به گزارش «فرهیختگان» خوابگاه‌های دانشجویی درکنار همه موضوعات دانشجویی از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند؛ به‌ویژه برای دانشجویان بین‌المللی و دانشجویانی که به‌دلیل طولانی بودن مسیر، چاره دیگری جز اقامت در خوابگاه ندارند. اما از ماه‌ها قبل با شیوع ویروس کرونا، اجرای طرح قرنطینه و تعطیلی بسیاری از دانشگاه‌های دنیا و اینکه برخی کشورها دانشجویان بین‌المللی خود را به کشورهایشان بازگرداندند، مساله خوابگاه‌های دانشجویی به یکی از معضلات اساسی برای گروهی از دانشجویان تبدیل شده است.
به‌طور کلی، دوری از خانواده و زندگی و همراه‌شدن با دوستان و دانشجویان را شاید بتوان بخش جدایی‌ناپذیر تجربه دانشجویی دانست که تقریبا در همه کشورها وجود دارد. به‌رغم رشد آموزش عالی، ارزش و ابعاد بازار اقامت دانشجویی هم به همان مراتب اهمیت پیدا کرده و دولت‌ها و به‌ویژه دانشگاه‌ها باید دراین‌باره فکری کنند تا دانشجویان با خیالی آسوده‌تر به تحصیل بپردازند.
از اصلی‌ترین منابع نگرانی دانشجویان در زمان تحصیل و دوری از خانواده، پرداخت اجاره‌بهایی است که باید برای محل اقامت خود بپردازند. اما امسال نگرانی جدیدتری گریبان‌گیر دانشجویان شده است به‌طوری که بسیاری از دانشجویان از اوایل بهار به‌دلیل شیوع ویروس کرونا و تعطیلی خوابگاه‌های دانشجویی، با مشکل اقامت مواجه شده‌اند.
اتحادیه ملی دانشجویان انگلیس در جدیدترین بررسی‌های خود دریافته که حدود یک‌سوم دانشجویان معتقدند تخلیه اجباری خوابگاه‌ها و الزام بازگشت نزد خانواده‌ها باعث شده آنها زودتر از موعد مقرر قراردادهای اجاره محل‌های اقامت خود را فسخ کنند. برخی از آنها حتی فرصت برداشتن وسایل خود را هم پیدا نکرده‌اند.
قوانین جدید اجاره برای دانشجویان
البته اختلاف‌نظرهایی که در ارتباط با کروناویروس وجود دارد، ترس و نگرانی زیادی را میان متخصصان سلامت پیرامون موج دوم یا حتی سوم کرونا ایجاد کرده است.
مرکز خدمات درمانی انگلیس به دانشجویان توصیه کرده از آنجایی که درصورت تداوم وضعیت کرونایی، هنوز هیچ قطعیتی نسبت به چگونگی ادامه کار دانشگاه‌ها در سال تحصیلی جدید وجود ندارد و به‌درستی مشخص نیست کلاس‌ها به‌صورت حضوری ادامه پیدا می‌کنند یا مانند روال چندماه اخیر به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند، آنها تا اطلاع ثانوی از عقد قرارداد برای اقامتگاه‌های جدید خودداری کنند. در اسکاتلند، قوانین اضطراری در ارتباط با ویروس کرونا در ماه می ازسوی پارلمان این کشور وضع شد که براساس آن، به دانشجویان اجازه داده می‌شود درصورتی‌که به‌دلیل ویروس کرونا مجبور به ترک اقامتگاه یا خوابگاه شوند، گواهی هفت‌روزه برای آنها تنظیم کنند. قراردادهای جدید اجاره خوابگاه و اقامتگاه‌ها برای دانشجویان در دوران کرونا در بازه زمانی 28 روزه منعقد می‌شوند. واکنش‌های مختلفی که ازسوی صاحبان خوابگاه‌ها و اقامتگاه‌ها در دوران کرونا مشاهده می‌شود، ماهیت آشفته این بخش را در انگلیس و دیگر کشورها و با توجه به تقسیم‌بندی میان صاحبخانه‌های دانشگاهی و خصوصی در بازار اقامت دانشجویان نشان می‌دهد.
نقش پررنگ مراکز خصوصی در نبود دانشگاه‌های انگلیس
به گزارش تایم، با توجه به اینکه دانشگاه‌ها خود را از درگیری در موضوع اقامت دانشجویان دور کرده و چندسالی است که کمتر زیر بار این مسئولیت می‌روند، در دهه‌های اخیر، بلوک‌های اقامت دانشجویی به‌صورت قارچ‌گونه‌ای رشد کرده و تعداد آنها در شهرهای انگلیس بسیار افزایش یافته است. به‌عنوان مثال، ارزش موسسه «نایت‌فرانک» که یکی از بزرگ‌ترین مشاوران املاک در جهان به‌شمار می‌رود، در سال 2019 در بازار اقامت دانشجویی به بیش از 50 میلیارد پوند رسید که بیشتر ارزش در خارج از آمریکاست. این درحالی است که موسسه‌های اقامتی دیگری چون «کاشمن و ویک‌فیلد» حدود 660 هزار اتاق دانشجویی در انگلیس به دانشجویان کرایه داده که نسبت به 5 سال گذشته یک‌سوم افزایش داشته است. این موسسه برآورد کرده که ارزش اجاره سالانه و معاملاتش در سال گذشته حدود 5/2 میلیارد پوند بوده است.
نیک‌هیلمن، مدیر موسسه سیاستگذاری آموزش عالی انگلیس که فراگیری مدل اجاره‌های گران اقامت‌های دانشجویی را مطرح کرده، معتقد است بخش اقامت‌های دانشجویی، بخش بسیار عظیمی است. به گفته او، 30 سال پیش تنها یک یا دو بلوک شخصی اقامت دانشجویی در این کشور وجود داشت و بیشتر خوابگاه‌ها و محل اقامت دانشجویان در دل دانشگاه‌ها تعبیه شده بود و این امکانات از طریق دانشگاه‌ها دراختیار دانشجویان متقاضی قرار می‌گرفت. اما درحال حاضر، اوضاع فرق کرده است به‌طوری که به‌عنوان مثال، به محض رسیدن به ایستگاه قطار منچستر، اولین چیزی که نگاه را به خود جلب می‌کند، ساختمان موسسه Unite یکی از بزرگ‌ترین موسسه‌های اقامت دانشجویی است. مدیر بخش عملیاتی این موسسه اعلام کرده است مهم‌ترین هدف آنها تمرکز روی راحتی و ایمنی دانشجویان در دوران شیوع ویروس کروناست.
در این میان، برخی مراکز اقامتی دانشجویی بزرگ و خصوصی هم قوانین بازپرداخت یا بندهای اجاره‌بها و شرایط آن را ارائه کرده‌اند. به‌عنوان مثال، موسسه Collegiate اجازه داده تمام دانشجویان تا ماه آگوست پرداخت اجاره بعدی محل اقامت خود را به تعویق بیندازند؛ این درحالی است که موسسه Scape با حمایت از دانشجویانی که به‌دلیل قرنطینه به کشورهای خود رفته بودند و حالا به انگلیس بازگشته‌اند و حتی دانشجویانی که در دوران کرونا و در ماه‌های آینده وارد دانشگاه می‌شوند، قوانین قابل انعطافی را برای تمام اجاره‌نامه‌ها برای سال تحصیلی 2021- 2020 وضع کرده‌اند. موسسه اقامت دانشجویی Sanctuary که یکی دیگر از موسسه‌های بزرگ اقامت دانشجویی در انگلیس محسوب می‌شود، از تحصیل‌داران برای پیگیری کار دانشجویانی استفاده می‌کند که از پرداخت اجاره ترم تابستان خود به‌دلیل تعطیلی دانشگاه‌ها خودداری کرده‌اند.
اگر مساله ویروس کرونا را کنار بگذاریم، به‌نظر می‌رسد درآمد موسسات خصوصی اقامت دانشجویی روزبه‌روز درحال افزایش است. بررسی‌های موسسه کاشمن و ویک‌فیلد نشان می‌دهد متوسط هزینه یک اتاق دانشجویی در بلوک اقامت دانشجویی انگلیس 75 درصد حداکثر وام هزینه‌های زندگی است که در خارج از لندن به دانشجویان انگلیسی داده می‌شود. این مقدار در پایتخت که متوسط اجاره‌ها طی 5 سال گذشته بیش از 17 درصد افزایش یافته‌اند به 110 درصد هم می‌رسد.
از دلایل آن علاوه‌بر افزایش اجاره‌بها، می‌توان به تقاضای بالای دانشجویان بین‌المللی برای تدریس در لندن اشاره کرد به‌طوری که متوسط اجاره سالانه اتاق دانشجویی در لندن در برخی موارد به 27 هزار پوند هم می‌رسد. بنابراین جای تعجب نیست که چرا برخی دانشجویان نسبت به توانایی پرداخت اجاره‌بهای محل اقامت خود ابراز نگرانی می‌کنند.
مقایسه خوابگاه‌های دانشجویی آمریکا با انگلیس
یکی از استادیاران آموزش عالی در کالج آموزش واتسون، کارولینای شمالی معتقد است تنها 15 درصد از دانشجویان فرصت اقامت در خوابگاه‌های دانشجویی آمریکا را پیدا می‌کنند. با وجود این، بازار پویای اقامت دانشجویی آمریکا در مقایسه با انگلیس به‌نفع موسسه‌های خصوصی اقامت دانشجویی است. این بازار با توجه به اعطای وام‌های دانشجویی قوت بیشتری گرفته است.
این بدان معناست که ارتباط میان موسسه اقامت خصوصی، دانشگاه و دانشجو از نظر مصرف‌کننده که همان دانشجو باشد و نیز از نظر چشم‌انداز سیاستگذاری هم وضعیت دشوار است و چنانچه شرایط کرونایی را هم به آن اضافه کنید، این مشکل چندبرابر می‌شود. دانشگاه‌ها اغلب زمین‌های خود را به شرکت‌های خصوصی اجاره می‌دهند تا در آنها ساختمان‌سازی کنند، اما دانشجویان معمولا از این ارتباط مطلع نمی‌شوند و به‌عبارتی، برخی متوجه این مساله نمی‌شوند که چرا برخی دانشجویان موفق به بازپرداخت محل اقامت خود در دوران قرنطینه می‌شوند، اما آنها نه. وضعیت اقامتگاه‌های دانشجویی به‌ویژه در دوران کرونا کمی پیچیده است به‌طوری که همه دانشگاه‌ها حاضر نیستند بابت اتاقی که به‌طور مستقیم تحت‌کنترل خودشان است، بازپرداختی را بپذیرند؛ در نتیجه دانشجویان کارشناسی دانشگاه‌های آمریکا از بیش از 50 دانشگاه ازجمله دانشگاه‌های کالیفرنیا و کلمبیا مطالبه شهریه جزئی و بازپرداخت برای اقامتگاه‌های خود را دارند.
همچنین، صدها دانشجوی انگلیسی از آنجاکه هرگز از خوابگاه استفاده نکرده‌اند یا به‌دلیل قرنطینه در دوران کرونا در داخل دانشگاه ماندگار شده و قادر به ترک آن نبوده‌اند و به‌همین دلیل امکان دسترسی به خدمات ضروری و حتی کسب درآمد برای هزینه‌های زندگی را نداشته‌اند، اعتراض کرده‌اند. اما این موضوع درمورد بخش خصوصی و حتی پیش از بروز شیوع کرونا هم کاملا مشخص بود. معاون رئیس دانشگاه پورتسموث می‌گوید: «خوابگاه‌های دانشجویی مقررات خاص خودشان را دارند و دانشجویان با کسب شرایطی می‌توانند از آنها استفاده کنند. سابقه دانشجویی و سلامت روانی و هزینه و ارزش پول دانشگاه‌ها ازجمله این شرایط به‌شمار می‌رود.» به گفته او، خوابگاه‌های بخش خصوصی حدودا 22 درصد از متوسط قیمت خوابگاه‌های دولتی و دانشگاهی گران‌ترند. او پیشنهاد داده که دولت‌ها می‌توانند با ساخت خوابگاه‌های دانشجویی یا انجام این کار با مشارکت دانشگاه‌ها، خود متولی این کار شوند.»
او در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که برخی خوابگاه‌های خصوصی در دوران بحران به‌خوبی عمل کرده‌اند و به‌عنوان مثال، به دانشجویان اختیار داده‌اند که حتی قراردادهای خود را پیش از موعد لغو کنند. اما در این میان، برخی مراکز هم بودند که ضعیف عمل کردند و با نامه‌نگاری‌هایی که با دانشگاه انجام دادند، خواستار آن شدند که تا زمانی که دانشجویان بازپرداخت وام‌های هزینه زندگی را دارند، نمی‌توانند قرارداد اجاره را لغو کنند و باید تا انتها به آن پایبند باشند. این قبیل مراکز تقریبا نسبت‌به چالش‌هایی که در ماه‌های اخیر پیش‌روی دانشجویان بین‌المللی قرار داشت، بی‌تفاوت بودند. در این میان، بسیاری از دانشجویان شغل خود و نیز اعضای خانواده خود را بر اثر کرونا از دست دادند و بسیاری هم ازنظر مالی در تنگنای شدیدی بودند.
از این‌رو، به‌دلیل شرایط کرونایی که بر کشور انگلیس حاکم بود، برخی موسسه‌های اقامت دانشجو در انگلیس به بودجه‌های دولتی وابسته بودند.
چالش درآمدی خوابگاه‌ها با حضور کرونا
پرسشی که اینجا مطرح می‌شود، این است که آیا اقتصاد جهانی بعد از شیوع کرونا وضعیت دانشگاه‌ها را تغییر خواهد داد؟ سهم موسسه‌های اقامت دانشجویی انگلیس طی دوران کرونا از بودجه‌های دانشگاهی کاهش یافت و باتوجه به اینکه دانشجویان بین‌المللی منبع اصلی درآمدهای دانشگاه‌ها هستند و نیز می‌توانند بازار خوابگاه‌های دانشجویی را هم تکان دهند، پیش‌بینی می‌شود حداقل تا کشف واکسن قطعی کووید-19، شرایط به‌همین منوال پیش برود. در چنین شرایطی، حتی تقاضای داخل هم تضمین‌شده نیست. ثبت‌نام دانشگاه‌ها در دوران رکود اقتصادی افزایش یافته، اما درصورت تداوم کلاس‌های درس آنلاین، دیگر نیازی به حضور دانشجویان بین‌المللی در کشور محل تحصیل و به‌تناوب آن، استفاده از خوابگاه و اقامتگاه دانشجویی وجود ندارد؛ بنابراین انتظار می‌رود درصورت ادامه شرایط کرونایی و آنلاین بودن دانشگاه‌ها، بازار خوابگاه‌های دانشجویی با چالش درآمدی مواجه شوند، این درحالی است که گزارش‌ها حکایت از کاهش 47 درصدی ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی در دانشگاه‌های انگلیس دارد.
برآوردها نشان می‌دهد در این بازار، موسسه‌های کوچک‌تر درمعرض خطر ورشکستگی قرار می‌گیرند. این مراکز، معمولا باتوجه به رونق بازار خوابگاه و اقامت دانشجویی در دوران قبل از کرونا، وام‌های کلانی گرفته‌اند و درحال حاضر با بروز چالش‌هایی که در دوران کرونا ایجاد شده و کاهش شدید درآمدها، قادر به پرداخت بدهی‌ها نیستند. در این میان، حتی دانشگاه‌ها هم از کاهش ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی دچار خسارت شده‌اند. به‌عنوان مثال، دانشگاه ساسکس، با لغو اجاره دانشجویانی که در ماه مارس و به‌دنبال شیوع ویروس کرونا به کشورهایشان بازگشتند، حدود پنج‌میلیون پوند دچار ضرر مالی شده است. دانشگاه‌های بزرگ آمریکا که خوابگاه هم دراختیار دانشجویان قرار داده و ازنظر درآمدی به دانشجویان بین‌المللی وابسته هستند، با کاهش ثبت‌نام دانشجویان بین‌المللی برای سال تحصیلی جدید، با افت شدید درآمدی روبه‌رو می‌شوند. به‌عنوان مثال، دانشگاه آریزونا در دوران کرونا 80درصد از دانشجویان بین‌المللی جدید و 30درصد از دانشجویان بین‌المللی ترم‌های دیگر دچار خسارت شده و خسارت مالی این دانشگاه را به‌طور کلی می‌توان چیزی بالغ بر 33 میلیون دلار معادل 27 میلیون پوند تخمین زد.
وضعیت خوابگاه‌های دانشجویی در استرالیا
آموزش‌عالی در استرالیا هم در دوران کرونا افت شدیدی داشته و به‌دنبال آن و به‌دلیل عدم حضور این دانشجویان در استرالیا، بازار خوابگاه و اقامتگاه‌های دانشجویی نیز با کاهش شدید درآمد روبه‌رو شده‌اند. درواقع دانشجویان بین‌المللی به‌ویژه در شرایط فعلی بسیار آسیب‌پذیر هستند، به‌طوری‌که باید در بازار آشفته اجاره خوابگاه به‌ویژه در شهرهای سیدنی و ملبورن به‌دنبال سقفی مقرون به‌صرفه باشند که معمولا هم به در بسته می‌خورند. دولت استرالیا معمولا در این میان نقش کمی ایفا می‌کند و جریمه ناچیزی برای صاحبخانه‌های بی‌انصاف قائل می‌شود. معمولا دانشجویان بین‌المللی واجد شرایط تعیین‌شده ازسوی دولت استرالیا مشمول خدمات امنیت اجتماعی یا بسته‌های حمایتی ازدست دادن شغل در دوران کرونایی نیستند؛ این درحالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد دوسوم دانشجویان بین‌المللی هنگام تحصیل مشغول‌به کار هستند تا هزینه‌های زندگی و تحصیل خود را تامین کنند، به همین دلیل بیشتر درمعرض آسیب قرار دارند. یک ماه بعد از قرنطینه استرالیا، دولت این کشور مهلت قانونی را برای اخراج دانشجویان بین‌المللی از این کشور اجرایی کرد. در ماه می، دولت ولز جنوبی جدید، بسته‌ای 14 میلیون دلاری را به‌عنوان بسته حمایتی برای اسکان دانشجویان بین‌المللی جهت رهاشدن از این بحران موقت اختصاص داد. در استرالیا هم مانند بسیاری دیگر از کشورها، معمولا دانشگاه‌ها متولی ارائه خوابگاه و محل اقامت به دانشجویان بین‌المللی نیستند و این وظیفه، بیشتر برعهده بخش خصوصی است. برای مثال، در نوامبر2018، دانشگاه ملبورن با 207میلیون دلار، قرارداد 40ساله اقامت دانشجویی را با یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران استرالیایی امضا کرد.
مترجم: ندا اظهری