایی که درنظر گرفته شده است نسبت به فراگیری آن اهتمام داشته باشند و براساس آموزشها و مهارتهایی که فراگرفتهاند وارد تحصیلات آموزش عالی شوند.»
بهگفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی ماموریت تربیت دانشآموزان برای سه مولفه «تربیت، دانش و مهارت» را برعهده دارند.
فعالیت آموزشی مدارس الگو بهصورت «مهر تا مهر» خواهد بود
او به اهداف راهبردی این مدارس هم اشاره کرد و گفت: «تربیت انسان موحد، معتقد، متعهد و مسئولیتشناس یکی از اهداف راهبردی این مدارس است. فعالیت آموزشی و تربیتی مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی بهصورت «مهر تا مهر» خواهد بود و همه نیازهای آموزشی، مهارتی و تربیتی دانشآموزان در این مدارس از صبح تا عصر است و دانشآموز بدون کیف رهسپار منزل میشود.»
فیروزفر ادامه داد: «هدف «مدارس بدون کیف» گواه ارائه آموزش و تربیت جامع برای یک دانشآموز است. در این مدارس بحث شکوفایی و خلاقیت دانشآموزان و ایجاد انگیزه کارآفرینی از دوران کودکی و همچنین آموزش مهارتهای زندگی و سبک زندگی از اولویتهاست.»
آنطور که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی استان زنجان گفته است این مدارس در ابتدای راهاندازی برای دو گروه جنسیتی دختران و پسران از دوره پیشدبستانی تا سوم ابتدایی خواهد بود و طی سالهای بعدی به همین منوال یک پایه در هر سال به آن اضافه میشود.
او ادامه داد: «ایده تاسیس مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی از زمستان 1397 در زنجان طرح شد و آنجا بهعنوان اولین استان و شهر برای تاسیس این مدارس درنظر گرفته شد. ایجاد مدارس الگوی دانشگاه آزاد اسلامی در زنجان در فضایی بسیار مطلوب و وسیع خواهد بود که همه زیرساختهای استاندارد مانند زمین و سالنهای ورزشی، فضاهای فرهنگی، سالن اجتماعات، کارگاه و آزمایشگاه جهت مهارتآموزی، سلفسرویس و غذاخوری مجهز برای این مدارس درنظر گرفته شده است.»
موسوی: آموزش مهارتهای تربیتی، ورزشی، هنری و زبان خارجه در مدرسه الگوی دانشگاه زنجان
مدیر مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان هم در گفتوگو با «فرهیختگان» درباره این مدارس گفت: «مهارتهای تربیتی، ورزشی، هنری، زبان خارجه در مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان مورد تاکید است.»
سیدهفائزه موسوی با تاکید بر اینکه دانشگاه آزاد اسلامی اقدام به تاسیس مدرسهای با ویژگیهای منحصربهفرد و برمبنای تحقق سند تحول بنیادین آموزشوپرورش کرده است، یادآور شد: «در این مدرسه که نام بوستان تربیت برای آن برگزیده شده است، محورهای آموزشهای عمومی، مهارتی، تربیتی، ورزشی، هنری و زیبایی شناختی، رسانه و زبان خارجه مورد تاکید خواهد بود.»
موسوی افزود: «در راستای دستیابی به اهداف آموزشی، فرهنگی، مهارتی و تربیتی بوستان تربیت برنامهریزیهای کارشناسی و تخصصی منطبق بر سند راهبردی شکل گرفته است.»
او با اشاره به اینکه جهت تحقق اهداف بوستان تربیت بستر و فضای مناسب و مساعد فیزیکی توسط کارشناسان و متخصصان این رشته ایجاد شده است، اضافه کرد: «تمام فضای بوستان تربیت جهت تحقق اهداف و برنامهریزیهای آموزشی و تربیتی و مهارتی مدنظر برای دانشآموزان در نظر گرفته شده است.»
مدیر مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان دررابطه با نحوه جذب معلم مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی بوستان تربیت گفت: «بهدلیل ویژگیها و اهداف خاص بوستان تربیت فرآیند جذب معلم نیز در این مرکز آموزشی متفاوت است و متقاضیان بعد از بررسیهای اولیه در دورههای آموزشی ویژهای جهت آمادگی برای تدریس و اشتغال در بوستان تربیت شرکت خواهند کرد.»
سیدهفائزه موسوی دررابطه با روند پذیرش دانشآموز با یادآوری اینکه برنامه جذب دانشآموزان بوستان تربیت به دیماه سال جاری موکول شده است، ادامه داد: «فرآیند پذیرش دانشآموزان اردیبهشت 1400 پایان میپذیرد.»
او اضافه کرد: «با توجه به شرایط منحصربهفرد مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی بوستان تربیت و نیاز به همراهی و همسویی ویژه خانواده دانشآموزان با اهداف و ماموریت این مرکز آموزشی، گزینش دانشآموزان بهصورت مرحلهای انجام خواهد شد.»
موسوی دررابطه با محتوای آموزشی و تربیتی مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی بوستان تربیت با بیان اینکه محتوای آموزشی این مرکز درحوزههای مختلف فرهنگی، تربیتی، علمی، آموزشی، هنری، پژوهشی درحال تدوین است، گفت: «با توجه به اینکه شیوه «آموزش تلفیقی» در بوستان تربیت مدنظر است برنامه ویژه برای آموزشهای دانشآموزان درنظر گرفته خواهد شد.»
مدیر مدرسه الگوی دانشگاه آزاد اسلامی زنجان علت جابهجایی برنامه زمانبندی افتتاح و آغاز به کار مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی بوستان تربیت را شیوع بیماری کرونا اعلام کرد و با تاکید بر اینکه برنامهریزی و زمانبندی دقیق برای اجرایی شدن مراحل مختلف افتتاح مدرسه درحال شکلگیری است، گفت: «این برنامهریزی شامل تمام امور فیزیکی و آموزش و تربیتی است.»
استفاده از الگوهای اسلامی در امور تربیتی و آموزشی دانشآموزان
سیده فائزه موسوی اضافه کرد: «هیاتموسس از فرصت بهوجود آمده درتعویق گشایش بوستان تربیت استفاده کرده و با بازدید و بررسی از مدارس ویژه موفق کشور که با شرایط بوستان تربیت همگون و همراستا هستند، درحال انجام است تا با استفاده از تجارب سایر مدارس، بوستان تربیت بهعنوان مدرسهای الگو و موفق درعرصه آموزشی حضور خواهد یافت.»
موسوی با تاکید بر اینکه ویژگی بارز بوستان تربیت استفاده از الگوهای اسلامی در امور تربیتی و آموزشی دانشآموزان است، تصریح کرد: «این مرکز آموزشی برای ترویج ارزشهای اسلامی و دینی با توجه به سن و شرایط دانشآموزان برنامههای لازم را انجام داده است.» او در ادامه گفت: «هدف غایی مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی بوستان تربیت خلق اثری ماندگار در مسیر تربیت نیروی متعهد، متخصص و منتظر است.»
قدیری: تربیت شهروند مسئول اسلامی ایرانی در دستورکار این مدارس است
سمیه قدیری، معاون مرکز مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی (بوستان تربیت) و مدیرکل برنامهوبودجه و نظارت راهبردی سازمان سما نیز درخصوص این مدراس به «فرهیختگان» گفت: «قرار بود در راستای سند تحول بنیادین مدارس ویژهای طراحی شوند تا این سند را اجرایی کنند؛ بحث مهارتورزی دانشآموزان یکی از مباحث مورد تاکید در این مدارس است تا صرفا روی بحث دانش تاکید نشود.»
قدیری با بیان اینکه استان زنجان برای راهاندازی این مدارس انتخاب شد، گفت: «این مدارس مهر تا مهر خواهد بود و حتی در تابستان نیز تعطیل نیست؛ بهغیر از برنامه رسمی درسی زبان انگلیسی و زبان عربی هم در این مدارس آموزش داده میشود. همچنین آموزش یک مهارت با توجه به مقطع تحصیلی را نیز مدنظر داریم.»
او با بیان اینکه دورهها از پیشدبستان تا سال دوازدهم تعریف شده است، اظهار کرد: «بین مقاطع تحصیلی ثبتنام نخواهیم داشت، به این معنی که دانشآموزان پایه چهارم، پنجم و ششم همان بچههایی هستند که در دوره پیشدبستانی و اول و دوم و سوم درهمین مدرسه تحصیل کردهاند. علت این است که برنامه درسی در این مدارس بهنوعی تعریف شده که مخصوص خود این مدارس است. این دانشآموزان وقتی در پایه دوازدهم فارغالتحصیل میشوند هم به زبان انگلیسی و هم زبان عربی مسلطند و همچنین به یک مهارت و ورزش خاص نیز مسلط هستند.»
معاون مرکز مدارس ویژه دانشگاه آزاد اسلامی با تاکید بر اینکه مهارتها براساس استعدادها تعریف خواهد شد، ادامه داد: «مهارتورزی دانشآموزان از دوره پیشدبستان آغاز میشود و تا زمانی که به پایه هفتم میرسند کارآفرین میشوند. بهعبارت بهتر دانشآموزان از مهارتهای کسبشده خروجی خواهند داشت. همچنین روی تربیت شهروند مسئول اسلامی ایرانی نیز تاکید داریم که در صحنههای ملی و بینالمللی حضور سازنده و فعال داشته باشند.»
* نویسنده: سارا طاهری، روزنامهنگار